Przydałby się kalkulator/symulator budżetu państwa (finanse publiczne oparte na dowodach)

Na fali chwilowego zainteresowania społeczeństwem partycypacyjnym, w którym obywatele mają, poza dostępem do informacji publicznej, również narzędzia do brania udziału w procesie podejmowania decyzji, chciałbym jeszcze przypomnieć o narzędziach wspomagających analitykę finansów publicznych. Jeśli ktoś z czytających te słowa ma ochotę się jakoś przydać, a nie wie jak, ale ma potrzebne tu umiejętności, to fajnie by było - jak uważam, gdyby w Polsce powstały takie narzędzia, jak chociażby taki 'kalkulator' budżetu państwa, jaki powstał w Chorwacji.

Zaciekawionych dostatecznie, by odwiedzić tą notatkę, zachęcam do odwiedzenia również serwisu Proračunski kalkulator | Udruga Vjetrenjača uz potporu Hrvatske Gospodarske Komore. Poszukujących innych tego typu narzędzi zachęcam też do sięgnięcia do Stabilize the Debt: An Online Exercise in Hard Choices.

W dyskusji w serwisie Wykop.pl (por. Wykopowa kontrola prac sejmu?) napisałem:

Od pewnego czasu czekam również na to, aż ktoś podchwyci też ten wyrażany przeze mnie tu i tam pomysł, który polega na stworzeniu dostępnego dla ludzi symulatora-kalkulatora budżetu państwa. Żeby można było pobawić się w planistę społecznego i sprawdzić - w oparciu o mechanizmy oparte na nadającej się do weryfikacji metodologii obliczeń - co się stanie z innymi parametrami jak podniesiemy suwakiem podatki, albo zmniejszymy składki, etc. Oczywiście to będzie w prosty sposób musiało prowadzić ludzi do pytania o to, ile właściwie kosztuje utrzymanie tego czy innego urzędu, będą musieli zadać sobie pytanie: w jaki sposób mamy się tego dowiedzieć? I może na nowo odkryją koncepcję domagania się dostępu do informacji publicznej, ale z nowym zakresem znaczenia tego pojęcia. No, ale poczekajmy jeszcze trochę. Nic na siłę.

Największy chyba problem polega na tych algorytmach, które potrafiłyby pokazywać współzależności między różnymi parametrami i współczynnikami ekonomicznymi (metodologa powinna być wraz z wyjaśnieniem publicznie dostępna, by można było krytycznie się do niej odnieść). Dlatego tworzenie takiego narzędzia (a piszę o tym na wypadek, gdyby np. ktoś wpadł na pomysł, że zrobi taki "system" po godzinach w ramach swojej aktywności społecznej) musi zakładać współpracę zarówno ekonomistów, jak i programistów, a także, przepraszam, prawników. Ale nie oczekuję tu, by taki kalkulator powstał w ramach zadań państwa. Państwo powinno udostępnić dane, zaś mechanizmy kontroli państwa powinny powstać w środowisku pozarządowym, w organizacjach społecznych lub w środowisku naukowym.

Dostępność danych na temat finansów publicznych, ich przejrzystość, łatwość przetwarzania, jest tu elementem realizowania przez obywateli prawa dostępu do informacji publicznej.

Aby wskazać, mniej więcej, jak to jest realizowane np. w USA, to sięgnijmy do serwisu data.gov, a konkretnie do katalogu Banking, Finance, and Insurance, gdzie prezentowane są ustrukturalizowane dane.

Widać już z powyższego, że dostęp do danych i wykorzystywanie ich w proponowanych w niniejszej notatce narzędziach jest kategorią re-use. W tym sensie ponowne wykorzystanie informacji z sektora publicznego nie jest jedynie dobrodziejstwem "biznesowym". Możliwość wykorzystania informacji jest narzędziem kontroli państwa przez obywateli.

Dlatego dane takie nie mogą być objęte monopolami informacyjnymi (np. sui generis ochroną baz danych), udostępnianie ich nie może być uzależniona od decyzji tego lub innego podmiotu, a także innymi warunkami, np. odpłatnością.

Powstanie oraz możliwość korzystania z takich narzędzi przyczyni się również do poprawy jakości prawa, które - jak postuluję (nie sam) w publicznej dyskusji - ma być oparte na dowodach.

Zachęcam również do lektury następujących tekstów:

• Przejmujemy państwo
• W ramach przejmowania państwa: dane budżetowe
• Premier: Coś, co powstaje za pieniądze publiczne, jest własnością publiczną
• Monitoring miejski w budżecie m. st. Warszawy na 2009 rok - czyli jak się przebijałem przez tebelki w poszukiwaniu informacji na temat monitoringu miejskiego
• Re-use: brak szacunkowego określenia przewidywanych skutków finansowych dla sektora finansów publicznych
• Państwo w cyfrach i wykresach, a wykresy w serwisie
• Obsługa informatyczna budżetu
• Ile i kogo będzie kosztował system re-use w Polsce?
• O równych i równiejszych oraz o opłatach, które niektórzy winszują sobie za informacje (publiczne)
• Brytyjski rząd policzył koszty i zdecydował, że zamknie 3/4 rządowych serwisów internetowych