Rada Unii Europejskiej zatwierdziła Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych

Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych została przyjęta w dniu 13 grudnia 2006 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. 24 listopada Rada Unii Europejskiej ratyfikowała Konwencję. Chociaż Polska jakiś czas temu podpisała Konwencję, to nadal czekamy na jej ratyfikację w Polsce. Ta Konwencja ma wpływ nie tylko na sytuację prawną osób niepełnosprawnych, ale w istocie dotyczy nas wszystkich, gdyż jej postanowienia wpływają na regulacje prawne dostępności do informacji (i infrastruktury informatycznej, a więc nie tylko w sferze web accessibility, ale również w szerszym zakresie regulacji informatyzacji administracji publicznej), w tym w sferze np. praw autorskich, cyfrowej telewizji i innych mediów, itp. Postanowienia tej konwencji mają również wpływ na przepisy dotyczące zamówień publicznych.

Informację na temat ratyfikowania Konwencji przez Radę można znaleźć w komunikacie pt. The European Community Ratifies the UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities. Na stronie Rady Unii Europejskiej można również znaleźć dokument Decyzji Rady w sprawie zawarcia przez Wspólnotę Europejską Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych (CNS 2008/0170), w której czytamy, że "Rada Unii Europejskiej uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 13 i 95 w związku z art. 300 ust. 2 akapit pierwszy zdanie drugie i art. 300 ust. 3 akapit pierwszy, uwzględniając wniosek Komisji, uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego...", etc. i dalej, w art 1 ust. 1 Decyzji: "Niniejszym zatwierdza się w imieniu Wspólnoty Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych z zastrzeżeniem co do jej art. 27 ust. 1.".

To jest ważna informacja. Ważna nie tylko dlatego, że Konwencja ONZ jest pierwszym traktatem poświęconym prawom człowieka w XXI wieku, ale również dlatego, że to pierwsza konwencja ONZ z zakresu praw człowieka otwarta dla instytucji wspólnotowych w odniesieniu do akcesji lub formalnego potwierdzenia. Dlatego to chyba pierwszy traktat, do którego przystąpiła Unia Europejska (por. również Parlament Europejski w drodze do zatwierdzenia Konwencji ONZ w sprawie osób niepełnosprawnych z kwietnia 2009 roku).

Początek procedury przyjęcia przez UE tego traktatu wyznacza wniosek Komisji z 27 lutego 2007 r., dotyczący decyzji Rady w sprawie podpisania, w imieniu Wspólnoty Europejskiej, Konwencji ONZ w sprawie praw osób niepełnosprawnych oraz jej protokołu fakultatywnego (COM(2007)77). Potem, 27 marca 2007 r., Rada wydała decyzję zawierającą upoważnienie do podpisania przez Wspólnotę Konwencji. Dostępne są m.in. następujące materiały źródłowe: Wniosek decyzja Rady dotycząca zawarcia przez Wspólnotę Europejską Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych /* KOM/2008/0530 wersja ostateczna - COD 2008/0170 */
z 2 września 2008 r. Jest też Wniosek decyzja Rady dotycząca zawarcia przez Wspólnotę Europejską protokołu fakultatywnego do Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych /* KOM/2008/0530 wersja ostateczna/2 - CNS 2008/0171 */. Dostępne są materiały na stronie Parlamentu Europejskiego: Conclusion of the UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities.

Nadal czekamy na to, że Polska ratyfikuje Konwencję, a wówczas do polskiego porządku prawnego wejdą jej postanowienia. Jest ich wiele. Z perspektywy rozważań prowadzonych w niniejszym serwisie najistotniejszy wydaje się być art 9 Konwencji, zgodnie z którym:

