Do tabel wynagrodzeń i nowelizacji prawa autorskiego kolejne podejście

Rząd przyjął projekt ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, który to projekt dotyczy ustalania tabel wynagrodzeń. W 2006 roku, bezpośrednio po wydaniu wyroku przez Trybunał Konstytucyjny, pisałem: Przepisy prawa autorskiego niezgodne z Konstytucją i konsultacje społeczne. Do tej pory trwają trudne prace zmierzające do przyjęcia jakoś zasad ustalania tabel wynagrodzeń. Chodzi o pieniądze, więc sprawa nie jest prosta. A prawodawca nawet nie zmierzył się jeszcze z problemem zderzenia się prawa autorskiego z prawem ochrony konkurencji i konsumentów...

Dla przypomnienia garść linków z działu legislacja niniejszego serwisu: Nowe zasady działania Komisji Prawa Autorskiego w Sejmie, Projekt noweli prawa autorskiego - modernizujemy zbiorowy zarząd, czy Kto weźmie udział w wysłuchaniu publicznym? oraz Kilka luźnych zdań po publicznym wysłuchaniu. Te ostatnie dwa o tyle istotne, że w czasie publicznego wysłuchania w Sejmie toczyła się dyskusja o tym, kto to jest "użytkownik praw". Wydaje się, że rząd stanął na stanowisku, że użytkownikiem takim nie będzie "końcowy użytkownik" (w gruncie rzeczy to jest właśnie użytkownik, a tylko retoryka obecnej dyskusji zmusza mnie do dodawania "końcowy" tam, gdzie biznes jest nazywany "użytkownikiem"). Wyprzedzając nieco treść komunikatu po posiedzeniu Rady Ministrów, wypada stwierdzić, że kandydatów do Komisji Prawa Autorskiego nie będą - jak się wydaje - mogły zgłaszać organizacje zrzeszające konsumentów. Pewnie dlatego, że organizacje takie nie spotykały się intensywnie z ministerstwem kultury i dziedzictwa narodowego w tej sprawie, a inne organizacje i owszem.

W Komunikacie Centrum Informacyjnego Rządu, który został wydany po posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 6 stycznia 2008 roku, czytamy:

Użytkownicy praw autorskich lub pokrewnych będą brać pełny udział w postępowaniu przed Komisją Prawa Autorskiego przy zatwierdzaniu tabel wynagrodzeń za korzystanie z utworów i wykonań artystycznych. W związku z tym w projekcie nowelizacji ustawy określono, że kandydatów na arbitrów do Komisji Prawa Autorskiego będą mogły przedstawiać organizacje zbiorowego zarządzania, stowarzyszenia twórców, artystów i wykonawców, producentów oraz organizacje zrzeszające podmioty korzystające z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych oraz podmioty z nich korzystające, które prowadzą działalność o charakterze ogólnopolskim.

Projekt ustawy jest konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 stycznia 2006 r. Głównym zarzutem sędziów był brak możliwości uczestniczenia w postępowaniu przed Komisją Prawa Autorskiego, w charakterze strony, użytkowników praw autorskich lub pokrewnych. Ich udział nie był bowiem prawnie zagwarantowany – zależał od uznania organizacji zrzeszającej użytkowników za stronę lub podmiot na prawach strony.

Projekt przewiduje, że Komisja Prawa Autorskiego będzie działać w zmniejszonym składzie. Będzie liczyć 30 osób, a jej skład i ewentualne zmiany będą ogłaszane w Biuletynie Informacji Publicznej.

Zgodnie z nowymi przepisami, Komisja będzie zatwierdzać tabele wynagrodzeń. Postępowanie przed pięcioosobowym zespołem orzekającym ma być pierwszym etapem zatwierdzania tabel. W przypadku nie osiągnięcia rozwiązania satysfakcjonującego zainteresowanych, dalsze postępowanie będzie się toczyć przed sądem powszechnym. Uprawnionym do złożenia wniosku o zatwierdzenie tabeli wynagrodzeń będzie, tak jak dotychczas, organizacja zbiorowego zarządzania. Tabele będą obejmować, poza prawami autorskimi, również wszystkie prawa pokrewne. Przy zawieraniu umów o reemisję, nadanie i rozpowszechnianie w internecie oraz przy wypłacie niektórych rodzajów wynagrodzenia dla współtwórców utworu audiowizualnego, organizacja będzie musiała przedstawić tabelę do zatwierdzenia. Niewypełnienie tego obowiązku będzie skutkować cofnięciem zezwolenia na zbiorowe zarządzanie .

Nowe przepisy wprowadzają tzw. stawki sztywne, które będą ogłaszane na stronach Biuletynu Informacji Publicznej. Postępowania o zatwierdzenie tych stawek będą prowadzone dla kilku organizacji. Postępowanie będzie inicjowane wnioskiem pierwszej organizacji, natomiast pozostałe organizacje czy stowarzyszenia będą zobowiązane przystąpić do postępowania i przedstawić tabele obejmujące ich zakres działania. Końcowym wynikiem będzie tabela wskazująca kwotę obciążenia za możliwość korzystania z określonych utworów i podmiotów praw pokrewnych Organizacje zbiorowego zarządzania, posiadające zatwierdzone tabele wynagrodzeń, zostaną zobowiązane do ich stosowania w zawieranych umowach licencyjnych.

Będzie również możliwe stosowanie stawek odmiennych. Nowością będzie obowiązek przedstawienia tabel wynagrodzeń na tych polach eksploatacji, na których pośrednictwo organizacji zbiorowego zarządzania jest obligatoryjne z mocy prawa lub wymuszone charakterem eksploatacji. Przedstawione rozwiązania zapewnią także, że tabele wynagrodzeń różnych organizacji, dotyczące tych samych pól eksploatacji, będą miały spójny charakter i uwzględnią poziom obciążeń użytkowników z tytułu wynagrodzeń za korzystanie z utworów i przedmiotów praw pokrewnych.

Ponieważ projekt ustawy stanowi całościową reformę organizacji i postępowania przed Komisją Prawa Autorskiego, wprowadzone zostaną także zmiany dotyczące sporów związanych ze stosowaniem tabel i umów reemisji oraz tzw. wyznaczania organizacji właściwej. Komisja otrzyma też kompetencje do rozpatrywania innych spraw, mających charakter formalny lub interpretacyjny, takich jak odtwarzanie akt oraz uzupełnianie, sprostowanie lub dokonywanie wykładni jej orzeczeń.