"Sprawa tożsamości Kataryny" - czy mamy prawo do anonimowej komunikacji?

Jeśli dobrze pamiętam, przy jednej z okazji Igor Janke przyznał, że zna*) tożsamość Kataryny. Nie sądzę jednak, żeby ową tożsamość wyjawił.

Poza tym zastanawia mnie problem udowodnienia, że notkę pod nickiem Kataryna opublikowała ta konkretna osoba. Teoretycznie można wspomagać się techniką i nauką (analizy logów, profil psychologicznych, badania grafologiczne etc.), ale czy w razie ewentualnej rozprawy wystarczyłoby to do wydania wyroku?

[*) Nie jestem pewien, czy miało to miejsce przy okazji wręczania nagród, czy raczej gdy Krzysztof Urbanowicz w magazynie Enter zarzucił Katarynie otrzymywanie wynagrodzenia od Agory. To jednak mało istotne.]

--
Piotr "Mikołaj" Mikołajski
http://piotr.mikolajski.net

Albo inaczej: bardzo trudno jest ją utrzymać.
O ile w przypadku przeciętnych internautów ta sprawa jest błaha, to w przypadku autorów blogów nabiera innego znaczenia.

Zwłaszcza w przypadku autorów blogów gdzie autorzy wyrażają swoją opinię.

Jak dla mnie pewnego rodzaju fenomenem są opiniotwórcze blogi pisane przez osoby ukrywające swoją tożsamość. Fenomenem - ponieważ wiele z nich zyskało prawdziwie opiniotwórczą pozycję - mimo faktu, że czytelnicy nie wiedzą kto je pisze. I im to nie przeszkadza.

Sam jestem czytelnikiem kilku z nich (z Kataryną włącznie) i osobiście żałuję, że ich autorzy chcą zachować anonimowość. Ale to już ich wybór.

Sam jestem również blogerem. Z tym, że piszę pod nazwiskiem i zdaję sobie sprawę, że ktoś może się ze mną nie zgadzać. Ze wszystkimi konsekwencjami tego stanu rzeczy. Również prawnymi.

Jest to dla mnie oczywiste. Być może dlatego, że byłem dziennikarzem i przez kilka lat, codziennie "zabierałem głos" publicznie - zdając sobie sprawę z oficjalnych praw i obowiązków ciążących na mnie.

Ostatnio, coraz częściej się zastanawiam nad zarejestrowaniem działalności wydawniczej i przyjęciem na siebie wynikających z tego praw i obowiązków. M.in. dlatego, że w przypadku wydarzenia podobnego do tego, które spotkało Katarynę - jako dziennikarz będę miał również pewną ochronę wynikającą z prawa prasowego.

Dlatego też - to co spotyka Katarynę ze strony syna Ministra Czumy - budzi mój niesmak (jej argumenty do mnie przemawiają), ale jednocześnie u mnie wywołuje to uczucie, że występując pod nazwiskiem, tylko by w tej sprawie zyskała.

Jak dla mnie pewnego rodzaju fenomenem są opiniotwórcze blogi pisane przez osoby ukrywające swoją tożsamość. Fenomenem - ponieważ wiele z nich zyskało prawdziwie opiniotwórczą pozycję - mimo faktu, że czytelnicy nie wiedzą kto je pisze. I im to nie przeszkadza.

Jest to nieunikniony efekt zmian społecznych. Poprzednio możliwość publicznego wyrażania opinii była reglamentowana, czasem politycznie ale zawsze technicznie - była ograniczona liczba gazet, kanałów RTV czy innych wydawnictw. Z drugiej strony, pokolenie internetowe zwraca mniej uwagi na tytulaturę i nazwiska - skoro znamy się często tylko z nicka, to i innych tak się przedstawiających uważamy za rzecz normalną. O ile oczywiście mają coś do powiedzenia albo przynajmniej są zabawni.

jednocześnie u mnie wywołuje to uczucie, że występując pod nazwiskiem, tylko by w tej sprawie zyskała.

Pod pewnymi względami owszem, pod innymi - niekoniecznie. Samo podpisanie się imieniem i nazwiskiem nie daje żadnych specjalnych praw[1], trzeba by najpierw zarejestrować bloga jako czasopismo by korzystać z uprawnień dziennikarskich. Z drugiej strony, nie każdy chce, by jego znajomi, rodzina, koledzy z pracy, sąsiedzi (itp itd) poznali jego poglądy (lub twórczość). Szczególnie jeśli są to poglądy/wypowiedzi w danym środowisku kontrowersyjne.

