O tym, że jesteśmy w "ostrym kryzysie" i o lobbingu w sferze prawa autorskiego

Jak lobbuje pan prof. dr hab. to oczywiste jest, że należy niezwłocznie przyjąć ustawę. Jak lobbuje konkurencja to należy to zbadać, bo to z założenia podejrzana sprawa.

Zresztą, tylko piraci i złodzieje chcą przecież poszerzenia ram dozwolonego użytku. Prawowity obywatel najchętniej oddałby klucze do swojego mieszkania pracownikom organizacji zbiorowego zarządzania, co by mogli oni profilaktycznie raz na miesiąc zrobić nalot i sprawdzić czy czasem nie zostało złamane w okolicy prawo autorskie.

Dobrze pamiętam, że np. pani prof. Traple mocno zaangażowana była w pchanie nowelizacji o niezrzeczalnym, obowiązkowo przez OZZ przepuszczanym wynagrodzeniu, dzięki której jak sądzę kancelaria Traple Konarski Podrecki mogła liczyć na dodatkowe zamówienia ze strony beneficjenta, Stowarzyszenia Filmowców Polskich, które z usług wtedy kancelarii korzystało. Ciekawe czy nadal korzysta? W każdym razie sprawa była nagłaśniana, a dementi nie było.

1% na Fundację Nowoczesna Polska, KRS: 0000070056;

Działalność lobbingowa wedle ustawy z dnia z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa, to każde działanie prowadzone metodami prawnie dozwolonymi zmierzające do wywarcia wpływu na organy władzy publicznej w procesie stanowienia prawa. Czyli również, chyba się nie mylę, udział w posiedzeniu Komisji Kultury i Środków Przekazu, gdzie odbywała się dyskusja z udziałem zainteresowanych środowisk na temat rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz niektórych innych ustaw, jest właśnie takim działaniem, czyli jest lobbingiem. Jeżeli ktoś występuje jako pełnomocnik, to znaczy, że działa na rzecz osób trzecich, jeżeli uzyskuje za to wynagrodzenie, to działa zarobkowo. Aby zarobkowo wykonywać lobbing, trzeba zgodnie z art. 12 w/w ustawy (w zw. z art. 2 ust. 2) najpierw wpisać się do rejestru podmiotów wykonujących zawodową działalność lobbingową, w innym wypadku grozi kara pieniężna (art. 19), rejestr jest jawny, podlega udostępnieniu w Biuletynie Informacji Publicznej, prowadzi go minister właściwy do spraw administracji.

Na stronie MSWiA rejestr można znaleźć w pdf w BIP MSWiA. Lektura jest interesująca.

W adwokaturze lobbing wywołał dyskusję i wątpliwość, czy w ogóle adwokaci mogą się taką działalnością zajmować, co zaowocowało uchwałą Prezydium NRA. Wątpliwości, że w obu zawodach należy działać zgodnie i z prawem i z zasadami etyki, to oczywiście mieć nie można.

Śmiech śmiechem, ale jak słyszę o sporach wokół prawa autorskiego, to się już kolejny raz zastanawiam od której strony podejść do kwestii zmian tego prawa (i okolic).

Przede wszystkim nie bardzo rozumiem jakie niby lobby jest za pozostawieniem obecnego stanu, że skarży się na nie zwolennik zwiększenia jego opresywności. Mnie się do tej pory wydawało, że właśnie ten kierunek preferuje silne, zorganizowane, i - co najważniejsze - chyba jedyne uznawane w świadomości politycznej i państwowej środowisko przedsiębiorców. W takim razie kto jest na tyle silny, żeby ich blokować w tych działaniach? Nie mam zielonego pojęcia... Nie powiedziano jaki to koncern ani w jakiej sprawie się dokładnie opiera, ani tym bardziej z kim współdziała w tym oporze - jeden koncern rzadko może tak silnie lobbować.

Chyba że to tylko marudzenie na rzeczywistość, że nie zmienia się tak ochoczo, jak by to było nam na rękę? Albo zwykłe tarcia wewnętrzne - każdy chce silniejszej ochrony swoich interesów, ale tam gdzie jedne podmioty mogą skorzystać, to inne by traciły?

