Sąd z Gdańska żąda od Google z Krakowa ujawnienia danych związanych ze skrzynkami poczty elektronicznej

W sprawie, w której prezydent Sopotu, Jacek Karnowski, wytoczył prywatny akt oskarżenia przeciwko radnemu Jakubowi Świderskiemu (Karnowski twierdzi, że Świderski go znieważył na łamach „Obserwatora sopockiego” i naraził na utratę zaufania publicznego) pojawił się ciekawy wątek. Oto Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe wydał w tym procesie interesujące postanowienie, w którym zwolnił Google (Kraków) z tajemnicy służbowej oraz zgodził się na wydobycie z Google informacji związanych z korzystaniem ze skrzynek poczty elektronicznej w domenie gmail.com. To chyba pierwszy taki przypadek w Polsce (proszę mnie poprawić, jeśli się mylę), ale nie można mu chyba przypisać braku pewnej logiki.

O sprawie piszą Izabela Kacprzak oraz Piotr Kubiak na łamach Rzeczpospolitej, w tekście Google ma ujawnić e-maile. Jest tam też cytowana moja wypowiedź na temat domniemania niewinności. Oczywiście nie wiemy, kto kliknął w konkretny "enter", jednak - gdyby się chwilę zastanowić - to przecież sąd działa w oparciu o swobodną ocenę dowodów, a gdyby zebrał ich dostatecznie wiele, to mógłby wyrobić sobie zdanie na temat przebiegu wypadków. Co jest tu istotne? Istotne jest to, że w postępowaniu o przestępstwo z art 212 § 1. i 2 kodeksu karnego (pomówienie) sąd zastosował art. 217. § 1. i 2. Kodeksu postępowania karnego w związku z art. 236a. KPK. Zacytujmy te przepisy:

Zacznijmy od art. 217. § 1. i 2 KPK:

§ 1. Rzeczy mogące stanowić dowód w sprawie lub podlegające zajęciu w celu zabezpieczenia kar majątkowych, środków karnych o charakterze majątkowym albo roszczeń o naprawienie szkody należy wydać na żądanie sądu lub prokuratora, a w wypadkach nie cierpiących zwłoki - także na żądanie Policji lub innego uprawnionego organu.

§ 2. Osobę mającą rzecz podlegającą wydaniu wzywa się do wydania jej dobrowolnie.
(...)

To artykuł, który otwiera Rozdział 25 KPK, zatytułowany "Zatrzymanie rzeczy. Przeszukanie". Rozdział ten zamyka art. 236a., w którym czytamy:

Art. 236a.
Przepisy rozdziału niniejszego stosuje się odpowiednio do dysponenta i użytkownika urządzenia zawierającego dane informatyczne lub systemu informatycznego, w zakresie danych przechowywanych w tym urządzeniu lub systemie albo na nośniku znajdującym się w jego dyspozycji lub użytkowaniu, w tym korespondencji przesyłanej pocztą elektroniczną.

Widać więc, że są mechanizmy pozwalające na wydobycie treści korespondencji i innych danych, a tajemnica korespondencji również ma swoje granice (nie jest bezwzględna). Jeśli ktoś ma tu wątpliwości, to proszę sięgnąć do art. 49 Konstytucji RP, w którym przeczyta:

Zapewnia się wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się. Ich ograniczenie może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w ustawie i w sposób w niej określony.

Konstytucyjne wolności mają swój kres wyznaczany również takimi przepisami Konstytucji, jak art. 31 ust. 3 Konstytucji:

(...)
3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

Granice takie mogą być ustanawiane, ale bardzo ostrożnie (cokolwiek to znaczy) należy takie granice ustanawiać i należy też zapewniać gwarancje nieprzekraczania takich granic.

Koledzy z Rzepy relacjonują uzasadnienie postanowienia sądu:

Jak się dowiedzieliśmy, pod koniec października sędzia Ludwika Małkowska uwzględniła wniosek Karnowskiego o dopuszczenie dowodu z informacji stanowiących tajemnicę służbową i zwolniła z niej Google Kraków. Zażądała podania informacji o osobach, na które zarejestrowane są (były) adresy internetowe poczty, podania danych osób które miały dostęp do tych kont, z jakich numerów IP ściągano pocztę z tych kont, na jakie adresy e-mail i jakie wiadomości były wysyłane wraz z ich treścią. Stwierdziła, że „w sprawie zachodzi konieczność ustalenia osoby lub osób odpowiedzialnych” za ukazanie się zniesławiającej publikacji.

