Czy "hazardowa afera" wymusi przejrzystość procesu stanowienia prawa? Eeee...

Wydaje się, że (niektórzy) posłowie trafili w wyszukiwarkach na mój tekst pt. Plebejusze a dostęp do informacji o działalności organów władzy publicznej, a może sobie teraz coś dodaję. Tak czy inaczej - dziś w Sejmie była dyskusja o aferze hazardowej i opozycja ponoć zaproponowała, by z posiedzeń podkomisji sejmowych sporządzane były stenogramy. Od pewnego czasu zwracam na to uwagę, bo mi się po prostu nie chce chodzić do Sejmu (a czasem, coraz częściej, dzieje się tam coś ciekawego i związanego z zakresem tematyki poruszanej w tym serwisie). Gdyby stenogramy były dostępne online - na sejmowych korytarzach byłoby mniej dziennikarzy (a więc posłowie mieliby lepsze warunki pracy). Prawdopodobnie, ale nie na pewno. Wydaje mi się jednak, że Sejm nie wprowadzi zasady tworzenia stenogramów z obrad podkomisji. Spekuluje, że pojawią się uzasadnienia, że nie ma na to kasy i Kancelaria Sejmu nie jest na to przygotowana logistycznie. Zobaczymy.

Po co chodzę do Sejmu? Na przykład po to, by opublikować takie nagrania, jak to, które opublikowałem przy tekście To był piękny mecz i "zdecydowanie odnosi się to do usługi": relacja z podkomisji sejmowej (wówczas postawiłem sobie za cel nagrać cały proces legislacyjny w Sejmie, który dotyczył nowelizacji ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną; por. Świadczenie usług drogą elektroniczną po drugim czytaniu (14+55+17+34=120) - to "120", to 120 minut, w których ustawa przeszła przez niemal cały proces).

Niestety posłowie nie zawsze witają z otwartymi ramionami ludzi, którzy mają w rękach kamerę i siadają sobie cichutko w kąciku sali obrad komisji sejmowej. W przypadku podkomisji jest jeszcze ciekawiej. Aby usiąść w kąciku wcześniej trzeba dowiedzieć się, gdzie i kiedy będzie podkomisja, a to się potrafi zmienić w 5 minut i jeśli się w sekretariacie potwierdzi rano godzinę i salę, to może się okazać, że - po przyjściu - pocałuje się klamkę. Może jestem zbyt krytyczny, bo posłowie nauczyli się już, że warto z mediami żyć w zgodzie. Gdy już się więc wprost zapyta przewodniczącego, to on najpewniej pozwoli nagrywać (a czy może się nie zgodzić?). Ale pojawiają się czasem gorliwi pracownicy sekretariatów (por. Nagrywam obrady komisji sejmowej. Czy ktoś może uznać, że działam bezprawnie?)...

Teraz w Sejmie trwają prace nad nowelizacją ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (por. dział informatyzacja oraz dział legislacja niniejszego serwisu). Niech więc ta nowelizacja i ta ustawa posłużą mi za przykład.

To kolejna już nowelizacja tej ustawy. W czasie ostatniego procesu legislacyjnego pisałem: Czyszczenie terminologii w podkomisji, a więc niedostępne. Ano właśnie. Dziś nie ma jak sprawdzić, kto i jak argumentował, by w ustawie o informatyzacji wprowadzić takie lub inne przepisy (m.in. zmiany definicji użytych w ustawie). To się właśnie ważyło na posiedzeniach podkomisji, chociaż pewnie ktoś powie, że przecież to była tylko "ustawa czyszcząca" i w istocie niewiele się zmieniło...

Teraz mamy kolejny proces ustawodawczy. Zainteresowani znają już sejmową stronę, na której zaprezentowano Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego, ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. Dziś kalendaria są w modzie, więc może się warto posłużyć taką formułą:

16. lipca odbyło się I czytanie na posiedzeniu Sejmu, na którym projekt skierowano do sejmowej Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych.

10. września odbyło się posiedzenie tej komisji. W internecie jest już dostępny stenogram z jej przebiegu. Zwracam uwagę na słowa przewodniczącego Komisji, który na samym początku jej obrad stwierdził:

Realizację porządku dziennego zaczniemy od powołania podkomisji, która ukonstytuuje się po zakończeniu posiedzenia. Proponuję, aby podkomisja była 7-osobowa – proszę o zgłaszanie kandydatów.

Potem wiceminister w MSWiA, p. Witold Drożdż, przedstawił Komisji projekt, potem wypowiedział się Wiceprezes NIK Stanisław Jarosz (Najwyższa Izba Kontroli jest zainteresowana pracami, ponieważ projekt ustawy zakłada, że NIK będzie podlegała ustawie o informatyzacji, a NIK tego najwyraźniej nie chce). Wypowiadali się posłowie, również strona rządowa, przewodniczący... W efekcie projekt ustawy skierowano do podkomisji nadzwyczajnej.

