Kolejne kamienie milowe w walce z anomią...

Kilka dni temu Obywatelskie Forum Legislacji zorganizowało briefing prasowy, w trakcie którego Forum komentowało przyjęcie Zielonej Księgi nt. systemu stanowienia prawa w Polsce. OFL bierze udział w tej dyskusji od ponad dwóch lat. Część debat organizowaliśmy. Postulujemy przyjęcie przepisów rangi ustawowej, które zapewnią obywatelom prawa w procesie stanowienia prawa. Ale oczywiście bierzemy udział też w innych pracach, jak na przykład w toczących się na początku tego roku pracach w Ministerstwie Sprawiedliwości. Założenia ustawy, które tam zostały wypracowane, odnotowane są też w prezydenckiej Zielonej Księdze. Rozmawiamy również z RCL i konsultowaliśmy projekt nowego Regulaminu Prac Rady Ministrów. W zeszłym tygodniu spotkaliśmy się z p. Piotrem Gryską, Wiceszefem Rządowego Centrum Legislacji. Okazało się, że kilka idei udało nam się kiedyś sprzedać. Dziś Rada Ministrów przyjęła nowy Regulamin, a jednocześnie zajmowała się formularzami standaryzującymi oceny regulacji (Test Regulacyjny, OSR, ocenę skutków regulacji ex-post). Prace trwają. To taka "praca u podstaw" w procesie walki za anomią.

Odnośnie współpracy z RCL napiszę, że cieszy mnie plan, by platforma konsultacji Ministerstwa Gospodarki, w tworzenie której byłem wszak zaangażowany, stała się platformą konsultacji publicznych dla całego rządu. Cieszy mnie to, że serwis RCL zacznie tagować tematy w projektach ustaw zgodnie ze skorowidzem aktów prawnych (trzeba będzie to jakoś potem połączyć ze skorowidzem Kancelarii Sejmu, który wszak jest inny niż RCL). Cieszy mnie, że konsultacje będą zasadą (chociaż furtki wyjątków wciąż są otwarte). Cieszy, że myśli się o strukturalizacji danych i o odejściu od bitmap w PDF-ach. To wszystko było przedmiotem naszej niedawnej rozmowy z wiceszefem RCL. Kibicuję RCL-owi. Jeśli okaże się, że uda się wprowadzić w rządzie elektroniczny obieg dokumentów w procesie legislacyjnym, to będzie to istotny kamień milowy w pracach, w które angażuję się od kilku lat. Zaproponowałem ministrowi Piotrowi Grysce, by RCL otworzyło się na obywateli publikując informacje na temat tego, w którym kierunku RCL chce zmieniać istniejący system do śledzenia pracy nad dokumentami rządowymi, by otworzył się na komentarze obywateli, którzy mogliby wskazać interesujące ich, przydatne w codziennej pracy z ustawami rozwiązania i sugestie. Obiecał, że w niedługim czasie tego typu działania zostaną podjęte. Trzymam za słowo.

Tymczasem na stronach rządu przeczytacie dziś Państwo, że Rada Ministrów zapoznała się z Propozycjami dotyczącymi wzorów formularzy wykorzystywanych przy przeprowadzeniu Oceny Wpływu (testu regulacyjnego, OSR, OSR ex-post), przedłożonymi przez ministra gospodarki:

Wprowadzenie formularzy zapewni wzrost efektywności poszczególnych etapów procesu legislacyjnego, czyli poprawi przejrzystość i jakość już obowiązującego oraz nowo tworzonego prawa. Natomiast cały proces legislacyjny będzie bardziej transparentny dla jego adresatów: przedsiębiorców i obywateli.

Dane z formularzy nareszcie będzie można porównywać, zestawiać, wyciągać wnioski. Dane te będą mogły wędrować wraz z projektem ustawy na kolejnych etapach procesu legislacyjnego.

Rząd już wcześniej miał zajmować się Regulaminem swojej pracy, ale temat został wyparty przez sprawy budżetowe, a dodatkowo chodziło o to, by nowy Regulamin był rozpatrywany wraz ze wspomnianymi wyżej formularzami, a także z dyskusją o elektronicznym obiegu dokumentów w rządzie. W każdym razie dziś Rada Ministrów podjęła uchwałę Regulamin pracy Rady Ministrów, przedłożoną przez prezesa Rządowego Centrum Legislacji.

Jak wspomniałem - Obywatelskie Forum Legislacji postuluje jednak dalej idące unormowanie procesu legislacyjnego. Głównie chodzi o to, że uchwała Rady Ministrów wiąże sam rząd, a nie jest powszechnie obowiązującym prawem. Dlatego sam obywatel nie może na podstawie takiego regulaminu domagać się swoich praw. Mógłby się domagać na podstawie ustawy (względnie rozporządzenia wydanego na podstawie ustawy). O partycypacji obywatelskiej rozmawialiśmy na spotkaniach zespołu parlamentarnego w Senacie (por. Ostatnie debaty na temat partycypacji w procesie stanowienia prawa). Wraz z OFL brałem udział również w pracach prowadzonych w Kancelarii Prezydenta (por. Debata „System stanowienia prawa” w Pałacu Prezydenckim). Ostatnio została opublikowana Zielona Księga, o której można przeczytać na prezydenckich stronach: Minister Dziekoński nt. "Zielonej Księgi" o stanowieniu prawa. W związku z pojawieniem się owej Księgi Obywatelskie Forum Legislacji wystosowało list (PDF), w którym postuluje szybką realizację rekomendacji zawartych w Zielonej Księdze. Zorganizowaliśmy też briefing prasowy.

Pierwsza część prezentacji Obywatelskiego Forum Legislacji listu do prezydenckiego ministra Olgierda Dziekońskiego, w którym przypomniano dorobek trwających ponad 2,5 roku konsultacji pod patronatem prezydenta, na temat dobrych praktyk przy uchwalaniu prawa. W tym nagraniu ważniejszy jest dźwięk niż obraz.

Spotkanie z dziennikarzami zaowocowało kilkoma tekstami prasowymi. Zainteresowani mogą sięgnąć m.in. do tekstu depeszy PAP Obywatelskie Forum Legislacji: czas na ustawę o zasadach stanowienia prawa, albo do bardziej rozbudowanego tekstu na stronach NGO.pl: OFL: Dość debat o stanowieniu prawa. Czas na działania. Dowiecie się Państwo stamtąd, że diagnoza zawarta w Zielonej Księdze jest bliska środowisku tworzącemu OFL. Naszym zdaniem po dwóch i pół roku powinien teraz pojawić się konkret, to znaczy: projekt ustawy, która będzie wprowadzać rzetelne standardy wprowadzania prawa, między innymi – obowiązek i formę publicznych konsultacji oraz standardy Oceny Skutków Regulacji.

Jak widać nie jest tak, że prace w RCL, MG, MS i u Pana Prezydenta muszą się wzajemnie wykluczać. Aktualną sytuację rozumiem tak, że RCL tworzy podwaliny techniczno-proceduralne, Ministerstwo Gospodarki przygotowało formularze oceny wpływu, ale też platformę konsultacji, a te elementy układanki będą mogły korespondować i stanowić zaplecze dla prac nad ustawą, która rozpoczęła się w Ministerstwie Sprawiedliwości (por. Kwartalny raport z walki z anomią), a może być kontynuowana w Kancelarii Prezydenta z udziałem wszystkich zainteresowanych instytucji i podmiotów.

Napisałem wcześniej, że cieszę się, gdy słyszę, że platforma konsultacji publicznych wypracowana w Ministerstwie Gospodarki może stać się częścią systemu prac nad dokumentami rządowymi. I tak, jak cieszy mnie tego typu ujednolicanie pracy rządu, tak martwią mnie też sygnały odśrodkowe. Za taki właśnie uważam informację, która niedawno pojawiła się na stronach Ministerstwa Sprawiedliwości: IV transza deregulacji – ruszyły sondażowe konsultacje online. Że konsultacje publiczne, to OK i bardzo się z tego cieszę. Tylko dlaczego Ministerstwo Sprawiedliwości postanowiło do tego wykorzystywać nowe narzędzie? Takie podejście, jak uważam, nie wspiera niestety walki z resortowością, a przeciwnie - pogłębia silosowość.

No ale może uda się ten proces w końcu ogarnąć, a tendencje odśrodkowe, tworzące chaos, przeszkadzające w sprawnym obiegu informacji, przewalczyć.

Na zakończenie chciałbym Państwu zaproponować wizytę na stronach holenderskiego rządu. Ostatnio dokonano tam sporej modernizacji identyfikacji wizualnej państwa. Okazało się, że poszczególne resorty mogą mówić do obywatela w taki sposób, że sprawia to wrażenie jednolitości. Stworzono jeden serwis, w którym różne ministerstwa się odnajdują, mają taką samą ogólnopaństwową identyfikację i współpracują ze sobą (por. Jeden uczciwy serwis rządu zamiast chmury witryn marketingu politycznego ministrów oraz Brytyjski rząd policzył koszty i zdecydował, że zamknie 3/4 rządowych serwisów internetowych). Przy okazji - co zostało już odnotowane przez badaczy tematu - sprawia to też różnice w prowadzeniu negocjacji wewnątrz tych instytucji. Skoro każdy z urzędników ma teraz wizytówkę z takim samym znakiem - gdy się kłócą, to zaczynają jednak myśleć nie w kategoriach różnicy zdań, a wspólnego rozwiązania problemu.

Dlatego w trakcie warsztatów, którym współprzewodniczyłem w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji, połączyłem sprawy techniczne (schemat XML dla aktów prawnych i konsultacji) z systemem dostępu do informacji publicznej oraz z identyfikacją państwową (por. MAiC opublikował raporty powarsztatowe oraz dział symbole narodowe niniejszego serwisu).

Wiele jest jeszcze do zrobienia. Zatem do roboty.

Przeczytaj również:

• Konsultacje online - gdzieś idziemy
• Rozpoczynają się prace nad realizacją zamówienia na System Konsultacji On-Line Ministerstwa Gospodarki
• Rządowy portal elektronicznych konsultacji publicznych będzie stał na Drupalu
• Mamy schemę XML dla aktów prawnych do wykorzystywania w systemie konsultacji On-Line
• Zapraszam na spotkania prezentujące przygotowane w MG narzędzia systemu Konsultacji on-line
• Rząd przyjął program "Lepsze regulacje 2015"
• Zachęcam do wzięcia udziału w konsultacjach online Ministerstwa Gospodarki i skomentowania formularzy do oceny skutków regulacji