Kolejny projekt noweli Prawa prasowego zabiera prawa dziennikarzom

Przeklejam z innego wątku, ale wydaje mi się, że to istotny wpis.

W nowym numerze "Państwa i Prawa"

Adamski A., Strony internetowe a wymóg rejestracji prasy "Państwo i Prawo" 2010/2/

Bibliograf

Odnośnie fragmentu:
Z powyższej propozycji definicji nie wynika, że redakcja ma mieć osobowość prawną. Jeśli nie musi mieć takiej osobowość, to jak "dziennikarz" (rozumiany
tak, jak proponuje nowa definicja) miałby być z taką redakcją związany umową cywilnoprawną lub pozostawać z nią w stosunku pracy?"
O ile wiem, to do nawiązania stosunku pracy nie jest niezbędna osobowość prawna. Wydaje mi się, że do umowy cywilno-prawnej także.

"Nie da się wyszukać, nie da się zaznaczyć, nie da się skopiować fragmentu tekstu... "

Da się, tylko trzeba wysiłku zOCRowania tesktu, niestety.

Zwłaszcza teraz, gdy niezależne dziennikarstwo śledcze zaczyna odgrywać coraz większą rolę. Brak praw dziennikarza jest równoznaczny z ograniczeniem prawa do informacji i brakiem prawa do zachowania w tajemnicy źródła informacji.

Czy to jakiś sposób na utrzymanie równowagi? Skoro odkładamy na później cenzurowanie internetu, to chociaż ograniczmy prawa części prasy?

ł.
ps: za to podoba mi się pomysł opcjonalnego rejestrowania prasy internetowej. To krok w dobrą stronę, choć ja bym się poważnie zastanowił nad rezygnacją z rejestrowania prasy w ogóle. To tak jak z cenzurą, pierwszy rząd solidarnościowy nie wyobrażał sobie zniesienia cenzury - tak długo była. Trzeba było kogoś odważnego, żeby powiedzieć: zaraz, przecież to nie jest potrzebne!
--
http://7thguard.net

Coby uwalić ten kolejny rządowy pomysł, pewnie wystarczy zainteresować tym kilku dziennikarzy... O ile przez ostatnie kilka lat nie zaszły znaczące zmiany, to nadal w wielu redakcjach spora część dziennikarzy etatu nie ma, a zarabia na tzw. wierszówkach, czyli po prostu wynagrodzeniu od opublikowanego tekstu czy zdjęcia. Rozumiem, że po wejściu w życie tej ustawy takie osoby dziennikarzami przestałyby być.

Ale proszę się nie martwić, bo dzienikarzy wręcz przybędzie. Skoro wystarczy być zatrudnionym w redakcji na etacie oraz brać udział w przygotowywaniu materiałów do publikacji, nagle dziennikarzami staną się graficy, korektorzy, operatorzy dtp a także spora część marketingu (ci zarządzający na przykład publikacją reklam czy ogłoszeń).

Mnie akurat wcale nie dziwi, że projek opublikowano w formie bitmapy - gdybym ja stworzył coś podobnego, też wcale nie zależałoby mi, aby mnie ktoś czytał lub co gorsza cytował.

Ponożej kilka uwag do projektu ustawy, na razie jedynie w zakresie związanym z publikacjami internetowymi. Dla uniknięcia wątpliwości: ilekroć powołuję się na numer przepisu chodzi mi o numer projektowanego przepisu prawa prasowego, a nie ustawy nowelizującej; ilekroć piszę o numerze strony, mam na myśli numer strony dokumentu PDF, a nie wersji papierowej.

Art. 7 ust. 3

Jak już wyżej zauważył nasz Gospodarz, w nowym projekcie MKiDN obstaje przy pomyśle negatywnej definicji prasy (art. 7 ust. 3). Co ciekawe, jedyny wskazany w uzasadnieniu projektu argument za przyjęciem wskazanego rozwiązania jest taki, że przekazy wymienione w projektowanym art. 7 ust. 3 "mogą być przez niektórych uznane za zbliżone do prasy,
choć de facto nią nie są" (str. 13). Innymi słowy projektodawca stanowi, że coś nie jest prasą po prostu dlatego, że uważa iż nie jest to prasą.

