Szykuje się poważna nowelizacja ustawy o normalizacji

Śrubki z serwisu Commons Wikimedia by Brianiac (public domain)Na stronie BIP Kancelarii Prezesa Rady Ministrów znajduje się projekt ustawy o normalizacji. "Przedstawiony projekt ustawy o normalizacji określa cele i zasady normalizacji w Polsce oraz jej organizacje i finansowanie". Jednym z motywów nowelizacji ustawy jest to, że Dyrektywa 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiająca procedurę wymiany informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz. U. L 204 z 21.7.1998), zmieniona dyrektywą 98/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. U. L 217 z 5.8.1998) zawiera definicje normy dobrowolnej, podstawowe zasady normalizacji oraz wezwanie państw członkowskich do podjęcia odpowiednich środków, w ramach ich kompetencji, w celu zapewnienia, że krajowe jednostki normalizacyjne przestrzegają tych zasad... "Prywatyzacja" PKN?

Piszę o tym, gdyż normalizacja przewija się co jakiś czas w dyskusji na temat informatyzacji państwa i standardów w teleinformatyce. Zmiany zatem w ustawie o normalizacji mogą okazać się dość ważne w tych dziedzinach. Chociaż wprowadzone "pośrednio" - mogą istotnie wpłynąć na legislacje w innych dziedzinach. Zwracam też uwagę, że w pracach nad ustawą nie uczestniczyło MSWiA – ministerstwo-gospodarz informatyzacji (warto też przypomnieć, że w Radzie Informatyzacji jest przedstawiciel Prezesa PKN).

Wszystkie pisma w sprawie nowelizacji ustawy o normalizacji dostępne są - jak powiedziałem - w BIPie KPRM. Jest tam ustawa, uzasadnienie, poszczególne pisma z rozdzielnika z prośbą o wyrażenie opinii, projekty rozporządzeń do ustawy, uwagi do projektu ustawy o normalizacji - odpowiedzi na pismo DP. 10-14(1)/07/ES z dnia 19.01.2007... Wszystko w PDF. Ustawa i uzasadnienie niestety nie ma polskich znaków. Tym bardziej takich, których kodowanie zgodne byłoby z ISO/IEC 8859-2, nie mówiąc o PN-93 T-42118.

Z uzasadnienia:

Przedstawiony projekt ustawy o normalizacji określa cele i zasady normalizacji w Polsce oraz jej organizacje i finansowanie. Cele i zasady normalizacji pozostały niezmienione w stosunku do uregulowań zawartych w obowiązującej ustawie z dnia z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji (Dz. U. Nr 169, poz.1386, ze zm.). Projekt ustawy wprowadza natomiast zasadnicze zmiany w zakresie organizacji i finansowania normalizacji w Polsce.

Proponowane zmiany maja na celu, w większym stopniu niż obecnie, zbliżenie organizacji normalizacji krajowej do organizacji normalizacji na szczeblu europejskim i międzynarodowym. Wprowadzenie nowych regulacji w życie przyczyni się również do zmniejszenia w dłuższym okresie wydatków ze środków publicznych na funkcjonowanie krajowej jednostki normalizacyjnej, co było głównym motywem rozpoczęcia prac nad niniejszym projektem ustawy.

Podstawowe założenia do projektu ustawy zostały wypracowane w ramach prac Zespołu do Spraw Opracowania Systemowych Rozwiązań Funkcjonowania Polskiego Komitetu Normalizacyjnego, powołanego zarządzeniem Nr 119 Prezesa Rady Ministrów z dnia 4 sierpnia 2006 r.

W skład Zespołu weszli przedstawiciele: Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów; ministra właściwego do spraw budżetu i finansów publicznych; ministra właściwego do spraw gospodarki; Komitetu Integracji Europejskiej; oraz Polskiego Komitetu Normalizacyjnego Ponadto, do prac Zespołu zostali zaproszeni z głosem doradczym eksperci i przedstawiciele Rady Normalizacyjnej, Polskiej Akademii Nauk oraz ogólnopolskich organizacji pracodawców.

