Do tabel wynagrodzeń i nowelizacji prawa autorskiego kolejne podejście

Rząd przyjął projekt ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, który to projekt dotyczy ustalania tabel wynagrodzeń. W 2006 roku, bezpośrednio po wydaniu wyroku przez Trybunał Konstytucyjny, pisałem: Przepisy prawa autorskiego niezgodne z Konstytucją i konsultacje społeczne. Do tej pory trwają trudne prace zmierzające do przyjęcia jakoś zasad ustalania tabel wynagrodzeń. Chodzi o pieniądze, więc sprawa nie jest prosta. A prawodawca nawet nie zmierzył się jeszcze z problemem zderzenia się prawa autorskiego z prawem ochrony konkurencji i konsumentów...

Dla przypomnienia garść linków z działu legislacja niniejszego serwisu: Nowe zasady działania Komisji Prawa Autorskiego w Sejmie, Projekt noweli prawa autorskiego - modernizujemy zbiorowy zarząd, czy Kto weźmie udział w wysłuchaniu publicznym? oraz Kilka luźnych zdań po publicznym wysłuchaniu. Te ostatnie dwa o tyle istotne, że w czasie publicznego wysłuchania w Sejmie toczyła się dyskusja o tym, kto to jest "użytkownik praw". Wydaje się, że rząd stanął na stanowisku, że użytkownikiem takim nie będzie "końcowy użytkownik" (w gruncie rzeczy to jest właśnie użytkownik, a tylko retoryka obecnej dyskusji zmusza mnie do dodawania "końcowy" tam, gdzie biznes jest nazywany "użytkownikiem"). Wyprzedzając nieco treść komunikatu po posiedzeniu Rady Ministrów, wypada stwierdzić, że kandydatów do Komisji Prawa Autorskiego nie będą - jak się wydaje - mogły zgłaszać organizacje zrzeszające konsumentów. Pewnie dlatego, że organizacje takie nie spotykały się intensywnie z ministerstwem kultury i dziedzictwa narodowego w tej sprawie, a inne organizacje i owszem.

W Komunikacie Centrum Informacyjnego Rządu, który został wydany po posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 6 stycznia 2008 roku, czytamy:

Użytkownicy praw autorskich lub pokrewnych będą brać pełny udział w postępowaniu przed Komisją Prawa Autorskiego przy zatwierdzaniu tabel wynagrodzeń za korzystanie z utworów i wykonań artystycznych. W związku z tym w projekcie nowelizacji ustawy określono, że kandydatów na arbitrów do Komisji Prawa Autorskiego będą mogły przedstawiać organizacje zbiorowego zarządzania, stowarzyszenia twórców, artystów i wykonawców, producentów oraz organizacje zrzeszające podmioty korzystające z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych oraz podmioty z nich korzystające, które prowadzą działalność o charakterze ogólnopolskim.

Projekt ustawy jest konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 stycznia 2006 r. Głównym zarzutem sędziów był brak możliwości uczestniczenia w postępowaniu przed Komisją Prawa Autorskiego, w charakterze strony, użytkowników praw autorskich lub pokrewnych. Ich udział nie był bowiem prawnie zagwarantowany – zależał od uznania organizacji zrzeszającej użytkowników za stronę lub podmiot na prawach strony.

Projekt przewiduje, że Komisja Prawa Autorskiego będzie działać w zmniejszonym składzie. Będzie liczyć 30 osób, a jej skład i ewentualne zmiany będą ogłaszane w Biuletynie Informacji Publicznej.

Zgodnie z nowymi przepisami, Komisja będzie zatwierdzać tabele wynagrodzeń. Postępowanie przed pięcioosobowym zespołem orzekającym ma być pierwszym etapem zatwierdzania tabel. W przypadku nie osiągnięcia rozwiązania satysfakcjonującego zainteresowanych, dalsze postępowanie będzie się toczyć przed sądem powszechnym. Uprawnionym do złożenia wniosku o zatwierdzenie tabeli wynagrodzeń będzie, tak jak dotychczas, organizacja zbiorowego zarządzania. Tabele będą obejmować, poza prawami autorskimi, również wszystkie prawa pokrewne. Przy zawieraniu umów o reemisję, nadanie i rozpowszechnianie w internecie oraz przy wypłacie niektórych rodzajów wynagrodzenia dla współtwórców utworu audiowizualnego, organizacja będzie musiała przedstawić tabelę do zatwierdzenia. Niewypełnienie tego obowiązku będzie skutkować cofnięciem zezwolenia na zbiorowe zarządzanie .

Nowe przepisy wprowadzają tzw. stawki sztywne, które będą ogłaszane na stronach Biuletynu Informacji Publicznej. Postępowania o zatwierdzenie tych stawek będą prowadzone dla kilku organizacji. Postępowanie będzie inicjowane wnioskiem pierwszej organizacji, natomiast pozostałe organizacje czy stowarzyszenia będą zobowiązane przystąpić do postępowania i przedstawić tabele obejmujące ich zakres działania. Końcowym wynikiem będzie tabela wskazująca kwotę obciążenia za możliwość korzystania z określonych utworów i podmiotów praw pokrewnych Organizacje zbiorowego zarządzania, posiadające zatwierdzone tabele wynagrodzeń, zostaną zobowiązane do ich stosowania w zawieranych umowach licencyjnych.

Będzie również możliwe stosowanie stawek odmiennych. Nowością będzie obowiązek przedstawienia tabel wynagrodzeń na tych polach eksploatacji, na których pośrednictwo organizacji zbiorowego zarządzania jest obligatoryjne z mocy prawa lub wymuszone charakterem eksploatacji. Przedstawione rozwiązania zapewnią także, że tabele wynagrodzeń różnych organizacji, dotyczące tych samych pól eksploatacji, będą miały spójny charakter i uwzględnią poziom obciążeń użytkowników z tytułu wynagrodzeń za korzystanie z utworów i przedmiotów praw pokrewnych.

Ponieważ projekt ustawy stanowi całościową reformę organizacji i postępowania przed Komisją Prawa Autorskiego, wprowadzone zostaną także zmiany dotyczące sporów związanych ze stosowaniem tabel i umów reemisji oraz tzw. wyznaczania organizacji właściwej. Komisja otrzyma też kompetencje do rozpatrywania innych spraw, mających charakter formalny lub interpretacyjny, takich jak odtwarzanie akt oraz uzupełnianie, sprostowanie lub dokonywanie wykładni jej orzeczeń.

Opcje przeglądania komentarzy

Wybierz sposób przeglądania komentarzy oraz kliknij "Zachowaj ustawienia", by aktywować zmiany.

Całościowa reforma...

piper's picture

Ponieważ projekt ustawy stanowi całościową reformę organizacji i postępowania przed Komisją Prawa Autorskiego,[..]

Wydaje mi się, iż powyższy opis dobrze obrazuje problem podejścia ustawodawcy do OZZ.. Powyższy projekt można uznać za całościowy i kompletny tylko, tylko gdyby opisywał problem zarządzania administracyjnego/biurokratycznego (np. problem zagospodarowania przestrzennego).

Stwierdzenie, iż projekt nie mierzy się z kwestią ochrony konkurencji to eufemizm. Uzasadnienie sugeruje, iż wszystkie organizacje zostaną zobowiązane do stosowania identycznych wynagrodzeń. Co więcej, jeśli pierwsza organizacja będzie w stanie wymóc na innych utworzenie i stosowanie takiej konstrukcji, to ustawodawca tworzy w praktyce prawny monopol.

Konsument... nie użytkownik praw autorskich.

piper's picture

Pozwolę sobie na pewną nadinterpretacje konstrukcji jaką pośrednio proponuje projekt - wykluczenia konsumenta/ostatecznego odbiorcy z grona użytkowników praw autorskich. Idąc dalej można wyobrazić sobie sytuację, gdy zostają uchylone przepisy o odpowiedzialności karnej i cywilnej konsumenta z tytułu użytkowania praw autorskich. W takiej sytuacji prawa autorskie stają się surowcem z którego przedsiębiorca tworzy produkt (taki sam jak bułeczka w piekarni, czy gwóźdź), sprzedawany następnie konsumentom (i już nikogo nie interesuje co oni dalej z nim zrobią)...

Podobne pomysły w zestawieniu z obecnymi tendencjami ograniczania użytku osobistego wydają się abstrakcją.. czy jednak jest inny sposób zachowania równowagi prawnej?

"Prosumenci, idioto!"

kocio's picture

Podoba mi się ten kierunek myślenia, aczkolwiek jest zasadniczy problem z definicją przedsiębiorcy oraz działalności komercyjnej.

Zastanawiałem się nad tym w kontekście ankiety na temat warunku "Non Commercial" w licencjach Creative Commons - wygląda na to, że samo CC zdaje sobie sprawę, jaki to mętny temat i ankieta miała pomóc ustalić jak ten warunek sformułować:

http://creativecommons.org/weblog/entry/11045

Ale jeśli trzeba się uciekać do ankiety i przykładów (określanie w procentach na ile respondent daną działalność ocenia jako "komercyjną" - już chyba nie jest dostępna, ale składała się z multum sytuacji granicznych), to znaczy, że i tak nie jest to dobra strategia, bo im większa niejasność, tym gorsze wyjdzie z tego prawo.

Jedyne, do czego doszedłem, to żeby za przedsiębiorcę uznawać tylko tych, którzy mają zarejestrowaną działalność gospodarczą. Nie wiem tylko jak z resztą świata (w sieciowym świecie nie zasada musi być aplikowalna do wielu innych krajów).

Bo poza tym podział na "producentów" i "konsumentów" ma sens tylko lokalnie - ja napisałem (wyprodukowałem) ten komentarz, ty go czytasz (konsumujesz), ale równie dobrze nasze role mogą się odwrócić, a nawet dowolnie wymieszać, jeśli na bazie tych komentarzy stworzymy coś wspólnego. Dlatego zasadnie mówi się o "prosumentach", którzy dokonują obu tych czynności na tyle często, że nie da się ich wrzucić do jednego albo drugiego worka.

A taki postulat, o jakim mówisz, zgłaszał też w niedawno wydanej książce "Remix" Lessig:

Należy dokonać deregulacji amatorskich remiksów. Ale co się stanie, gdy inni będą czerpali korzyści z tej twórczości? Oznacza to, że przekroczono pewną granicę i zremiksowany artysta powinien po prostu otrzymać zapłatę — przynajmniej tam, gdzie ta płatność jest wykonalna.

[ http://osnews.pl/w-obronie-piractwa/ ]

Zastosowania nie-komercyjne a prywatne..

piper's picture

Nie da się niestety wytyczyć dobrej, sztywnej granicy pomiędzy działaniem zarobkowym i niezarobkowym. Chyba (bo też nie jestem tego pewien) jest możliwość zdefiniowania użytku prywatnego (i tak naprawdę już tą definicję mamy w mniejszym lub większym zakresie w postaci dozwolonego użytku).

Podział na podstawie prowadzenia działalności gospodarczej nie jest najszczęśliwszy.. bo możemy mieć podmioty nie świadczące w ogóle usług związanych z prawami autorskimi, bądź mających taką działalność w pisaną w oficjalnym obszarze działania, ale w praktyce danego typu usług nie świadczących... Już lepiej posługiwać się terminem 'związany z działalnością zarobkową'.. gdzie wracamy do problemu zdefiniowania czym ta działalność jest (lub co nią nie jest).

tabela wynagrodzeń

Rozumiem, że istnieje jakaś tabela wynagrodzeń stworzona przez Komisję Prawa Autorkiego. Czy ktoś jest mi w stanie powiedziec, gdzie zatem mogę ją znaleźc?

tabele wynagrodzeń

ksiewi's picture

Komisja Prawa Autorskiego nie tworzyła tabel, a jedynie zatwierdzała (lub odmawiała zatwierdzenia) tabele przedstawione przez poszczególne organizacje zbiorowego zarządzania. TK uznał, że taka jednostronna procedura (brak prawnych gwarancji możliwości wpływania na kształt tabel przez użytkowników) jest niekonstytucyjna.

