Czy Warszawiacy będą się uśmiechać na ulicach?

Media donoszą za Dziennikiem, że "Władze Warszawy chcą w przyszłym roku wypróbować, a potem kupić system rozpoznający twarze przechodniów, na podstawie nagrań kamer monitoringu". Warszawski Ratusz planuje inwestycje w bezpieczeństwo. Z doniesień wynika, że animatorzy inicjatywy zdają sobie sprawę z tego, że system można oszukać, ale i tak - ich zdaniem - jest potrzebny do usprawnienia "setek kamer monitoringu". Co można zrobić z systemem monitoringu polska opinia publiczna dowiedziała się niedawno na konferencji prasowej prokuratury (por. Prokuratura medialna i prezentacja materiału). Techniki biometryczne są coraz bardziej skomplikowane i coraz bardziej efektywne, ale warto też mieć w pamięci zagrożenia związane z ich wykorzystaniem

Inwigilacja obywateli idzie coraz dalej - z jednej strony De'billing i wsparcie analizy danych bilingowych, związanych z rozmowami telefonicznymi, z drugiej strony testy systemów, które - korzystając z mikrofonów kierunkowych - miałyby "wychwytywać agresję w głosach mieszkańców miasta" (por. Miejski system monitoringu dźwiękowego - to doniesienie z Holandii). Ale jak mantrę warto zadawać sobie pytanie o to, kto ma dostęp do gromadzonych i analizowanych danych i kto kontroluje osoby, które kontrolują innych. Jeśli chodzi o monitoring miejski, to oczywiście odnotowuje się przypadki wskazania sprawcy, albo nawet zabiegnięcia popełnienia przestępstwa (np. Teksańczyk dostrzegł włamanie w Liverpoolu). Są też sytuacje związane z nagraniami ludzi, które są niewyjaśnione do dziś - warszawski bombiarz sprzed dwóch lat (którego twarz pojawiła się we wszystkich mediach - por. Pudełka po butach w społeczeństwie informacyjnym, Jeden skazany "dowcipniś bombowy" z Warszawy, Coś drgnęło w sprawie pudełek po butach: zatrzymano Romana W. - jednak w tej ostatniej notatce chodziło nie o tego człowieka, który pojawił się na filmie z supermarketu). Są też takie sytuacje, gdy niewiadomo jak są wykorzystywane materiały z monitoringu (por. Śledztwo w sprawie nagrania - w jaki sposób nagranie samobójstwa młodego człowieka znalazło sie w serwisie oferującym pornografię?). Wiele zależy od procedur, a w Polsce problem można pokazać to na przykładzie notatki: Spytaj policjanta, on ci prawdę powie (nie chcę generalizować i na jednym przykładzie konstruować wnioski na temat ogólnej sytuacji, ale warto o tej notatce pamiętać)...

"Permanentna inwigilacja" to nie tylko kamery i mikrofony na ulicach. Są pomysły (jak w Wielkiej Brytanii) by każdy musiał ujawnić odpowiednim władzom sposób szyfrowania przez siebie danych (por. Szyfrujesz? Ujawnij klucz, albo więzienie.), w Niemczech trwa wielka dyskusja na temat stosowania przez organa ścigania technik "normalnie" uznawanych za przestępcze - Koń jaki jest, nie każdy widzi, czyli niemieckie prace nad projektem "Federal trojan". Pojawia się też coraz więcej wyroków.

Sądy żmudnie starają się wskazać linię demarkacyjną między tym co można, a tym co już stanowi inwazję w sferę prywatności (por. Konflikt: czynności operacyjne policji – prawa zasadnicze jednostki, Sąd Najwyższy o podsłuchach: tylko konkretnych ludzi i tylko przy najcięższych przestępstwach, ETPCz o inwigilacji obywateli, prawach człowieka i bułgarskiej ustawie, USA: bitwa o informacje o skrytym podsłuchiwaniu obywateli czy 7,36 miliona euro grzywny dla Ericssona za aferę podsłuchową - to tylko niektóre z doniesień zebranych w dziale retencja danych niejszego serwisu). A spraw - również w Polsce - będzie coraz więcej - Kontrola operacyjna bez zgody sądu powinna trafić do TK. A - jak stwierdził w 2006 roku Peter Hustinx, Europejski Inspektor Ochrony Danych Osobowych: "Walka z terroryzmem i zorganizowaną przestępczością nie może być wymówką dla wprowadzania prawa naruszającego prywatność obywateli". W dyskusji publicznej pojawia się też postulat, by obywatel miał prawo i możliwość sprawdzenia, jakie informacje na jego temat znajdują się w bazach danych (np. Informacyjny matrix z przebiciami).

Rozpoznawanie twarzy jest jednym z elementów dziedziny przetwarzania i analizy obrazów dotyczącej rozpoznawania obiektów. Pomimo, iż właściwie każda ludzka twarz złożona jest z tych samych elementów somatycznych, to jednak zagadnienie jej skutecznego rozpoznawania nie należy do najprostszych i wielokrotnie poruszane jest przez specjalistów tej dyscypliny...

To fragment referatu Agnieszki Pieczyńskiej-Kuchtiak i Janusza Sobeckiego, pt. Rozpoznawanie osób na podstawie obrazów cyfrowych zawierających ich twarze, przyjętego na II Krajową Konferencję MISSI w 2000 roku. Tam można znaleźć różne wzory matematyczne i algorytmy wykorzystane w procesie rozpoznawania twarzy. W ciągu 7 lat wiele się zmieniło w tej dziedzinie. Dziś już pod strzechy trafiają produkty, które wykorzystują dorobek naukowców - np. Sony rozwija produkt, cyfrowy aparat fotograficzny, który automatycznie rozpoznaje uśmiech fotografowanego człowieka, a więc "robi zdjęcia uśmiechniętych ludzi" (por. Aparat dla uśmiechniętych.

Co do systemu rozpoznawania twarzy w Warszawie - w tekście Elektroniczny łowca głów w Polsce, poza ogólna charakterystyką tego, jak działa system rozpoznawania twarzy, Dziennik pisze:

Przyszłoroczny test systemu w Warszawie ma odpowiedzieć na pytanie, co tak naprawdę komputery potrafią i ile będą kosztować. Władze Warszawy zwróciły się do Ministerstwa Rozwoju Regionalnego o wsparcie z unijnych funduszy. Na kilka projektów związanych z bezpieczeństwem - w tym rozpoznawanie twarzy - urzędnicy chcą 230 milionów złotych.

Jeszcze warto zacytować jedną z wypowiedzi Johna Bienkowskiego, oficera łącznikowego FBI w Polsce, który dla Dziennika odpowiedział na pytanie jak można wykorzystać tę najnowszą technologię:

Prowadzimy wiele spraw o ekstradycję i zawsze największą trudnością jest zlokalizowanie poszukiwanych osób. Taki system mógłby w tym pomóc. Wyobraźmy sobie, ile czasu zajęłoby funkcjonariuszom odnalezienie w nagraniach z kamer monitoringu twarzy poszukiwanego, np. Johna Bienkowskiego. Trwałoby bardzo długo, nim ktoś by mnie rozpoznał i wydał rozkaz: zabieramy go. A tak tę żmudną pracę wykona komputer. Pozwoli zaoszczędzić czas policjantom, a przez to i pieniądze podatników.

Ale skąd system będzie wiedział, by nagrywać tylko poszukiwanych przez wymiar sprawiedliwości przestępców? Nie będzie wiedział. Dlatego będzie gromadził dane na temat wszystkich.