Wyrok Sądu Okręgowego w sprawie GBY.pl - przegrana i "wygrana"

Zaczyna się robić coraz poważniej. Media donoszą: "Sąd Okręgowy w Słupsku orzekł, że prowadzenie portalu, w myśl Prawa prasowego, wymaga rejestracji. Leszek Szymczak, właściciel i redaktor naczelny internetowego portalu Gazeta Bytowska.pl został uznany winnym niedotrzymania obowiązku rejestracji". To dalszy ciąg sprawy, w której zarówno oskarżony jak i prokuratura złożyli apelacje (sygnatura sprawy przed Sądem Okręgowym w Słupsku: VI Ka 409/07). Nie mogę skontaktować się z samym oskarżonym, ale mam sygnały, że sprawa może mieć ciąg dalszy. Mowa o zwróceniu się do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o złożenie kasacji, mowa o podjęciu starań by przepisom przyjrzał się Trybunał Konstytucyjny. Poza tym sąd w części uchylił wcześniejszy wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia (tak więc tu ciąg dalszy będzie na pewno), w części podtrzymał wcześniejszy wyrok. To drugie stanowisko jest bardziej niebezpieczne.

Najpierw przypomnę stanowisko sądu pierwszej instancji. Były dwa zarzuty w tej sprawie. Pierwszy: wydawanie dziennika lub czasopisma bez rejestracji (a więc złamanie art. 45 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 roku Prawo prasowe, przy czym prokuratura twierdziła, że serwis internetowy to czasopismo, ergo podlega obowiązkowi rejestracji). Drugi dotyczył odpowiedzialności z art. 49a ustawy, a więc odpowiedzialności redaktora za opublikowanie materiału prasowego. Jeśli chodzi o zarzuty - w marcu 2007 roku sąd rejonowy umorzył postępowanie w przypadku pierwszego zarzutu, a to ze względu na niską szkodliwość społeczną (uznając jednak, że prowadzenie serwisu internetowego można porównywać z wydawaniem dziennika lub czasopisma). Jeśli chodzi o drugi zarzut - tu Sąd Rejonowy również oddalił zarzuty.

Potem były apelacje zarówno oskarżonego jak i prokuratury. Oskarżony wniósł o:

• uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania w sprawie czynu z art. 45 ustawy Prawo prasowe na podstawie art. 17 par. 1 pkt 2 in principio ustawy Kodeks postępowania karnego wobec tego, iż porządek prawny nie nakłada obowiązku rejestracji stron internetowych w rejestrze dzienników i czasopism, względnie wobec tego, że przepisy nakładające ewentualnie taki obowiązek są niejasne w takim stopniu, że nie mogą być źródłem odpowiedzialności karnej w związku z zasadą nulla poena sine lege certa et stricta;
• zmianę zaskarżonego wyroku przez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu z art. 49a Prawa prasowego wobec tego, iż oskarżony nie wiedział o bezprawnym charakterze danych – tzw. postów użytkowników cytowanych w opisie czynu - lub związanej z nimi działalności, a wobec tego nie można mu przypisać odpowiedzialności karnej, tj. na podstawie art. 14 ust. 1 Ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną oraz art. 14 dyrektywy w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego,

względnie o

• uchylenie wyżej wymienionego wyroku w całości i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania

Prokuratura zarzuciła zaś wyrokowi Sądu Rejonowego:

• błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść wyroku, a polegający na niewłaściwym przyjęciu, iż społeczna szkodliwość czynu z art. 45 Ustawy Prawo prasowe zarzuconego oskarżonemu, polegającego na wydawaniu internetowego dziennika Gazeta Bytowska.pl bez wymaganej rejestracji jest znikoma, a przez to umorzeniu postępowania karnego w tym zakresie, podczas gdy właściwa analiza elementów podmiotowych i przedmiotowych czynu, a zwłaszcza naruszonego czynem dobra prawnego oraz postawy oskarżonego prowadzi do wniosków przeciwnych.
• błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść wyroku, a polegający na nieuzasadnionym przyjęciu, iż stopień społecznej szkodliwości czynu z art. 49a Ustawy Prawo prasowe zarzucanego oskarżonemu, który jako redaktor Gazety Bytowskiej.pl w sposób nieumyślny dopuścił do opublikowania materiału prasowego zawierającego znamiona przestępstwa, jest nieznaczny, a przez to warunkowym umorzeniu wobec niego postępowania karnego, podczas gdy właściwa analiza elementów podmiotowych i przedmiotowych czynu, w tym naruszonych nim dóbr prawnych, skutków dla pokrzywdzonego, a zwłaszcza negatywnych następstw czynu w jego sytuacji życiowej i zawodowej, a także wagi i sposobu naruszenia przez oskarżonego ciążących na nim obowiązków, w tym znaczącego okresu ukazywania się na łamach Gazety Bytowskiej.pl przedmiotowych materiałów i postawy oskarżonego po zapoznaniu się z ich treścią, prowadzą do wniosków, iż stopnia stopnia społecznej szkodliwości popełnionego przez oskarżonego czynu nie można określić mianem nieznacznego.

