Traktat ONZ: prawa niepełnosprawnych w tym dostępność do informacji

Zgromadzenie ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych wstępnie zaakceptowało na zasadzie konsensusu projekt traktatu poświęconego prawom osób niepełnosprawnych (UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities). Traktat zostanie formalnie przyjęty podczas 61. sesji rozpoczynającej sie we wrześniu, a następnie otworzony do podpisu. Będzie to pierwszy traktat poświęcony prawom człowieka w XXI wieku. Art. 9 konwencji w całości poświęcony jest problematyce dostępności (a szczególnie accessibility) rozumianej również jako dostępności do informacji i do usług społeczeństwa informacyjnego.

Traktat zobligowuje państwa - strony do wprowadzenia praw, które chroniłyby osoby niepełnosprawne, a także do wyeliminowania praw i praktyk dyskryminujących takie osoby. Jedynie 45 państw na świecie wprowadziło takie regulacje. Na świecie istnieje populacja około 650 milionów osób w różnym stopniu niepełnosprawności. U podstaw nowej konwencji leży założenie, że "myślenie dobroczynne" i działania społeczne, winny zostać zastąpione obowiązującym w państwach prawem formalnym, wprowadzającym ochronę dla praw i wolności osób niepełnosprawnych.

Chociaż wszystkie państwa dbają (przynajmniej teoretycznie) o prawa niepełnosprawnych, to jednak nie obyło się bez problemów. Do projektu zgłoszono ponad 150 poprawek i sprzeciwów. Są też państwa, które nie chcą podpisać traktatu z innych przyczyn, niż lęk przed ochroną niepełnosprawnych. USA również ma ustawę z 1990 roku - the Americans with Disabilities Act (ADA), jednak - zgodnie z zapowiedziami- nie podpisze nowego traktatu. Dlaczego? Komentatorzy sugerują, że USA ma duże opory przed angażowaniem się w takie międzynarodowej projekty, które mogłyby wymusić na tym mocarstwie wszelkie kontrole międzynarodowe, monitoring, etc. Tę tendencję USA znamy już z okoliczności towarzyszących podpisaniu Konwencji Rady Europy o cyberprzestępczości. Wówczas również padały głosy, że USA nie musi przyjmować standardów międzynarodowych, gdyż jako państwo samo wyznacza swoje standardy, a jego obywatele nie powinni być oceniani na gruncie przepisów państw, które mają inne standardy.

Projekt traktatu jednak przyjęto. Projekt traktatu zawiera szereg postanowień dotyczących zdrowia, życia seksualnego, czy związanych z prawem do potomstwa (reproductive health services). Dyskutowano również o zagwarantowaniu praw osób niepełnosprawnych na terenach okupowanych...

Dlaczego właściwie o tym piszę? Dlatego, że dostępność internetowych zasobów i sposób, w jaki państwa je "udostępniają" - w obserwowanej rzeczywistości można uznać za działanie dyskryminujące osoby niepełnosprawne w życiu publicznym (por. felieton: Internet? Nie widzę problemów! oraz artykuł Dostępność polskich witryn administracji publicznej). W definicjach przewidywanych w projektowanej konwencji znalazła się także definicja komunikacji:

For the purposes of the present Convention:

“Communication” includes spoken and signed languages, the display of text, and Braille, and tactile communication, large print, written, audio, accessible multimedia, plain language, human reader and augmentative and alternative modes, means and formats of communication, including accessible information and communication technology;

Jeśli zatem mowa o tym, że państwo winno zagwarantować równe warunki życia osobom pełnosprawnym i niepełnosprawnym - jedną z podstawowych sfer aktywności ludzkiej w społeczeństwie informacyjnym jest dostęp i przetwarzanie informacji właśnie. Państwa, które podpiszą konwencję będą zobligowane poza wprowadzeniem stosownych regulacji podjąć faktyczne działania, w których obok dostępu do publicznych przestrzeni (miejsc takich jak budynki publiczne, szpitale, kina) zapewnić również dostęp do publicznych serwisów internetowych. I nie mam tu na myśli pseudodziałań takich, jakie podjął "Magiczny Kraków".

Projekt traktatu zawiera w art. 9 (ACCESSIBILITY) postanowienia, zgodnie z którymi strony (państwa-strony) winny zagwarantować równy dostęp do informacji, środków komunikowania się oraz usług (Information, communications and other services, including electronic services and emergency services). Państwa winny również rozwijać, publikować oraz monitorować stosowanie minimalnych standardów takiej dostępności (develop, promulgate and monitor the implementation of minimum standards and guidelines for the accessibility of facilities and services open or provided to the public).

Gdy zostanie formalnie przyjęty - będzie to pierwszy traktat tej rangi, w którym problem dostępności do informacji i "usług społeczeństwa informacyjnego" postawiony będzie na tak wysokim poziomie i zrównany de facto z dostępnością do fizycznych miejsc.

Na temat nowej konwencji ONZ czytaj również:

• Ad Hoc Committee on a Comprehensive and Integral International Convention on the Protection and Promotion of the Rights and Dignity of Persons with Disabilities
• Report of the Ad Hoc Committee on a Comprehensive and Integral International Convention on the Protection and Promotion of the Rights and Dignity of Persons with Disabilities on its seventh session
• Revisions and amendments at the Eighth Session of the Ad Hoc Committee
• UN disability rights treaty talks frustrated by disagreement, US opposition
• Treaty on rights of disabled approved
• UN human rights chief backs proposed disability treaty
• UN agrees disability treaty text
• Inne doniesienia mediów: Draft Convention on the Rights of Persons with Disabilities Latest news about the Convention