Artykuł 9
Dostępność

1. Aby umożliwić osobom niepełnosprawnym samodzielne życie i pełne uczestnictwo we wszystkich sferach życia, Państwa-Strony podejmą stosowne kroki celem zapewnienia osobom niepełnosprawnym dostępu, na równych zasadach z innymi obywatelami, do środowiska fizycznego, transportu, informacji i komunikacji międzyludzkiej, w tym technologii i systemów komunikacyjnych i informacyjnych, oraz do innych udogodnień i usług oferowanych całemu społeczeństwu, zarówno w środowiskach miejskich, jak i wiejskich. Te działania, włącznie z rozpoznawaniem i usuwaniem przeszkód i barier na drodze do dostępności, będą dotyczyć między innymi:

(a) Budynków, dróg, środków transportu oraz innych obiektów, w tym szkół, mieszkalnictwa, ośrodków medycznych i miejsc pracy;

(b) Usług informacyjnych, komunikacyjnych i innych, w tym usług elektronicznych, jak również usług w zakresie pomocy w nagłych wypadkach.

2. Państwa-Strony podejmą również stosowne kroki w celu:

(a) Rozwoju, propagowania i monitorowania procesu wdrażania minimum standardów i wytycznych dotyczących udogodnień i usług oferowanych całemu społeczeństwu;

(b) Dopilnowania, aby przedsiębiorstwa sektora prywatnego oferujące usługi całemu społeczeństwu, wzięły pod uwagę wszelkie aspekty dostępności tych usług dla osób niepełnosprawnych;

(c) Zapewnienia szkoleń dla interesariuszy w kwestiach związanych z dostępnością dla osób niepełnosprawnych;

(d) Zapewnienia oznakowania w piśmie Braille’a oraz w łatwej do odczytania i zrozumiałej formie w budynkach i innych obiektach publicznych;

(e) Zapewnienia formy pomocy ze strony innych osób i pośredników, w tym przewodników, lektorów oraz profesjonalnych tłumaczy języka migowego, aby ułatwić osobom niepełnosprawnym dostęp do budynków i innych obiektów publicznych;

(f) Promowania innych stosownych form pomocy i wsparcia dla osób niepełnosprawnych, aby zapewnić im dostęp do informacji;

(g) Promowania dostępu osób niepełnosprawnych do najnowszych technologii i systemów informacyjnych i komunikacyjnych, w tym do Internetu;

(h) Promowania projektowania, rozwoju i dystrybucji dostępnych technologii i systemów informacyjnych i komunikacyjnych, począwszy od etapu początkowego tak, aby stały się one osiągalne po minimalnych kosztach.

W dodatku do Decyzji Rady, którą dokonano ratyfikacji Konwencji, znajduje się wykaz aktów wspólnotowych odnoszących się do spraw regulowanych konwencją. Przywołam fragmenty tego dodatku, a wybrałem tylko niektóre z nich:

Wymienione poniżej akty wspólnotowe ilustrują zakres kompetencji Wspólnoty wynikający z Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. W niektórych sprawach Wspólnota Europejska ma kompetencje wyłączne, w innych zaś dzieli kompetencje z państwami członkowskimi. Oceniając, jaki zakres kompetencji Wspólnoty wynika z poniższych aktów, należy odwołać się do dokładnych przepisów każdego z nich, a w szczególności do tego, w jakim stopniu przepisy te ustanawiają wspólne zasady, na które mają wpływ postanowienia konwencji.

– Dostępność

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1999/5/WE z dnia 9 marca 1999 r. w sprawie urządzeń radiowych i końcowych urządzeń telekomunikacyjnych oraz wzajemnego uznawania ich zgodności (Dz.U. L 91 z 7.4.1999, s. 10)
(...)
Dyrektywa 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa ramowa) (Dz.U. L 108 z 24.4.2002, s. 33)

Dyrektywa 2002/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie usługi powszechnej i związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw użytkowników (dyrektywa o usłudze powszechnej) (Dz.U. L 108 z 24.4.2002, s. 51)
(...)
Dyrektywa 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi, (Dz.U. L 134 z 30.4.2004, s. 114)

