Czy ZAiKS może zrezygnować z pobierania tantiem, albo swobodnie decydować o przeznaczeniu wpłat?
Sieć obiegła informacja podana przez PAP, że "ZAiKS zrezygnował z pobierania tantiem autorskich za utwory wykonywane podczas koncertów i imprez organizowanych przez Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy w dniu 11 stycznia". Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy to inicjatywa, która zrobiła i robi wiele dobrego. Piszę to z perspektywy osoby, która była zaangażowana w jej Pierwszy Finał w warszawskiej Stodole (3 stycznia 1993). W niniejszym komentarzu nie chodzi o WOŚP. Wraz z takim oświadczeniem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi pojawia się pytanie: z czyich tantiem rezygnuje ZAiKS i czy taka organizacja może mocą własnej decyzji zrezygnować z przekazywania reprezentowanym przez siebie twórcom zbieranych w ich imieniu (na podstawie ustawy, Statutu i umów) wynagrodzeń, do których (na podstawie ustawy) twórcom przysługują prawa?
Z depeszy PAP wynika, że ZAiKS postępował tak również wcześniej ("wzorem lat ubiegłych"), a "rezygnacja" nie oznacza braku obiegu pieniądza, a oznacza tyle, że decyzją organizacji zbiorowego zarządzania tantiemy autorskie należne twórcom wykonywanych utworów "zasilą w całości konto Orkiestry zbierającej fundusze na rzecz wczesnego wykrywania nowotworów u dzieci". Na stronie ZAiKS nie widzę jeszcze oświadczenia Prezydium Stowarzyszenia (bo to na oświadczenie Prezydium powołuje się PAP, a za PAP inne serwisy, np. ZAiKS rezygnuje z tantiemu na rzecz WOŚP, ZAiKS zrzeka się tantiem na rzecz WOŚP, ZAiKS nie pobierze tantiem od WOŚP, ZAiKS zrzeka się tantiem na rzecz WOŚP). Te doniesienia sprowokowały jednego z czytelników serwisu do przesłania mi maila, w którym napisał m.in.:
...zastanawia mnie, na jakiej podstawie ZAiKS rezygnuje z pobierania tantiem? Publiczne koncerty i imprezy charytatywne, niezależnie od tego, w jak szczytnych celach są organizowane, nie są objęte art. 31. ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W artykułach mowa jest o tym, że "przypadające z tego tytułu kwoty zasilą w całości konto Orkiestry"... ale nie wiadomo skąd te kwoty się wezmą, skoro nie zostaną pobrane od organizatorów? Jeśli ZAiKS zamierza dofinansować WOŚP z własnych środków, to znaczyłoby to, że nie dość, że nie pobierze tantiem za wykonane utwory, ale dodatkowo przeznaczy na WOŚP pieniądze pochodzące z tantiem za wykonanie innych utworów innych wykonawców :-) Trochę to zagmatwanie opisałem.
W każdym razie nie widzę podstaw prawnych, aby ZAiKS rezygnował z pobierania tantiem. Nie widzę również podstaw, aby ZAiKS przeznaczał zebrane środki na cel charytatywny, niezwiązany z popularyzacją czy rozwojem twórczości - tak mi przynajmniej wychodzi po lekturze statutu ZAiKS-u.
Nie wiem, czy to temat ciekawy... wychodzi na to, że ZAiKS robi tak co roku. Wytykanie komuś nielegalnego (bo zakładam brak podstaw prawnych) wspomagania WOŚP pewnie nie jest poprawnie polityczne, ale nie chodzi tu o WOŚP, ale o to, czy ZAiKS nie działa tu wbrew interesom twórców, których przecież ma reprezentować :-)
Statut Stowarzyszenia Autorów ZAiKS (PDF) dostępny jest online. W § 3 Statutu (pt. "Zadania i środki działania Stowarzyszenia") czytamy:
Zadania Stowarzyszenia są następujące:
1) ochrona praw autorskich oraz reprezentowanie i udzielanie pomocy w realizowaniu praw autorskich autorom zrzeszonym w Stowarzyszeniu i ich następcom prawnym;2) ochrona praw autorskich autorów i innych uprawnionych nie będących członkami Stowarzyszenia, w zakresie ustalonym w § 17;
3) ochrona praw autorskich autorów zagranicznych i innych uprawnionych korzystających w Polsce z ochrony, o ile wynika ona z umów z odpowiednimi stowarzyszeniami zagranicznymi lub z przyjęcia pod ochronę utworów poszczególnych autorów zagranicznych i innych uprawnionych;
4) inicjowanie i podejmowanie działalności zmierzającej do doskonalenia prawa autorskiego;
5) ułatwianie działalności twórczej członkom Stowarzyszenia;
6) popieranie wartościowej twórczości autorskiej we wszystkich jej dziedzinach reprezentowanych w Stowarzyszeniu.