A dodajmy do tego sytuacje, gdy wypowiedzi jakiejś osoby są wg prawodawstwa jego ojczystego kraju myślozbrodnią - np pewne wypowiedzi antyreligijne albo personalna krytyka urzędników w Polsce. Wtedy ukrycie się za pseudonimem i zagranicznym hostingiem pozwala autorowi na wolność wypowiedzi. Nawet zresztą gdy te wypowiedzi nie są stricte nielegalne, mogą sprowadzić czasem różne nieprzyjemności - dodatkowy powód, by się nie afiszować z prawdziwym nazwiskiem.

Formalnie zdaje się że takie prawo mamy. W praktyce oczywiście osoby niezadowolone z tych wypowiedzi mogą podejmować różne działania w celu ustalenia autora, zarówno droga prawną jak i inną, np przez analizę wypowiedzi i próby dopasowania stylu oraz posiadanych informacji do zidentyfikowanych już osób.

Generalnie możliwość wypowiedzi anonimowej jest bardzo istotna. Pozwala się ona wypowiedzieć na istotne tematy osobom, które bałyby się wygłosić te poglądy otwarcie. Może się przecież zdarzyć, że ktoś mający wartościowe przemyślenia może nie chcieć, z różnych powodów, podpisać się pod nimi. Brak nazwiska nie czyni tych przemyśleń mniej cennymi, choć oczywiście może wpływać na ich odbiór.

Poza tym zastanawia mnie problem udowodnienia, że notkę pod nickiem Kataryna opublikowała ta konkretna osoba. Teoretycznie można wspomagać się techniką i nauką (analizy logów, profil psychologicznych, badania grafologiczne etc.)

Jest to problem nie warty zastanawiania. Wsparcie techniką jest wystarczające. Żadnej nauki nie potrzeba. Wystarczy podejrzenie popełnienia przestępstwa, czasem formalne i pisemne, czasem nieformalne telefoniczne, a może się zdarzać także "po znajomości".

Dwie ostatnie metody, niestety, łamią prawo ale czy słyszał ktoś o sprawie wniesionej przez operatora przeciwko podmiotom próbującym wydostać takie informacje w sposób niezgodny z prawem?

Numer IP wraz z godziną jest w zupełności wystarczający. Ten numer należy do puli jakiegoś operatora. A operator doskonale wie w jakim miejscu znajdowała się stacja z której dokonano połączenia i kto jest jej zarejestrowanym (wraz z PESEL-em) właścicielem. I po balu i tzw. anonimowości.

Miłośników kafejek inetowych pragnę uspokoić. Tam wszędzie są kamery i nagrywanie osób korzystających z komputerów. Jeżeli jest to duże miasto (czyli takie gdzie nie wszyscy się znają) to można także prześledzić skąd dany osobnik przyszedł do kafejki i gdzie poszedł po wyjściu z niej. Sami z naszych podatków budujemy i utrzymujemy monitoring miejski dla własnego dobra, a nie jakiejś wydumanej anonimowości.

Nieutulony w żalu Nieanonimowy Anonim

Ta sprawa to jest kolejny asumpt do szerszej dyskusji na temat anonimowości w ogóle i w starciu z innymi prawami w szczególności. Bo w tej sprawie mamy konflikt dwóch uprawnień: prawa do sądu (min. Czumy) i prawa do anonimowości, jeżeli takie w ogóle istnieje ("Kataryny").
Napisałem "jeżeli takie w ogóle istnieje", bo moim zdaniem nie istnieje. A przynajmniej nie w sensie prawnym, bo żaden przepis obowiązującego prawa go nie przyznaje. Co najwyżej możemy mówić o pewnym zwyczaju, ale to jeszcze nie prawo.
Natomiast nawet zakładając istnienie prawa do anonimowości, to moim zdaniem w konflikcie z prawem do sądu w tej konkretnej sprawie powinno ono przegrać. Dlaczego? Ano dlatego, że anonimowość "Kataryny" nie służy ochronie żadnych jej praw. To nie dziennikarz, który chroni źródła - to ktoś, kto stawia sobie publicznej zarzuty i po prostu nie chce ich skonfrontować z rzeczywistością. Pozostaje anonimowy, więc uniemożliwia wszczęcie postępowania sądowego. Dlatego uważam, że ta konkretna sprawa powinna się zakończyć zwycięstwem prawa do sądu, a więc ujawnieniem danych osobowych "Kataryny".
Że ja tak uważam, to jedno - ale pytanie, co teraz w tej sprawie można zrobić? Cóż, niewiele... GIODO może wydać decyzję, ale co zrobi Sąd, tego nikt nie wie. Zniesławienie jest ścigane z oskarżenia prywatnego, więc wracamy do punktu wyjścia - trzeba znać dane osobowe... Wychodzi, że niewiele można zrobić. Jedyne, co mi przychodzi do głowy, to skorzystanie z art. 14 uśude, a w razie odmowy usunięcia tekstu przez serwis - pozew przeciwko serwisowi o pomocnictwo do naruszenia dóbr osobistych. Ale to nijak nie rozwiązuje sprawy wykorzystywania "prawa do anonimowości"...

