Utwory osierocone (Orphaned Work) w USA

W USA po raz kolejny do Kongresu trafiły projekty ustaw, które dotyczą tzw. utworów osieroconych. Chodzi o to, żeby zwiększyć dostępność takich utworów, co do których nie wiadomo kto jest ich autorem. Jednym z pomysłów jest rejestracja utworów w specjalnym rejestrze, w celu uzyskania ochrony. Na przeszkodzie we wprowadzaniu takich ustaw stoją postanowienia Konwencji Berneńskiej, która wprowadza generalną zasadę, iż utwory są chronione niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalnych kroków.

W marcu przed specjalna podkomisja Kongresu, Subcommittee on Courts, the Internet, and Intellectual Property, rozpatrywała sprawę promowania wykorzystywania utworów osieroconych: Hearing on Promoting the Use of Orphan Works: Balancing the Interests of Copyright Owners and Users. W efekcie projekt ustawy został złożony w Kongresie: H.R. 5889: Orphan Works Act of 2008 (zgodnie z opisem: "To provide a limitation on judicial remedies in copyright infringement cases involving orphan works" - projekt przedstawiony w Kongresie 24 wkietnia 2008), przy czym nie jest to jedyny projekt, bo jest jeszcze: S. 2913: Shawn Bentley Orphan Works Act of 2008 (zgodnie z opisem: "A bill to provide a limitation on judicial remedies in copyright infringement cases involving orphan works"; projekt przedstawiony w Kongresie 24 wkietnia 2008 i poddany debacie 15 maja 2008 roku, w wyniku której projekt umieszczony został w agendzie dalszych prac legislacyjnych ("Placed on Senate Legislative Calendar").

W USA kilkakrotnie próbowano tego typu ustawy przeprowadzić: House Bill 2601 pod nazwą "Public Domain Enhancement Act" przedstawiony Kongresowi USA w 2003 roku, a ponownie jako House Bill 2408 w roku 2005. W 2006 roku zaproponowano Kongresowi H.R.5439 (jako Orphan Works Act of 2006; zobacz również Copyright: Orphan Works na stronie American Library Association), a ta propozycja została odrzucona w 2006 roku.

Nie wszyscy są zadowoleni z nowych propozycji, np. Mark Simon w serwisie Animation World Network opublikował tekst: Mind Your Business: You Will Lose All The Rights to Your Own Art, a w nim przedstawia konsekwencje wprowadzenia nowej ustawy, zwłaszcza zaś konsekwencje dla tych artystów, którzy nie podpiszą swojej pracy, albo nie zarejestrują - jeśli wprowadzono by specjalny rejestr chronionych przez prawo autorskie utworów.

Do uchwalenia ustawy w USA jeszcze daleko. Również USA jest zobowiązana postanowieniami prawa międzynarodowego, którego jest stroną. Dlatego pewnie nie ma się czym szczególnie ekscytować. Można jednak podyskutować o sytuacji prawnej osieroconych utworów.

W Unii Europejskiej sprawie utworów osieroconych poświęcono specjalny raport, o którym można przeczytać na stronie Europe's Digital Library experts set to focus on copyright today. Tam też dostępny jest sam raport: Report on Digital Preservation, Orphan Works and Out-of-Print Works, Selected Implementation Issues (PDF) wraz z aneksem: Annex: Model agreement for a licence on digitisation of out of work prints (PDF).

Przeczytaj również w dziale prawo autorskie:

• Jaka rola prawa autorskiego?
• Baza domeny publicznej
• Europejska biblioteka internetowa - plany Komisji, walka gigantów o rynek
• Na świecie są miliardy twórców
• CCTV i OPC - na świecie są miliardy artystów wykonawców
• Pytania o możliwości uzyskania wynagrodzenia autorskiego czyli list do stowarzyszenia KOPIPOL
• Otrzymałem odpowiedź z KOPIPOL'u
• Kilka luźnych zdań po publicznym wysłuchaniu
• Polscy bibliotekarze o DRM
• DRM - dyskusja trwa