Mamy schemę XML dla aktów prawnych do wykorzystywania w systemie konsultacji On-Line

Gdy w jednej części Ministerstwa Gospodarki nie odpowiadają na skargi obywateli - w innej części tego ministerstwa praca wre. Z nieukrywaną przyjemnością spieszę z informacją, że - w ramach pilotażowego projektu zmierzającego do stworzenia platformy pozwalającej na przeprowadzanie konsultacji społecznych za pomocą serwisu elektronicznego (system konsultacji on-line) - przyjęto fundamentalny, jak uważam, dla systemowej poprawy dostępności informacji o procesie stanowienia prawa dokument: Schemę XML dla aktów prawnych wykorzystywaną w systemie konsultacji On-Line. Cieszy mnie jeszcze bardziej to, że w prace Ministerstwa Gospodarki włączyli się też przedstawiciele innych resortów i przyjęta schema jest efektem wspólnej (jeszcze raz: wspólnej!) pracy Ministerstwa Gospodarki, Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, Rządowego Centrum Legislacji, Kancelarii Sejmu i Kancelarii Senatu. Prace te wspiera również Ministerstwo Sprawiedliwości. Komentując prace rządu rzadko mam okazję na tych łamach kierować kciuki w górę, a w tym przypadku oba moje kciuki są skierowane ku górze. Inna sprawa, że w tej sprawie nie jestem obiektywny, bo silnie zaangażowany w prace nad konsultacjami publicznymi.

Uważni czytelnicy tego serwisu pamiętają pewnie takie notatki publikowane w tym serwisie, jak: Rozpoczynają się prace nad realizacją zamówienia na System Konsultacji On-Line Ministerstwa Gospodarki, Rządowy portal elektronicznych konsultacji publicznych będzie stał na Drupalu, albo Konsultacje publiczne: moja "warsztatowa" agenda. W każdym z tych tekstów sygnalizowałem potrzebę stworzenia ram dla struktury dokumentów elektronicznych, które wykorzystywane będą następnie w procesie stanowienia prawa (w tym - w procesie konsultacji publicznych). Potrzebę stworzenia takiej struktury wyczytacie Państwo również w raporcie z warsztatu MAiC, któremu miałem przyjemność współprzewodniczyć wraz z przedstawicielem Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji (por. MAiC opublikował raporty powarsztatowe). W raporcie z naszego warsztatu napisaliśmy m.in.:

(...)
Jeśli przyjąć, że docelowym sposobem konsultacji publicznych będzie publikowanie projektów aktów prawnych w internecie (w ramach Biuletynu Informacji Publicznych, który – zgodnie z ustawą o dostępie do informacji publicznej – jest urzędowym publikatorem teleinformatycznym[5]), to, by taka publikacja pozwalała na komentowanie (konsultowanie) każdej jednostki redakcyjnej nowego projektu, niezbędne jest, aby taki dokument opublikowany był w pliku o jednolitej strukturze. Tylko tekst strukturalizowany pozwoli na prezentację poszczególnych jednostek redakcyjnych, umożliwi śledzenie zmian w poszczególnych wersjach projektu (z dokładnością do jednostki redakcyjnej, jak artykuł, ustęp, litera, tiret), pozwoli na powiązanie wprowadzonych zmian i uwag z informacją o tym, kto dokonał modyfikacji, lub kto jest autorem uwag zgłoszonych do poszczególnych jednostek redakcyjnych. Ustrukturalizowanie projektu ustawy pozwoli również na to, by tak strukturalizowany dokument „żył” następnie na kolejnych etapach procesu legislacyjnego (Sejm, Senat, Prezydent, Trybunał Konstytucyjny) i był – w postaci strukturalnej – opublikowany w Dzienniku Ustaw. Wreszcie - w dalszej perspektywie - ustrukturyzowany akt prawny umożliwi systematyczną i rzetelną ocenę ex post skutków regulacji. Możliwość korzystania (np. w ramach ponownego wykorzystania informacji z sektora publicznego) z ustrukturalizowanych projektów ustaw (a w konsekwencji później również z strukturalizowanych tekstów aktów prawnych) pozwoli obywatelom na interakcje z takimi dokumentami. Może się to odbywać za pomocą projektowanego API[6] Systemu. Pozwoli w szczególności na łatwiejsze śledzenie procesu legislacyjnego, będzie stymulowało dyskusję o problemach normatywnych, umożliwi też łatwiejsze zgłaszanie uwag, analizowanie norm prawnych zawartych w tak przygotowanych przepisach. Kod wpływa na prawo i na zakres wolności obywateli, dlatego właśnie w pierwszej kolejności pochyliliśmy się nad problematyką struktury aktów prawnych.
(...)

Oczywiście zdaję sobie sprawę z tego, że będąc silnie zaangażowany w prace warsztatowe, a także w prace nad systemem konsultacji online, mogę być też uznany za nieobiektywnego. Dlatego bardzo serdecznie zachęcam wszystkich do zapoznania się z materiałami źródłowymi, a wśród nich z dokumentami opublikowanymi na stronach Ministerstwa Gospodarki w dziale Konsultacje Online. Tam też znajdują się pierwsze "Produkty Projektu":

• Księga wymagań systemu informatycznego Konsultacje On-Line dla Ministerstwa Gospodarki (PDF),
• Model danych systemu informatycznego Konsultacje On-Line dla Ministerstwa Gospodarki (PDF),
• Specyfikacja Wymagań (Przypadki użycia), tj. Specyfikacja funkcjonalna systemu informatycznego Konsultacje On-Line dla Ministerstwa Gospodarki (PDF),
• Schema XML dla aktów prawnych wykorzystywana w systemie konsultacji On-Line (ZIP)