Przyjęte przez Zespól założenia do systemowych rozwiązań funkcjonowania Polskiego Komitetu Normalizacyjnego, są następujące:

  • Polski Komitet Normalizacyjny traci status państwowej jednostki budżetowej i staje się osobą prawną zrzeszającą na równych prawach podmioty (osoby prawne i jednostki nie posiadające osobowości prawnej) zainteresowane normalizacją. Skarb Państwa staje się z mocy ustawy członkiem PKN. Ze względu na fakt wykonywania przez PKN niektórych zadań mających charakter publiczny oraz w związku z zainteresowaniem państwa we wspieraniu rozwoju normalizacji w Polsce, Skarbowi Państwa przysługują dodatkowe prawa (np. prawo wyznaczania do 1/3 członków Rady PKN, prawo wyboru Prezesa PKN w niektórych przypadkach) ale również dodatkowe obowiązki (finansowania działalności PKN w większym zakresie niż pozostali członkowie). Niezależnie od powyższego PKN zachowuje niezależność od administracji rządowej co przejawia się w finansowaniu części zadań ze składek członkowskich i innych przychodów, nie mających charakteru dofinansowania z budżetu państwa oraz w niezależności organów PKN - wybór Prezesa w trybie konkursu.
  • Struktura organizacyjna PKN przedstawia się następująco. Zgromadzenie Ogólne Członków PKN jest organem, do którego zadań należą kwestie ustalania strategii rozwoju normalizacji, wyboru pozostałych organów PKN oraz zatwierdzania sprawozdań z działalności tych organów. Rada PKN ma charakter organu nadzorującego działalność PKN. Prezes PKN ma charakter organu wykonawczego – prowadzi sprawy PKN i reprezentuje PKN.
  • Przy PKN działają komitety techniczne PKN, wykonujące prace normalizacyjne.
  • Obsługę organów PKN i komitetów technicznych zapewnia Centralny Sekretariat PKN.
  • Działalność PKN jest finansowana z trzech źródeł: budżetu państwa, składek członkowskich i innych przychodów własnych PKN. Koszty prac merytorycznych związanych z opracowywaniem konkretnych produktów normalizacyjnych ponosi sam zainteresowany. W niektórych przypadkach opracowywanie konkretnych norm może być finansowane z budżetu państwa. Przewidywana wysokość składki członkowskiej w pierwszym okresie działania nie powinna być wyższa niż 4 tys. zł.
  • Rozwiązania dotyczące praw autorskich i zasad udostępniania norm pozostają co do zasady takie same jak w obowiązującej ustawie z dnia 12 wrzesnia 2002 r. o normalizacji. Polskie Normy korzystają z ochrony jak utwory literackie, a autorskie prawa majątkowe przysługują krajowej jednostce normalizacyjnej. Ustawa o dostępie do informacji publicznej nie narusza ochrony polskich norm.

(...)

Uzasadnienie do ustawy ma 38 stron tekstu. Zwracam uwagę na te prawa autorskie i na konieczność finansowania działalności PKN z trzech źródeł, w tym „innych przychodów własnych”. Trudno mi się oprzeć wrażeniu, że te inne przychody w znacznej części będą pokrywane z przychodów związanych z eksploatacją praw autorskich.

Z perspektywy tematyki niniejszego serwisu warto zwrócić uwagę na działania następujących komitetów technicznych PKN:

Lista wszystkich komitetów: Wykaz Komitetów Technicznych PKN.

Z art. 5. projektu ustawy:
(...)
4. Przepisy prawne mogą zawierać odesłanie do Polskich Norm.
5. Polskie Normy korzystają z ochrony jak utwory literackie, a autorskie prawa majątkowe do nich przysługują krajowej jednostce normalizacyjnej. Ochronie podlegaja także Polskie Normy, do których odesłanie zawierają przepisy prawne, a także Polskie Normy ustanowione lub zatwierdzone przed dniem wejścia w życie ustawy.
6. Przepis ust. 5 stosuje się odpowiednio do norm europejskich i międzynarodowych, z zachowaniem porozumień międzynarodowych.
7. Ochrony Polskich Norm, o której mowa w ust. 5, nie narusza ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198, z pózn.zm.)

Art. 6. Przepisy art. 5 ust. 3, 5-7 odnoszą się również do innych niż Polskie Normy produktów normalizacyjnych wprowadzonych przez krajową jednostkę normalizacyjną, przy czym produkty takie mogą zostać wprowadzone w języku oryginału.

