Partie dostrajają programy do nowych wyborców - czyli o kongresie norweskiej partii liberalnej

Od polityki się chyba nie ucieknie. Norweska Partia Liberalna jest pierwszą (mainstreamową) partią polityczną w Europie, która tak wyraźnie zajęła stanowisko w sprawie praw własności intelektualnej, a ściślej - opowiedziała się za liberalizacją tych praw w kontekście społeczeństwa informacyjnego. 14 kwietnia odbył się kongres partii Venstre.

W czasie tego kongresu przyjęto rezolucje, w której skonstatowano, iż przyjmowane powszechnie w dzisiejszych czasach podejście do praw własności intelektualnej nie przystaje do wyzwań nowoczesnego społeczeństwa. Rozwój technologii daje nowe możliwości zarówno twórcom jak i odbiorcom dóbr kultury, ale te szanse i możliwości są marnowane. Zwrócono uwagę na konieczność zapewnienia odpowiedniej równowagi między prawami artystów (twórców) a dążeniem do kreowania społeczeństwa otwartego. Nie trzeba dodawać, że głosującym (anonimowo) uczestnikom kongresu chodziło o równowagę, która dziś zachwiana jest przez zbyt wielkie obostrzenia systemu prawnego, przyznające twórcom zbyt - zdaniem partii - uprzywilejowaną pozycję.

W rezolucji Culture wants to be free! czytamy, że dzisiejsze prawo autorskie jest przestarzałe, że dostęp do bezpłatnej wiedzy i dóbr kultury jest w dobrem wspólnym społeczności ("a society where culture and knowledge is free and accessible by everyone on equal terms is a common good"), że wielcy dystrybutorzy i dysponenci praw autorskich systematycznie nadużywają prawa autorskiego, i dlatego właśnie kongres norweskiej Partii Liberalnej opowiedział się za dopuszczeniem do (jako zgodnego z prawem) bezpłatnego wymieniania się plikami w sieciach P2P, za prawem do dokonywania coverów i samplingu, za skróceniem czasu trwania autorskich praw majątkowych, a także przeciwko stosowaniu technologii DRM.

Ciekawie się dzieje? Wydaje mi się, że jest to polityczna reakcja na zwarcie szeregów w międzynarodówce piratów, która ogłosiła, że w nadchodzących wyborach do Parlamentu Europejskiego chce wystawić własnych kandydatów. Internauci więc, którzy nie uczestniczą w zinstytucjonalizowanym obiegu dóbr kultury (np. nie są artystami z jakiejś "stajni" wielkiego wydawcy) mogą potencjalnie wybrać partie, której program przemawia do ich aktualnej sytuacji życiowej. W tym sensie partie "klasyczne" zaczynają dostrzegać konkurencje w postaci ruchu politycznego skoncentrowanego na konkretnej sprawie - w tym przypadku na obiegu dóbr kultury w cyfrowym świecie. Skoro ponad 50% internautów wymienia się plikami w sieciach P2P, coraz powszechniejszy staje się problem niekompatybilności narzędzi do słuchania muzyki, a coraz więcej osób - korzystając z narzędzi do obróbki cyfrowych dóbr kultury - może wykorzystywać istniejące już "na rynku" utwory, by tworzyć na ich bazie "nową jakość", to oczywistym krokiem jest zmodyfikowanie programu wyborczego w taki sposób, by pasował do nowych wyzwań stawianych wybieranym.

W niniejszym serwisie nie ma działu "polityka" (i chyba nie będzie), ale ostatnio coraz częściej politycy reprezentujący różne partie polityczne (a tym chodzi wszak o zdobycie i utrzymanie władzy w państwie - takie są cele partii politycznej przecież) wciągają na sztandary różne hasła związane ze społeczeństwem informacyjnym (por. Wykluczony przez drugi koniec krzywej Gaussa albo W piątek kolejne podejście do retencji danych w Sejmie, a wcześniej: Prawica? Lewica? Nie ma sporu, bo nie ma programów! i Reprezentacja polityczna geeków?).

O ile głoszenie konieczności wydłużenia czasu trwania retencji danych telekomunikacyjnych może się nie podobać niektórym grupom obywatelskim walczącym o prawa człowieka (a więc - w pewien sposób zmarginalizowanym i często nieposiadającym zbytnich środków finansowych na kampanie społeczne), tezy o konieczności wprowadzenia elektronicznych form powszechnych wyborów mogą polaryzować społeczeństwo (ja to widzę tak, że przeciwko takim tezom są bardziej zaawansowani, bardziej świadomi technologii użytkownicy internetu), to wpisanie w programy tez o konieczności ograniczenia własności intelektualnej spotka się - najpewniej - z niezwykle silnym sprzeciwem grup, które mogą ucierpieć na przeforsowywaniu tego typu myślenia, tj - wpływowych wydawców, zorganizowanych w silne stowarzyszenia lobbujące za zaostrzaniem praw wyłącznych, za wydłużaniem czasu ich trwania, etc. To gra interesów. Jeśli ktoś mówi, że trzeba ograniczyć, to znaczy, że są tacy, którzy stracą. Jeśli ci, którzy mają stracić są silni - zapowiada się interesująca batalia.

W Polskich realiach grupy interesów starałem się opisać przy okazji tekstów nt. jutrzejszego publicznego wysłuchania w Sejmie (por. Kto weźmie udział w wysłuchaniu publicznym?). Będzie jeszcze ciekawiej (i sytuacja jest coraz bardziej napięta), gdyż w Unii Europejskiej czeka nas 24 maja głosowanie w Parlamencie Europejskim nad druga dyrektywą o egzekwowaniu
praw własności intelektualnej IPRED2. Restrykcyjne prawo w tym zakresie może przeobrazić "miliony ludzi w nowy rodzaj kryminalistow-kopistów" (por. Albo konsument, albo osadzony, czyli europejski projekt IPRED 2).

Już tylko z tych, przywołanych wyżej notatek widać, że problemy związane z prawami własności intelektualnej stają się znaczącą osią sporu i konfliktu w nadchodzącym społeczeństwie, a - być może - z czasem staną się osią, w okół której rozegra się prawdziwa (bo burzliwa i zjadająca własne dzieci) rewolucja informacyjna. Ta rewolucja, której nie da się zadekretować w urzędniczych strategiach i odezwach (por. Serwisy społecznościowe: wojna postu z karnawałem, Internet i prawa wyłączne - spazmy i perystaltyka społeczeństwa informacyjnego, Rewolucje i strzały ze statków, Ograniczanie i kontrola dostępu oraz kanałów dystrybucji a także Miejmy to już za sobą; w tym ostatnim ze wskazanych tekstów (z 2005 roku) pisałem: "Gdy bigos intelektualnej własności doprowadzi do tego, że już nikt nie będzie mógł nic zrobić w taki sposób, by nie naruszyć uprawnień innego podmiotu; ewentualnie, gdy na globalnym rynku działać będzie już tylko jeden globalny gracz (który wcześniej zatroszczy się o stopniowe wykupywanie potrzebnych mu praw, a więc wszystkich wykreowanych i funkcjonujących w obrocie), wówczas najprawdopodobniej czeka nas rewolucja informacyjna. A jak ona będzie przebiegać? Nie wiem. Nie jestem rewolucjonistą").