We Wrocławiu pozew przeciwko Naszej-klasie w związku z phishingiem

Przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu rozpoczyna się proces, w którym osoba fizyczna domaga się od spółki Nasza-klasa.pl sp. z o.o. przeprosin (w lokalnym tygodniku i w internecie) oraz zadośćuczynienia w wysokości 50 tys. złotych. Wszystko w związku z tym, że w ramach serwisu internetowego ktoś założył profil, za jego pomocą podszywał się pod powoda (imię, nazwisko, zdjęcie), a podszywając się wysyłał do "setek osób" obraźliwe komunikaty. Mamy to więc do czynienia z pewną formą phishingu. Sprawa może być również ciekawa, ze względu na praktykę stosowania przepisów dotyczących instytucji "notice and takedown". Tę sprawę należy również oceniać w świetle niedawnego wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który wyznaczył "nowy" standard ochrony prywatności: Wyrok ETPCz: prawo dochodzenia roszczeń w przypadku naruszenia prywatności.

Sprawę fałszywego profilu w Naszej-klasie opisuje wrocławska Gazeta Wyborcza w tekście Sąd osądzi fałszywe konto na Naszej-klasie. Sposób działania osoby, która "wzięła na cel" powoda, polegał m.in. na tym, że - przykładowo - rozesłał "w jego imieniu" zaproszenia na festiwal kultury żydowskiej. Podszywający się podał również adres kontaktowy powoda, a w wyniku rozesłania anonsu odpowiedziały do niego organizacje żydowskie z całego świata.

Początkowo postanowiono wykorzystać przepisy dotyczące gróźb bezprawnych. Jak pisze Gazeta Wyborcza: "Prokuratura umorzyła sprawę gróźb, bo pan Andrzej w czasie przesłuchania szczerze przyznał, że nie bardzo się ich boi". Chodzi o to, że o przestępstwie z art. 190 § 1. Kodeksu karnego, a więc o groźbie bezprawnej, można mówić jedynie wówczas, gdy "groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona". Z tekstu Gazety wynika, że pokrzywdzeni dowiedzieli się przy okazji, że bardziej właściwym sposobem działania w tym przypadku jest złożenie prywatnego aktu oskarżenia w związku z pomówieniem w środkach masowego komunikowania - art. 212 § 2. Kodeksu karnego (na marginesie - por. Znieważenie Prezydenta RP, "oficjalna" witryna Prezydenta i proces karny za SEO).

Jeśli dobrze rozumiem tekst Gazety Wyborczej - ostatecznie zdecydowano się na proces cywilny o naruszenie dóbr osobistych. Chociaż wysyłano monity i prośby o reakcję - przez półtora miesiąca Nasza-klasa nie zablokowała konta osoby podszywającej się pod pokrzywdzonego. W tym czasie podszywający się (wedle relacji: znany pokrzywdzonemu "dawny znajomy, który wyjechał do Niemiec") dalej prowadził swoją działalność. W innej części tekstu mowa jest o dwóch tygodniach, co - jak się wydaje - związane jest z przyjętą przez portal procedurą reagowania. Tu cytowana jest wypowiedź przedstawiciela serwisu Nasza-klasa, który tłumaczy, że początkowo nie reagowano, gdyż pokrzywdzony nie skorzystał z "formularza kontaktowego":

...zgodnie z regulaminem jest on jedyną formą kontaktu użytkownika z biurem obsługi. Poza tym zgodnie z naszą procedurą, zaakceptowaną przez GIODO, zwracamy się do osoby, która jest właścicielem danego konta w serwisie, z prośbą o weryfikację. Jeśli nie dostaniemy informacji zwrotnej, po 14 dniach usuwamy konto. Tak też się stało w tym przypadku.

Komentując pozew przedstawiciel Naszej-klasy twierdzi, że wydawca nie może być odpowiedzialny ze względu na wyłączenie odpowiedzialności przewidziane w ustawie o świadczeniu usług drogą elektroniczną. To jest właśnie ten wątek, który dotyczy instytucji "notice and takedown" (art. 14 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną), a w tym: dotyczący "wiarygodnej wiadomości" (por. "Notice and takedown" od drugiej strony, czyli jeśli dojdzie do nadużycia, Pytania prejudycjalne na temat działania internetowych wyszukiwarek, Nie wiem jak było, ale wyłączyli anime.com.pl, Roszczenie przeciwko serwisom aukcyjnym o zaniechanie naruszenia, Można złożyć pozew o naruszenie dóbr osobistych, ale ciekawa jest też trzykrotność wynagrodzenia, Dyskusja na temat odpowiedzialności administratorów serwisów "ery 2.0", Dyskusje: Odpowiedzialność firmy hostingowej za przechowywanie danych o bezprawnym charakterze, Depozycjonowanie: prowokuję do dyskusji, Dyskusji ciąg dalszy: promocja zasobów i stanowisko Wykop.pl). W odpowiedzi na pozew Nasza-klasa złożyła wniosek o oddalenie powództwa i umorzenie sprawy.

Pytanie, które może rozstrzygnąć sąd, może brzmieć następująco: czy skorzystanie z procedury regulaminu (zgodnie z ustawą o świadczeniu usług drogą elektroniczną regulamin wiąże świadczącego usługi), który to regulamin przewiduje 14 dni na zablokowanie bezprawnych treści (w tym przypadku - blokadę konta osoby, która się podszywa pod inną osobę), jest zgodne z procedurą przewidzianą w art. 14 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną, zgodnie z którą świadczący usługi nie ponosi odpowiedzialności, gdy m.in. w razie uzyskania wiarygodnej wiadomości o bezprawnym charakterze danych lub związanej z nimi działalności niezwłocznie uniemożliwi dostęp do tych danych? Dopełnieniem tej instytucji jest wyłączenie odpowiedzialności usługodawcy (Nasza-klasa) względem usługobiorcy (w tym przypadku: osoby, która profil założyła). Zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną:

Usługodawca, który uzyskał wiarygodną wiadomość o bezprawnym charakterze przechowywanych danych dostarczonych przez usługobiorcę i uniemożliwił dostęp do tych danych, nie odpowiada względem tego usługobiorcy za szkodę powstałą w wyniku uniemożliwienia dostępu do tych danych, jeżeli niezwłocznie zawiadomił usługobiorcę o zamiarze uniemożliwienia do nich dostępu.

Postępowanie zatem powinno - jeśli usługodawca nie chce ponosić odpowiedzialności - polegać na tym, że po uzyskaniu "wiarygodnej wiadomości" bezzwłocznie blokuje konto i jednocześnie informuje osobę, która konto założyła. Jeśli poinformuje - nie będzie ponosić odpowiedzialności za takie zablokowanie względem osoby, która profil założyła, nie będzie też ponosić odpowiedzialności "za przechowywane dane" względem osoby, która domaga się ochrony (pokrzywdzony). Tu było inaczej - nie zablokowano konta dając osobie, która podszywała się pod pokrzywdzonego, czas na dalsze krzywdzące działania.

Jeśli spółka powołuje się na swój regulamin ("zaakceptowany przez GIODO"), to pytanie, czy postanowienia tego regulaminu zawierają w sobie klauzule abuzywne? Zgodnie z Kodeksem cywilnym – w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności: wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody na osobie. Regulamin taki może zostać poddany ocenie przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a z pozwem o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolony może wystąpić każdy. Rejestr postanowień wzorców umownych, uznanych za niedozwolone można znaleźć na stronie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów: Rejestr klauzul niedozwolonych. Znalazły się tam już klauzule z regulaminów Allegro (QXL Poland sp. z o.o. w Poznaniu), Domeny.pl Sp. z o. o. w Krakowie, "Interia.pl" S.A. w Krakowie, NetArtu, Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej (w zakresie rejestracji domen i w związku z sądownictwem polubownym ds domen internetowych). Być może ktoś uzna, że należy się przyjrzeć "zaakceptowanemu przez GIODO" regulaminowi Naszej-klasy.

Czytelnicy pamiętają pewnie spór, który prowadzi osoba domagająca się usunięcia podpisu pod zdjęciem opublikowanym w Naszej-klasie: GIODO: imię, nazwisko, zdjęcie, szkoła, klasa i rocznik - łącznie - nie są danymi osobowymi... (tu skarżący miał zamiar poprosić o ocenę decyzji GIODO sąd administracyjny; dodatkowo - w uzasadnieniu decyzji GIODO napisał o możliwości dochodzenia roszczeń przed sądem cywilnym, właśnie w związku z zagrożeniem lub naruszeniem dóbr osobistych). Inny tego typu przypadek dotyczy serwisu towarzyskiego Ery: Identyfikacja użytkowników, pomówienie w SMS-owym serwisie towarzyskim i odpowiedzialność (jej brak). Wcześniej pisałem o anonsach w Wirtualnej Polsce oraz o sprawach sądowych (cywilnych i karnych) z nimi związanych: Proces o dobra osobiste w Polsce i Zawieszono proces, Ugoda Mokrosińskiej z WP.

Pojawia się zatem polska praktyka sądowa związana z wyłączeniem odpowiedzialności na podstawie art. 14 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Rozprawa dotycząca odpowiedzialności wydawcy serwisu Nasza-klasa.pl ma się odbyć przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu już w przyszłym tygodniu.