Przywołany tu § 17 Statutu stwierdza:
1. Inkaso, podział i wypłata wynagrodzeń autorskich dokonywane są zgodnie z zasadami obowiązującymi w Stowarzyszeniu.
2. Stowarzyszenie także inkasuje oraz - na podstawie uzyskanych materiałów podziałowych - dzieli i wypłaca wynagrodzenia twórcom i innym uprawnionym, nie będącym członkami Stowarzyszenia, z tytułu wykorzystania ich utworów, zgłoszonych w Stowarzyszeniu.
3. Prezydium Zarządu Stowarzyszenia może zapewnić ochronę twórcom polskim, nie będącym członkami Stowarzyszenia, na ich prośbę również i w innym zakresie.
Statut należy analizować w kontekście przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (zwłaszcza art. 104 i kolejnych).
W dyskusji na temat tego, czy OZZ są przedsiębiorcami (por. linki do dyskusji poniżej) ZAiKS zajął następujące stanowisko:
(...)
ZAiKS działa na podstawie ustawy z dnia 7.04.1989r. Prawo o stowarzyszeniach.Ustawa ta wprawdzie dopuszcza możliwość prowadzenia przez stowarzyszenia działalności gospodarczej ale nie oznacza to, że prowadzenie takiej działalności jest obowiązkiem organizacji. Decyduje o tym statut danego stowarzyszenia, a statut ZAiKSu w § 1 wyklucza prowadzenie działalności zarobkowej.
Działalność statutowa ZAiKS-u polega na szeroko pojętej ochronie praw autorskich reprezentowanych twórców, co przejawia się m.in. w zawieraniu z użytkownikami stosownych umów, inkasowaniu, podziale i wypłacie na rzecz autorów wynagrodzeń.
ZAiKS nie podejmuje żadnych poza statutowych działań.
(...)
Przeczytaj również:
- Po co są i z czego żyją organizacje zbiorowego zarządzania
- OZZ'ty wciąż pod lupą UOKiK...
- Ciąg dalszy dyskusji o OZZ-tach
- Ustalenie prawa w relacjach z OZZ - pytanie do Sądu Najwyższego
- Interpelacja w sprawie "potraktowania ZAiKS jak podmiot gospodarczy" i obciążenia podatkiem VAT
- ZAiKS: dokumenty w sprawie podatku VAT
- OZZ, czy są przedsiębiorcami? - odpowiedź bez odpowiedzi
- Czy będąc członkiem OZZ można zawierać umowy z innymi samodzielnie?
- ZAiKS wie lepiej niż twórcy z Jamendo?
- Dystrybutorzy w trosce o prawa twórców
- Otrzymałem odpowiedź z KOPIPOL'u
- Login to post comments
Piotr VaGla Waglowski
Piotr VaGla Waglowski - prawnik, publicysta i webmaster, autor serwisu VaGla.pl Prawo i Internet. Ukończył Aplikację Legislacyjną prowadzoną przez Rządowe Centrum Legislacji. Radca ministra w Departamencie Oceny Ryzyka Regulacyjnego a następnie w Departamencie Doskonalenia Regulacji Gospodarczych Ministerstwa Rozwoju. Felietonista miesięcznika "IT w Administracji" (wcześniej również felietonista miesięcznika "Gazeta Bankowa" i tygodnika "Wprost"). Uczestniczył w pracach Obywatelskiego Forum Legislacji, działającego przy Fundacji im. Stefana Batorego w ramach programu Odpowiedzialne Państwo. W 1995 założył pierwszą w internecie listę dyskusyjną na temat prawa w języku polskim, Członek Założyciel Internet Society Poland, pełnił funkcję Członka Zarządu ISOC Polska i Członka Rady Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji. Był również członkiem Rady ds Cyfryzacji przy Ministrze Cyfryzacji i członkiem Rady Informatyzacji przy MSWiA, członkiem Zespołu ds. otwartych danych i zasobów przy Komitecie Rady Ministrów do spraw Cyfryzacji oraz Doradcą społecznym Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej ds. funkcjonowania rynku mediów w szczególności w zakresie neutralności sieci. W latach 2009-2014 Zastępca Przewodniczącego Rady Fundacji Nowoczesna Polska, w tym czasie był również Członkiem Rady Programowej Fundacji Panoptykon. Więcej >>
To ciekawe
Pan Owsiak w pewnym materiale przyznał, że taka wielkoduszność ZAiKSu pozwoliła mu zaoszczędzić kilka milionów złotych, a więc chodzi to o niebagatelne kwoty.
