Po dzisiejszym spotkaniu Grupy internet i deklaracjach w sprawie porozumienia o współpracy...

Po tym, jak na stronach PIIT można było przeczytać informacje o pracach nad porozumieniem o współpracy i wzajemnej pomocy w sprawie ochrony praw własności intelektualnej w środowisku cyfrowym" (por. O porozumieniu branż w związku z ochroną praw własności intelektualnej) cztery organizacje pozarządowe, tj. Fundacja Panoptykon, Stowarzyszenie ISOC Polska, Fundacja Nowoczesna Polska oraz Fundacja Wolnego i Otwartego Oprogramowania wystosowały do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego list otwarty. W efekcie zaproszono przedstawicieli tych organizacji na dzisiejsze posiedzenie Grupy internet. Spotkanie to było spotkaniem podsumowującym prace nad porozumieniem. Organizacje dostały status "obserwatora". Dyskusja o poszczególnych postanowieniach porozumienia nie była możliwa (to miało miejsce na poprzednich spotkaniach bez udziału obserwatorów). W spotkaniu uczestniczyłem w imieniu Stowarzyszenia Internet Society Poland.

Poniżej kilka szybkich komentarzy po dzisiejszym spotkaniu:

Pierwszy komentarz jest taki: chociaż wskazane wyżej cztery organizacje podpisały się wspólnie na jednym liście otwartym (por. na stronach ISOC Polska: Ministerstwo Kultury chce ścigać "piratów" kosztem przedsiębiorców i wolnego Internetu), to jednak są to cztery odrębne organizacje. Nie widzę takiej możliwości, którą sugerowano w czasie dzisiejszego spotkania, by te cztery organizacje wybrały spośród siebie reprezentantów całego środowiska organizacji pozarządowych.

Generalna uwaga: jeśli tego typu spotkania i porozumienia będą negocjowane w sposób niejawny, to ani ministerstwo, ani żadna ze stron nie będzie mogła być pewna, że ktoś w toku takich negocjacji nie postanowi nagle "nasłać" na taki proces negocjacyjny organizacji pozarządowych. A takie organizacje też nie są wcale takie naiwne, by nie wiedzieć, że istnieje pokusa instrumentalnego używania ich (w formie straszaka) do polepszenia swojej pozycji negocjacyjnej. Odpowiedzią powinna być transparentność procesu, publikacje w BIP, szeroki dostęp wszystkich zainteresowanych organizacji.

W materiałach opublikowanych na stronach ISOC Polska pod tytułem Minister Kultury w trosce o "przyjazną użytkownikom samoregulację na zasadzie B2B" znajdziecie Państwo treść listu wysłanego do ww. organizacji przez Dyrektora Departamentu Własności Intelektualnej i Mediów w MKiDN, p. Dominika Skoczka. Tam tez informacja:

(...)
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego pragnie zauważyć, że poddany krytyce tekst "Porozumienia" został wypracowany przez reprezentantów wszystkich środowisk (w tym PIIT oraz IAB Polska) w drodze konsensusu. Wszyscy przedstawiciele mieli komfort wyrażenia w pełni swoich opinii, w tym wątpliwości natury prawnej i ogólnej, dotyczących wszystkich punktów dyskutowanego dokumentu.

Należy powtórzyć, że próba rozwiązania problemów związanych z ochroną praw autorskich i praw pokrewnych w środowisku cyfrowym w drodze dobrowolnej dyskusji środowisk mających przeciwstawne interesy została odebrana przez Ministerstwo Kultury z przychylnością. Ministerstwo sprzyja bowiem wszelkim inicjatywom, które mają na celu ograniczanie łamania prawa w Internecie. W szczególności popiera wszelkie działania, zarówno spontaniczne jak i świadome, oparte na wyważonym i przemyślanym stanowisku, zmierzające do poprawy egzekwowania praw autorskich w sieci.

Uprzejmie informuję, że Ministerstwo Kultury nie wypracowało żadnych dokumentów, które odnoszą się do przygotowania oraz negocjacji Projektu "Porozumienia". W załączeniu przekazuję jedyny wypracowany dotychczas na forum "Grupy Internet" tekst, tj. projekt "Porozumienia z dnia 6 października 2011 r. o współpracy i wzajemnej pomocy w sprawie ochrony praw własności intelektualnej w środowisku cyfrowym", w brzmieniu ustalonym przez uczestników spotkania z 06 października br. Uwagi redakcyjne do tej wersji zostały złożone przez Izbę Wydawców Prasy oraz ZAiKS (przekazuję również w załączeniu), mają one jednak jedynie charakter propozycji złożonej przez te podmioty. Stanowisko PIIT oraz IAB Polska zostało przekazane wcześniej wszystkim uczestnikom prac.
(...)