Anonimowość Kataryny to jedno ale tożsamość Krzystofa Cz. to drugie.
Z opublikowanych informacji wynika, że Krzysztof Czuma poprzestał na wymianie maili.
Jak na podstawie korespondencji mailowej Igor Janke miał by ustalić, czy osoba podpisująca się Krzysztof Czuma jest w istocie tym Krzysztofem Czumą, i że ma on pełnomocnictwo do reprezentowania Andrzeja Czumy w tej sprawie ?
("Bycie synem" to chyba trochę mało do reprezentowania interesów ew. poszkodowanego.)
Przecież może się zdarzyć, że osoba które wysyła maile w tej sprawie nie spełnia powyższych warunków i Igor Janke wydają jakiekolwiek dane dotyczące Kataryny złamie prawo i może się jeszcze narazić na zarzuty realnych Krzysztofa lub Andrzeja Czumy z tytułu przypisywania im autorstwa jakichś opinii czy zarzutów, których oni być może nie podzielają.
Skoro więc sprawa nie przeszła jeszcze na poziom realny (czytaj papierowy) to rozumiem, że wszelkie usuwanie postów, wydawanie danych przez właścicieli salonu24 jest z definicji pozbawione podstaw.

A ja zapytam przewrotnie:
Czy jest prawo zezwalające na spanie na lewym boku lub na wznak?
Czy jest prawo zezwalające na chodzenie środkiem chodnika?

Nie ma takiego prawa co nie oznacza, że nie wolno mi tego robić.
W drugim przypadku istnieją przepisy regulujące sytuacje, kiedy nie mogę iść środkiem chodnika (np. odpowiednio oznakowany wykop, remont etc.)

Przepisy prawa regulują kiedy i w jakich sytuacjach anonimowość jest niedopuszczalna np. formularz wydania dowodu osobistego, śledztwo etc.

O ile mi wiadomo nie ma żadnych przepisów (jak na razie!) nakazujących podpisywanie własnym nazwiskiem blogów czy komentarzy. Wybór należy do autora i tylko do niego. Taki wybór znajduje się w jego sferze prywatności, a wszelkie próby wyjaśnienia kto kryje się pod pseudonimem powinny być karane jako zamach na sferę właśnie prywatności.

Komentator Gazety Wyborczej Wroński http://wyborcza.pl/1,90913,6611591,Czuma_kontra_Kataryna__Nie_ma_plucia_bez_ognia.html napisał o Katarynie:

Ja nie mam szacunku dla zamaskowanych indywiduów, które strzelają w plecy zza węgła. Nie wiem dlaczego mieliby to być bohaterowie walki o wolność słowa.

Autor pisze:

"potem zarówno Newsweek, jak i Gazeta.pl opublikowały sprostowanie do swoich wcześniejszych tekstów"

Tymczasem to co dalej przytacza to nie są sprostowania Newsweeka i Gazety ale słynne "dementi" ze strony Czumów (jedno już usunął).

http://www.czuma.pl/dementi.html

Ja w swoim wpisie, tym który wywołał taką burzę przytoczyłam te sprostowania Czumy bo wydawało mi się kuriozalne, że minister sprawiedliwości może prostować informacje prasowe oskarżając jednocześnie dziennikarzy o to o co ich w tym dementi oskarżył. Mój komentarz tego właśnie dotyczył i w całości brzmiał:

"Udał nam się minister sprawiedliwości, nie ma co. Oto jak profesjonalnie i rzeczowo urzędujący minister dementuje rzekomo nieprawdziwe informacje podane przez Gazetą Wyborczą za Newsweekiem. [tu cytuję dosłownie dementi ze strony Czumy] Przytaczam bo jestem dziwnie przekonana, że lada dzień informacje Newsweeka się potwierdzą i okaże się, że minister sprawiedliwości kolejny raz minął się z prawdą. Czuma musi mieć jakieś głęboko ukryte za to wyjątkowo cenne na tym stanowisku zalety, że go Donald jeszcze trzyma."

