Pomysł na polskie Do-Not-Call w publicznej dyskusji

W najnowszym numerze Newsweeka opublikowano artykuł pt. "Nie dzwoń do mnie". W leadzie tego artykułu czytamy: "Skoro prawo chroni moją skrzynkę e-mailową przed niechcianą korespondencją, to dlaczego nie może mojego telefonu?". W ten sposób autorka artykułu, p. Luiza Łuniewska, porusza dość istotny - jak mi się wydaje - temat: nękanie abonentów telekomunikacyjnych wszelkiego rodzaju telemarketingiem. Znamy to chyba wszyscy - zaproszenia na pokazy pościeli, złote garnki, rewelacyjna oferta kart kredytowych dla szczególnych klientów ("z kim rozmawiam?"), a ostatnimi czasy również "zagłosuj na mnie, a w Polsce będzie lepiej".

Pomysł na listę "Do Not Call" wydaje się być wart rozważenia. Taki postulat - na wzór amerykański - proponuje autorka artykułu. W 2003 roku pisałem w notatce Nie dzwoń do mnie (nomen omen) o podpisaniu przez prezydenta Busha regulacji wprowadzającej w USA rejestr Do-Not-Call. Rejestr prowadzony jest przez Federalną Komisję Handlu i finansowany z opłat telemarketerów. Telemarketerom chyba się to niespecjalnie uśmiecha. Pomysł był taki, że jeśli ktoś zadzwoni z ofertą handlową na numer, który znajduje się w rejestrze - marketer może liczyć się z konsekwencjami finansowymi. To - przynajmniej teoretycznie - wymusza szanowanie abonentów (a przynajmniej - w teorii - sprawdzanie, czy aby abonent wyartykułował jakoś swoją wolę odnośnie poszanowania prywatności). To również przykład na działanie jednego z wariantów modelu "opt-out". Trzeba się wypisać zawczasu, by nie być później niepokojonym.

Opt-out w przypadku poczty elektronicznej nie jest dobrym rozwiązaniem (wypisanie się z listy mailingowej po pierwszym komunikacie - to tradycyjny model opt-out). Nikt nie będzie nadążał z wypisywaniem się z list, na które znacznie sprawniejszy i przeważający liczebnie hufiec handlowców (i wszelkiej maści automatów) będzie go dopisywał. Człowiek ma jedną prywatność i jest ze swoimi zasobami komunikacyjnymi sam. "Przeciwników" są miliony. Niektórzy z nich mieszkają (albo działają - w przypadku np. automatów) w Chinach, na Tajwanie, w Indiach... Postulujcie opt-out w przypadku poczty elektronicznej, jeśli chcecie, by taki system nie chronił prywatności i spokoju odbiorców poczty. W przypadku telemarketingu wykorzystującego tradycyjną telekomunikację (a czy można właściwie mówić dziś o tradycyjnej telekomunikacji w czasach Skype'a i innych software'owych narzędzi przekazywania głosu z sieci telekomunikacyjnej na urządzenia mobilne i stacjonarne?) być może model opt-out, działający na podobnej zasadzie jak rejestr Do-Not-Call, miałby szanse powodzenia? Nie wiem.

Walka ze spamem dotyczy głównie poczty elektronicznej, chociaż regulacje mówią o elektronicznych komunikatach, pod co można już dziś podciągnąć wszelkie przekazy informacji za pośrednictwem komunikatorów (jeśli niechciane, nazwiemy je "spim" w odróżnieniu od spamu - a przynajmniej ktoś postanowił, że należy tak to nazwać w literaturze, chociaż drażni tak samo i ma praktycznie taką samą naturę; zwłaszcza w erze konwergencji, gdzie zaciera się zupełnie granica miedzy zcyfryzowanymi narzędziami do zdalnej komunikacji).

Regulacje antyspamowe nie są doskonałe, dlatego wciąż myślimy w Polsce (i na świecie) jak je poprawić, by były bardziej skuteczne, by bardziej chroniły zarówno zwykłych ludzi (nie ważne, czy konsumentów, a więc nie ważne, że w relacjach handlowych), ale również operatorów - przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Bo spam stanowi również, poza inwazją w sferę prywatności, spore zagrożenie dla infrastruktury, dla sprawnego działania technicznego systemu komunikacji.

