Ostatnie debaty na temat partycypacji w procesie stanowienia prawa

W ramach zaangażowania w walkę z anomią i budowanie narzędzi społecznej partycypacji wziąłem udział w posiedzeniu Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi. W posiedzeniu tym wzięli również udział przedstawiciele Rządowego Centrum Legislacji, Ministerstwa Gospodarki i Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Kilka dni później wziąłem też udział w debacie Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji w Bibliotece UW w Warszawie. Tematem dyskusji było pytanie: jak wspierać aktywność obywateli w tworzeniu lepszego prawa? Tymczasem Zespół do spraw Programowania Prac Rządu nie uznał za ważnej ustawy, nad którą pracowało Ministerstwo Sprawiedliwości, a ściślej mówiąc - wniosek dot. wpisania do wykazu prac legislacyjnych rządu Projektu założeń projektu ustawy o konsultacjach publicznych rządowych projektów aktów normatywnych oraz o ocenie skutków regulacji został wycofany przez ministra Biernackiego. Bez zielonego światła Zespołu jakikolwiek projekt ustawy nie może być procedowany. Teoretycznie. Wśród patologii obecnego systemu wskazuje się m.in. zjawisko polegające na tym, że aby ominąć konsultacje publiczne projekty wypracowane w rządzie "przemycane są" do Sejmu jako projekty poselskie. Oczywiście - jak rozumiem sytuację - rząd niechętny projektowi ustawy mającej stanowić ramy procesu legislacyjnego, nie zechce też go "przemycić" przetartą drogą do Parlamentu...

Posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi odbyło się 19 czerwca, a więc już dwa tygodnie temu. Na stronach senackich nie da się jednak znaleźć stenogramu z przebiegu tego posiedzenia. A dotyczyło ono problematyki konsultacji publicznych i udziału obywateli w procesie stanowienia prawa. Bez informacji na temat tego, co się dzieje w państwie, obywatel nie będzie mógł brać udział w takich pracach. Gdyby jednak ktoś był zainteresowany głównymi wątkami tej dyskusji - relację z posiedzenia opublikował Marek Władyka w serwisie NGO.pl: Debata w Senacie: "regułą powinien być obowiązek konsultacji". Ja w tej dyskusji konsekwentnie prezentuję pogląd na temat konieczności przyjęcia norm prawnych rangi ustawowej, które będą gwarantowały obywatelom powszechnie obowiązujące prawa w procesie legislacyjnym. Rozumiem przy tym, że rząd w wielu przypadkach potrzebuje elastyczności. Obawiam się jednak, że bez przepisów powszechnie obowiązujących pokusa korzystania z takiej elastyczności będzie u gospodarzy procesu legislacyjnego duża (Regulamin pracy Rady Ministrów nie ma waloru powszechnie obowiązującej normy prawnej, zatem obywatel nie będzie mógł skutecznie się nań powołać w przypadku, gdyby doszło do jakiegoś nadużycia).

W posiedzeniu Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi uczestniczyło nas kilka osób z Obywatelskiego Forum Legislacji przy Fundacji Batorego. Sygnalizowaliśmy to, o czym rząd już od nas wie: że podoba nam się przyjęty w styczniu program Lepsze Regulacje (por. Rząd przyjął program "Lepsze regulacje 2015"), ale widzimy też, że w przygotowywanej przez RCL propozycji zmiany Regulaminu Prac Rady Ministrów propozycje programu Lepsze regulacje nie są uwzględnione. Temat przybliżałem w swoim Kwartalnym raporcie z walki z anomią.

W zeszłym tygodniu w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego odbyła się też debata zorganizowana przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. W czasie tej debaty p. Henryk Wujec, minister w Kancelarii Prezydenta RP, sygnalizował, że potrzebna jest ustawa o konsultacjach publicznych. Miałem zatem okazję zasygnalizować, że jako środowisko pozarządowe braliśmy udział w pracach nad taką ustawą, ale najwyraźniej rząd nie jest nią zainteresowany. O wycofaniu prac nad projektem można przeczytać na stronach Fundacji Batorego.

Relacje ministerialną z tej debaty można znaleźć na stronach Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji. Ponoć ma być też udostępnione nagranie wideo z jej przebiegu. Na razie jeszcze nie widzę takiego materiału.

Henryk Wujec, minister w kancelarii Prezydenta RP i Piotr Waglowski - w czasie debaty MAC na temat konsultacji publicznych w BUW. Zdjęcie zostało wykonane przez pracowników MAC. W trakcie debaty podnosiłem, że ponowne wykorzystanie informacji publicznej jest przede wszystkim prawem politycznym obywateli, nie zaś jedynie ekonomicznym, i że nie powinno być żadnych wątpliwości, że materiały (w tym audiowizualne) z takich debat, których organizatorem jest ministerstwo, to materiały urzędowe, a więc takie, które nie są przedmiotem prawa autorskiego.

Zarówno w trakcie posiedzenia Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi, jak i w trakcie debaty MAiC, Minister Haładyj z Ministerstwa Gospodarki prezentował przygotowany w ministerstwie system konsultacji online. Jak pisałem w tekście Zapraszam na spotkania prezentujące przygotowane w MG narzędzia systemu Konsultacji on-line - w Ministerstwie Gospodarki rozpoczął się pilotaż tego systemu, a to znaczy, że można go testować, a w trakcie pilotażu ministerstwo będzie sprawdzało czy da się taki system usprawniać, poprawiać procedury i niwelować ew. problemy. Portal konsultacji online jest dostępny dla wszystkich zainteresowanych, a to pod adresem konsultacje.gov.pl.

Wypada też odnotować, że Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji promuje powstały z udziałem przedstawicieli organizacji pozarządowych "kodeks", czyli Siedem Zasad Konsultacji. Te były prezentowane przez p. Małgorzatę Steiner z MAC i Kubę Wygnańskiego ze Stoczni. Na stornie MAiC przeczytacie Państwo, że ten "krótki dokument wydyskutowany latem zeszłego roku przez ekspertów społecznych i z administracji i wdrożony już w MAC oraz Ministerstwie Gospodarki, a także zarekomendowany do stosowania w programie „Lepsze Regulacje”".

Ja się właśnie zastanawiam, czy te zasady konsultacji mogłyby być też respektowane przez Ministerstwo Finansów...

PS

W trakcie posiedzenia Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi dowiedziałem się, że Senat chwilowo wstrzymał prace nad projektem ustawy o petycjach (PDF) (na temat tego projektu przeczytaj m.in. w tekstach: Projekt ustawy o petycjach przed pierwszym czytaniem, Rada Ministrów oceniła senacki projekt ustawy o petycjach). Dlaczego Senat się wstrzymał? Ponieważ senatorowie planują zmienić Regulamin Senatu tak, by wprowadzić tam przepisy o publicznym wysłuchaniu w Senacie. Wedle deklaracji - po zmianie Regulaminu senacki projekt ustawy o petycjach mógłby być pierwszym projektem, który poddany byłby procedurze publicznego wysłuchania w Senacie. Zobaczymy.

Tymczasem przeszukuję Wykaz prac legislacyjnych i pozalegislacyjnych Rady Ministrów i nie potrafię znaleźć tam propozycji dotyczących ew. zmian w systemie ubezpieczeń społecznych, w tym działania OFE (ostatnio trochę się tym tematem interesuję). Ale może źle szukam. Czy ktoś mi zechce pomóc?