Wykluczony przez drugi koniec krzywej Gaussa

Wybory prezydenckie we Francji A.D. 2007 odbędą się 22 kwietnia. I podobno ponad milion osób będzie głosować w tych wyborach za pomocą elektronicznych maszyn do głosowania. Jak można było się spodziewać - pojawiają się w związku z tym głosy protestu. W Polsce internetowe dyskusje polaryzują zwolenników i przeciwników elektronicznych wyborów. Odnoszę wrażenie, że w dyskusji politycznej przedmiotem negocjacji mógłby być wynik dodawania "2+2". Można by też postulować określone rozwiązanie za pomocą mierzenia preferencji wyborczych. Ja zaś chciałbym identyfikować się z taką grupą wyborców - członków społeczności, dla których wynik jest jasny, bezdyskusyjny, nie poddający się zbiorowym układom komisji wielostronnej. Taki wynik wynosiłby "4", niezależnie od ewentualnych sympatii dla atakujących lub broniących aktualną ekipę rządzącą. Niezależnie od tego, czy taki właśnie wynik darzę irracjonalną sympatią.

Jak pisze Onet.pl w tekście We Francji ponad milion osób zagłosuje elektronicznie: "Elektroniczne maszyny do głosowania zostaną zainstalowane w biurach wyborczych 82 francuskich miast. (...) W związku z tymi obawami w internecie krąży obecnie petycja, której autorzy domagają się utrzymania tradycyjnej formy głosowania".

Te ponad milion osób to w rzeczywistości prawie półtora miliona. Rząd francuski zaaprobował maszyny do głosowania produkowane przez trzech producentów, w tym maszyny Nedap z Holandii oraz ES&S-iVotronic stosowane w wyborach na Florydzie (USA). Trzecim producentem jest hiszpańska spółka Indra Systems. Rząd francuski ogłosił, że maszyny dopuszczone do stosowania we Francji są bezpieczne (spełniają francuskie standardy bezpieczeństwa)...

W Polsce Platforma Obywatelska opublikowała na swoich stronach notatkę PO: głosowanie w wyborach przez internet, a w niej czytam m.in.:

PO chce wprowadzić nowe metody głosowania i ujednolicić przepisy dotyczące wszystkich wyborów. - To będzie okręt flagowy Platformy - mówi senator Dariusz Bachalski szefujący zespołowi, który pracuje nad założeniami kodeksu.

Ja się na polityce nie znam (wciąż to powtarzam, i chyba nikt na podstawie zgromadzonych tu ponad 7 tys. notatek nie potrafiłby określić moich preferencji politycznych, bo w tym serwisie polityką się nie zajmuję), ale nastały takie czasy, że politycy zaczynają coraz częściej wchodzić w obszar nowoczesnych technologii. Być może to dobrze. W końcu kiedyś pisałem Prawica? Lewica? Nie ma sporu, bo nie ma programów! Dziś się okazuje, że Platforma Obywatelska wciągnęła na sztandary "głosowanie przez internet". Ja jestem przeciwnikiem takich wyborów. Takie stwierdzenie nie mówi nic na temat moich preferencji politycznych. I niech tak zostanie. Wybór jednej z opcji możliwych w świecie elektronicznym powodować może jednak wahnięcia w elektoracie. I chociaż dla polityków odwoływanie się do trendów nowoczesnych (tak odbieram parcie na "elektroniczne wybory" w Polsce) może być atrakcyjne i zwiększać szanse w kolejnych wyborach, to mnie przyszło do głowy, że internetowy elektorat, o który idzie walka, przy bliższym przyjrzeniu się takiemu elektoratowi może okazać się podzielony.