Dziś w spotkaniu nie uczestniczył przedstawiciel PIIT, zaś przedstawiciel IAB zadeklarował, że "nie ucieka od stołu", chociaż Związek będzie brał udział w spotkaniach "nie jako aktywna strona". W IAB "temat został zamrożony" (ze względu organizację jutrzejszej imprezy InternetPoland).

To, że ani IAB, ani PIIT nie podpisały się pod wypracowywanym ponoć od czerwca porozumieniem, spotkało się z wyraźnym rozczarowaniem pozostałych uczestników Grupy internet. Mec. Marek Staszewski, pełnomocnik ZPAV, odpowiedział, że jego zdaniem dokument został wypracowany, w wypracowanie dokumentu włożono wiele trudu, a był wypracowywany i wynegocjowany z udziałem przedsiębiorstw z branży internetowej...

Po pewnej dyskusji następujące podmioty zadeklarowały chęć podpisania porozumienia w wersji wypracowanej w dniu 7 listopada 2011 r. (przy czym do tekstu zostały inkorporowane poprawki o charakterze redakcyjne SW Repropol oraz Stowarzyszenia Autorów ZAiKS):

• Stowarzyszenie Autorów ZAiKS
• Grupa Allegro (jako przedstawiciel KPP Lewiatan)
• Stowarzyszenie Wydawców Repropol
• Izba Wydawców Prasy
• Fundacja Ochrony Twórczości Audiowizualnej FOTA
• Zawiązek Producentów Audio – Video – ZPAV
• Polskie Stowarzyszenie Wydawców Muzycznych

Zastanawiam się, czy porozumienie takie będzie też sygnowane przez przedstawicieli Komendy Głównej Policji (dwóch przedstawicieli KGP, jak wynikało z listy obecności, brało udział w spotkaniu)?

Kolejna uwaga, to raczej pytanie: zastanawiam się (i dałem temu wyraz w czasie spotkania), czy to porozumienie, które - jak podkreślano - "jest przecież dobrowolne, otwarte i niewiążące (można do niego przystąpić, można z niego wystąpić)", można uznać za kodeks dobrych praktyk, o którym mowa w ustawie o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym?

Powyższe ma znaczenie takie, że stosowanie kodeksu dobrych praktyk, którego postanowienia są sprzeczne z prawem, jest nieuczciwą praktyką rynkową. Nieuczciwej praktyki rynkowej dopuszcza się również ten, kto jest twórcą sprzecznego z prawem kodeksu dobrych praktyk. Z tym wiąże się pytanie o rolę MKiDN w procesie dochodzenia do porozumienia i przygotowywania jego treści (przedstawiciele ministerstwa przewodzili spotkaniu, poddawali pod rozwagę wnioski formalne, etc..). Ustawa stwierdza, że "w razie wątpliwości za twórcę kodeksu dobrych praktyk uważa się każdy podmiot, w szczególności przedsiębiorcę lub związek przedsiębiorców, odpowiedzialny za przygotowanie i wprowadzenie w życie lub nadzór nad przestrzeganiem kodeksu dobrych praktyk". Przedstawiciele ministerstwa nazywali to porozumienie "dobrymi praktykami" w czasie dzisiejszego spotkania, stąd pytanie.

No i jeszcze jedna sprawa, którą w tym, dość szybko pisanym komentarzu, chciałbym odnotować: to związek takiego porozumienia z innymi postanowieniami powszechnie obowiązującego prawa. Otóż myślę sobie, że jeśli któryś z serwisów internetowych zobowiązałby się do przestrzegania porozumienia, na mocy którego miałby monitorować Sieć, to albo by nie przestrzegał takiego porozumienia, albo przestrzegając go wyłączyłby sobie możliwości nieponoszenia odpowiedzialności, które wynikają z art. 14 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. I to nawet wówczas - to ostrożna teza - jeśli spór (np. z jakąś osobą trzecią) dotyczyłby czegoś innego niż prawa autorskie. Prawdą jest to, że w treści porozumienia mowa o tym, że to "Uprawniony" ma monitorować "środowisko cyfrowe", ale mowa też o tym, że to Sygnatariusze "będą przekazywali sobie wzajemnie informacje o ujawnionych faktach naruszeń tych praw"... To też wcale nie oznacza, że mają przekazywać dane osobowe naruszycieli/użytkowników (podnoszono w dyskusji problem ochrony tajemnicy telekomunikacyjnej oraz ochrony danych osobowych). Ale skoro wiedzieliby o naruszeniach, to co z art. 14 i warunkowym brakiem odpowiedzialności?