To jest cały mój wpis. Przytaczam na wypadek gdyby ktoś na podstawie nerwowej reakcji Czumy i komentarzy w mediach odniósł wrażenie, że w jakiś wyjątkowo brutalny sposób obraziłam Czumę.

W kwestii tego czy mamy prawo do anonimowej komunikacji, to jeśli nie mamy go w internecie to może nie mamy go też w pociągu i nawiązując rozmowę ze współpasażerem powinniśmy się przedstawić pełnymi danymi?

A panu Czumie zaproponowałam ujawnienie swoich danych pod dwoma warunkami ze spełnieniem których nie powinien mieć problemu.

pozdrawiam

kataryna

Dopiero po wysłaniu go przeczytałam zastrzeżenia odnośnie komentarzy i rozumiem, że mój był nieregulaminowy.

nie każdy chce, by jego znajomi, rodzina, koledzy z pracy, sąsiedzi (itp itd) [...] poznali jego poglądy

to jest problem tej osoby, jak ma "takie poglądy", niech sobie samemu odpowie taki ktoś na pytanie dla czego sie ich wstydzi. Po drugie głoszenie poglądów to jedno a publiczne zarzucenie komuś czegoś to drugie...

osobiście czekam na prawo regulujące anonimowość, a raczej zakazujące jej w przypadku wystąpień publicznych (pomijam prawo prasowe dane dziennikarza są znane redakcji), w przeciwnym razie byle pacan i zgraja jego kolegów (lub botów) w zasadzie jest w stanie zniszczyć opinie kogokolwiek bez żadnych konsekwencji. Dla mnie anonimowy bloger silący się na negatywną opinie o osobie publicznej jest odpowiednikiem człowieka w kominiarce plującego na mównicę... osobiście byłbym za ograniczaniem anonimowości...

--
Jarek
„Osiągnąłem to przez filozofię: że bez przymusu robię to, co inni robią tylko w strachu przed prawem.” (Arystoteles),

@Vagla. Wyrobiłem sobie zdanie o anonimowości na podstawie jednego z programów, w którym zdaje się uczestniczyłeś. To chyba było o "kto używa internetu podlega karze".
Kolejny po tobie gość przygotowując się do programu zebrał ogólnodostępne informacje, które umieścili w internecie osoby w studiu i opowiedział co o nich wie.

Dlaczego publikuję pod pseudonimem? Bo nie chcę być otwartą księgą w google, gdzie po wpisaniu mojego imienia i nazwiska każdy będzie miał możliwość poznać mnie z wielu stron. Dlaczego? Ze względu na nierówność, ja o nim nie wiem nic, nie wiem nawet, że zainteresował się moja osobą. Dlatego moje imię i nazwisko, dane, które z łatwością identyfikują moje miejsce zamieszkania nie udostępniam poza dwustronnymi kontaktami. Rozumiem Katarynę i oceniam ją na podstawie tego co pisze, a nie na podstawie tego jak się podpisze.
To nie zmienia jednak faktu, że pozostaje odpowiedzialność za słowa, i naturalnym będzie umożliwienie pokrzywdzonemu dochodzenia swoich słusznych czy niesłusznych praw.
Pytanie tylko, czy są przepisy, które powstrzymają nieprzychylną osobę (pozywający) przed ujawnieniem tych danych, np. "przy okazji padnie jej nazwisko".

1. "To ja tylko jedno pytanie - jak Pana zdaniem ma nastąpić "umożliwienie pokrzywdzonemu dochodzenia swoich słusznych czy niesłusznych praw"?"

W przypadku anonimowego wydania szkalującej kogoś broszury, rozlepienia niepodpisanych plakatów czy zrzucenia ulotek z samolotu - jakoś chyba udaje się znaleźć sprawcę. Nie wiem dlaczego inne medium miałoby uniemożliwić podobną drogę.

Parę postów wcześniej (http://prawo.vagla.pl/node/8494#comment-15840) można przeczytać, że nie ma żadnej anonimowości i jeżeli zachodzi taka potrzeba to, w obrębie narodowych internetów, znalezienie właściciela urządzenia z którego dokonano wpisu nie stanowi dużego wysiłku.

2. @Zieliński:
Wstyd rzadko kiedy jest motorem używania nicków. Czy Aleksander Głowacki herbu Prus wstydził się czegoś podpisując się Bolesławem?,
a Maciej Słomczyński znany jako Joe Alex? itd. itp.

Zgodnie z art. 488 par. 2 kpk w toku postępowania karnego z oskarżenia prywatnego sąd lub prokuratura może zlecać policji dokonanie określonych czynności dowodowych (takie, które są poza zasięgiem strony), zaś ich wyniki przekazuje sądowi.