Z internetu korzystają różni ludzie. Niektórzy należą do pokolenia komunikatorów ("cze, zkont klikash"), inni robią interesy na programach partnerskich, są tacy, którzy mają swoje blogi w serwisach agregujących, inni wręcz własne serwisy. Innymi słowy - odwoływanie się do nowoczesności, jaką dla wielu polityków jest korzystanie z internetu, może z czasem nie wystarczać (por. Reprezentacja polityczna geeków?). Ja należę do takich użytkowników, którzy wiedzą, że głosowanie elektroniczne (zarówno "przez internet" jak i za pomocą elektronicznych maszyn wyborczych) nie jest bezpieczne, a nawet - w moich oczach - stanowi zagrożenie dla demokracji. Ale mną się proszę nie przejmować. Pragnąłbym utożsamiać się też z taką grupą ludzi, którzy uważają, iż serwisy internetowe administracji publicznej winny być zrobione zgodne ze standardami dostępności (por. accessibility), że w zamówieniach publicznych winny być zachowane zasady uczciwej konkurencji, że należy przestrzegać praw człowieka, etc. Słowem - wymierający gatunek. Skazany na porażkę romantyk, którego życie jeszcze nie kopnęło w... siedzenie.

Przywołany wyżej francuski eksperyment (obok niedawnych wyborów w Estonii; por. (Medialny) sukces internetowych wyborów w Estonii) ma być kolejnym argumentem za przeforsowaniem elektronicznych wyborów w Polsce. Pomysł elektronicznych wyborów dzieli społeczność internetową. Są zwolennicy, są przeciwnicy. Prowadzona w internecie dyskusja pozostawia jednak niedosyt.

Oto próbka głosów padających z ust zwolenników elektronicznych wyborów (cytaty przywołane za "pop-dyskusją" prowadzoną w blogu Kataryny; uwaga: poniższe zdania są wyrwane z kontekstu, zatem przyjmuję z pokorą wszelkie zarzuty manipulacji):

• "Kazus Estonii dowodzi, że to świetny pomysł" - Marta Wawrzyn
• "...świat należy do odważnych. Jest jedynie kwestią czasu kiedy wszystkie kontakty na linii państwo - obywatel (w tym wybory) odbywać się będą mogły elektronicznie" - leopard
• "Możliwość głosowania przez internet - jest wyjątkowo łatwa... to kwestia uwierzytelnienia i systemu VPN, która daje możliwość bezpiecznego, tunelowanej transmisji" - Azrael
• "kiedy komputery decyduja o losie czlowieka (...) wskazywanie na ich zawodnosc uwazam za dosc zabawne" - bryt.bryt
• "Teraz tylko odpowiednie zabezpieczenia, uniemożliwiające ingerencję w system i ok" - Marian Zmyślony
• "technologie i możliwości do e-votingu są, tylko nie wiadomo czy się opłaca i czy nasze społeczeństwo jest na to dość "świadome"" - gec_
• "predzej czy pozniej glosowac bedziemy elektronicznie i to nie my bedziemy testowac technike - jak juz, to przejmiemy sprawdzony system" - all in
• "nie ma co psioczyć i odrzucać od razu, trzeba próbować, unowocześniać, poprawiać - bo to jest przyszłość" - Marta Wawrzyn
• "Lot na Marsa tez nie jest dzisiaj mozliwy, ale matoly z NASA rozpoczely prace nad tym projektem" - r.s.logic
• "Wczoraj policja złapała oszustów wyciągających pieniądze z bankomatów używajacych sfałszowanych kard. Czy dlatego też należałoby zamknąc wszystkie bankomaty?" - czubas
• "Weźmy obsługę konta bankowego przez internet. Można się włamać przecież bo hakerzy czychają w sieci. Dziwne tylko, że więcej kradzierzy odbywa się w realu a nie w sieci" - Kabotyna.Kabotyna
• "Jest dużo programów z kontroli dostępu, które wypełniają warunek prawidłowych zabezpieczeń, także tych bankowych. To operacja jak w bankomacie. Jednorazowa karta, kod, głosowanie i dziękuję" - haen
• "Jak poczytasz sobie w wolnej chwili historie, to dowiesz sie, ze wiecej zastrzezen i to duzo powazniejszych bylo odnosnie konstruowania maszyn latajacych. Wiecej wiary w geniusz ludzki" - r.s.logic

I tak dalej.