Ciekawe są jednak dalsze uwagi uzasadnienia dotyczące powyższego artykułu:

"Należy jednak pamiętać, że podobnie jak w prasie drukowanej czy internetowej w różnych postaciach blogów, stron internetowych prywatnych użytkowników czy forów internetowych może dojść do naruszenia praw osób trzecich. Pomimo, iż do osób naruszających czyjeś dobra osobiste za pomocą tychże przekazów nie będą miały zastosowania przepisy ustawy - Prawo prasowe, mogą one ponosić odpowiedzialność na gruncie innych ustaw." (str. 14)

W związku z powyższym wskazać można, iż jest obecnie w prawie prasowym taki przepis, jak art. 54b, którego autor omawianego projektu nie zamierza zmieniać, ani wykreślać, a który stanowi:

"Przepisy o odpowiedzialności prawnej i postępowaniu w sprawach prasowych stosuje się odpowiednio do naruszeń prawa związanych z przekazywaniem myśli ludzkiej za pomocą innych niż prasa środków przeznaczonych do rozpowszechniania, niezależnie od techniki przekazu, w szczególności publikacji nieperiodycznych oraz innych wytworów druku, wizji i fonii."

Wbrew przekonaniu autora projektu, wyłączając blogi itp. z pojęcia prasy, nie wyłączył on zatem stosowania przepisów prawa prasowego do dokonanych za pośrednictwem tych mediów naruszeń praw osób trzecich. Rozumiem, że ustawa jest długa i nudna, ale przed sporządzeniem (trzeciego już!) projektu nowelizacji wypadałoby chociaż raz ją przeczytać.

Dalsze rozważania na temat projektowanego art. 7 ust. 3 są równie ciekawe:

"W rezultacie należy wskazać, że wydawcy prasy internetowej nie będą ponosili pełnej odpowiedzialności za treści materiałów umieszczanych przez użytkowników portali, forów internetowych czy postów. Proponowana nowelizacja zakłada, że wydawca tytułu prasowego ukazującego się w Internecie będzie odpowiadał tylko za treści przez siebie wygenerowane, nie ponosząc przy tym odpowiedzialności za treści umieszczone przez podmioty zewnętrzne. Zatem za treści naruszające dobra osobiste osób trzecich będą odpowiadały osoby bezpośrednio je zamieszczające." (str. 14)

Po przeczytaniu powyższego akapitu można zapytać, w jaki sposób projektodawca wyobraża sobie relację pomiędzy przepisami prawa prasowego a ustawą o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Otóż nijak. Na str. 29 projektu czytamy:

"(...) ustawa - Prawo prasowe, w zakresie w jakim dotyka publikacji prasowych ukazujących się w formie elektronicznej, jest ustawą szczególną w stosunku do ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Zatem relacje pomiędzy tymi ustawami można pozostawić ogólnym normom kolizyjnym;"

Zestawiając przytoczone wyżej cytaty ze str. 14 i ze str. 29 projektu, można powziąć wątpliwość, czy jego autor rzeczywiście wie, czego dotyczy ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

Warto również wspomnieć o tym, jak do regulacji art. 7 ust. 3 odniesiono się w ostatniej części uzasadnienia projektu, dotyczącej wyników przeprowadzonych konsultacji społecznych:

"Uwzględniono następujące uwagi dotyczące (...) wyłączenia z zakresu materiału prasowego różnego rodzaju wpisów umieszcznych w prasie internetowej przez użytkowników tych
serwisów. Uwagę uwzględniono wprowadzając negatywną definicję prasy w art. 7 ust. 3 ustawy" (str.27)

Tyle że wpisy zamieszczane przez użytkowników na forach internetowych (bez uprzedniej moderacji) już teraz wyłączone są z pojęcia "materiału prasowego". Tezę tą potwierdzają wyroki Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia z dnia 16 grudnia 2008 r., sygn. akt II K 367/08 oraz Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 18 czerwca 2009 r., sygn. akt VI Ka 202/09. W obu wskazanych wyrokach sądu uznały, że odpowiedzialność administratora forum internetowego za treść wpisów nie podlega regulacji prawa prasowego ale właśnie ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

Art. 20 ust. 1a

W art. 20 ust. 1a projektodawca proponuje nam "obowiązek dobrowolnej rejestracji". To nie żart - takie właśnie sformułowanie dwukronie pojawia się w uzasadnieniu (str. 17). Autor uzasadnienia przytomnie zauważa jednak, że obowiązek rejestracji prasy drukowanej jest zawsze obligatoryjny (str. 17).

Oprócz wskazanych wyżej przykładów kreatywnej polszczyzny uzasadnienie w części dotyczącej art. 20 ust. 1a zawiera również ciekawy wywód prawny:

"Należy zauważyć, że wydawcy, którzy zechcą zarejestrować swój tytuł prasowy dziennika bądź czasopisma internetowego, będą mogli prowadzić działalność prasową na zasadach określonych w ustawie. Dziennikarze prasy internetowej będą zatem mogli korzystać z dokładnie takich samych praw, jak dziennikarze prasy drukowanej w tym m.in. cieszyć się statusem dziennikarza, posiadać uprawnienie do powoływania redaktora naczelnego, dysponować prawem do informacji, czy możliwością powołania się na tajemnicę dziennikarską. Podobne przełożenie będzie mieć miejsce w zakresie obowiązków nałożonych na dziennikarzy przez ustawę. wydawca rezygnujący z rejestracji wydawanego przes siebie tytułu prasowego ukazującego się w formie elektronicznej będzie jednak z pełną świadomością prowadził działalność pozaprasową. Będzie się to wiązać w głównej mierze z niemożliwością korzystania z praw i przywilejów, z jakich mogą korzystać wydawcy prasy zarejestrowanej." (str. 18)

To wszystko bardzo interesujące, ale czy potrafi ktoś wskazać, z którego spośród projektowanych przepisów miałyby te wszystkie rzeczy wynikać? Ja takiego przepisu w projekcie nie widzę. Widzę natomiast kilka przepisów, z których wynika coś wręcz przeciwnego. Art. 7 ust. 2 pkt 1 prawa prasowego ma bowiem po nowelizacji stanowić:

"Prasa oznacza publikacje periodyczne, które nie tworzą zamkniętej, jednorodnej całości, ukazujące się nie rzadziej niż raz do roku, opatrzone stałym tytułem albo nazwą, numerem bieżącym i datą, w szczególności: dzienniki, czasopisma, serwisy agencyjne, biuletyny, programy radiowe i telewizyjne; prasą są także wszelkie istniejące i powstające w wyniku postępu technicznego środki masowego przekazywania, o ile upowszechniają publikacje periodyczne za pomocą druku, wizji, fonii lub innej techniki rozpowszechniania, w tym w formie dokumentu elektronicznego."

Z kolei zdanie pierwsze art. 20 ust. 1 ma mieć treść następującą:

"Wydawanie dziennika lub czasopisma wymaga rejestracji w sądzie okręgowym właściwym miejscowo dla siedziby wydawcy, zwanym dalej "organem rejestracyjnym", z zastrzeżeniem ust. 1a."

Autor projektu postuluje zatem (mniej lub bardziej świadomie) zachowanie dotychczasowej zasady, że rejestracji podlegają wyłącznie dzienniki i czasopisma, w przeciwieństwie do pozostałych form prasy. Przytoczony wyżej wywód ze str. 18 uznać zaś należy wyłącznie za przejaw niezrozumienia przez MKiDN swojego własnego projektu.

Warto również zwrócić uwagę na uzasadnienie odrzucenia przez MKiDN zgłoszonej przez PIIT propozycji całkowitej rezygnacji z rejestracji prasy:

"Uwaga nie zasługuje na uwzględnienie ponieważ system sądowej rejestracji gromadzi niezbędne dane o podmiotach prowadzących działalność prasową. Ponadto, podmioty rejestrujący swoje tytuły prasowe mają pewność, że żaden inny podmiot nie będzie działał pod tym samym tytułem, co one."

Oba przywołane wyżej argumenty są bezzasadne. Co do gromadzonych w rejestrze danych to podnieść należy, że przy obecnej regulacji tej instytucji, są one całkowicie niewiarygodne, ponieważ wydawcy nagminnie zaniedbują ich aktualizacji. Projekt nowelizacji nie robi nic aby to zmienić, w szczególności zaś nie przewiduje wprowadzenia żadnej sankcji za brak aktualizacji danych rejestrowych. Niezaleznie od tego można by zapytać po co właściwie sądy mają gromadzić te wszystkie dane, skoro te same informacje podawane

są obecnie w obowiązkowej stopce redakcyjnej (art. 27). Nawiasem pisząc, zgodnie z projektowanym art. 49 kara za niezamieszczenie tych informacji w stopce i tak jest identyczna, jak kara za brak rejestracji.

Co do drugiego argumentu, to wypada zauważyć, że prawo prasowe nie daje wydawcy żadnego roszczenia służącego ochronie tytułu prasowego. Używanie cudzego tytułu stanowi natomiast czyn nieuczciwej konkurencji (art. 13 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji) a jednocześnie przestępstwo zagrożone karą do 2 lat pozbawienia wolności (art. 24 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji). Dla porównania, w myśl projektowanej nowelizacji prawa prasowego, za wydawanie tytułu prasowego bez rejestracji ma grozić najwyżej grzywna (art. 45). Skoro zatem naruszenie prawa do cudzego tytułu i tak zagrożone jest surowszą karą niż wydawanie tytułu prasowego bez rejestracji, to nie sposób logicznie argumentować, że rejestracja słuzy ochronie prawa do tytułu.

