"Lech Kaczyński ma jasną wizję państwa"... i nowe strony beta za 363 tysiące

10 czerwca 2009 r. dowiedzieliśmy się, że w wyniku rozstrzygnięcia postępowania realizowanego w trybie negocjacji z ogłoszeniem na wykonanie strony internetowej Prezydenta RP do realizacji zamówienia wybrano - jako najkorzystniejszą - ofertę nr 3 złożoną przez Konsorcjum firm QUMAK-SEKOM SA oraz IDEO Sp. z o.o. oraz, że wykonawca zrealizuje zamówienie za kwotę 363.318,44 zł brutto. Mam kilka wątpliwości, jak zwykle, gdy pojawiają się nowe strony "głowy państwa". Opiekujący się beta-stronami zachęcają do testowania i zgłaszania uwag. Teraz "blogerzy" testują beta-strony serwisu prezydent.pl. Cóż tu powiedzieć? Mam wrażenie, że moje uwagi nie zostaną zauważone.

Serwis beta.prezydent.pl został postawiony na systemie zarządzania treścią jednego z konsorcjantów (dokumenty przetargowe są dostępne online), o którym napisano na stronach dostawcy, że "jest specjalistycznym systemem umożliwiającym łatwe zarządzanie strukturą oraz treścią w serwisie internetowym bez konieczności znajomości zaawansowanej technologii informatycznej". CMS ładuje na początku sporo javascript-ów, kilka css-ów (chociaż może warto, aby ładował tylko po jednym...; czepiam się, bo u mnie ładuje się kilka, ale wiem, że powinien być tylko jeden, aby szybciej się strona ładowała, no, ale ja nie robię serwisów "na zlecenie" Prezydenta RP). Strona główna bety Prezydenta zgodna jest z deklaracją ("This document was successfully checked as XHTML 1.0 Transitional!"). To pewien postęp. Ale...

Screenshot nowych beta-stron Prezydenta RP

Jak wiadomo: "strona internetowa Prezydenta nie spełnia przesłanek warunkujących do zaliczenia jej do czasopisma lub dziennika określonych w art. 7 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo Prasowe". Nadal nie wiemy, jaka jest podstawa prawna, by Prezydent RP prowadził serwis internetowy inny, niż BIP, chociaż - jak napisała mi Kancelaria Prezydenta - "utworzony serwis internetowy www.prezydent.pl stanowi realizację przez organ państwa jakim jest Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej przysługującego obywatelom na podstawie art. 61 Konstytucji prawa do informacji publicznej". To samo mógłby załatwić Biuletyn Informacji Publicznej, ale wówczas nie dałoby się "sprzedać" go marketingowo. Strony Prezydenta, wraz z "wirtualną wycieczką po Pałacu" marketingowo można już "sprzedać", dlatego strona własna jest ważna.

Dziś na nowych stronach zachęca się internautów do zgłaszania uwag. Trochę to trwało, zanim w Kancelarii Prezydenta podjęto wysiłek poprawienia tego, co było wcześniej. A co było wcześniej? Na początku domena prezydent.pl należała do prywatnej osoby, a została przepisana na Kancelarię Prezydenta RP dopiero pod koniec drugiej kadencji Prezydenta Kwaśniewskiego (nie wiem nadal, czy to Aleksander Kwaśniewski sobie zarejestrował w toku swojej kampanii wyborczej taką domenę, czy też ktoś z jego sztabu, w każdym razie ten stan rzeczy trwał przez prawie dwie kadencje urzędowania Prezydenta Kwaśniewskiego i zmienił się w styczniu 2005 roku). W 2005 roku, w notatce Ile za prezydent.pl?, wskazywałem na pewne problemy z serwisem oraz na to, że stroną w istocie nikt się nie opiekował (wówczas również było przed prezydenckimi wyborami, a za "wówczas nowy" serwis zapłacono nieco ponad 70 tys. złotych; co wybory będzie chyba to samo). Jestem zbyt krytyczny, bo stroną opiekował się ktoś, a konkretnie jeden webmaster, który nie mógł zbytnio przebić się w Kancelarii ze swoimi koncepcjami. Szklany sufit.

