Sąd Okręgowy utrzymał w mocy uniewinnienie Leszka Szymczaka (sygn. akt VI Ka 202/09)

16 grudnia 2008 Sąd Rejonowy w Słupsku II Wydział Karny uniewinnił Leszka Szymczaka od zarzuconego mu czynu, naruszenia art 49a Prawa prasowego, tj. nieumyślnego opublikowania "materiału prasowego". Do Sądu Rejonowego sprawa trafiła po tym, jak Sąd Okręgowy rozpatrzył apelację. Jednak od rozstrzygnięcia grudniowego prokuratura się odwołała i sprawa znów trafiła do Sądu Okręgowego. Wczoraj, tj. 18 czerwca 2009 roku, Sąd Okręgowy utrzymał w mocy wyrok sądu I-instancji uniewinniający Leszka Szymczaka... Gorzej, że po wcześniejszym wyroku SO wiemy: w oczach sądów internetowy portal GBY.pl jest czasopismem, które trzeba było rejestrować, ale w ostatnim wyroku komentarze czytelników nie zostały uznane za "materiał prasowy" (jednak trzeba zwrócić uwagę na wzmianki o moderacji). Ważne też, że zastosowano art. 14 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

O ostatnim wyroku Sądu Okręgowego, w którym Sąd Okręgowy w Słupsku zgodził się w całości z wyrokiem Sądu Rejonowego w Słupsku z 16 grudnia 2008 r., można przeczytać na stronach Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Ta sprawa była objęta Programem Spraw Precedensowych Fundacji. Relacje o tej i innych tego typu sprawach gromadzę w dziale prasa niniejszego serwisu.

Niedawno podsumowywałem tą sprawę w tekście poprzedzającym wyrok w sprawie serwisu bielsko.biala.pl. Przypomnę tamto podsumowanie (chociaż w tym tekście zakradł się istotny błąd - wyrok uniewinniający Sądu Rejonowego nie był prawomocny; odwołała się od niego prokuratura, dlatego właśnie wczoraj Sąd Okręgowy wydał wyrok w tej sprawie raz jeszcze):

Mamy już prawomocne wyroki w sprawie Gazety Bytowskiej: Wyrok w sprawie GBY.pl (oskarżony wygrał część sprawy, która dotyczy odpowiedzialności za "materiał prasowy") - w tym tekście repozytorium linków do materiałów z przebiegu tego i podobnych postępowań, chociaż dziś dodałbym do tego jeszcze wyrok opisany w tekście Internet i prasa: postanowienie WSA w Warszawie (II SA/Wa 1885/07) (por. dział prasa niniejszego serwisu). Chociaż sama kwestia rejestracji będzie prawdopodobnie przedmiotem kolejnych rozważań Trybunału Konstytucyjnego, gdyż Leszek Szymczak złożył skargę konstytucyjną do TK (por. Przygotowano skargę konstytucyjną w związku z "rejestracją portali"), do Rzecznika Praw Obywatelskich skierowano również prośbę o złożenie kasacji od wyroku z 7 lutego 2008 roku, wydanego przez Sąd Okręgowy w Słupsku (sygn. akt. VI Ka 409/07). W tym wyroku sąd podtrzymał zdanie sądu niższej instancji i również uznał, że prowadzenie stron internetowych wymaga rejestracji. Leszek Szymczak sprzedał serwis, w przypadku zarzutów związanych z odpowiedzialnością za materiał prasowy został uniewinniony, w przypadku zarzutów prowadzenia czasopisma bez rejestracji, chociaż sądy uznały, że taka rejestracja była w przypadku GBY.pl konieczna, to jednak tu sprawa została umorzona, ponieważ sądy przyjęły, że społeczna szkodliwość czynu przypisanego oskarżonemu, jest znikoma.

Nie ma jeszcze pisemnego uzasadnienia wczorajszego wyroku (wyrok był uzasadniany ustnie przez sędziego), dlatego pozwolę sobie zacytować (obszerny) fragment relacji Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka (licząc, że koledzy z Fundacji nie będą się na mnie za to gniewać, w końcu siedzimy w tej sprawie razem od początku):

(...)
Sąd Okręgowy w Słupsku przytaczając ustnie główne motywy orzeczenia wskazał, że schemat rozumowania przyjęty przez sąd I-instancji jest prawidłowy. W ocenie Sądu Okręgowego portal prowadzony przez Leszka Szymczaka stanowił prasę w rozumieniu prawa prasowego, natomiast umieszczane na portalu posty (komentarze internautów) nie stanowiły materiału prasowego, za którego treść administrator portalu mógłby odpowiadać. Sąd Okręgowy uznał, że posty nie są listami do redakcji ani nie są - jak chciał Prokurator - quasi-listami do redakcji. Publikowanie postów na internetowym forum dokonuje się automatycznie, nie ma miejsca żadna uprzednia moderacja. O tym, że nie są to listy do redakcji świadczy także intencja publikujących je internautów. Umieszczając swoje komentarze chcą w ten sposób włączyć się do publicznej dyskusji dotyczącej wybranych zagadnień. Tej możliwości jaką daje internet nie można uważać "za coś złego" - wyjaśniał sąd. Postów nie można również zakwalifikować jako quasi-listów do redakcji, gdyż czyny podlegające odpowiedzialności karnej muszą być precyzyjnie określone w ustawie, a nadto w prawie karnym zakazane jest stosowanie jakiejkolwiek analogii na niekorzyść.