Pojawiają się projekty nowelizacji polskich przepisów związanych z telekomunikacją (por. Nowy stary projekt nowelizacji Prawa telekomunikacyjnego, a wcześniej Dostępny projekt nowelizacji Prawa telekomunikacyjnego w wersji po Radzie Ministrów i Założenia ustawy o spamie i spyware). Pojawiają się nowe przepisy pozwalające konsumentom kierowanie spraw do sądu powszechnego (por. Ciekawe, jak będą działały "nieuczciwe praktyki rynkowe"?). Ferment można zaobserwować również na szczeblu Unii Europejskiej (por. Propozycja sporej nowelizacji dyrektyw "elektronicznych"). Ale za uchwalanie różnego rodzaju przepisów odpowiedzialni są politycy, a ci odkryli, że - wzorem marketerów - mogą budzić telefonicznie potencjalnych wyborców do aktywności wyborczej (co z tego, że akurat jest 8 rano w sobotę). Sporo przypadków wykorzystania narzędzi telekomunikacyjnych w kampanii wyborczej odnotowałem w dziale wybory niniejszego serwisu. Ostatnio pisałem o tym w notatce Spam totalny: jak się niestety wygrywa wybory i SMSy wyborcze. Uprzejmie proszę: Gadzinowski, daj mi pan spokój....

Jest też problem "ochrony danych osobowych". Jak się jednak wydaje - zwłaszcza po ostatnich kontrolach u wydawcy serwisu Nasza-Klasa - system ochrony danych osobowych nie poradzi sobie z problemem niechcianych telefonów (por. Po konferencji prasowej GIODO na temat kontroli w portalu Nasza-klasa.pl). Widać też, że sfera marketingu i reklamy próbuje jakoś zbliżyć się do GIODO (por. Marketingowcy będą poprawiać poziom ochrony danych osobowych). Zobaczymy. Tu również pojawiają się propozycje nowelizacji prawa (por. Prezydencki projekt nowelizacji ochrony danych osobowych). Poza wszystkim nie każdym abonentem telefonicznym jest osoba fizyczna, której dane osobowe są chronione. Czasem występujemy w charakterze przedsiębiorców (prowadzących działalność gospodarczą), czasem pracowników zatrudnionych przez osobę prawną-abonenta, czasem wreszcie marketerzy "sieją" po prostu podstawiając kolejne numery telefonów i nie wykorzystując danych osobowych prawdopodobnie nie naruszają dedykowanych im przepisów.

Jestem w tekście Newsweeka cytowany jako "Piotr Waglowski z Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji" i chociaż istotnie jestem członkiem Rady PIIT, to samodzielnie w imieniu PIIT się nie wypowiadam (por. zresztą PIIT negatywnie o założeniach ustawy o spamie i spyware). W tym przypadku autorce chyba pasował taki podpis do ogólnej koncepcji artykułu (w każdym razie nie byłem pytany o to, w jakiej roli mam wystąpić w tekście). Proszę po prostu pamiętać, że wypowiedziałem się jako VaGla. A jak już będziecie Państwo czytać, to poniżej wersja zautoryzowana przeze mnie (nieco różni się od opublikowanej):

Zgodnie z polskim prawem telekomunikacyjnym takie praktyki, tzn. używanie automatycznych systemów wywołujących, są zabronione jeśli wcześniej nie uzyskano zgody abonenta -- tłumaczy. -- I o ile takie nagranie wykorzystywane jest w celu marketingu bezpośredniego. Szataby wyborcze mogą się spotkać również z zarzutem naruszenia prawa do prywatności i z pozwami cywilnoprawnymi.

Nikogo również nie "pouczałem" swoją wypowiedzią (to nawiązanie do innej z wypowiedzi umieszczonej w omawianym tekście).

Poza tymi drobnymi uszczegółowieniami i lekkimi sprostowaniami, biorąc pod uwagę również to, że artykuł w Newsweeku nie jest artykułem naukowym, a jego celem jest dotarcie do określonego "targetu", warto po prostu dostrzec, że pomysł na polski odpowiednik rejestru Do-Not-Call pojawił się w sferze publicznej dyskusji.

Przeczytaj również:

• Spam polityczny
• Spam a prawo - próba wskazania kierunków badawczych
• "Spam w formie niezamówionej informacji handlowej jako delikt nieuczciwej konkurencji" (PDF)
• Adres elektroniczny
• Informacja handlowa

Ale również:

• UOKiK: fałszowanie nagłówków poczty elektronicznej stanowi czyn nieuczciwej konkurencji
• Ciekawe orzeczenie - prawo autorskie, spam i prawo cytatu
• SMS'y mogą naruszać prawo do prywatności
• Ciekawe ilu członków zarządu spółek nie zwróciło uwagi na nowe obowiązki informacyjne?
• Komisja nawołuje państwa członkowskie by walczyły ze spamem
• Globalizacja wymiaru sprawiedliwości - dalszy ciąg sprawy e360 vs. Spamhaus
• UOKiK przygląda się spamowi i spamerom
• Wyskakujące okienko to nie spam?
• Spam to delikatna materia regulacji