Bo nie widzę kto inny to miałby być. Chciałbym, żeby przedstawiciele społeczności użytkowników Internetu (najlepiej chyba mówić o uczestnikach kultury, czyli po prostu obywateli, ale zawęźmy to trochę) mieli choć trochę miejsca w publicznej świadomości, powiedzmy 1/10 tego ile zajmują obecnie OZZ-y, izby i inne związki branżowe. To może byłoby lobby, ale i tak dopiero za jakiś czas. Na razie nie ma nic do powiedzenia, bo nikt w życiu publicznym nie zastanawia się nad jego istnieniem, a tym bardziej racjami i postulatami. Ale i ten ruch raczej jest za zmianami, choć w innym kierunku, a nie za konserwowaniem, więc znów nie o tym musiał myśleć prof. Błeszyński.

Jedynym publicznym sojusznikiem praw użytkowników i twórców oraz producentów rozumianych nie tylko jako przedsiębiorcy wydają mi się biblioteki. A i one nie są przywoływane zbyt często, bo nie występuje w ich kontekście magiczne słowo "płacić" - jasne, kupują książki, ale jakoś są widziane głównie przez pryzmat kulturotwórczy i chyba mnie widoczne na tle multimediów - filmów i muzyki. Choć kwestie digitalizacji, e-booki i koncepcja bibliotek cyfrowych powoli i tak wprowadza je coraz głębiej w tę tematykę.

Słowo "lobby" brzydko się kojarzy, tak samo zresztą jak "polityka", ale ja uważam, że środowisko uczestników kultury nie będących przedsiębiorcami powinno mieć swoją reprezentację uznawaną na równi z innymi. "No taxation without representation"... A na razie nie mogę się doczekać nawet debaty wokół tego czym prawo autorskie jest, jak ważną rolę pełni w społeczeństwie informacyjnym i dopiero w którym kierunku go zmieniać. A gdzie dopiero liczenie się ze zdaniem tego środowiska...

Ot, taki mój wyraz frustracji po przeczytaniu skargi pana profesora.

Pod tym adresem można odnaleźć dokument „Uzasadnienie do projektu nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych”. Oprócz wspomnianych czterech organizacji (Izba Wydawców Prasy, Polska Izba Książki, Polskie Towarzystwo Wydawców Książek, Stowarzyszenie Autorów i Wydawców „Polska Książka”) podpisało się pod nim również Stowarzyszenie Wydawców REPROPOL.

Znajdujący się tam drugi dokument (propozycja.pdf) wygląda jedynie na fragment projektu (uzasadnienie sugeruje znacznie większe zmiany), ale i tak jest interesujący, bo odnosi się do użytku osobistego.

Najbardziej absurdalne jest w tym wszystkim domaganie się podniesienia opłat, które mają (w teorii) stanowić rekompensatę za zwielokrotnianie utworów w ramach dozwolonego użytku, a jednocześnie proponowanie faktycznej likwidacji prawa do zwielokrotniania: w zakresie zwielokrotniania własny użytek osobisty miałby być ograniczony do „kręgu osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym”).

Z tych propozycji wynika, że nie mogę przegrać posiadanego egzemplarza płyty czy filmu własnej matce czy ojcu, siostrze lub bratu jeżeli nie mieszkam z nimi, ale mogę przegrać ten sam egzemplarz np. przypadkowemu współlokatorowi jeżeli razem wynajmujemy mieszkanie podczas studiów.

I już za parę lat, a może nawet w przyszłym roku, dopadnie mnie społeczna trójka ze Środowisk Twórczych, czytającą książkę na ławce w parku, z doniesienia sąsiadki z mieszkania poniżej ale w tej samej klatce, że ta książka to pożyczona od koleżanki z bloku po drugiej stronie ulicy, ale to nie prawda, bo sama tę książkę kupiłam w księgarni tuż obok i mam ze sobą nawet paragon, tyle że nie imienny, a kierownika tej księgarni, trzy dni wcześniej wywalili z roboty po przyłapaniu, że przeglądał u siebie książki bez ich kupowania, więc nie może zaświadczyć, że to ja kupiłam i że ten paragon nie jest z książką pożyczony od tej koleżanki, co to podejrzewa moja sąsiadka. Więc co robić?

Dla porządku wypada zauważyć, że uruchamianie procesu legislacyjnego poprzez przesyłanie do ministerstwa gotowych projektów przez organizacje lobbystyczne, a następnie przedstawianie ich (po ew. modyfikacjach) jako projektów rządowych nie jest w przypadku tej ustawy czymś nowym. Spróbujmy na przykład prześledzić nieliczne dostępne publicznie informacje na temat wprowadzania rozdziału 12(1) ustawy …

W 2003 roku lobbystyczna organizacja IIPA (BSA, MPAA, RIAA, itp) w swoim raporcie napisała o Polsce:

Need for optical disc regulation: Given the OD piracy problem, there is an urgent need for optical disc legislation; the unregulated and uncontrolled optical media production in Poland must be addressed. During the summer of 2002, the recording industry presented the Minister of Culture with detailed proposals on OD regulations, after discussions with the legal advisors in this ministry. IIPA also shared a model proposal with the U.S. embassy.

