Czy będzie wniosek RPO do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie polskich przepisów o retencji danych?

Podczas dzisiejszej konferencji pt. "Granice wolności w Internecie" dr Adam Bodnar z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka zadał pytania ministrowi Władysławowi Stasiakowi z Kancelarii Prezydenta RP oraz Rzecznikowi Praw Obywatelskich, dr Januszowi Kochanowskiemu: czy Pan Prezydent lub Rzecznik Praw Obywatelskich rozważają może zwrócenie się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o abstrakcyjną kontrolę zgodności z konstytucją przepisów związanych z retencją danych telekomunikacyjnych?

Formułując swoje pytanie dr Bodnar nawiązał do niedawnego wyroku niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego, który uznał przepisy tamtejszego kodeksu postępowania karnego oraz tamtejszej ustawy prawo telekomunikacyjne za sprzeczne z niemiecką konstytucją, a konkretnie z art. 10 niemieckiej ustawy zasadniczej, który chroni tajemnicę komunikowania się. Pisałem o tym w tekście Niemieckie przepisy o retencji danych niezgodne z tamtejszą konstytucją. Dr Bodnar nie wspomniał o wyroku rumuńskiego Trybunału Konstytucyjnego, który uznał przepisy retencyjne za niezgodne z rumuńską konstytucją (por. Rumuński Trybunał Konstytucyjny uznał, że tamtejsza ustawa o retencji danych jest niezgodna z konstytucją), przy czym w Rumunii, poza konstytucyjnymi normami dotyczącymi ochrony tajemnicy komunikowania się Trybunał uznał również, że wprowadzając przepisy retencyjne ustawodawca naruszył normy chroniące prawo do życia intymnego, rodzinnego i prywatnego, ale poza konstytucyjnym porządkiem tego kraju analizował również art 8 i art 10 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

O ile w pierwszym przypadku niemiecki Trybunał przyglądał się przepisom retencyjnym po skardze konstytucyjnej złożonej w imieniu blisko 35 tysięcy obywateli, to w Rumunii skargę konstytucyjną złożył tamtejszy Rzecznik Praw Obywatelskich. W Polsce również Prezydent RP może zwrócić się z takim wnioskiem. Oceniono, że wnioski Pana Prezydent "leżą w Trybunale" krócej, niż wnioski RPO.

Zarówno w Rumunii, jak i w Niemczech chodziło o konkretne ustawy w konkretnym brzmieniu, nie zaś o "zasadę" stosowania retencji danych. Trzeba pamiętać, że ustawodawca formułując przepisy powinien dawać gwarancje konstytucyjnych praw i wolności. Wymaga to precyzji legislacyjnej, której - jak oceniam - polskiemu prawodawcy w wielu przypadkach również brakuje.

W odpowiedzi na zadane pytanie dr Kochanowski dał do zrozumienia, że sprawie się przygląda, że najpierw chciał poznać stanowisko polskiego rządu (by wybadać trochę "przeciwnika"), ale generalnie złożenie takiego wniosku do Trybunału Konstytucyjnego jest jedną z branych pod uwagę możliwości...

Tekst z 2006 roku, zatytułowany Informatyzacja, akty wykonawcze, delegacje i ich konstytucyjność, rozpocząłem od słów:

Od jakiegoś czasu zastanawiam się nad tym, co by się stało, gdyby wydane na podstawie ustawy "o informatyzacji" lub na podstawie ustawy o podpisie elektronicznym rozporządzenia "techniczne" trafiły do Trybunału Konstytucyjnego, który miałby ocenić ich zgodność lub niezgodność z postanowieniami Konstytucji. Zastanawiam się też nad zasadą "neutralności technologicznej państwa", którą winny - w mojej opinii - takie rozporządzenia realizować.

Wydaje się, że rozwój prawa "społeczeństwa informacyjnego" jest już tak zaawansowany w Polsce, że badanie zgodności z normami konstytucyjnymi twórczości legislacyjnej z tego obszaru staje się realną potrzebą. Być jeszcze nie przyszedł czas na badanie "informatyzacji", ale Trybunał w ostatnich latach przyglądał się już wielu kwestiom związanym z prywatnością, z obiegiem informacji, dostępem do informacji publicznej... Prawo telekomunikacyjne ma w Polsce dłuższą historię niż "informatyzacja", więc powinno być pewnie lepiej przebadane.

Gdyby zatem Trybunał Konstytucyjny odniósł się w swoim wyroku do przepisów Prawa telekomunikacyjnego, do ustawy Kodeks postępowania karnego w zakresie ustalenia granic wolności słowa i wolności pozyskiwania i rozpowszechniania informacji byłaby to - jestem przekonany - interesująca lektura. Niezależnie od tego, do jakich wniosków doszedłby Trybunał. Warto zatem przyglądać się dalszemu biegowi zdarzeń.

Przeczytaj również:

• TK o wolności słowa i pomówieniu - częściowa niezgodność z konstytucją (sygn. akt SK 43/05)
• Sentencja wyroku TK w sprawie ustawy medialnej
• Przepisy prawa autorskiego niezgodne z Konstytucją i konsultacje społeczne
• TK: Autoryzacja wypowiedzi nie narusza wolności pozyskiwania i rozpowszechniania informacji
• Wyrok TK - dostęp do informacji publicznej a prywatność
• TK: Niektóre przepisy ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym niezgodne z Konstytucją
• TK o pierwszeństwie ochrony. Dobra osobiste a wolność słowa.
• Inwigilacyjne uprawnienia wywiadu skarbowego
• "Trybunalskie surfowanie legislacyjne"
• Konflikt: czynności operacyjne policji – prawa zasadnicze jednostki
• Centrum Automatycznego Nadzoru nad Ruchem Drogowym trafiło do kosza
• Art. 52 ust. 2 Kodeksu etyki lekarskiej niezgodny z Konstytucją
• Zasady nadawania dokumentom klauzuli tajności oraz dostęp do informacji publicznej po wyroku TK (K 26/08)
• Trybunał o formie papierowej i elektronicznej - jaskółka wiosny nie czyni
• Dowiedzą się, że byli podsłuchiwani?
• Dziennikarz rekomendowany przez redakcję lub wydawcę
• Opublikowano wyrok TK w sprawie dostępu do akt IPN
• Kara za brak rejestracji dziennika lub czasopisma przed Trybunałem Konstytucyjnym
• Kara za brak rejestracji dziennika lub czasopisma po raz drugi przed Trybunałem Konstytucyjnym (wraz z komentarzem: Żarna sprawiedliwości mielą powoli)