Wojciech Orliński, Projekt prawa prasowego i czyjaś stara: "„Kolejny projekt noweli Prawa prasowego zabiera prawa dziennikarzom” - napisał Vagla, więc się przestraszyłem i przeczytałem jego blogonotkę. Na szczęście okazała się przegięta jak portalowe linki z cyklu „Szok! Wzrasta nam klikalność!”.
W rzeczywistości Vagla wymyślił sobie bardzo pojemną definicję „dziennikarza” (obejmującą najwyraźniej dowolnego blogera) i narzeka, że rządowy projekt tę definicję zawęża..."

A w tekście, do którego się odnosi cytowany autor, a który znajduje się na początku tego wątku (Panu Orlińskiemu się link inaczej wkleił), jest odesłanie do stosownego postanowienia sądu (postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (II SA/Wa 1885/07)) i do ustawy. Nie VaGla sobie zatem wymyślił, Panie Wojciechu.

Co ciekawe, inaczej niż Pan to był ujął - projekt ustawy nie wprowadza obowiązku "rejestracji" dla "blogerów" (zachęcam do lektury projektu).

Co więcej, Panie Wojciechu, ja legitymację prasową mam (nie ma wzoru takiej legitymacji w powszechnie obowiązujących przepisach i każda redakcja sobie robi wedle własnego pomysłu; jak pracowałem we Wprost, to miałem wymyśloną tam legitymację) i mam nawet kartę prasową Sejmu RP (od 2006 roku, co roku). A rejestrować się nie muszę w sądzie, bo nie wydaję ani dziennika, ani czasopisma, a tylko te dziś wymagają rejestracji (chociaż - jak wspomniałem wyżej, w komentowanej niniejszym notatce - sądy różnie do tego podchodzą).

PS
"Argumentu" WO, że rejestracja ma służyć "dla realizacji podstawowej funkcji mediów w kapitalizmie, czyli pozyskiwania reklamy" nie będę nadto komentował, bo musiałbym napisać coś więcej o billbordach i innym "out-dorze", którego w sądzie jako dziennik lub czasopismo się nie rejestruje, a zarabia (czasem) i pewnie w ramach chronionej ustawowo swobody prowadzenia działalności gospodarczej.

--
[VaGla] Vigilant Android Generated for Logical Assassination

A korzystając z okazji dodam jeszcze cytat z dziś obowiązującej ustawy o ochronie danych osobowych, który - jak się wydaje - czasem umyka analizie. Chodzi mi o art. 3a ust. 2 ustawy:

Ustawy, z wyjątkiem przepisów art. 14-19 i art. 36 ust. 1, nie stosuje się również do prasowej działalności dziennikarskiej w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe (Dz.U Nr 5, poz. 24, z późn. zm.2)) oraz do działalności literackiej lub artystycznej, chyba że wolność wyrażania swoich poglądów i rozpowszechniania informacji istotnie narusza prawa i wolności osoby, której dane dotyczą.

Definicja "dziennikarza" oraz definicja "prasy" wpływać będzie zatem również na zakres stosowania ustawy o ochronie danych osobowych.
--
[VaGla] Vigilant Android Generated for Logical Assassination

@vagla
"Taki zabieg zaś oznacza, że mechanizm ten nie pozwoli na rejestrację"

Moim zdaniem, robisz tutaj ten sam pokaz braku umiejętności czytania ze zrozumieniem, co przypisując mi twierdzenie jakoby projekt ustawy wprowadzał obowiązek "rejestracji" dla "blogerów". Pozwoli, pozwoli - najwyżej nie jako "bloga" tylko jako periodyczne coś tam śmoś tam w formie elektronicznej.

"rejestracja wydawania dziennika lub czasopisma (w formie elektronicznej lub w innej) nie ma związku z możliwością lub brakiem możliwości świadczenia usług reklamowych."

Nie zajarzyłeś dowcipu, ale też i nie będę Ci go tłumaczyć. Mam choć nadzieję, że już widzisz gdzie zrobiłeś błąd logiczny: z tego, że "bil-bordy i out-dory" są przeznaczone do reklamy wcale nie wynika jeszcze, że media nie są.

@vagla
"Odnośnie ciągu logicznego: jeśli uważa Pan (wierzę, że nie przekręcam), że rejestracja w sądzie tworzy potencjał reklamowy, to skoro out-door, podobnie jak prasa, ma również służyć reklamie, zatem naturalną konsekwencją takiego podejścia powinien być postulat wprowadzenia obowiązku rejestracji w sądzie reklamy na przystankach i billbordach (nie zaś, jak Pan replikuje: "skoro "inny out-dor" też służy reklamie, to media już nie służą reklamie")."

A skoro owoce służą do jedzenia i warzywa służą do jedzenia, a warzywa się czasem gotuje, to owoce też trzeba czasem gotować. Logiczne. To naturalna konsekwencja przecież. Endżoj jor hot orendż.

PS. Sorki za PS, ale przegapiłem ten dopisek.