Podobnie jak wcześniej Sąd Rejonowy, również Sąd Okręgowy (czyli na osi czasu przesuwamy się do dnia dzisiejszego), uznał, że prowadzenie stron internetowych wymaga rejestracji. Prowadzenie bez rejestracji jest więc złamaniem ustawy. Sąd uznał zatem, że rozumowanie Sądu Rejonowego było prawidłowe i podobnie jak Sąd Rejonowy umorzył postępowanie (przyznając, że mieliśmy do czynienia z niską szkodliwość społeczną; gdyby zatem nie ta ocena sądu - ktoś, przyjmując tylko i wyłącznie te orzeczenia, mógłby zostać skazany za prowadzenie strony internetowej bez rejestracji). W tej części finałem jest umorzenie postępowania na rok próby (por. Umorzenie to nie uniewinnienie - wyrok w sprawie redaktora serwisu gby.pl). I to jest właśnie ten niebezpieczny element całej sprawy i przegrana oskrżonego (oraz - nie chcę wpadać w melodramatyczny ton - wszystkich internautów w Polsce).

W kwestii drugiego zarzutu - Sąd Okręgowy uchylił wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. Jak pisze Gazeta.pl w swojej relacji Sąd: Portal, jako tytuł prasowy, musi być zarejestrowany: Sąd Okręgowy miał też i sugestię: "przy ponownej kontroli aktu oskarżenia sąd powinien rozważyć zwrot akt sprawy do postępowania przygotowawczego z uwagi na jego istotne braki". W tym wątku chodzi o to, że - być może, a co ma ustalić jeszcze raz Sąd Rejonowy - wpisy na forum nie spełniały znamion przestępstwa. I tu sąd przychylił się do apelacji oskarżonego, chociaż w tym zakresie postępowanie trwa. W tytule wziąłem "wygraną" w cudzysłów, chociaż nie jest tak kolorowo, bo sąd uznał, iż "posty" na forum internetowym są materiałem prasowy, więc redaktor naczelny może ponosić odpowiedzialność za opublikowanie takiego materiału jeśli narusza on przepisy.

Sprawa jest ważna. Czekamy na treść wyroku z uzasadnieniem. Wówczas będzie można komentować bardziej odpowiedzialnie. Swoje komentarze dotyczące "rejestracji portali" zawarłem w szeregu tekstów (moich tez - jak się wydaje - Sąd Okręgowy nie podziela):

• Jak przypuszczałem - sąd zarejestrował czasopismo Olgierdowi
• Profesorowie o rejestracji "prasy"
• Postanowienie Sądu Najwyższego - sygn. akt IV KK 174/07 (rejestracja dzienników i czasopism)
• Czekając na opublikowanie wyroku SN w sprawie obowiązku rejestracji "prasy internetowej"
• Powoli Sieć zyskuje świadomość problemu rejestracji
• Prezes SN o rejestracji dzienników i czasopism
• Jeszcze raz: nie ma w Polsce ustawowego obowiązku rejestracji "prasy"
• Prawem prasowym gra o internautę-wyborcę
• Kara za brak rejestracji dziennika lub czasopisma po raz drugi przed Trybunałem Konstytucyjnym
• Rejestracja: inicjatywy zmierzające do nowelizacji Prawa prasowego

I tak dalej...

Ostatnie doniesienie na temat sprawy redaktora Gazety Bytowskiej pojawiło się w tym serwisie 20 grudnia 2007 roku i dotyczyło sprawdzania przez Sąd Okręgowy wątku "powagi rzeczy osądzonej" (por. W sprawie Gazety Bytowskiej sąd sprawdza rozumowanie prokuratury). Wcześniej zaś publikowałem cały szereg, poza już wyżej wskazanymi, doniesień:

• Rozprawa w sprawie GBY.pl odroczona do 20 grudnia
• W sprawie GBY.pl apelacje przekazane do Sądu Okręgowego
• Słupska rozprawa w sprawie komentarzy internautów i braku rejestracji portalu
• Druga rozprawa w sprawie rejestracji portalu i komentarzy użytkowników
• Czy brak rejestracji internetowego serwisu to pretekst?

Podobne doniesienia i komentarze (w szczególności dotyczące "rejestracji prasy") gromadzę w dziale prasa niniejszego serwisu. Pragnę jednak szczególnie przypomnieć tekst Odpowiedź od Rzecznik Komendanta Głównego Policji w sprawie serwisów Policji.

Na ilustracji powyżej - prasa... do serwetek, ale jeśli w Polsce istnieje obowiązek rejestracji "prasy", nie zaś dzienników lub czasopism, to może warto się zastanowić nad innymi przejawami prasy...