Sąd Okręgowy wskazał, że posty umieszczane przez internautów były graficznie i technicznie oddzielone od właściwych artykułów publikowanych na portalu - pod artykułami dostępny był link, który przenosił użytkowników do forum dyskusyjnego. W ocenie Sądu Okręgowego jest to w dzisiejszych czasach ogólnie akceptowany standard i przeciętny internauta rozróżnia te dwie sfery internetu tj. redagowaną przez zespół portalu i redagowaną przez jego czytelników.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że odróżnienie tych dwóch sfer jest niezwykle istotne z punktu widzenia odpowiedzialności za treści. Artykuły publikowane na portalu są bowiem materiałem prasowym, za które administrator ponosi odpowiedzialność jako redaktor naczelny. Odmiennie natomiast w przypadku postów na forach internetowych. Za ich treść odpowiedzialność ponoszą ich poszczególni autorzy. Administrator portalu, który umożliwia zamieszczanie komentarzy, w tym wycinku swojej działalności, jest usługodawcą hostingu i podlega ustawie o świadczeniu usług drogą elektroniczną, która implementuje dyrektywę o handlu elektronicznym. Zgodnie z art. 14 tej ustawy, administrator witryny może potencjalnie odpowiadać karnie, o ile będąc zawiadomionym o bezprawnych treściach na udostępnionej przestrzeni dyskowej, niezwłocznie nie zablokuje do nich dostępu. Jak dodał Sąd Okręgowy, chociaż kwestia ta nie podlegała rozpoznaniu, Leszek Szymczak dopełnił obowiązku nałożonego przez ustawę i będąc zawiadomionym przez Prokuraturę o treściach nawołujących do popełnienia przestępstwa, niezwłocznie je usunął.

W podsumowaniu Sąd Okręgowy wyraził nadzieję, że wyrok ten w pełni odpowiada nowoczesnemu podejściu do wykorzystywania nowych technologii w dziennikarstwie. W dobie hybrydyzacji środków przekazu i ich nieustannego rozwoju należy rozróżniać sferę prasową i sferę działalności usługowej (hostingowej). Rozróżnienie to nie jest wymysłem sądu, lecz wynika z obowiązujących przepisów, a w szczególności przepisów prawa wspólnotowego.

Usługodawca nie może ponosić odpowiedzialności za materiały publikowane przez internautów. Sąd zaznaczył, iż wyrok nie oznacza, że za posty wypełniające znamiona przestępstwa nikt nie ponosi odpowiedzialności. Odpowiedzialność w tym zakresie ponoszą bowiem bezpośredni sprawcy, których organy ściganie powinny wykryć wykorzystując dostępne środki technicznie (adresy IP). Prokuratura nie może iść po najmniejszej linii oporu i ścigać administratorów, zamiast faktycznych sprawców.

Na koniec sędzia sprawozdawca trafnie skonstatował, że co prawda mamy do czynienia z nowymi technologiami, ale problem nie jest nowy. Tak samo jak właściciel płotu nie ponosi odpowiedzialność za to co zostało na nim namalowane, tak samo nie ponosi odpowiedzialności administrator forum, który udostępnia internautom jedynie przestrzeń dyskową.
(...)

Tymczasem trwa festiwal komentarzy do ostatniego projektu ustawy nowelizującej Prawo prasowe:

• Stanowisko MKiDN w sprawie własnego projektu plus kilka innych spraw
• Opinia PIIT na temat projektu nowelizacji Prawa prasowego
• Minister Zdrojewski deprecjonuje nieprawomyślne interpretacje, więc odpowiadam
• Projekt noweli Prawa prasowego komentowany w głównych mediach
• Projekt noweli Prawa prasowego: rozumiem, że minister Zdrojewski chce rejestracji zdrojewski-bogdan.pl
• Kolejne podejście do nowelizacji Prawa prasowego - projekt założeń MKiDN

PS
Dla przypomnienia - niedawno Sąd Rejonowy ukarał grzywną w wysokości 3 tys złotych dwóch wydawców serwisu bielko.biala.pl (por. W Bielsku-Białej wyrok grzywny za brak rejestracji serwisu internetowego)...