Prezydent RP ratyfikował dziś Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych

15 czerwca 2012 r. Sejm przyjął ustawę, którą wyraził zgodę na ratyfikację przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych. Następnie - na początku lipca - senat poparł ustawę (nie proponując żadnych poprawek). Ustawę opublikowano w Dz.U. 2012 nr 0 poz. 882. W efekcie ustawa weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, czyli 17 sierpnia 2012 roku. Dziś w Pałacu Prezydenckim odbywa się uroczystość ratyfikacji przez Prezydenta RP Konwencji sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. Dla mnie ta konwencja nie jest jedynie konwencją o prawach osób niepełnosprawnych. Dla mnie ta konwencja mówi o dostępności w ogóle. W przypadku serwisów internetowych prawa osób niepełnosprawnych można gwarantować tworząc takie serwisy zgodnie ze standardami dot. dostępności, a przez to takie serwisy będą mogły być dostępne również dla takich osób, które nie są obarczone niepełnosprawnością. Powinny być dostępne również do "czytania" maszynowego. Mówię tu m.in. - by dać jeden tylko przykład z wielu możliwych - o walce z praktyką publikacji skanów zamiast tekstowych odpowiedników (nadal Sejm RP publikuje oświadczenia majątkowe posłów w postaci skanów ręcznie wypełnionych formularzy - a więc wbrew zasadom, które ma chronić ratyfikowana dziś Konwencja; Inny przykład, to publikacja skanów na stronach RCL, w efekcie której nie wiadomo - jeśli ktoś nie może zapoznać się z bitmapami, do kiedy trwają konsultacje społeczne i czego dotyczą)...

Wraz z ratyfikacją Konwencja stała się częścią porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Ta Konwencja to pierwszy traktat poświęcony prawom człowieka przyjęty w XXI wieku. Długo czekaliśmy na ratyfikację. Historię tej Konwencji spisywałem w dziale accessibility niniejszego serwisu. Dziś mogę wreszcie odnotować samą ratyfikację.

Dla tych, którzy będą mogli z tego skorzystać: mój referat pt. Accessibility a publiczne materiały audiowizualne, który zaprezentowałem podczas konferencji pt. "Wymiar sprawiedliwości i administracja publiczna wobec prawa nowych technologii". Dostępność to również zapewnianie ekwiwalentu tekstowego tam, gdzie publikuje się materiały audiowizualne. Takim ekwiwalentem dla wyżej podlinkowanego referatu niech będzie notatka, którą wówczas opublikowałem w serwisie. Inny referat, to Dostępność a technologia informacyjna i komunikacyjna - to wystąpienie miało miejsce 18 października 2007, w czasie XXIII Jesiennych Spotkań PTI w Wiśle... Minęło od tych referatów już parę lat. Minęło też parę lat od publikacji felietonu Internet? Nie widzę problemów! z 2003 roku. Kiedy potem zbierałem materiały do książki - ten felieton otwierał publikację...

"To dzień radości i dumy" - powiedziała dziś Rzecznik Praw Obywatelskich, prof. Irena Lipowicz. Zaraz po tych słowach powiedziała również, że z wielką chęcią przystąpi teraz do monitorowania sposobu działania Konwencji, będzie wspierała osoby niepełnosprawne przed sądami, w postępowaniach, które będą się toczyły również w oparciu o nowe przepisy.

Z perspektywy tego serwisu najważniejszy - co wielokrotnie sygnalizowałem - wydaje się być art. 9 Konwencji:

Artykuł 9
Dostępność

1. Aby umożliwić osobom niepełnosprawnym samodzielne życie i pełne uczestnictwo we wszystkich sferach życia, Państwa-Strony podejmą stosowne kroki celem zapewnienia osobom niepełnosprawnym dostępu, na równych zasadach z innymi obywatelami, do środowiska fizycznego, transportu, informacji i komunikacji międzyludzkiej, w tym technologii i systemów komunikacyjnych i informacyjnych, oraz do innych udogodnień i usług oferowanych całemu społeczeństwu, zarówno w środowiskach miejskich, jak i wiejskich. Te działania, włącznie z rozpoznawaniem i usuwaniem przeszkód i barier na drodze do dostępności, będą dotyczyć między innymi:

(a) Budynków, dróg, środków transportu oraz innych obiektów, w tym szkół, mieszkalnictwa, ośrodków medycznych i miejsc pracy;

(b) Usług informacyjnych, komunikacyjnych i innych, w tym usług elektronicznych, jak również usług w zakresie pomocy w nagłych wypadkach.