Dyrektywa Rady 92/13/EWG z dnia 25 lutego 1992 r. koordynująca przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne odnoszące się do stosowania przepisów wspólnotowych w procedurach zamówień publicznych podmiotów działających w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i telekomunikacji (Dz.U. L 076 z 23.3.1992, s. 14) zmieniona dyrektywą 2007/66/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 grudnia 2007 r. zmieniającą dyrektywy Rady 89/665/EWG i 92/13/EWG w zakresie poprawy skuteczności procedur odwoławczych w dziedzinie udzielania zamówień publicznych (Dz.U. L 335 z 20.12.2007, s. 31)

Dyrektywa Rady 89/665/EWG z dnia 21 grudnia 1989 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do stosowania procedur odwoławczych w zakresie udzielania zamówień publicznych na dostawy i roboty budowlane (Dz.U. L 395 z 30.12.1989, s. 33) zmieniona dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 grudnia 2007 r. zmieniającą dyrektywy Rady 89/665/EWG i 92/13/EWG w zakresie poprawy skuteczności procedur odwoławczych w dziedzinie udzielania zamówień publicznych (Dz.U. L 335 z 20.12.2007, s. 31).
(...)
– Dostęp do informacji

Dyrektywa 2001/83/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 listopada 2001 r. w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do produktów leczniczych stosowanych u ludzi zmieniona dyrektywą 2004/27/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. (Dz.U. L 136 z 30.4.2004, s. 34)

Dyrektywa 2007/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 grudnia 2007 r. zmieniająca dyrektywę Rady 89/552/EWG w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich, dotyczących wykonywania telewizyjnej działalności transmisyjnej (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz.U. L 332 z 18.12.2007, s. 27)

Dyrektywa 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego (dyrektywa o handlu elektronicznym) (Dz.U. L 178 z 17.7.2000, s. 1)

Dyrektywa 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i praw pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (Dz.U. L 167 z 22.6.2001, s. 10)

Dyrektywa 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotycząca nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniająca dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 (dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych) (Dz.U. L 149 z 11.6.2005, s. 22)

– Statystyka i gromadzenie danych

Dyrektywa 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych (Dz.U. L 281 z 23.11.1995, s. 31)

Rozporządzenie Rady (WE) 577/98 z dnia 9 marca 1998 r. w sprawie organizacji badania prób losowych dotyczącego siły roboczej we Wspólnocie (Dz.U. L 77 z 14.3.1998, s. 1) oraz towarzyszące mu rozporządzenia wykonawcze

Rozporządzenie (WE) nr 1177/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 czerwca 2003 r. dotyczące statystyk Wspólnoty w sprawie dochodów i warunków życia (EU-SILC) (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz.U. L 165 z 3.7.2003, s. 1) oraz towarzyszące mu rozporządzenia
wykonawcze

Rozporządzenie (WE) nr 458/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 kwietnia 2007 r. w sprawie europejskiego systemu zintegrowanych statystyk na temat ochrony socjalnej (ESSPROS) (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz.U. L 113 z 30.4.2007, s. 3) oraz towarzyszące mu rozporządzenia wykonawcze

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1338/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie statystyk Wspólnoty w zakresie zdrowia publicznego oraz zdrowia i bezpieczeństwa w pracy (Dz.U. L 354 z 31.12.2008, s. 70)
(...)

Jest również załącznik do Decyzji Rady, a w nim znajduje się Zastrzeżenie Wspólnoty Europejskiej do art. 27 ust. 1 Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych:

Wspólnota Europejska stwierdza, że na mocy prawa wspólnotowego (zwłaszcza na mocy dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy) państwa członkowskie mogą – w stosownych przypadkach – zgłaszać swoje zastrzeżenia do art. 27 ust. 1 konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, w zakresie w jakim art. 3 ust. 4 wspomnianej dyrektywy pozwala im wyłączyć z zakresu tej dyrektywy stosowanie zasady niedyskryminacji ze względu na niepełnosprawność w przypadku zatrudnienia w siłach zbrojnych. Wspólnota stwierdza zatem, że zawiera konwencję bez uszczerbku dla powyższego uprawnienia, przyznanego jej państwom członkowskim na mocy prawa wspólnotowego.