"Zatomizowane audytoria", problem płatnej dostępności treści i publicznych źródeł informacji

Nie mam nic przeciwko temu, by wydawcy zamykali bezpłatny dostęp do publikowanych przez siebie w internecie treści. To ich wybór i jeśli będzie się to "biznesowo spinało" (a nawet jeśli nie), to czemu miałbym mieć coś przeciwko temu? Być może nawet wymusi to zwiększenie poziomu rzetelności dziennikarskiej. Wymusi też dziennikarską czujność, chociaż nie wierzę za bardzo, że realizujące głównie komercyjne cele serwisy internetowe będą podawały źródła. Wszak jedno kliknięcie dzieli konsumenta od konkurencji, która podała wcześniej, więc może ten abonament się informacyjnie nie zwraca? A jeśli to samo państwo podało wcześniej? Ktoś może chcieć i z tym sobie poradzić, jeśli będzie postulował ograniczenie informacyjnej aktywności państwa, które - pod wpływem kolejnych litygacji strategicznych i osób zabiegających o dostęp do informacji publicznej - będzie coraz częściej publikowało informacje na temat własnej działalności.

Bo dziś jest trochę tak, że dziennikarze odnajdują materiały sprzed 4 miesięcy i upowszechniają je w swoich audytoriach jako ważne newsy. Przykład? Materiał pt. Po dzisiejszym spotkaniu Grupy internet i deklaracjach w sprawie porozumienia o współpracy..., który poświęcony był porozumieniu przygotowywanemu pod auspicjami Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego opublikowałem w tym serwisie w dniu, w którym odbyło się spotkanie powodujące "ugrzęźnięcie" prac zespołu, czyli 7 listopada 2011 roku. Cztery miesiące temu. Opublikowałem ten materiał jako uczestnik spotkania. Dziś internet i media "żyją" tematem odświeżonym przez TVN24.pl, który to serwis publikuje materiał Po cichu powstawał dokument idący dalej niż ACTA. I bardzo dobrze, że TVN24.pl zajął się tematem. Ważne, by dziennikarze dopytywali o dalsze losy historii, które już się w sferze publicznej pojawiły.

Czego nie wiem, a czego chciałbym móc dowiedzieć się od dziennikarzy? Na przykład tego, czy po spotkaniu w listopadzie zeszłego roku odbyło się jeszcze jakieś spotkanie tzw. "Grupy internet". Tego nie wiem, a ostatnio zastanawiałem się nawet nad tym, by skorzystać z prawa dostępu do informacji publicznej i złożyć wniosek do Ministerstwa o informacje na temat ewentualnych takich spotkań. Oczywiście nie musiałbym tego robić, gdyby informacje takie były dostępne w BIP. Ale wobec takiej, a nie innej polityki ministerialnej, informacje na temat działania państwa często trzeba wręcz wyszarpywać administracji. Gdyby to zrobił dziennikarz - ja już nie musiałbym tego robić.

Bez takiego kontynuowania tematów, a sprzedawania ich jako "własny news", tak na prawdę nie tworzy się nowej jakości. Ale wielu ludzi nie zna historii newsa, bo są różne audytoria. Wielu użytkowników serwisu Wykop nie wiedziało, że takie porozumienie się kroiło i kiedy teraz TVN24.pl "odpalił" temat - uznali, że wydarzenie się właśnie dzieje, albo że to coś zupełnie nowego: Po cichu powstawał dokument idący dalej niż ACTA.

Ktoś tam przytomnie napisał w komentarzu na Wykopie o tym, że temat był już wałkowany w listopadzie. Nawet podał źródło. Temat pojawia się bardziej publicznie, Fundacja Panoptykon może zatem przypomnieć swoje stanowisko sprzed 4 miesięcy (organizacje pozarządowe również posiadają swoje własne serwisy i w ten sposób - ktoś może tak uznać - konkurują informacyjnie o uwagę medialną odbiorców informacji) i tak dalej.

Ale jeśli nawet dziennikarz przygotowujący materiał dla TVN24.pl mógł przed uruchomieniem swojego artykułu do mnie zadzwonić i porozmawiać, a wcześniej trafił na moją relację ze spotkania, w której pisałem o samym porozumieniu, to zastanawiam się jak to pogodzić z koncepcją dziennikarskiego "newsa" (w którym zresztą nie podano źródeł, na których oparł się dziennikarz). Ważne przy tym, że materiał dostrzegł PRESS i uwzględnił w przeglądzie mediów (chociaż linkując do Dziennik za TVN 24)...

Inny przykład diagnozy problemu "zamykania mediów" i "rozdzielenia audytoriów" to problem aktywności informacyjnej samej administracji publicznej. Bo przecież dziś również traficie Państwo na wiele materiałów dostrzegających zmowę cenową ZAiKS i Filmowców Polskich. Ludzie dostrzegli takie notatki jak Wpadka antypiratów. ZAiKS i SFP skazane za zmowę cenową w serwisie vbeta.pl. Ten materiał również dostrzeżony został przez PRESS i podlinkowany do vbeta.

Dlaczego to problem? Dlatego, że pierwotnym źródłem "dzisiejszego newsa" w mediach jest wczorajsza notatka opublikowana na stronach Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Ja w każdym razie ją tam znalazłem wczoraj. Dziś również Państwo znajdziecie ją pod tytułem Wyrok sądu apelacyjnego - ZAiKS i SFP. Można się tam dowiedzieć więcej, niż z serwisu vbeta, bo np. linkowana jest tam decyzja UOKiK z sierpnia 2008 roku (chociaż nie podano sygnatury wyroku Sądu Apelacyjnego, który podtrzymał decyzję stwierdzającej zawarcie przez ZAiKS oraz Stowarzyszenie Filmowców Polskich porozumienia ograniczającego konkurencję, a tego spodziewałbym się po serwisie informacyjnym urzędu, który ma do takiej informacji dostęp i jest jej niemal pierwotnym źródłem; Pierwotnym źródłem byłby sam Sąd Apelacyjny, gdyby wreszcie sądy takie informowały o wyrokach w nich zapadających).