Warto przeczytać komentarze, które zebrała Rzeczpospolita. Pada tam teza o nieadekwatności środków, o konieczności ochrony prywatności osób, o których dane się ubiega prezydent Sopotu, o tym, że może sąd powinien zadbać, by uzyskane dane (jeśli zostaną uzyskane, bo przecież Google jest korporacją globalną, a w Krakowie nie ma nikogo decyzyjnego) pozostały wyłącznie w dyspozycji sądu...

Sprawa, którą dla uproszczenia nazwę "Karnowski przeciwko Świderski" (chociaż przecież nie wiadomo Kto obrażał prezydenta Sopotu?) zaczyna wpisywać się w pewien trend. Proszę sięgnąć do innej sprawy, którą prowadzi obecnie prezydent Szczecina: Głos prezydenta Szczecina w dyskusji o granicach wolności słowa w internecie. Proszę sięgnąć do Grzywna za nazwanie radnej "starym chamidłem" na forum, albo wcześniejszej znacznie sprawy: Burmistrz o przewodniczącym online, anonimowo i prywatnie. To wszystko samorządowi politycy.

Z drugiej strony mamy "Sprawę Kataryny", która odbiła się od wymiaru sprawiedliwości, gdy usiłowała poznać adresy piszących o niej dziennikarzy (por. Po wczorajszej debacie w sprawie "Dziennik vs. Kataryna", w Rz: Kataryna chce zdobyć adresy dziennikarzy). A jeszcze warto przywołać teksty: Ugoda Mokrosińskiej z WP, Postanowienie o umorzeniu śledztwa w sprawie Redwatch na Wikileaks.org, Śledztwo umorzono, bo nie wiadomo kto zainstalował, Czy ktoś otrzymał te 100 tysięcy za bombiarza?, No i umorzyli śledztwo w sprawie listy z IPN..., Korespondencja z sądem w sprawie ujawnienia adresu poczty elektronicznej

Na razie tych spraw, w których nie udało się wskazać sprawcy czynu jest znacznie więcej, niż tych, w których bez wątpliwości udało się ich określić i skutecznie karać lub dochodzić roszczeń cywilnoprawnych. Być może to jedynie funkcja instrumentarium prawnego. Zastanawiam się, jak ma się październikowe postanowienie sądu z Gdańska (oraz sytuacja globalnego Google oraz Microsoftu, który również w tej sprawie występuje jako host dla skrzynek poczty elektronicznej), do projektowanych właśnie uprawnień w zakresie art. 20c ustawy o Policji. Dziś w art 20c ustawy o Policji określone są już pewne rodzaje danych (telekomunikacyjnych), które mogą być ujawnione Policji oraz przez nią przetwarzane w celu zapobiegania lub wykrywania przestępstw, a teraz dopisuje się tam dane ze sfery świadczenia usług drogą elektroniczną. Czy oznacza to, że w przyszłości (gdyby projektowana nowelizacja weszła w życie) Policja nie będzie musiała pytać sądu o zgodę na przejrzenie skrzynki webowej (wszak to dane, o których mowa w art 18 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną), tylko np. mógłby się ich domagać policjant wskazany w pisemnym wniosku Komendanta Głównego Policji lub komendanta wojewódzkiego Policji albo osoby przez nich upoważnionej? (Przy okazji, chociaż to nieco z boku tematu, por. Konflikt: czynności operacyjne policji – prawa zasadnicze jednostki).

Coraz trudniej poradzić sobie z wytyczeniem granic tajemnicy komunikacji. Właściwie nie istnieje coś takiego, jak bezwzględne prawo do anonimowej komunikacji (por. "Sprawa tożsamości Kataryny" - czy mamy prawo do anonimowej komunikacji?). Pozostaje tylko pytanie o gwarancje komunikacji anonimowej niebezwzględnie. O gwarancje chroniące osoby, którymi w danej chwili Policja się nie interesuje. Pozostaje też pytanie o mechanizmy ochrony praw człowieka - prawa do sądu, prawa do dochodzenia roszczeń - w stosunkach prywatno-prawnych (por. Wyrok ETPCz: prawo dochodzenia roszczeń w przypadku naruszenia prywatności; Jak to działa w polskiej praktyce? por. Sygnalizowany wcześniej pozew w sprawie komentarza w serwisie Allegro).

Jak postąpi globalne Google? Być może tak, jak w 2006 roku, gdy amerykański Departament Sprawiedliwości - znacznie silniejszy, jak się wydaje, niż polski wymiar sprawiedliwości, domagał się od Google danych na temat tego, jak internauci poszukują informacji i co znajdują w internecie (por. Ustawa, wyszukiwarka i ochrona dzieci oraz Google przekaże rządowi 50 tys rekordów). Może zaś tak, jak było w przypadku Yahoo, który relacjonowałem w tekście Trzeci wydany przez korporacje?

Sprawę prowadzoną przez prezydenta Karnowskiego warto obserwować.