prawo autorskie

"A so-called “blackout” is yet another gimmick, albeit a dangerous one, designed to punish elected and administration officials who are working diligently to protect American jobs from foreign criminals. It is our hope that the White House and the Congress will call on those who intend to stage this “blackout” to stop the hyperbole and PR stunts and engage in meaningful efforts to combat piracy.".

Jutro Wikipedia i kilka innych serwisów wyłączą się w proteście przeciwko amerykańskim pracom legislacyjnym nad SOPA (por. Internet Society przeciwko projektowi amerykańskiej ustawy SOPA), natomiast ja dziś odnotuję komunikat, który opublikowano w oficjalnym serwisie Prezydenta USA.

Sąd w Londynie zgodził się na ekstradycję do USA 23-letniego brytyjskiego studenta. Student ów prowadził serwis internetowy (TV Shack), który zawierał linki do chronionych prawem autorskim treści (filmy, programy telewizyjne). W ramach swojej działalności chłopakowi udało się sprzedać reklamę w prowadzonym przez siebie serwisie o wartości 230 tys. dolarów. Obrońca chłopaka podnosił w czasie postępowania, że jeszcze się nie zdarzyło w historii, by jakikolwiek Brytyjczyk został poddany ekstradycji do USA w związku z naruszeniami prawa autorskiego, a w przypadku jego klienta w ramach serwisu internetowego nie publikowano nawet chronionych treści, a jedynie linki. Obrona twierdzi, że chłopak nie robi nic innego, niż to, co robi Google.

Jeśli ACTA istotnie ma nic nie zmienić w porządkach prawnych państw, które do niego przystępują, to jaki jest sens przyjmowania i - następnie - ratyfikowania tej umowy międzynarodowej? Wydaje mi się, że to element "gry na czas". Każdy traktat międzynarodowy, umowa, porozumienie proponowane przez tą lub inną organizację ponadnarodową, to jak zawijanie "status quo" w kolejne papierki, opakowywanie dość istotnego w "społeczeństwie informacyjnym" tematu w system z różnymi tasiemkami, z różną mocą, z różnymi sposobami ustalenia zawiązania kokardki. Jedne traktaty są ozdobną folijką, inne mocnym papierem pakowym. Do zapakowania jednych trzeba było jednomyślności, by owinąć idee innym traktatem wystarczyło tylko przystąpienie do grupy liderów. System tworzony jest od XIX wieku. Internet zaś trochę zmienia układ oczekiwań społecznych. Pojawiają się głosy kontestujące zakres i zasady działania monopoli prawno-autorskich. Gdyby teraz ktoś nagle chciał coś zmienić - musiałby się spróbować przebić przez kolejne warstwy systemu. Musiałby poszukiwać sposobu na rozpakowanie takiego pakunku. A nie wydaje się to sprawą prostą.

Warto dopytać ministra Zdrojewskiego o szczegóły, kiedy mówi o "domenie publicznej" w kontekście przedwojennych filmów polskich. Czy rzeczywiście zakłada on, że wykorzystywanie takich filmów nie będzie związane z żadnymi warunkami i opłatami. No bo przecież te "adresy digitalizacyjne" jakieś nakłady poniosły na rekonstrukcję. Ktoś mógłby powiedzieć, że przeniesienie filmu z celuloidu do postaci cyfrowej musiało się wiązać z twórczą działalnością (naprawy, rekonstrukcje klatek, przycinanie, montaż, obróbka), zatem - to konsekwencja - odrestaurowany film wcale nie jest taki nietwórczy. A zatem - ktoś tak może argumentować - od momentu jego renowacji znów został objęty ochroną. W takim przypadku nazywanie czegoś "domeną publiczną" byłoby jedynie zawłaszczaniem terminu dla nowego znaczenia. Takiego, które nie oznacza wcale domeny publicznej, a jest innym rodzajem działania w ramach monopolu. Ciekawie brzmi też zdanie zaczynające się od słów: "My wydaliśmy środki nie tylko na przeniesienie tych filmów do domeny publicznej...". Czy istnieje administracyjna droga do przeniesienia danego dzieła do domeny publicznej, czy też trzeba to rozumieć jedynie jako wydanie środków na faktyczne udostępnienie publiczności?