Są też próby przedstawienia gotowych algorytmów - recept na sygnalizowane problemy z elektronicznymi wyborami (w tym "kryptograficznej koperty" i temu podobne kilkuakapitowe "slogany-zaklęcia"). Czytając je wszystkie (przyznaję, że z coraz większą troską i smutkiem) dochodzę do wniosku, że coraz bardziej się wyalienowuję ze świata użytkowników internetu. Coraz większa rzesza użytkowników nie ma nic przeciwko takiemu rozwiązaniu problemów, które zaproponowane zostało przez Polskę Młodych (por. Przestrzegam przed inicjatywą Polski Młodych w sprawie wyborów) - wybory internetowe są tajne i bezpieczne, a szczegóły ma określić rozporządzenie ministra właściwego do spraw informatyzacji. Mają być i tyle. Rozporządzenie sprawi, że będą.

W dziale wybory niniejszego serwisu gromadzę doniesienia dotyczące skutecznych prób kompromitacji systemów wyborczych w różnych zakątkach świata. Internet Society Poland przyjęło i ogłosiło Stanowisko w sprawie głosowania elektronicznego w wyborach powszechnych. Tematyka zaś jest na tyle trudna i abstrakcyjna dla wielu, że zadeklarowani zwolennicy wprowadzenia elektronicznych wyborów, których miałem okazję czytać, zdają się nie mieć czasu/ochoty/etc. by do tych materiałów sięgnąć. Po co czytać. Przecież fachowcy sprawią, że wszystko będzie dobrze. Społeczeństwo oparte na wiedzy? Jeśli tak, to może być straszne. Bo wiedzą będą dysponować nieliczni, dla reszty to będzie niezrozumiały - a co gorsze - niepotrzebny bełkot.

"Chcemy elektronicznych wyborów, bo nie ma wyjścia". Co z tego, że są kłopoty z technologią, która nie jest jeszcze po prostu do tego przystosowana. Może kiedyś będzie, ale na razie pozostaje lektura skomplikowanych modeli, które należałoby zastosować, by ustrzec się przed handlem głosami, manipulacją wynikami, by zagwarantować tajność (zwłaszcza w czasach retencji danych) i weryfikowalność głosów, i wszystko to łącznie. To oczywiście modele teoretyczne, bo nie ma żadnego, który w praktyce realizowałby te wszystkie postulaty. Gdy się je już zobaczy, gdy się sięgnie do dokumentacji technicznej i towarzyszącej jej literatury naukowej (związanej z kryptografią i matematyką zdecydowanie przewyższającą przedstawione w leadzie tego tekstu równanie), gdy się próbuje to wszystko analizować - czytelnik taki jak ja dochodzi do wniosku, iż dopuszczając elektroniczne wybory oddaje się władze nad społeczeństwem w ręce operatorów czarnych skrzynek. Modele wciąż są teoretyczne, implementacji praktycznej brak (chociaż wprowadzający nowe technologie wyborcze przyznają certyfikaty bezpieczeństwa kolejnym maszynom wyborczym), ale już mowa o tym, że kolejne wybory w Polsce mają być elektroniczne.

W czasach, gdy elektorat chce elektronicznych wyborów, pragnący przejąć władzę nad społeczeństwem winien zatroszczyć się o to, by przywdziewając tunikę cyber-kapłana zająć miejsce przy klawiaturze czarnej skrzynki wyborczego ołtarza. Kapłan łaskawie zgodzi się na rządy małokłopotliwego władcy, a w razie czego się go zmieni. Pozostali mogą udać się na wewnętrzną emigrację, coraz bardziej wyalienowani technologicznie. Wykluczeni przez drugi koniec krzywej Gaussa.

O elektronicznych wyborach we Francji czytaj również w tekstach:

• Opposition to electronic voting grows in France
• Electronic voting has come to France

Ciekawe jak się muszą czuć ludzie, którzy naprawdę wiedzą o co chodzi. Ludzie, którzy znajdują się znacznie dalej ode mnie, duuuużo dalej na osi... odciętych.