A zatem IIPA dostrzegła pilną potrzebę wprowadzenia w Polsce prawa, które rozprawi się z „nieuregulowaną” i „niekontrolowaną” produkcją nośników optycznych. Latem 2002 roku przemysł fonograficzny podjął dyskusję z prawnikami z ministerstwa kultury, a następnie przedstawił Ministrowi Kultury szczegółowe propozycje takich regulacji. Kopia trafiła również do ambasady USA.

W raporcie z 2004 roku możemy już przeczytać:

Copyright Law Amendments of January 2004: During 2003, the Ministry of Culture worked on a package of draft amendments to the Copyright Act, with four primary objectives: (1) to implement the EU Copyright Directive; (2) to provide a droit de suite; (3) to issue optical disc regulations; and (4) to include amendments relating to collecting societies. The locally-based copyright industries have offered numerous proposals during 2003 to support the legislative reform process. The Polish Council of Ministers approved a package of copyright law amendments (which includes a separate chapter on optical disc manufacture as well as the need to for the Minister of Culture to issue an implementing regulation on such) on December 23, 2003. This package was forwarded to the Sejm in January 2004.

W 2003 roku ministerstwo kultury pracuje już zatem nad nowelizacją ustawy, realizując cztery cele, w tym główny, tj. wdrożenie odpowiedniej dyrektywy UE, jak również wrowadzenie zaproponowanych przez lobbystów regulacji dotyczących nośników optycznych. IIPA chwali się, że polscy przedstawiciele branży wsparli toczący się w owym roku proces legislacyjny, przedstawiając liczne propozycje.

W grudniu 2003 Rada Ministrów zaakceptowała pakiet zmian w ustawie, który objął również cały nowy rozdział dotyczący produkcji nośników optycznych. W styczniu 2004 został on skierowany do sejmu.

Premier Leszek Miller przedstawił projekt Marszałkowi Sejmu słowami:

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy

-o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wraz z projektami podstawowych aktów wykonawczych.

co do którego Rada Ministrów zadeklarowała, że ma na celu dostosowanie polskiego ustawodawstwa do prawa Unii Europejskiej.

Deklaracja ta tylko częściowo pokrywała się z prawdą, bowiem pewne części projektu nie miały związku z dostosowaniem do prawa UE. Tak było również z dodanym rozdziałem 12(1), („Kontrola produkcji nośników optycznych”). Oczywiście takie przedstawienie ustawy ułatwiło jej przepchnięcie przez parlament, bo przecież „musimy” się dostosowywać do prawa UE.

A tak o rozdziale 12(1) napisano w uzasadnieniu:

Projekt ustawy dodaje nowy rozdział 12(1) dotyczący kontroli produkcji nośników optycznych. Konieczność wprowadzenia przepisów dotyczących nadzoru ministra nad produkcją nośników optycznych (w szczególności płyt CD, DVD i podobnych) związana jest z występującym w Polsce wysokim poziomem „piractwa”, tj. naruszeń praw autorskich i praw pokrewnych w zakresie nielegalnej produkcji i obrotu płytami.

Społeczność międzynarodowa, w tym Komisja Europejska oraz administracja Stanów Zjednoczonych, a także międzynarodowe i krajowe organizacje zajmujące się ochroną praw autorskich i praw pokrewnych niejednokrotnie wskazują Polskę jako kraj, gdzie poziom „piractwa” w sposób istotny hamuje rozwój kulturalny oraz rozwój przemysłu informatycznego. Komisja Europejska wskazała kwestie związane z wysokim poziomem „piractwa” w Polsce, jako jeden z problemów wymagających rozwiązania, w związku z naszym członkostwem w Unii Europejskiej. Z tych samych powodów Departament Handlu USA umieścił nasz kraj na tzw. „priorytetowej liście obserwacyjnej” (priority watch list) krajów łamiących prawa własności intelektualnej. Przytoczone fakty nie tylko obniżają międzynarodową pozycję i prestiż Rzeczypospolitej Polskiej (poziom ochrony własności intelektualnej jest w dzisiejszym świecie jednym z wyznaczników poziomu cywilizacyjnego), ale przede wszystkim ograniczają rozwój polskiej kultury i poziom inwestycji.