I teraz rodzą się pytania. Czy skoro ZAiKS obdarzony został przez prawo przywilejem zbierania należnych artystom tantiem, to może się tego obowiązku zrzec wedle własnego uznania? Jakie są kryteria pozyskania takiej przychylności tej instytucji? Czy każda impreza charytatywna jest tak honorowana, czy tylko WOŚP? Jeśli tylko WOŚP, to dlaczego?
Czy ktoś pytał artystów o zdanie w tej sprawie? Może jacyś autorzy nie życzą sobie, aby ich utwory były darowane panu Owsiakowi - póki co, nie jeszcze obowiązku kochania go, ani popierania jego akcji.
Pewnie podobnych pytań w kwestii WOŚP można postawić więcej, ale nie o tym przecież była ta notka. Pozostańmy przy ZAiKSie.
Może poprosić ZAIKS o zrzeczenie tantiem z lektur?
To by mogło ułatwić ich udostępnianie on-line.
Dalszy ciąg historii wynagrodzeń artystów za "wsparcie" WOŚP
Dalszy ciąg historii wynagrodzeń artystów za "wsparcie" WOŚP prezentuje Rzeczpospolita w tekście Zespoły kasują za Orkiestrę. Można tam przeczytać:
Jurek Owsiak & Fundacja podpisani są pod wczoraj opublikowanym tekstem Gramy za darmo!!!:
--
[VaGla] Vigilant Android Generated for Logical Assassination
ZAiKS zwalnia z opłat także Przystanek Woodstock
Dla uzupełnienia - w newsie z lutego 2005 pt. "Artystom dziękujemy" WOŚP informuje, że ZAiKS zwalnia z opłat również koncerty odbywające się na Przystanku Woodstock:
źródło: WOŚP
Sam ZAiKS na swoich stronach, w artykule pt. "Imprezy charytatywne w świetle prawa autorskiego" z jednej strony uzasadnia, dlaczego za organizowanie imprez charytatywnych trzeba płacić:
...natomiast z drugiej strony informuje, że owszem, może je z opłat zwolnić:
źródło: ZAiKS
Zdaniem ZAiKS-u, autorzy mają prawo do samodzielnej decyzji, ale ZAiKS może w ich imieniu zrezygnować z przysługujących im tantiem.
ZAiKS publikuje na swoich stronach tabele wynagrodzeń autorskich, informując również, że:
Nie wiem, czy opublikowane stawki zostały również zatwierdzone przez KPA. W każdym razie nie znalazłem tam żadnej stawki zerowej, ani żadnego zwolnienia z opłat, a maksymalne upusty przewidziane w tabelach stawek to 30%.
Nadal otwartym pozostaje pytanie: jaka jest podstawa prawna zwolnienia z opłat.
ZAiKS a Janosik
No tak - więc dobry ZAiKS wspiera WOŚP za nie swoje pieniądze i jeszcze mu za to dziękują. Aż się przypomina sprawa pani doktor, która wypisywała w pełni refundowane recepty dla bezdomnych - działalność szczytna, ale niestety za pieniądze kogo innego. Z tym, że Pani Doktor ma sprawę, a ZAiKS zostanie w glorii.
Generalnie uważam, że ZAiKSu psim obowiązkiem jest zebranie tych pieniędzy, ale jak chce pomagać to niech się dogada z artystami i tantiemy wypłaci potem na konto WOŚP - wtedy przynajmniej wiadomo kto kogo obdarowuje.
art. 109 pr. aut.
Cóż, od wyroku TK z 24 stycznia 2006 r. nie ma co prawda "tabel, o których mowa w art. 108 ust. 3", ale mamy nadal przepis art. 109, zgodnie z którym:
Pamięć może mnie zawodzić, ale byłem swego czasu uczestnikiem konferencji, na której reprezentujący ZAiKS mec. Lewandowski powiedział m.in., że po pierwsze ZAiKS pobiera opłaty od imprez charytatywnych, lecz oczywiście twórca, który takie opłaty otrzymał może zdecydować czy przeznaczyć je na cel charytatywny. Po drugie, mec. Lewandowski wskazał również na art. 109 i powiedział, że nawet gdyby ZAiKS umówił się na niższe stawki, to i tak musiałby pobierać stawki tabelowe.
Konferencja była dawno, a ja cytuję z pamięci, więc proszę wziąć na to poprawkę. Przepis art. 109 każdy może jednak znaleźć w ustawie bez problemu.
W praktyce nie znajdzie się chyba jednak osoba, która zechciałaby powoływać się na art. 109 w niniejszej sprawie. Niemniej jednak, artysta chcący zupełnie legalnie wesprzeć WOŚP ma kłopot - jeżeli jest członkiem OZZ to przecież nie może bez kłopotu zawrzeć umowy z pominięciem OZZ.