Nota bene - przedstawiciele wydawców prasy podnieśli, że trwające właśnie prace nad notice and takedown (por. Nie chodzi o cenzurę internetu, a o procedurę notice and takedown) trochę im się nie podobają (chodziło o to, tu pozwolę sobie na własną interpretację, że propozycje rządu to zbyt dalekie ograniczenie odpowiedzialności za treści, które powinno być jednak większe).

A poniżej treść porozumienia, o które chodzi, a które było wzorowane ponoć na brytyjskim Memorandum of Understanding, o którym pisałem w tekście Rząd, ISP i wydawcy dogadali się w UK, teraz jeszcze zmiany w ustawach:

POROZUMIENIE
o współpracy i wzajemnej pomocy
zawarte pomiędzy SYGNATARIUSZAMI w sprawie ochrony praw własności intelektualnej w środowisku cyfrowym,
podpisane w Warszawie dnia 07 listopada 2011 r.

PREAMBUŁA

- wyrażając przekonanie o konieczności podjęcia wspólnych działań
w zakresie zapobiegania, przeciwdziałania oraz eliminowania naruszeń praw własności intelektualnej w środowisku cyfrowym;
- uznając, że propagowanie wiedzy na temat poszanowania praw własności intelektualnej jest jednym z podstawowych filarów edukacji społecznej przyczyniającym się do zmniejszania skali zjawisk związanych
z naruszeniami praw własności intelektualnej w środowisku cyfrowym;
- mając na uwadze potrzebę tworzenia i wprowadzania dobrych praktyk oraz nowych metod działania w zwalczaniu powyższych naruszeń praw własności intelektualnej w środowisku cyfrowym;
- dążąc do ukształtowania optymalnych wzorców współpracy poprzez opracowanie założeń do wspólnego systemu dobrych praktyk, a następnie jego upowszechnienia;
- mając na celu pogłębianie wiedzy, doświadczeń oraz kontaktów roboczych między ekspertami poprzez udział w konferencjach, seminariach oraz innych wydarzeniach poświęconych prawom własności intelektualnej, także
w środowisku elektronicznym;
- dostrzegając zmiany społeczne, gospodarcze i kulturowe związane z dynamicznym postępem technologicznym, ze szczególnym uwzględnieniem Internetu oraz innych systemów teleinformatycznych;
- uznając wspólne korzyści w zakresie wzmacniania ochrony praw własności intelektualnej;
- mając na względzie, że podjęte wysiłki przyczynią się do dalszego umacniania wizerunku Polski na arenie międzynarodowej;
- mając na uwadze, że wspólne działania skierowane na skuteczne egzekwowanie praw własności intelektualnej w środowisku cyfrowym przyczynią się do stabilizacji obrotu prawami i do poprawy bezpieczeństwa w tym zakresie;
- dostrzegając potrzebę ustalenia trybu i warunków wzajemnej współpracy w tej dziedzinie Sygnatariusze uzgodnili, co następuje:

Artykuł 1
W rozumieniu niniejszego porozumienia:

1. SYGNATARIUSZ POROZUMIENIA (zwany dalej Sygnatariuszem) oznacza każdy podmiot przystępujący do Porozumienia.

2. USŁUGODAWCA – oznacza Sygnatariusza świadczącego usługi społeczeństwa informacyjnego lub dostarczającego usługi internetowe wykorzystywane przez osoby trzecie między innymi do handlu on – line lub zamieszczania treści objętych ochroną praw własności intelektualnej w jego systemie teleinformatycznym. Oznacza to także dzierżawców łączy, o ile zostaną oni wskazani w Porozumieniu przez Usługodawcę.

3. UPRAWNIONY – oznacza Sygnatariusza, który posiada uprawnienia do korzystania lub zarządzania prawami własności intelektualnej, zgodnie z obowiązującymi przepisami państwa członkowskiego lub prawa wspólnotowego Unii Europejskiej, w odniesieniu do przedmiotów praw objętych niniejszym Porozumieniem.

4. UŻYTKOWNIK – oznacza osobę korzystającą z usług udostępnionych w środowisku cyfrowym, w tym w Internecie.

Artykuł 2
Porozumienie określa warunki współpracy Sygnatariuszy w zakresie ochrony praw własności intelektualnej oraz przeciwdziałania ich naruszeniom w środowisku cyfrowym, w szczególności na platformach internetowych.

Artykuł 3
Sygnatariusze ustalają, że będą wykonywali postanowienia Porozumienia zgodnie z przepisami prawa. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym Porozumieniu zastosowanie mają odpowiednie przepisy prawa.

Artykuł 4
Uprawniony identyfikuje oraz rozpoznaje naruszenia praw własności intelektualnej. W tym celu może monitorować środowisko cyfrowe.

Artykuł 5
Dążąc do systematycznego ograniczania zjawisk związanych z naruszeniami praw własności intelektualnej Sygnatariusze będą przekazywali sobie wzajemnie informacje o ujawnionych faktach naruszeń tych praw.

Artykuł 6
Sygnatariusze zapewnią wymianę danych kontaktowych umożliwiających wzajemną komunikację między nimi, w tym osób odpowiedzialnych za wykonanie Porozumienia.

Artykuł 7
Sygnatariusze dołożą wszelkich starań, aby zapewnić poprawność, wiarygodność i rzetelność przekazywanych sobie informacji o przypadkach naruszeń praw własności intelektualnej.

Artykuł 8
Uprawniony będzie wykorzystywał uzyskane informacje tylko w zakresie niezbędnym do dochodzenia przysługujących mu praw.

Artykuł 9
Usługodawca podejmuje zobowiązanie przyjęcia i wprowadzenia do regulaminu świadczenia usług postanowień, które zabraniają Użytkownikom działań naruszających prawa własności intelektualnej w Internecie w związku z korzystaniem z usług świadczonych przez Usługodawcę. Warunki regulaminu zostaną przekazane Użytkownikom.

Artykuł 10
Usługodawca wprowadzi stosowne warunki i procedury, które doprowadzą do wyeliminowania stwierdzonych naruszeń praw własności intelektualnej oraz zabezpieczenia posiadanych informacji niezbędnych do identyfikacji Użytkownika, który dopuścił się naruszeń.

Artykuł 11
Usługodawca umożliwi Uprawnionemu, w miarę możliwości technicznych, stosowanie rozwiązań technologicznych, które pozwalają na identyfikację lub ochronę treści będących przedmiotem praw własności intelektualnej.

Artykuł 12
Zasady korzystania z informacji uzyskanych w wyniku realizacji Porozumienia winny zostać uregulowane przez Sygnatariuszy.

Artykuł 13
Porozumienie zostaje zawarte na czas nieokreślony.

Artykuł 14
1. Jakiekolwiek zmiany w postanowieniach Porozumienia mogą być dokonane wyłącznie za zgodą wszystkich Sygnatariuszy.

2. Sygnatariusze zgodnie postanawiają, że oryginał Porozumienia będzie przechowywany u Depozytariusza.

3. Obowiązki Depozytariusza powierza się Ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

4. Nowe podmioty mogą przystąpić do Porozumienia w dowolnym momencie, poprzez złożenie przez osoby umocowane do ich reprezentacji stosownego pisemnego oświadczenia u Depozytariusza.

5. Depozytariusz informuje Sygnatariuszy o wszelkich zmianach dotyczących Porozumienia, w tym o przystąpieniu do niej kolejnych Sygnatariuszy, wypowiedzenia przez obecnego Sygnatariusza Porozumienia, czy o zmianach dotyczących reprezentujących Sygnatariuszy pełnomocników.

Artykuł 15
1. Sygnatariusz przestaje być stroną Porozumienia z chwilą przesłania skutecznie doręczonego wypowiedzenia do Depozytariusza.

2. Prawa i obowiązki Sygnatariusza wynikające z Porozumienia wygasają z chwila złożenia przez niego oświadczenia o wypowiedzeniu Depozytariuszowi.

Artykuł 16
Porozumienie wchodzi w życie z dniem podpisania.

SYGNATARIUSZE:

Na marginesie dodam, że koledzy z ISOC Polska zrobili eksperyment intelektualny i zamiast słów "własność intelektualna" sprawdzili, jak to porozumienie brzmiałoby, gdyby tam było słowo "prywatność". Wyszedł dokument, który można by, pod patronatem np. GIODO, zaproponowac wszystkim, którzy troszczą się o przestrzeganie obowiązującego w Polsce prawa...