A zatem Rada Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej proponuje zmiany w prawie, uzasadniając to uległością wobec nacisków lobbystycznych IIPA i innych organizacji oraz administracji USA (za ustalaniem „watch lists” stoi przede wszystkim IIPA).

Uzasadnienie sugeruje, że właściwie to powinniśmy się cieszyć, bowiem były naciski na znacznie ostrzejsze regulacje, a nasz dzielny Rząd ograniczył się jedynie do wprowadzenia systemu kontroli:

Wśród zaleceń dotyczących poprawy tej sytuacji pojawiła się propozycja (poparta przez administrację amerykańską oraz takie organizacje jak International Federation of Phonographic Producers i Motion Pictures Association) wprowadzenia bardzo rygorystycznego systemu koncesjonowania działalności gospodarczej w zakresie produkcji i zwielokrotniania nośników optycznych. Projektodawca uznał, że tak daleko idąca kontrola działalności gospodarczej byłaby nieproporcjonalna do celów, jakie chce osiągnąć. Wprowadzanie koncesji i ścisły nadzór byłyby również sprzeczne z polityką Rządu w zakresie ułatwiania prowadzenia działalności gospodarczej. Dlatego też projektodawca zaproponował wprowadzenie systemu kontroli produkcji nośników optycznych.

Na stronach rządu/ministerstwa nie znajdziemy (ja nie znalazłem) treści projektów „rządowych” podsuwanych przez lobbystów, więc jako obywatele nie mamy możliwości oceny, z jakich źródeł pochodzą różne części projektów.

Jeśli proces przygotowywania ustaw wygląda tak, jak na to wygląda, to słysząc o „aferze” polegającej na dodaniu/usunięciu słowa w rządowym projekcie ustawy można się najwyżej uśmiechnąć …

ogólnie wielu postaw tu reprezentowanych nie rozumiem...

dla mnie jest to (kwestie praw autorskich) niby proste:

Jeżeli coś stworzę z własnej woli i kosztem własnych środków jest to moje, skoro jest moje to poza mną nikt nie ma prawa tym czymś dysponować i to wydaje się proste. Jeżeli jakikolwiek utwór powstał jako dzieło grupowe jest prosta metoda zarządzania takim dziełem: powstaje sp. z o.o. jako podmiot prawny wraz ze stosowna umową. Sposób dystrybucji, pobieranie opłat itp. określa posiadacza praw do dzieła, pierwotnie autor dzieła.

od siebie dodam, że prawa autorskie powinny wygasać wraz ze śmiercią autora dzieła, po śmierci autora jego utwór automatycznie staje się public domain.

Jeżeli dzieło było zbiorowe, podmiotem posiadaczem praw spółka autorów,jeżeli spółki nie założono mają problem prawny jak każdy kto nie zadbał o swój interes, stare rzymskie "nieznajomość prawa szkodzi" obowiązuje kazdego i nie rozumiem tego że wielu autorów domaga się jakieś "ochrony" ich praw bo sami sobie z tym nie radzą - to jest dla mnie kuriozum.

Po trzecie, to że ktoś ma ochotę na dostęp do jakichkolwiek dzieł "bo tak" i dorabia do tego ideologie "dziedzictwa..." to po prostu chciejstwo i tyle...

tak więc skoro: fotografuję, pisze artykuły do prasy, tworze autorskie opracowania, ... mam gdzieś to, że ktoś chciałby to poczytać za darmo a dobrowolny użytek mam jeszcze głębiej ..., jak już ktoś wspomniał tu chyba, jak mnie najdzie to przestanę i "ci co chcę" mogą mi skoczyć...

--
Jarek Żeliński
...taki sobie analityk i projektant....

Jeżeli coś stworzę z własnej woli i kosztem własnych środków jest to moje, skoro jest moje to poza mną nikt nie ma prawa tym czymś dysponować i to wydaje się proste.

Mnie kojarzy się to z kwestią "posiadania". Jest w prawie taki termin, przepisy KC mówią nawet, że nie można samowolnie naruszać posiadania.

Sprowadza się to do tego, że jeśli ktoś ma jakąś rzecz, włada nią jak swoją, to on jest posiadaczem, nawet jeśli ktoś inny jest faktycznie właścicielem.

Skojarzenie pochodzi stąd, że i w wypadku ochrony praw autorskich nawet jeśli właścicielem jest twórca, to jak tylko udostępni on swoje dzieło innym, to ci inni tak naprawdę mogą z tym dziełem zrobić co chcą (wcale nie odbierając niczego autorowi, on nawet o niczym może nie wiedzieć).