W 2006 roku, już po wyborach i po tym, gdy głową państwa został aktualny Prezydent, znów zmiany serwisu i prośby o komentarze. Odnotowałem to w tekście Uwagi do serwisu prezydent.pl. Po tamtych uwagach mogłem nawet wymienić się kilkoma mailami z prezydenckim webmasterem. Teraz zlecenie za 363 tysiące. Być może - jak niektórzy spekulują - nowe strony Prezydenta można było wreszcie jakoś poprawić, ponieważ zbliża się szybko czas kampanii reelekcyjnej. Niektórzy podnoszą, że ktoś wpadł na pomysł naśladowania Obamy. Zobaczymy.

To nie jest tak, że dopiero teraz część materiałów udostępniono na jednej z wolnych licencji. Tekst Część materiałów z prezydent.pl na licencji GFDL opublikowałem w marcu 2008 roku, a więc już od ponad roku wolne licencje zagnieżdżają się na prezydenckim serwerze. Problem jednak nadal pozostaje i - być może - zostanie wreszcie załatwiony wraz z transpozycją Dyrektywy 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego. Prezydenta RP to również będzie musiało dotyczyć. Wówczas może nie tyle strona prezydenta będzie istotna, co mechanizmy pozwalające na automatyczne pobieranie z serwerów prezydenckich specjalnie zestrukturalizowanych treści i możliwość ich swobodnego wykorzystywania gdzie się będzie chciało i w dowolny sposób (por. Rola mashupów w rozwoju demokracji - kiedy w Polsce "informacyjny wyścig zbrojeń" oraz Przejmujemy państwo). Ten sposób myślenia w polskiej administracji należy jeszcze do science fiction.

Co do uwag szczegółowych... No, cóż. Obrazki wykorzystywane w nowym serwisie nie są opisywane. Brakuje im opisu "alt". Kiedy wyłączyć prezentowanie obrazków - nie pojawia się alternatywny tekst. Oznacza to, że serwis nie jest tak zrobiony, by spełniać wymogi Web Accessibility (por. dział accessibility niniejszego serwisu, a szczególnie Parlament Europejski w drodze do zatwierdzenia Konwencji ONZ w sprawie osób niepełnosprawnych oraz Przeoczyłem, a Polska już podpisała traktat ONZ). Po prostu niewidomi i niedowidzący nie są "targetem" nowych stron Prezydenta (nie chcę wpadać w demagogiczny ton i sugerować, że Prezydent RP godzi się na przygotowanie jego nowego serwisu w taki sposób, że będzie to dyskryminowało pośrednio lub bezpośrednio pewne grupy obywateli, no, ale fakt jest taki, że "altów" nie dopisano; por. również Strony Parlamentu Europejskiego dyskryminują ze względu na technologię, warto też zaproponować tekst WCAG 2.0).

Znaczki alternatywnego tekstu przewidywane są przez system zarządzania treścią, ale najwyraźniej redakcja ignoruje fakt, że one do czegoś służą. Niestety, na drodze do dostępności cyfrowych zasobów potrzebne jest współdziałanie wszystkich osób odpowiedzialnych za publikowanie treści. Nie tylko twórca systemu zarządzania musi coś o tym wiedzieć, ale świadomość barier muszą mieć również redaktorzy, a także osoby, którym redaktorzy podlegają - aż na samą górę struktury. Prezydent RP również powinien wiedzieć, że niektóre osoby nie zobaczą wszystkiego na Jego stronie. Musi wiedzieć, aby mógł wymagać od swojego personelu stosownej rzetelności i niedyskryminowania grup obywateli. Przeczytaj tekst Dostępność polskich witryn administracji publicznej na stronach Internet Society Poland.

Na stronie znalazł się link "BIP", chociaż stosowne rozporządzenie coś wspomina o jakimś logo, o jakichś wymogach, o jakichś wytycznych (w tym o "minimalnych wymaganiach"). Jutro w MSWiA odbędzie się spotkanie w sprawie nowego Biuletynu Informacji Publicznej (por. dział BIP niniejszego serwisu, a szczególnie Nowa odsłona Biuletynu Informacji "Publicznej"), szykuje się nowelizacja ustawy o dostępie do informacji publicznej, znaczy: nowe strony Prezydenta pewnie będą musiały być zmienione, albo pozostać w stanie sprzecznym z aktualnym stanem prawa.

