Oddajcie obywatelom znaki drogowe w wersji elektronicznej (źródłowej)

Marcin Hyła z porozumienia "Miasta dla rowerów" zasygnalizował mi kilkanaście dni temu pewien problem z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków i umieszczania na drogach (Dz. U. Nr 220, poz. 2181, z późn. zm.). W załączniku do tego rozporządzenia (rozporządzenia należą do powszechnie obowiązujących źródeł prawa) znaleźć można wzory znaków drogowych, wzory krojów pisma stosowanych przy produkcji takich znaków i tablic, etc. Sygnalizowany problem zaś polega na tym, że - jak wynika z ustaleń zainteresowanych - komercyjną dystrybucją rozporządzenia ministra infrastruktury (to w sumie 443 strony tekstów i rysunków) zajmuje się Centrum Rozwoju EXPLOTRANS S.A. Podobno robi to na podstawie umowy z ministerstwem. Zainteresowani tematem koledzy zaczęli zatem pytać zarówno o treść rozporządzenia, jak i o umowę o sygnaturze TS11/4415/8 zawartej przez Ministerstwo Infrastruktury z Centrum Rozwoju EXPLOTRANS S.A. Okazuje się, że nie można ich znaleźć... Cuda, panie. Cuda.

O tym, że Centrum Rozwoju EXPLOTRANS S.A. dystrybuuje materiały związane ze znakami drogowymi można przeczytać na stronie spółki, gdzie przedstawiona jest oferta. Za 180 złotych netto można nabyć cztery załączniki do rozporządzenia, oferowane na nośniku CD-ROM wraz z programem wspomagającym przeglądanie publikacji oraz dodatkowo z Biblioteką Symboli Znaków Drogowych w formacie BMP; w cenie zawarto także koszty przesyłki. A wszystko to - jak można przeczytać na podlinkowanej stronie - opatrzone informacją w ramce:

Dystrybucja wersji elektronicznej załączników przez Centrum Rozwoju EXPLOTRANS S.A. na podstawie aneksu z dnia 06.11.2001r. do umowy z Ministerstwem Infrastruktury nr TS11/4415/8.

No, i teraz rodzi się pytanie: WTF?

W poszukiwaniach odpowiedzi rozpoczęto od wniosków o udostępnienie informacji publicznej, które skierowano do ministerstwa. Zawnioskowano o udostępnienie:

• załączników do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach.
• umowy wraz z załącznikami i aneksami o sygnaturze TS11/4415/8 zawartej przez Ministerstwo Infrastruktury z Centrum Rozwoju EXPLOTRANS S.A.
• umów (wraz z załącznikami i aneksami) na opracowanie załączników do ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach, oraz informacji w jaki sposób zostały wybrane podmioty opracowujące te załączniki.

Przy okazji okazało się, że Ministerstwo Infrastruktury (zniesione 21 listopada 2011 z mocą od 18 listopada 2011; w jego miejsce utworzone zostało Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej) nie ma wersji elektronicznej rozporządzenia wraz z załącznikami, a gdy potrzebuje treści tego rozporządzenia i załączników, to korzysta w tym celu z komercyjnej bazy danych. RCL też nie ma elektronicznej wersji rozporządzenia. Być może kiedyś zeskanują, ale tymczasem jeszcze tego nie zrobili.

Okazało się też, że w ministerstwie nie znaleźli wnioskowanej umowy w dostępnej tam ewidencji księgowej. Wnioskodawcom nie udało się ustalić, czy ministerstwo ma taką umowę w archiwach.

Zresztą najlepiej przeczytać odpowiedź ministerstwa:

(...)
w odpowiedzi na zapytanie dotyczące umowy o sygnaturze TS11/4415/8 zawartej przez Ministerstwo Infrastruktury z Centrum Rozwoju EXPLOTRANS S.A. uprzejmie informuję, że w prowadzonych przez Wydział Zamówień Publicznych naszego Ministerstwa Rejestrach Zamówień Publicznych, po ich przejrzeniu pod kątem wykonawcy - Centrum Rozwoju EXPLOTRANS S. A. - w okresie od 2008 r. do chwili obecnej, poszukiwany Wykonawca nie został znaleziony. Zgodnie z art. 97 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych „Zamawiający przechowuje protokół wraz z załącznikami przez okres 4 lat od dnia zakończenia postępowania o udzielenie zamówienia, w sposób gwarantujący jego nienaruszalność”.
Jednocześnie informuję, że w przypadku zlokalizowania umowy o wskazanej sygnaturze w innej jednostce resortu niezwłocznie ją Panu prześlemy.

W innej odpowiedzi z ministerstwa można przeczytać:

Szanowny Panie,
w odpowiedzi na pytanie dotyczące opracowania załączników do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz. U. z 2003 r. Nr 220, poz. 2181, z późn. zm.) uprzejmie informuję, że w Rejestrze Zamówień Publicznych w 2005 r. zarejestrowano postępowanie (Nr rozpoczętego postępowania: 85/06/05/Z-4/A, data wniosku: 22.06.2005 r.) realizowane przez Sekretariat Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. Przedmiotem zamówienia było wprowadzenie zmian i uzupełnień w treści oraz części rysunkowej do obowiązujących norm technicznych zawartych w "Szczegółowych warunkach technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczenia na drogach" wraz z drukiem 20 egz. Jako wykonawca zarejestrowane zostało Centrum Rozwoju EXPLOTRANS S.A.
Z uwagi na odległy termin, w którym przedmiotowa umowa mogła zostać zawarta, uprzejmie proszę o dodatkowy czas na precyzyjne ustalenie interesujących Pana informacji.