Tabele wynagrodzeń np. STOARTu znajdują się pod: http://stoart.org.pl/index/oplaty/. Na stronie ZAiKSu można się doklikać do tabel ZAiKSu. A na stronie ZPAV do tabel ZPAV. I tak dalej...

tabela wynagrodzeń

tak, zgadzam się, że takie tabele można znaleźć. Jednak czy są one zatwierdzone przez KPA - nie wiem. Zastanawia mnie ogromna rozbieżność miedzy stawkami np. za telewizory w pokojach hotelowych. Jak to możliwe, że jednej organizacji płaci się 1,9 za jeden telewizor, a innej 14,00. Mnożąc to przez ilość odbiorników, jakie hotel posiada - to różnica jest bardzo duża. Skoro KPA zatwierdziła takie stawki, to chyba musiała mieć ku temu jakieś powody, choć przeczytawszy kilkadziesiąt artykułów na ten temat nie znalazłam uzasadnienia.
Co więcej, skoro ZAiKS zrzesza twórców, kompozytorów, choreografów, a Stoart tylko wykonawców, to dla mnie bardziej logiczne jest, że Ci pierwsi powinni dostawać więcej, a jest zupełnie odwrotnie.
To, że płacić trzeba nie ulega wątpliwości, jednak skąd wynika poszczególna stawka i różnica między OZZ - to pozostaje dla mnie tajemnicą...

tabele zatwierdzone

ksiewi's picture

Nie wszystkie funkcjonujące w obrocie tabele zostały zatwierdzone przez KPA. W związku z uchyleniem art. 108 ust. 3 pr. aut. parę lat temu przez TK pojawia się pytanie, czy w ogóle możemy obecnie mówić o tabelach zatwierdzonych w rozumieniu art. 109 (czyli posiadających moc stawek minimalnych). Moim zdaniem nie, ale podejrzewam, że parę osób ma na ten temat odmienny pogląd.

Piotr VaGla Waglowski

VaGla
Piotr VaGla Waglowski - prawnik, publicysta i webmaster, autor serwisu VaGla.pl Prawo i Internet. Ukończył Aplikację Legislacyjną prowadzoną przez Rządowe Centrum Legislacji. Radca ministra w Departamencie Oceny Ryzyka Regulacyjnego a następnie w Departamencie Doskonalenia Regulacji Gospodarczych Ministerstwa Rozwoju. Felietonista miesięcznika "IT w Administracji" (wcześniej również felietonista miesięcznika "Gazeta Bankowa" i tygodnika "Wprost"). Uczestniczył w pracach Obywatelskiego Forum Legislacji, działającego przy Fundacji im. Stefana Batorego w ramach programu Odpowiedzialne Państwo. W 1995 założył pierwszą w internecie listę dyskusyjną na temat prawa w języku polskim, Członek Założyciel Internet Society Poland, pełnił funkcję Członka Zarządu ISOC Polska i Członka Rady Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji. Był również członkiem Rady ds Cyfryzacji przy Ministrze Cyfryzacji i członkiem Rady Informatyzacji przy MSWiA, członkiem Zespołu ds. otwartych danych i zasobów przy Komitecie Rady Ministrów do spraw Cyfryzacji oraz Doradcą społecznym Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej ds. funkcjonowania rynku mediów w szczególności w zakresie neutralności sieci. W latach 2009-2014 Zastępca Przewodniczącego Rady Fundacji Nowoczesna Polska, w tym czasie był również Członkiem Rady Programowej Fundacji Panoptykon. Więcej >>