Ponoć strona rządowa prosiła Kancelarię Sejmu, by z posiedzeń tej podkomisji publikowano stenogramy, ale miało się okazać, że to logistycznie trudne i kosztowne...

Nie często w tym serwisie zdarza mi się kłaniać Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji (por. Aby nie było, że nie odnotowałem). Jeśli jednak strona rządowa zabiegała o taką przejrzystość w Sejmie, to przecież zasługuje na ukłon. na ukłon zasługuje również dlatego, że w trakcie konsultacji ministerialnych opublikowano jednak stanowiska podmiotów, które zgłaszały uwagi. Opatrzono je również stosownymi odpowiedziami MSWiA (por. Czy będzie rewolucja w informatyzacji? Przegląd zgłoszonych uwag do projektu noweli). Ukłon wykonałem, chociaż dodaję od razu, że takie działania nie są regułą w administracji rządowej.

Wróćmy do Sejmu. Koniec końców stenogramu z podkomisji specjalnej jednak nie przeczytamy w internecie. Nie dowiemy się zatem jak argumentowała NIK, NSA, Trybunał Konstytucyjny czy Sąd Najwyższy, gdy bronili się przed działaniem horyzontalnej wszak ustawy (chyba, że się mylę, a wówczas wszystko odszczekam).

Postawa MSWiA w przypadku tej nowelizacji kontrastuje jednak ze słowami Premiera, który - przy okazji komentowania "afery hazardowej" w mediach, był uprzejmy powiedzieć do kamer, że nie ma w zwyczaju protokołowania swoich spotkań. Być może - jeśli zależy nam na przejrzystości działania państwa - należy takie zwyczaje zmienić.

Powyżej przedstawiłem tylko przykład procesu legislacyjnego, którym obywatele mogą być zainteresowani. Właściwie, w przypadku każdego procesu legislacyjnego znajdzie się grupa obywateli, którzy będą zainteresowani jakimś procesem legislacyjnym, więc każdy z nich powinien być przejrzysty. Proces legislacyjny jest jednak mało przejrzysty. W tekście Organizacje i partnerzy społeczni o stanowieniu prawa w Polsce można przeczytać, że 14 września (ach te kalendaria!):

...grupa osób uczestniczących, bądź monitorujących proces legislacyjny - przedstawiciele organizacji pozarządowych, środowisk akademickich i naukowych, kancelarii prawniczych i profesjonalnych lobbystów, wystosowała list do premiera Donalda Tuska, w którym odnosi się do kwestii uspołecznienia procesu stanowienia prawa, w szczególności w odniesieniu do znowelizowanego ostatnio systemu prac legislacyjnych rządu.
(...)

Dalej można przeczytać, że podpisani pod listem do Premiera (PDF) są zaniepokojeni, że nie będzie konsultacji w pracach nad ustawami w Rządowym Centrum Legislacji (RCL), że należy wprowadzić coś na kształt „Kodeksu partycypacji obywatelskiej”, że są problemy... Potem wybuchła "afera hazardowa".

Dziś zaś Gazeta Wyborcza w tekście O hazardzie w Sejmie. Premier: źle się stało relacjonuje:

Co SLD dał Tuskowi?

Marek Wikiński, poseł klubu lewica zaapelował do Donalda Tuska o wspólne prace w parlamencie, które doprowadzą do większej przejrzystości prac. Swoje propozycje, spisane na kartce, wręczył premierowi podczas sejmowej debaty. Co zaproponował?

- pełny monitoring i jawność stenogramów z posiedzeń podkomisji sejmowych (dziś jawne są tylko posiedzenia komisji),

- obowiązkowe wysłuchanie publiczne, tak by każdy zainteresowany ustawą mógł przedstawić swoje propozycje (dziś o wysłuchaniu publicznym decyduje partyjna większość)

- tworzeniem ustaw powinno zajmować się Rządowe Centrum Legislacyjne.

Te publiczne wysłuchania, to w ogóle jest odrębny temat. Nie rozpisując się nadto, podlinkuję jedynie do tekstu Kto weźmie udział w wysłuchaniu publicznym?. A na koniec dodam tradycyjnie garść linków powiązanych:

• Przejmujemy państwo
• Rejestry publiczne da się wyposażyć w XML i udostępniać obywatelom informacje bezpłatnie
• Jak przekonać Sejm, by przestał zabraniać korzystać z materiałów? Brać przykład z Malamuda?
• Po konferencji "Dostęp do pomocy i informacji prawnej" (wideo)