W przypadku potrzeby ustalenia danych użytkowników serwisów internetowych z pomocą przychodzi art. 236a w zw. z art. 217 kpk. Na ich podstawie administrator serwera lub dysponent systemu informatycznego, w zakresie danych przechowywanych w systemie może zostać zobowiązany do wydania na żądanie sądu, prokuratora lub policji wszelkich danych mogących stanowić dowód w sprawie.
Słowem: nie wiesz co i jak wnioskuj do sądu o przeprowadzenie postępowania dowodowego.

Tyle teoria, ale praktyka w przypadku przeciętnego obywatela nie wygląda tak słodko, (co wiem z własnego doświadczenia, często by ustalić sprawcę trzeba korzystać z kontaktów osobistych, bo wnioski w myśl wskazanych powyżej przepisów pozostają nieskuteczne). Pan Minister jak zwierzchnik prokuratury Prokurator Generalny nie będzie miał problemów w sprawie ustalenia personaliów domniemanego naruszyciela.

Fragmeny autorstwa O.R.

Zdecydowanie tak.
To nie anonimowość jest zła. Anonimowość może być źle wykorzystana.
Jest to sytuacja analogiczna do sytuacji noży kuchennych. One nie są złe same w sobie, mogą być źle użyte.

Dzisiaj nikt nie próbuje pobierać personaliów przy zakupie noża w sklepie AGD. A jutro?
Hmm. Przy pełnym wdrożeniu IPv6 noże też w końcu dostaną swoje IP. Moduł komunikacyjny będzie wtapiany w ostrze podczas procesu produkcji. Oczywiście dla dobra obywateli, po to aby łatwiej było odnaleźć sprawcę przestępstwa z użyciem tegoż noża.

Można powiedzieć, że obecnie nie jest jeszcze tak źle. Ścigajmy przestępców, którzy wykorzystują anonimowość do dokonywania przestępstw ale nie kosztem ograniczeń narzucanych wszystkim.

Sąd w Ontario wydał zarządzenie (PDF), w którym nakazał ujawnienie danych dziewięciu "anonimowych" komentatorów, publikujących komentarze na FreeDominion.ca. Zwróciłem uwagę na doniesienie pt. Ontario Court Orders Website To Disclose Identity of Anonymous Posters, ze względu na zdanie: "The court focused heavily on the Ontario Rules of Civil Procedure, which contain a strong duty of disclosure on litigants".
--
[VaGla] Vigilant Android Generated for Logical Assassination

Po de facto ujawnieniu tożsamości Kataryny przez Dziennik rodzi się pytanie: czy, odkładając na chwilę na bok sprawy karne i cywilne można ot tak ujawnić bez konsekwencji dane anonimowego piszącego (nie tylko w internecie)? Bo nam się dajmy na to nie podoba jego zdanie?

Czy Dziennik (pomińmy dyskusję, czy te dane umożliwiają zidentyfikowanie osoby, załóżmy że tak jest) nie narusza Ustawy o Ochronie Danych Osobowych?

A te, jak wiemy, różnią się w zależności od społeczeństwa, z którego pochodzimy.
Oczywiście, antropolodzy myślą w tym momencie raczej o różnicach między społecznościami na różnych kontynentach, ale jak wiemy - te społeczności są bardzo niejednorodne również w obrębie jednego podwórka :) I ich zasady moralne też :)

Wydaje mi się, że Pani Kataryna została w tym momencie "wystawiona" przez - znane z imienia i nazwiska - osoby pracujące w Dzienniku. Dziwnym zbiegiem okoliczności od razu - na jej blogu - pojawiły się pod jej tekstem w tej sprawie, napisane (oczywiście), przez anonima jej dane i stanowisko.

W tej sytuacji Kataryna może jedynie w drodze cywilnej wystąpić o ustalenie tożsamości sprawcy - czyli tego anonima. Bo przecież Dziennik - nie podał jej żadnych danych osobowych.

I podejrzewam, że dalsza droga prawna nie będzie warta ani czasu, ani uwagi jaką Kataryna musiałaby poświęcić wykryciu autora tego anonimu.

Więc, według mnie, powinna machnąć ręką na anonimowość i dalej robić swoje.

Ktoś, nie wiadomo kto (taa, jasne), wiesza plakaty choć nie powinien, ktoś inny odnosi się do tego:

http://www.wykop.pl/ramka/186487/zakaz-wieszania-plakatow-wyborczych

Czy można mieć o to pretensje?