Warto jeszcze zacytować inny fragment uzasadnienia:

W projekcie ustawy pozostawiono przepis art. 5 ust. 7. Co prawda, zaproponowana zmiana statusu PKN powoduje, że do podmiotu tego nie będzie się stosować przepisów ustawy o dostępie informacji publicznej. Jednakże pozostawienie przepisu art. 5 ust. 7 ma na celu uniemożliwienie pozyskiwania norm jako informacji publicznej w przypadku, kiedy w opracowywanie norm są zaangażowane organy administracji publicznej i normy są tworzone za publiczne pieniądze.

Czytaj również:

Opcje przeglądania komentarzy

Wybierz sposób przeglądania komentarzy oraz kliknij "Zachowaj ustawienia", by aktywować zmiany.

prawa autorskie i patenty "na normę"

ksiewi's picture

Bardzo ciekawie wygląda utrzymanie wyraźnego objęcia norm prawem autorskim w połączeniu z możliwością PKN dokonywania odpłatnej dystrybucji norm. Projektodawcy chcieliby także, aby działalność ta nie była uznawana za działalność gospodarczą. Gdzieś tam mignęło mi chyba jeszcze zwolnienie z podatku dochodowego...

Jednocześnie w uzasadnieniu stwierdzono, że przecież normy są dobrem wspólnym i powinny być powszechnie dostępne. Dostrzegam tu pewien dysonans. Cóż to za "powszechna dostępność", jeżeli o jej zakresie decyduje jeden podmiot, który dodatkowo nie będzie podlegał kontroli organów antymonopolistycznych? Dlaczego wobec postulatu powszechnej dostępności norm nie wprowadzono dla PKN wyraźnego obowiązku ich publikowania lub przynajmniej udostępniania na "rozsądnych i nie dyskryminujących warunkach"?

No i druga kwestia (znacznie ważniejsza) - nigdzie w projekcie ustawy nie znalazłem obowiązku PKN badania, na ile przyjmowane normy objęte są czyimś patentem (mowa tu chociażby o patentach na produkty lub procesy zgodne z normą). Jeżeli celem projektu ma być dostosowanie polskiej normalizacji do standardów międzynarodowych, to chyba warto wzorować się na istniejącym w ramach wielu organizacji standaryzujących obowiązku informowania o takich patentach lub wnioskach patentowych oraz obowiązku uprawnionych z takich patentów do udostępniania ich (na zasadzie RF lub RAND). Dlaczego nie znalazło to odbicia w projekcie ustawy?

Piotr VaGla Waglowski

VaGla
Piotr VaGla Waglowski - prawnik, publicysta i webmaster, autor serwisu VaGla.pl Prawo i Internet. Ukończył Aplikację Legislacyjną prowadzoną przez Rządowe Centrum Legislacji. Radca ministra w Departamencie Oceny Ryzyka Regulacyjnego a następnie w Departamencie Doskonalenia Regulacji Gospodarczych Ministerstwa Rozwoju. Felietonista miesięcznika "IT w Administracji" (wcześniej również felietonista miesięcznika "Gazeta Bankowa" i tygodnika "Wprost"). Uczestniczył w pracach Obywatelskiego Forum Legislacji, działającego przy Fundacji im. Stefana Batorego w ramach programu Odpowiedzialne Państwo. W 1995 założył pierwszą w internecie listę dyskusyjną na temat prawa w języku polskim, Członek Założyciel Internet Society Poland, pełnił funkcję Członka Zarządu ISOC Polska i Członka Rady Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji. Był również członkiem Rady ds Cyfryzacji przy Ministrze Cyfryzacji i członkiem Rady Informatyzacji przy MSWiA, członkiem Zespołu ds. otwartych danych i zasobów przy Komitecie Rady Ministrów do spraw Cyfryzacji oraz Doradcą społecznym Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej ds. funkcjonowania rynku mediów w szczególności w zakresie neutralności sieci. W latach 2009-2014 Zastępca Przewodniczącego Rady Fundacji Nowoczesna Polska, w tym czasie był również Członkiem Rady Programowej Fundacji Panoptykon. Więcej >>