2. Państwa-Strony podejmą również stosowne kroki w celu:

(a) Rozwoju, propagowania i monitorowania procesu wdrażania minimum standardów i wytycznych dotyczących udogodnień i usług oferowanych całemu społeczeństwu;

(b) Dopilnowania, aby przedsiębiorstwa sektora prywatnego oferujące usługi całemu społeczeństwu, wzięły pod uwagę wszelkie aspekty dostępności tych usług dla osób niepełnosprawnych;

(c) Zapewnienia szkoleń dla interesariuszy w kwestiach związanych z dostępnością dla osób niepełnosprawnych;

(d) Zapewnienia oznakowania w piśmie Braille’a oraz w łatwej do odczytania i zrozumiałej formie w budynkach i innych obiektach publicznych;

(e) Zapewnienia formy pomocy ze strony innych osób i pośredników, w tym przewodników, lektorów oraz profesjonalnych tłumaczy języka migowego, aby ułatwić osobom niepełnosprawnym dostęp do budynków i innych obiektów publicznych;

(f) Promowania innych stosownych form pomocy i wsparcia dla osób niepełnosprawnych, aby zapewnić im dostęp do informacji;

(g) Promowania dostępu osób niepełnosprawnych do najnowszych technologii i systemów informacyjnych i komunikacyjnych, w tym do Internetu;

(h) Promowania projektowania, rozwoju i dystrybucji dostępnych technologii i systemów informacyjnych i komunikacyjnych, począwszy od etapu początkowego tak, aby stały się one osiągalne po minimalnych kosztach.

Przepisy dot. praw osób niepełnosprawnych znalazły się już wcześniej w ustawie o informatyzacji podmiotów realizujących zadania publiczne, pojawiła się też całkiem nowa ustawa o języku migowym i innych środkach komunikowania się... Są przepisy. Teraz będzie interesujące, w jaki sposób będą respektowane, przestrzegane.

Zastanawialiśmy się wielokrotnie nad tym, w jaki sposób można egzekwować prawa dot. dostępności. Oczywiście monitoring, wsparcie RPO, poparcie Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych - to wszystko jest ważne. Ale tam, gdzie przepisy prawa nakładają na administrację publiczną obowiązki, tam będzie można dziś mówić czasem o niedopełnieniu obowiązków przez urzędników, a więc również o odpowiedzialności karnej z art. 231 § 1 Kodeksu karnego (por. Podyskutujmy o przekroczeniu uprawnień administracji publicznej w aktywności internetowej)...

Przeczytaj również:

• Coraz bliżej ratyfikacji przez Polskę Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych
• Rada Unii Europejskiej zatwierdziła Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych
• Parlament Europejski w drodze do zatwierdzenia Konwencji ONZ w sprawie osób niepełnosprawnych
• Zbliża się ratyfikacja Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych
• Przeoczyłem, a Polska już podpisała traktat ONZ
• Niepełnosprawni i dostępność do informacji: czy Polska stanie się stroną konwencji ONZ?
• Traktat ONZ o ochronie praw osób niepełnosprawnych otwarty do podpisu
• Równe traktowanie (zakaz dyskryminacji) i krytyka rządowego projektu
• Internet i "standardy dostępności" w ustawie o języku migowym i innych środkach komunikowania się
• O tym, że ratyfikację traktatu ONZ o prawach niepełnosprawnych trzeba jeszcze skonsultować z Ministrem Finansów

Warto myśleć o dostępności jak o systemie

• Prawa i wolności "by design"