Już za kilka godzin (z wybiciem godziny dwudziestej czwartej i rozpoczęciem się nowego roku) kolejne dzieła znajdą się w domenie publicznej. Tym razem będą to utwory tych wszystkich twórców, którzy zmarli w roku 1941. Wspominając wszystkich, którzy w tym roku zmarli (wszyscy oni byli twórcami), warto odnotować takich, jak James Joyce, Tadeusz Boy-Żeleński, Ignacy Paderewski. Prawa własności intelektualnej wprowadzają czasowy monopol - prawa wyłączne. Przez 70 (obecnie) lat od śmierci twórców prawa wyłączne przysługują spadkobiercom. Potem zaś już ich nie ma. Obok narzędzi pozwalających na "ściganie piractwa", a w istocie naruszeń prawa autorskiego do dzieł, które nadal korzystają z monopolu, warto zastanowić się, w jaki sposób system prawny mógłby przeciwdziałać naruszeniom prawa autorskiego, które polegają na uniemożliwieniu wszystkim zainteresowanym korzystanie z dzieł, które już do domeny publicznej należą. Prawo autorskie to nie jest jedynie coś, co ma chronić twórców. Prawo autorskie powinno również chronić słuszne interesy wszystkich innych uczestników życia społecznego.

Przeoczyłem interesujące stanowisko Izby Wydawców Prasy i dwóch innych organizacji w sprawie nowelizacji ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Przeoczyłem, a - jak uważam - warto je odnotować i analizować pokazane tam argumenty. Stanowisko jest z 21 listopada 2011 roku. W MAiC (poprzednio w MSWiA) trwają prace nad nowelizacją tej ustawy. Stanowisko wydawców pokazuje drugi biegun (a przynajmniej kolejny biegun) sporu o wyłączenie odpowiedzialności, procedurę "notice and takedown" i kilka innych elementów nowelizacji.

Jak wiadomo - projekt traktatu ACTA został przyjęty przez Radę UE. Wcześniej zaś musiał być przedmiotem prac rządu i Sejmu. Właśnie rząd odpowiedział Dziennikowi Internautów, że wszystko jest ok, ponieważ: "stanowisko Rządu RP w sprawie projektów decyzji rady o podpisaniu i zawarciu ACTA zostało przyjęte przez Rząd i pozytywnie zaopiniowane przez sejmową Komisję ds. Unii Europejskiej w sierpniu 2011 r.". Przyglądam się zatem tym sierpniowym pracom sejmowej komisji i widzę np., że sierpniu, na jednym z posiedzeń, prezydium wnosiło o niezgłaszanie uwag do "(COM(2010) 47, COM(2011) 379, 407, 410, 411, 412, 418, 419, 424, 426, 429, 432, 434, 435, 440, 441, 442, 443, 444, 446, 447, 448, 454, 456, 457, 459, 460, 463, 465, 467, 468, 469, 476, 479, 483, 485, COM(2011) 4977)"... Zastanawiam się, czy to celowo jest tak przedstawione, by nikt nie mógł szybko znaleźć frazy, albo zorientować się, o co chodzi w tych numerkach?

Postanowiłem popastwić się trochę nad rzetelnością dziennikarską. Wszystko w związku z działaniami analitycznymi rządu szwajcarskiego, które to działania zostały opisane przez popularne w pewnych środowiskach serwisy internetowe, a za ich pośrednictwem z echem działań Szwajcarów zderzył się polski "dziennikarz". Wyszło śmiesznie i strasznie. Na polskiej końcówce "głuchego telefonu" (który mógłby działać sprawniej, gdyby miało znaczenie coś takiego jak dziennikarska rzetelność) pojawiła się teza, że szwajcarski rząd miał powiedzieć: "piractwo wcale nie jest szkodliwe". Gdyby dziennikarz sięgnął do źródła, to nie znalazłby piractwa, a rozważania o ekonomii i rynku oraz zadumę nad koniecznością zmieniania prawa.

Stowarzyszenie Internet Society przyłączyło się do opozycji wobec pomysłów przedstawianych w projektach amerykańskiej ustawy Stop Online Piracy Act (SOPA). Pomysły na przyjęcie przepisów, które umożliwiłyby filtrowanie nazw domenowych (DNS) stoją w sprzeczności z otwartą architekturą internetu i godzą w prawa człowieka, w tym w wolność słowa. Takie stanowisko przyjął The Internet Society Board of Trustees i przedstawił oddziałom krajowym Stowarzyszenia. Chociaż dyskusja dotyczy projektów amerykańskiej ustawy, to te prace legislacyjne mogą być interesując również w Polsce, a to ze względu na propozycje, by amerykańskie władze mogły blokować dostępność (w tym nazwy domenowe, linki) serwisów na całym świecie. Ustawa oczywiście ma koncentrować się na ochronie praw własności intelektualnej, w tym prawa autorskiego.