Sama ochrona praw autorskich nie ma w sobie nic "fizycznego" (nie da się zamknąć w skarbcu, zabrać komuś, postawić strażnika). Chociaż zaczęła się od ochrony praw pośredników, to w tej chwili można ją postrzegać jako umowę społeczną:
- skoro dostrzegamy, że na stworzenie utworu potrzebne są środki, to chcąc aby utwory powstawały, zapewniamy twórcy możliwość zarabiania na utworach (przypadek zwykłego oglądacza filmów)
- każdy z nas tworzy (jeszcze nie ma certyfikacji twórców, mówiącej np. które zdjęcia to utwory, a które to tylko user generated content) więc w drodze wzajemności chciałby szanowania swoich praw.

Należy jednak pamiętać, o czym niektórzy tutaj dyskutanci zapominają, że to jest umowa całego społeczeństwa i całe społeczeństwo powinno mieć prawo na ten temat się wypowiadać.

tak więc skoro: fotografuję, pisze artykuły do prasy, tworze autorskie opracowania, ... mam gdzieś to, że ktoś chciałby to poczytać za darmo a dobrowolny użytek mam jeszcze głębiej ..., jak już ktoś wspomniał tu chyba, jak mnie najdzie to przestanę i "ci co chcę" mogą mi skoczyć...

Można takie stwierdzenie odwrócić - mam gdzieś to co sobie autor/dystrybutor pisze o swoich prawach autorskich. Skoro już mam w posiadaniu egzemplarz utworu, to mogę z nim robić co chcę. Rozdawać znajomym, kopiować, przerabiać, inspirować się nim. I co mi autor zrobi? Przyjdzie, zajrzy pod poduszkę czy nie ma tam pendrive z jego dziełami?

No i do tego właśnie się dąży. Oczywiście nie autor przyjdzie, tylko Policję naśle. Niech Policja sprawdza, czy pod poduszkami nie materiałów chronionych prawem autorskim. I kto tu kogo napastuje?

Widzę w tej dyskusji jakieś dziwne odwrócenie ról. Przecież nikt z przeciętnych ludzi "twórców" nie zmusza do tego aby tworzyli (jak sobie kontrakt z pośrednikiem podpiszą, to ich sprawa). Panuje całkowita wolność tworzenia. Chcesz autorze, dysponuj sobie swoim utworem. Udostępnij go, albo wyrzuć. Albo w ogóle nie twórz.

Dlaczego jednak chcesz sprawdzać, co ja sobie z rodziną obejrzę, czego posłucham, skąd wziąłem książkę którą przeczytam? W końcu z domu autora jej nie wyniosłem, czemu więc ten autor chce włazić z butami do mojego?

Jak już wcześniej napisałem - oczywiście widzę zaletę ochrony praw autorskich. Ale wypadałoby pamiętać, że o ograniczaniu własnych praw (np. tego, czy we własnym domu na własnym komputerze mogę mieć obraz instalki windows skopiowany tylko raz, czy mogę pięć razy. W końcu wszystko sprowadza się do ustawienia domen magnetycznych na HDD) powinni decydować wszyscy zainteresowani (bo przecież jestem za tym, aby Microsoft rozwijał swój OS) a nie tylko jedna strona. Bo ta jedna strona najchętniej zabroniłaby kopiowania/pożyczania/odtwarzanie więcej niż raz/oglądania ze znajomymi pod groźbą rozstrzelania. Gdyby tylko mogła.

Chciałem powrócić do koncepcji dobrowolnego płacenia (np przez SMS) za ściąganie z internetu różnych treści. Ba może by nałożyć bardzo niewielki podatej od internetu - każdy korzystający z sieci ma dostęp do danych, dzieł wytworzonych przez kogoś. Idea ciekawa, szczytna ALE - jak dysponować tymi pieniędzmi - zakładam, że pieniądze dostaną nie tylko np artyści ale i twórcy blogów, serwisów informacyjnych etc. Ograniczanie "swobodnego użytku" w przypadku braku posiadania fizycznego nośnika jest oderwana od rzeczywistości. Przecież mamy obrót elektroniczny (np sklep Istore). Model zarządzania prawami autorskimi, wypłatami wynagrodzeń owszem działa ale jest daleki od doskonałości. Nikt nie myśli nad jego zmianami.
To że jakieś służby mają kontrolować jak ja dysponują kopią zakupionej płyty zespołu AC/DC na nic się nie zda - zaszyfruję dysk kluczem 768 bitowym i proszę niech się bawią. A że zrobi to każdy, to nie będzie środków na sprawdzenie wszystkiego.