Mając "dogadaną" schemę XML możemy tak przygotować edytor projektów aktów normatywnych, by zakodować w nim strukturę danych, co pozwoli nam potem wskazać automatycznie konkretny artykuł, konkretny ustęp, a nawet tiret aktu prawnego. Mogąc go wskazać - możemy zbierać uwagi w konsultacjach publicznych, które to uwagi tej konkretnej jednostki redakcyjnej dotyczą. Wypuszczając projekt aktu normatywnego w takiej strukturze i zbierając uwagi w konsultacjach publicznych, będziemy mogli nareszcie przesyłać dokumenty w procesie legislacyjnym w taki sposób, by uwagi takie podążały za tym dokumentem. To też będzie możliwe dzięki API serwisu konsultacji online. I chociaż pilotaż realizowany jest w Ministerstwie Gospodarki - niezwykle jest tu ważne, że w pracach nad schemą brali udział również przedstawiciele zarówno RCL, jak i Kancelarii Sejmu i Senatu (por. O tym, że interfejs białkowy wykorzystywany jest jako proteza interoperacyjności Sejmu). Można sobie wyobrazić, że dzięki takiej strukturze dokumentów - ustrukturalizowany projekt ustawy trafi następnie do Sejmu, potem do Senatu. Wraz z tym dokumentem trafią tam wszystkie uwagi, które składano do tego projektu na etapie prac w uzgodnieniach międzyresortowych i w konsultacjach publicznych. Każdy z aktorów procesu legislacyjnego będzie mógł zapoznać się z uwagami, które w przeszłości zgłaszano do konkretnej jednostki redakcyjnej. Również wówczas, gdy projekt zmieni kształt i niektóre jednostki redakcyjne zostaną przeredagowane, albo zostaną usunie. Ślad tego pozostanie w przesyłanych materiałach. Współpraca między poszczególnymi resortami i instytucjami i to, że przedstawiciele tych instytucji i resortów potrafili się wspólnie dogadać co do ostatecznego kształtu schemy, daje mi cień nadziei, że pilotaż Ministerstwa Gospodarki będzie mógł być następnie wdrożony jako podstawowy sposób prowadzenia procesu legislacyjnego w całym rządzie. To zaś daje nadzieję na stopniowe przełamywanie resortowości (silosowości). To zaś stworzy jeden z elementów budowania jednolitego państwa. Strukturalne procedowanie dokumentów w procesie legislacyjnym pozwoli też w efekcie publikować w Dzienniku Ustaw przyjęte akty normatywne w sposób ustrukturalizowany, a to pozwoli - w konsekwencji - na generowanie (automatyczne) wersji prawa aktualnej na zadany dzień (będzie można wreszcie stworzyć narzędzia, które automatycznie pokażą stan prawa np. na dzień 23 października 2012 roku, albo na dzień 23 grudnia, lub dowolny inny po wdrożeniu tego rozwiązania). Przyjęcie schemy XML i wdrożenie jej do stosowania w całym rządzie - pozwoli również Sejmowi RP na połączenie synaps informatycznych z rządem. Nareszcie systemy rządowe i systemy Kancelarii Sejmu i Senatu będą mogły dogadywać się sprawniej. Dzięki temu też internetowe strony Sejmu będą atrakcyjniejsze, a - w ramach dostępu do informacji publicznej oraz ponownego wykorzystania informacji z sektora publicznego - również obywatele będą mieli łatwiejszy dostęp do informacji o prawie.

Poniżej publikuję komentarz Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Gospodarki, p. Mariusza Haładyja:

W Ministerstwie Gospodarki przygotowywany jest obecnie pilotażowy elektroniczny system tworzenia dokumentów rządowych i ich konsultacji "Konsultacje On-Line". Jednym z produktów projektu, wykorzystywanym na potrzeby systemu, ale ze znacznie większym potencjałem użyteczności jest tzw. schema XML, przy użyciu której można będzie zapisać oprócz projektów także obowiązujące akty prawne.

Przyjęcie obecnej schemy XML jest poważnym krokiem w kierunku pełnej stadaryzacji zasobów Państwa w niedalekiej przyszłości. Powstała schema XML daje bowiem podstawę do dalszego rozwoju standaryzacji w administracji wykraczającą poza akty legislacyjne (np. interpretacje, orzeczenia sądów, itp.).

Co ważne, schema powstała przy aktywnej współpracy ze strony zarówno przedstawicieli najważniejszych partnerów rządowych, tj. przede wszystkim Rządowego Centrum Legislacji, Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, jak i przedstawicieli Kancelarii Sejmu. W posiedzeniach Komitetu Sterującego projektu uczestniczyli również przedstawiciele Kancelarii Senatu, Ministerstwa Sprawiedliwości, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz zaproszeni partnerzy społeczni.

Współudział w pracach przedstawicieli kluczowych organów administracji powoduje, że ten format wymiany danych jakim jest schema XML, może stać się w przyszłości powszechnym standardem wymiany informacji w procesie legislacyjnym i pozwoli na jego pełną elektronizację, jak również zwiększenie dostępności danych do ich ponownego wykorzystania, również przez partnerów społecznych.

Otóż to! To jest ten kierunek, o który mi chodzi. Można? Można!

Mam nadzieję, że nikt tego teraz nie będzie usiłował... zepsuć.

PS
Osobiście nie brałem udziału w pracach Komitetu sterującego, który przyjął ostatecznie schemę. Chociaż trzeba odnotować też, że na ostatnim etapie prac nad tą schemą pracom w Komitecie sterującym przyglądał się przedstawiciel Fundacji ePaństwo, wydawca serwisu Sejmometr.pl.