No właśnie. Piszę o tym w kontekście zamykania bezpłatnego dostępu do serwisów internetowych niektórych wydawców, ponieważ myślę sobie, że tak jak panowie Murdochowie postulowali zamknięcie serwisu BBC (por. BBC zagraża niezależnemu dziennikarstwu, czyli czas zastrzelić królewskiego kowala, by przejąć kuźnię), tak teraz nagle ktoś może zacząć postulować, by ograniczono informacyjną aktywność administracji publicznej.

Zresztą dyskusja na temat publicznych mediów trwa. Relację z jednej takiej dyskusji znajdziecie Państwo w tekście Wyborczej: Idzie rewolucja, czyli jaka misja w dobie internetu. Tu ujęły mnie przywoływane przez dziennikarza określenia wypowiadane ponoć przez prezesa TVP Juliusza Brauna, że telewizja nie może "rezygnować z oferty wspólnego przeżycia" i "organizowania zbiorowej wyobraźni". Podoba mi się też określenie "system mediów zatomizowanych", którym miał się ponoć posłużyć prof. Paolo Mancini. Gdyby konferencja była nagrana i opublikowana w internecie przez któregoś z jej uczestników - można by ją podlinkować bezpośrednio, nie zaś kierować do pośrednika. To zaś dotyka poruszanego już w tym serwisie kilkukrotnie problem "audiowizualnej usługi medialnej na żądanie" oraz problemu regulacji mediów w tradycyjnych regulacjach, jak ustawa o radiofonii i telewizji (por. Kto i kiedy odpowie w sprawie łamania Konstytucji w pracach nad ustawą medialną?). Nota bene - nowy rządowy projekt ustawy medialnej ma się pojawić - jak zapowiada minister Boni - pod koniec sierpnia (czyli w wakacje; mam nadzieje, że nikt nie będzie czuł przemożnej potrzeby szybszego powrotu z urlopu, by skakać gdzieś na ulicy przeciwko kolejnej inicjatywie).

Telewizja telewizją, ale - tu nawiążę jeszcze do podlinkowanej wyżej relacji z konferencji - trochę nie widzę potrzeby tworzenia portalu internetowego Telewizji Polskiej, chyba tylko po to, by bez warunków (w tym: bezpłatnie) udostępniała tam swoje archiwa (czego pewnie łatwo nie oddadzą). Sam informacji źródłowych na temat działania państwa poszukuję w Biuletynach Informacji Publicznej i (niestety, skoro nadal mamy ten dualizm) w serwisach własnych administracji publicznej (por. Przejmujemy państwo: skąd wziąć statystyki oglądalności poszczególnych serwisów administracji publicznej?). Ale może ja jestem dziwnym konsumentem informacji? Nie interesuje mnie zwyczajnie problematyka poruszana przez serwisy takie, jak Pudelek, nie porywają mnie emocje sportowe (chociaż właśnie uruchomiłem dział sport niniejszego serwisu) i to, czym żyje masa społeczna (a więc, że znów jakiś poseł nazwał innego posła tak lub inaczej, i że robią wszystko, aby w jakikolwiek się od siebie odróżnić medialne nie angażując uwagi publicznej rzeczywiście ważnymi tematami).

W związku z tym nie mam najmniejszego problemu z zamknięciem dostępu do serwisów bezpłatnych i takiego też komentarza udzieliłem miesięcznikowi PRESS: Cieszę się, że wydawcy chcą zamknąć bezpłatne serwisy, ale… Bo jeśli tylko koledzy wydawcy znajdą sposób na spięcie modeli biznesowych w poszukiwaniu realizacji celu, tj. uzyskania nadwyżki przychodów nad kosztami, to tylko trzeba bić im brawa (kontekst jest taki, że spółka "Piano Media, która na Słowacji stworzyła wspólny system opłat za treści gazet w Internecie, otworzyła przedstawicielstwo w Polsce").

Ja zaś - jak na razie - nie mam zamiaru zamykać dostępu do swojego serwisu, zatem mógłbym się cieszyć - gdyby mi na tym zależało - że ludzie z Wykopu i innych zatomizowanych audytoriów znajdą jakiś przetworzony i opatrzony komentarzem materiał raczej w dostępnym moim serwisie, nie zaś w zamkniętym innego wydawcy (por. Dostępność źródeł: motywy z Wikipedii w orzecznictwie polskich sądów). Ewentualną "wartością dodaną" może być tu właśnie już sam komentarz, analiza, łączenie ze sobą niezależnych faktów, nie zaś bycie "pierwszym". A ja swoje informacyjne poszukiwania do analiz staram się rozpoczynać od źródeł (por. Dotrzeć do źródła) i je linkować (brak podawania prawdziwych, lub jakichkolwiek zewnętrznych źródeł informacji wydaje się być przyczyną "atomizacji").

Nie muszę się przy tym ograniczać do pisania, bo przecież mogę też nagrywać wystąpienia (audio i wideo), a nawet rysować:

A ponieważ dziś niemal każdy może być jednocześnie odbiorcą informacji i jej nadawcą, to może zamknięcie dostępu do niektórych serwisów będzie sprzyjało sanacji rzetelnego dziennikarstwa jako zawodu?