Prezydent RP (wykonawca?) promuje konkretne, komercyjne firmy. Po pierwsze: na nowych stronach Prezydenta pojawiło się logo YouTube. Nie wiem, czy mogłoby się tam pojawić również logo VaGla.pl? A jeśli nie mogłoby się pojawić, to dlaczego pojawia się logo innego podmiotu działającego na rynku? Chodzi o to, że "serwis prezydencki" ma swój profil w serwisie YouTube, a nie ma takiego profilu w moim serwisie? Kto i w jakim trybie zdecydował o wykorzystaniu serwisu YouTube w autopromocyjnych działaniach Prezydenta? Czy Prezydent uzyskuje jakieś przychody z tytułu reklamowania jednego z serwisów Google? Wszak to nie jedyny serwis tego typu w globalnym internecie. Wybór akurat tego powinien chyba być jakoś uzasadniony. Zwłaszcza jeśli chodzi o serwis "głowy państwa", "strażnika konstytucji" ("Prezydent Rzeczypospolitej czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium"). W innych krajach (por. Meta warstwy dla multimediów - co z tym zrobić? oraz komentarze pod tym tekstem) pojawiają się spisane zasady prezentowania urzędowych (oficjalnych, czy jak je nazwiemy) materiałów audiowizualnych. Prezentowane są one zwykle z infrastruktury urzędu, bo to trochę niebezpieczne, gdy coś takiego przechowuje się i prezentuje się z obcej infrastruktury teleinformatycznej (por. również Czy sprawdzając dziury CERT sprawdza też legalność witryn rządowych? oraz W konsultacjach: Rządowy program ochrony cyberprzestrzeni RP). Ktoś mógłby się zastanawiać nad "suwerennością" (por. Gruzja: Wojna elektroniczna - potwierdzono atak na infrastrukturę teleinformatyczną). Ale poza miejscem, z którego się prezentuje, jest jeszcze sygnalizowana kwestia dostępności, a więc m.in. audiodeskrypcji, wersji alternatywnych dla wszystkich audiowizualnych materiałów. To sporo roboty, by wszystko zrobić jak należy, a efekt może nie być doceniony przez licznych komentatorów, skupiających się jedynie na przepięknie migających obrazkach, które - tak wyszło - mogą oni zobaczyć (bo nie są oni np. obarczeni niepełnosprawnością).

Pod koniec ładowania się nowych stron Prezydenta RP ładuje się również Google Analytics. W ten sposób dane odwiedzających witrynę głowy państwa lądują gdzieś na serwerach korporacyjnych. Owszem, Konstytucja stwierdza, że "nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby", no, ale wiadomo... Przecież chodzi o serwis internetowy. Nikt przecież o to nie będzie miał do Prezydenta RP pretensji... Nie będzie miał, prawda? Nie będzie miał pewnie również pretensji o to, że Czuwający nad przestrzeganiem Konstytucji na swoich stronach, przy każdej notatce, promuje również takie serwisy jak Wykop.pl, Delicious.com oraz Gwar.pl. Chodzi o to, by więcej osób mogło zobaczyć różne prezydenckie notatki, prawda? Nie godzi to w zasady "równego traktowania przez władze publiczne" (art. 32 ust. 1 Konstytucji RP). Nie godzi?

Najważniejsze, bo umieszczone na pasku nawigacyjnym, jest jednak to, że "Lech Kaczyński ma jasną wizję państwa". Tak twierdzi Szef Kancelarii Władysław Stasiak. Nowy Szef Kancelarii, bo właśnie odwołano dotychczasowego. Gdyby nowy Szef Kancelarii miał inne zdanie, niż wynika to z "cytatu dnia", to przecież nie dostałby nominacji.

Mam wrażenie, że mój komentarz nie zostanie odnotowany na prezydenckich stronach, obok linkowanych tam innych recenzji. A może się mylę?