I na koniec przywołam jeszcze Zarządzenie nr 83 Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2000 r. w sprawie utworzenia Zespołu do Spraw Przeciwdziałania Naruszeniom Prawa Autorskiego i Praw Pokrewnych (M.P. z dnia 13 listopada 2000 r.), które - jak dziś usłyszałem - jest podstawą działania Grupy internet:

Na podstawie art. 127¹ ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904) zarządza się, co następuje:

§ 1. Tworzy się Zespół do Spraw Przeciwdziałania Naruszeniom Prawa Autorskiego i Praw Pokrewnych, zwany dalej "Zespołem".

§ 2. 1. W skład Zespołu wchodzą:
1) przewodniczący - Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego,

2) wiceprzewodniczący - sekretarz lub podsekretarz stanu wskazany przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji,

3) członkowie w randze sekretarza lub podsekretarza stanu wskazani przez:
a) Ministra Finansów,
b) Ministra Sprawiedliwości,
c) Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów,
d) Przewodniczącego Komitetu Integracji Europejskiej,
e) Ministra Edukacji Narodowej,
f) Ministra Nauki - Przewodniczącego Komitetu Badań Naukowych,

4) członkowie wskazani przez:
a) Prezesa Głównego Urzędu Ceł,
b) Generalnego Inspektora Celnego,
c) Komendanta Głównego Straży Granicznej,
d) Komendanta Głównego Policji,

5) sekretarz - wyznaczony przez przewodniczącego Zespołu spośród pracowników Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

2. Przewodniczący Zespołu może zapraszać do udziału w pracach Zespołu inne osoby, w tym przedstawicieli Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, oraz przedstawicieli organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.

§ 3. Do zadań Zespołu należy opracowywanie wniosków i propozycji dotyczących usprawnienia koordynacji działań organów administracji rządowej w zakresie skuteczności zwalczania naruszeń prawa autorskiego i praw pokrewnych, w szczególności:

1) przedstawianie Prezesowi Rady Ministrów bieżącej analizy sytuacji w zakresie przestrzegania prawa autorskiego i praw pokrewnych,

2) przedstawianie propozycji działań mających na celu zapobieganie naruszeniom prawa autorskiego i praw pokrewnych oraz zwalczanie naruszeń,

3) przygotowywanie propozycji zmian legislacyjnych zmierzających do skuteczniejszego egzekwowania prawa autorskiego i praw pokrewnych,

4) dokonywanie okresowej oceny postępów działań w zakresie zwalczania naruszeń prawa autorskiego i praw pokrewnych.

§ 4. 1. Organy administracji rządowej oraz podległe im państwowe jednostki organizacyjne są obowiązane, na wniosek przewodniczącego Zespołu lub upoważnionego przez niego członka Zespołu, do współdziałania i udzielania pomocy Zespołowi w realizacji jego zadań, w szczególności przez udzielanie mu niezbędnych informacji.

2. Zespół w wykonywaniu swoich działań współdziała także z organami samorządu terytorialnego i zainteresowanymi organizacjami pozarządowymi.

§ 5. 1. W ramach Zespołu mogą być tworzone grupy robocze i podzespoły.

2. Grupy robocze i podzespoły są tworzone w celu realizacji poszczególnych przedsięwzięć podejmowanych przez Zespół.

§ 6. Posiedzenia Zespołu zwołuje przewodniczący Zespołu co najmniej raz na kwartał. Na wniosek co najmniej połowy członków Zespołu przewodniczący zwołuje posiedzenie w terminie podanym przez wnioskodawców.

§ 7. 1. Zespół działa kolegialnie.

2. Szczegółowy tryb pracy Zespołu określa regulamin uchwalony przez Zespół na wniosek przewodniczącego Zespołu.

§ 8. Przewodniczący Zespołu składa Prezesowi Rady Ministrów, raz na kwartał, sprawozdanie z realizacji zadań Zespołu oraz analizy, oceny i wnioski związane z zakresem jego działania.

§ 9. Obsługę organizacyjno-techniczną i finansową Zespołu zapewnia Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

§ 10. Zarządzenie wchodzi w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia.

Delegacja ustawowa z art. 127¹ ustawy brzmi:

Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w drodze zarządzenia, utworzy zespół do spraw przeciwdziałania naruszeniom prawa autorskiego i praw pokrewnych oraz określi jego skład, zadania i tryb działania.