I jeszcze taka odpowiedź, która ze szczerością donosi, że ministerstwo - "spadkobierca" swojego poprzednika - nie ma treści rozporządzenia:

Szanowny Panie,
w odpowiedzi na wniosek o udostępnienie informacji publicznej w postaci załączników do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz. U. z 2003 r., Nr 220, poz. 2181 z późn. zm.) uprzejmie informujemy, że Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej nie posiada ww. załączników do udostępnienia w formie elektronicznej. W swoich pracach MTBiGM korzysta z komercyjnej bazy aktów prawnych, której licencja nie daje możliwości ich dalszego udostępniania. Istnieje możliwość skorzystania z nich w formie papierowej w Głównej Bibliotece Komunikacyjnej, znajdującej się w siedzibie resortu, w Warszawie przy ul. Chałubińskiego 4/6.
Odnosząc się do pytania ws. umowy o sygnaturze TS11/4415/8 zawartej przez Ministerstwo Infrastruktury z Centrum Rozwoju EXPLOTRANS S.A. informujemy, że umowa o ww. sygnaturze nie figuruje w dostępnej ewidencji księgowej.

Badający sprawę koledzy sięgnęli również do raportu Najwyższej Izby Kontroli, a konkretnie do Informacji o wynikach kontroli wykonywania zadań przez organy zarządzające ruchem drogowym w zakresie bezpieczeństwa na drogach publicznych (PDF) z lutego 2003 roku. I cóż tam można przeczytać?

Ponadto, w trakcie kontroli ustalono, że w Ministerstwie Transportu i Gospodarki Morskiej, w związku z pracami nad projektem rozporządzenia określającego szczegółowe warunki techniczne dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego, a także warunki ich umieszczania na drogach, wydatkowano w latach 2000-2001 z budżetu państwa 108 tys. zł, tytułem wynagrodzenia dla Centrum Rozwoju Eksploatacji Transportu EXPLOTRANS S.A., z naruszeniem, przy wyborze usługodawcy, przepisów ustawy z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych. Postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego (które odbyło się w październiku 1999 r.), mające na celu wyłonienie dostawcy usługi polegającej na opracowaniu, w dwóch etapach, tj. w terminie do 27 grudnia 1999 r. i 31 stycznia 2000 r., trzech instrukcji: o znakach drogowych poziomych i pionowych oraz o drogowej sygnalizacji świetlnej, przeprowadzone zostało bowiem w trybie zapytania o cenę, mimo iż przedmiot umowy, obejmujący specjalistyczne zagadnienia, nie stanowił usługi powszechnie dostępnej, o której mowa w art. 68 ust. 1 powołanej ustawy o zamówieniach publicznych.

W wyniku kolejnego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego (przeprowadzonego w lipcu 2000 r.), Ministerstwo zawarło w dniu 9 sierpnia 2000 r., kolejną umowę ze wskazaną wyżej firmą, której przedmiotem było opracowanie, w dwóch etapach, tj. do 10 września i 15 listopada 2000 r., instrukcji stanowiących załączniki do projektowanego rozporządzenia – o znakach drogowych poziomych i pionowych, sygnalizacji świetlnej i urządzeniach bezpieczeństwa ruchu. W postępowaniu tym przyjęto również tryb zapytania o cenę, mimo że przedmiot umowy, obejmujący specjalistyczne zagadnienia, nie stanowił powszechnie dostępnej usługi, w rozumieniu art. 68 ust. 1 ustawy o zamówieniach publicznych. Zaznaczyć ponadto należy, iż imienne upoważnienie do podpisania umowy, o której mowa wyżej, udzielone przez ówczesnego Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej Zastępcy Dyrektora Departamentu Transportu Samochodowego i Głównej Księgowej posiada datę 7 września 2000 r., co oznacza, że zostało udzielone po upływie miesiąca, licząc od dnia jej faktycznego podpisania.

Zdaniem NIK, wybór dostawcy wspomnianej usługi dokonany na podstawie art. 68 ust. 1 ustawy o zamówieniach publicznych stanowił naruszenie ustawowego trybu postępowania przy udzielaniu zamówienia publicznego.

Zacząłem nagle mieć wielką ochotę na zdobycie elektronicznej wersji załączników do rozporządzenia. Ponieważ zawierają powszechnie obowiązujące treści normatywne - nie są objęte prawem autorskim. Jak tylko uzyskałbym do nich dostęp - chętnie doprowadziłbym do tego, by w ramach serwisu Sejmometr.pl powstały darmowe kursy na prawo jazdy wzbogacone znakami, albo inne narzędzia edukacyjne, które pozwoliłyby obywatelom na sprawdzenie swojej wiedzy o znakach drogowych, sygnalizacji, itp. Można byłoby też zrobić repozytorium urzędowych krojów pisma, które - jako treści normatywne w tym przypadku - nie są chronione prawem autorskim.

Tymczasem zaś - jak się wydaje - ktoś tu doprowadził do tego, że jedynym faktycznym dysponentem takich treści jest spółka akcyjna.

Warto będzie popytać dalej, a może dziennikarze będą mieli ochotę zadać parę pytań Ministrowi Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej?