Zdalne przeszukanie komputerów obywateli i policyjne trojany w projekcie nowelizacji polskiej ustawy o Policji

1. Wydaje się to godzić w podstawowe prawa człowieka.
2. Umożliwia szpiegostwo przemysłowe.
3. Narusza bezpieczeństwo firmowe.
4. A jeśli ktoś użyje tego do innych celów (włam / botnet)?.

Tak, pozwalajmy na coraz większą kontrolę, a niedługo będziemy musieli policji podawać zestaw kluczy do domu i grafik pracy, żeby mogli sobie przeszukiwać.

Tak naprawdę, jeśli ten pomysł przejdzie i zbliżymy się po raz kolejny do roku 1984, to najbardziej stratny będzie na tym Microsoft. Bo to że co sprytniejsi obywatele zainstalują bezpieczniejsze systemy operacyjne to jakby sprawa oczywista, ale jestem prawie pewien że większość firm którym będzie zależało na podstawowej chociaż tajemnicy służbowej dadzą sobie spokój z produktami z Redmont.

Zastanawia mnie natomiast co innego, kto mi zagwarantuje że do dziur które policja zainstaluje w MOIM komputerze będzie miała dostęp tylko i wyłącznie policja? Jaką będę miał gwarancję że jakiś spryciarz nie zdobędzie haseł od policji? Zakładając oczywiście że sam soft będzie na tyle bezpieczny że tacy spryciarze nie wejdą bez haseł.

Ps. Ciekawe kto go napisze Prokom? Trojan będzie zajmował trzy płyty CD i nie z każdym sprzętem będzie współpracował :)

W notce http://www.arnoldbuzdygan.com/wydarzenia/?p=224

Niestety widzę, że nasza Władza jest niezmordowana w dążeniu do totalnego inwigilowania obywateli.
I zrobi to!

Dlaczego? Bo nikt - poza paru "oszołomami" jak my - nawet nie zaprotestuje.

Tak jak nikt nie protestował gdy zlikwidowano demokrację w Polsce (wprowadzenie zakazu głosowania na tego kogo się chce, lecz wyłącznie na tych, na kogo godzi się Władza).

Cóż - Ci, którzy walczyli o wolną Polskę przewracają się teraz ze zgrozą w grobach :(

pozdrawiam
Arek

Jeśli policyjnego trojana będzie można zidentyfikować jako policyjnego, to będzie go łatwo wykryć, czyli cała zabawa traci sens - chwila osiem pojawią się specjalizowane programy usuwające albo i ogłupiające (wysyłające fałszywe dane).

Jeśli nie da się odróźnić, to zaczną być wykrywane przez standardowe programy AV.

Podobnie jak w przypadku truecryptowych dysków ukrytych matematyka jest przeciw Policji - a z matematyką ciężko wygrać...

Nie jestem prawnikiem i nie mam precyzyjnego pojęcia o tym, jak istotne/wiążące jest uzasadnienie w porównaniu z literalnym zapisem prawa — ale w cytowanym fragmencie uzasadnienia szczególnie ujmująco brzmi sformułowanie ewentualny przestępca.

Bo każdy obywatel może być przestępcą "ewentualnie", prawda?

używania programów wykrywających, szyfrujących itd.
Pewnie najpierw zmuszą producentów do tego by wykrytego szpiega Władzy ignorowały i wprowadzały w błąd użytkownika.

pozdrawiam
Arek

Czy równocześnie zakażą systemów typu Live CD?

Pomijając wszystkie inne aspekty, o których napisali przedmówcy, zastanawiam się, jak miałaby wyglądać instalacja takiego trojana? Ma to być przecież "niejawne", czyli chodzi o to aby osoba śledzona nie wiedziała, że jej coś takiego zainstalowano. W dobrze zabezpieczonym systemie zainstalowanie czegoś bez wiedzy właściciela komputera jest możliwe tylko wtedy, gdy ma się fizyczny dostęp do maszyny. Więc co? Policja włamuje się do mojego domu pod moją nieobecność, włącza komputer, musi złamać hasło na BIOS-a, następnie ewentualne hasło do zaszyfrowanej partycji dyskowej, wreszcie hasło roota do systemu (no chyba że po złamaniu dwóch poprzednich haseł zabootują komputer z jakiegoś LiveCD, albo otworzą komputer i podłączą dysk do swojego - wtedy zostaje im tylko ew. hasło do zaszyfrowanej partycji) i zainstalować trojana, biorąc pod uwagę jeszcze i to, że z powodu niestandardowej konfiguracji mojego systemu może on nie działać?
Kiepsko to widzę. Zakładając, że nawet im się to uda, to co jeżeli mam zainstalowany np. program typu Tripwire czy Samhain, który sprawdza mi integralność systemu, i jak tylko uruchomię komputer zacznie mi krzyczeć, że coś zostało zmodyfikowane?
Albo mam - jak to się np. często stosuje w firmach, szkołach, uczelniach itp. - zamontowaną w komputerze kartę przywracania systemu (np. typu Goliath), która przy każdym reboocie (albo przy pierwszym reboocie danego dnia, zależnie od ustawienia) przywraca partycję systemową do "czystego" stanu początkowego? To jest obecnie bardzo popularne rozwiązanie.
A jeżeli zrobią to jawnie i każą mi udostępnić komputer celem zainstalowania tego czegoś, to wtedy cała sprawa bierze w łeb, bo będę wiedział że mnie śledzą i nie będę po prostu korzystał z tego komputera do przetwarzania danych, których nie będę chciał ujawniać...
A jeśli korzystam z laptopa, którego mam cały czas przy sobie? Ukradną mi go, żeby zainstalować trojana, i potem podrzucą z powrotem? Toż przecież wiadomo, że takiemu komputerowi już nie można ufać, i pierwsze co należy na nim zrobić, to reinstalację systemu od zera...
Pod względem technicznym wydaje mi się to zupełnie poronionym pomysłem...

Wszystko dla nich pięknie bo niby dla bezpieczeństwa. Ten kto planuje atak czy ma coś spólnego z mafią lub jest pedofilem nekrofilem czy innym psycholem to go nie złapią bo oni stanowią drugie dno sieci. Tylko że nasza policja nie szuka po torach tych ludzi którzy tam się bawią w najlepsze tylko po sieci który stanowi zwykły obywatel. Znamy naszą policje będą przez to same naruszenia afery łapówkowe i będą łapać tylko piratów albo pedofilów którzy nie wiedzą jak się ukrywać. Jeśli tak dalej pójdzie to będziemy chodzić na smyczach i jedynym rozwiązaniem będzie trzecia wojna światowa żeby obalić stare ustroje i zacząć wszystko od nowa

coz, zawsze pozostaje nam TOR, a jak juz to opanjua i iwigilacja zbezczelnieje jeszcze bardziej to po prostu powstanie panstwo podziemne i bedzie gnoj jak nic

Nie wiem czy im się dobrze zdaje, ale czy przypadkiem podstawowe prawa człowieka nie gwarantują obywatelowi prywatności? a z tego co się dowiaduje z powyższego artykułu policja będzie mogła przetrzepać mój dysk, moje rozmowy ze skype'a gg i prawdopodobnie historie przeglądarek internetowych a także wszystkich komponentów w komputerze jak i historii dysku... i to jeżeli będę "ewentualnym przestępcą" czyli jak wcześniej ktoś wspomniał każdy może nim być.

Tak więc w Polsce anonimowość w internecie przestanie istnieć, a przestępca? będzie imał dwa komputery z czego jeden bez dostępu do internetu i po ptokach... a w nas zwykłych obywateli nadal to uderza.

Aha i jeszcze ostatnia sprawa, czyli tak...a policjant sobie pomyśli ale mi się nudzi... hmmm o mam pomył wejdźmy do kogoś na kompa i sprawdźmy mu pocztę albo poczytajmy rozmowy z gg, może się dowiemy czegoś ciekawego... i nikt mu nie powie że tak nie wolno... bo właśnie prawo mu gwarantuje że wolno.

A GDZIE PRYWATNOŚĆ PYTAM SIĘ< GDZIE PRYWATNOŚĆ!!!

"jak miałaby wyglądać instalacja takiego trojana?"

Fizyczny dostęp do komputera lub wysłanie spreparowanej wiadomości email.

"W dobrze zabezpieczonym systemie zainstalowanie czegoś bez wiedzy właściciela komputera jest możliwe tylko wtedy, gdy ma się fizyczny dostęp do maszyny"

Błędne twierdzenie.

"Policja włamuje się do mojego domu pod moją nieobecność, włącza komputer"

Takie rzeczy się robi. Od lat.

"musi złamać hasło na BIOS-a"

Hasła do BIOSU nie zasługują na miano "łamania".

"następnie ewentualne hasło do zaszyfrowanej partycji dyskowej"

Po co? 90% użytkowników programów szyfrujących nie szyfruje partycji systemowych. Nawet gdyby to robiono to infekcja następuje w sektorze rozruchowym dysku, czyli przed jakimkolwiek loaderem oprogramowania szyfrującego nawet jeśli ono jest w tym samym miejscu (przekierowuje się instrukcje).

"wreszcie hasło roota do systemu"

Maksymalnie 15 minut. To jest czas łamania lub ominięcia hasła dla dowolnego systemu.

"Kiepsko to widzę"

I o to w tej całej zabawie chodzi.

"Tripwire czy Samhain, który sprawdza mi integralność systemu, i jak tylko uruchomię komputer zacznie mi krzyczeć, że coś zostało zmodyfikowane?"

Sinowal, Ruskit. To tylko dwa wirtusy, które zadają miażdżący kłam temu twierdzeniu.

"zamontowaną w komputerze kartę przywracania systemu (np. typu Goliath), która przy każdym reboocie (albo przy pierwszym reboocie danego dnia, zależnie od ustawienia) przywraca partycję systemową do "czystego" stanu początkowego"

W trybie infekcji MBR przywracanie systemu nie pomoże. Dalej będziesz zainfekowany.

"Zakaz szyfrowania? 5 lat za odmowę podania hasła?"

Podania hasła nie odmawiasz. Podajesz 'hasło'. Nie działa? To już problem biegłego. Widocznie podczas badania zmodyfikował dane ;)

Już dawno to robią, atakują legalnie korzystających z netu, blokują dostep do legalnych, wykupionych serwisów, swoich serwerów www, ftp firmom i osobom prywatnym - zarówno w TPSA to robią jak i Netia i inne. Jednym słowem mulą siec, najszysze komputery zamieniają się w 486. Ciekawe pakiety przesyłają podczas korzystania z netu, takie jak shell code, ftp_telnet) FTP traffic encrypted, ftp_telnet) FTP command parameters were malformed, (http_inspect) BARE BYTE UNICODE ENCODING, (http_inspect) BARE BYTE UNICODE ENCODING, ftp_telnet) FTP command parameters were malformed itp.

Chciałbym się podzielić kilkoma przemyśleniami. Większość osób skupiła się na technicznych problemach w aplikacji proponowanej przez policję ustawy. Zgadzam się z tymi opiniami. Możliwości wykorzystania tego "niejawnego zdalnego przeszukania nośników danych" można by wprowadzić u zwykłych użytkowników, którzy korzystają z zamkniętych programów, z ustawieniami domyślnymi. Ale taki statystyczny Kowalski najcięższe przestępstwo jakie może w sieci popełnić to ściągnąć film lub muzykę. To jednak chyba trochę za mało by uzasadnić tak duże pozwolenie na wkroczenie w sferę prywatną. Grupy przestępcze, które mogłyby skorzystać z sieci do dokonania poważnych przestępstw raczej nie będą korzystać z laptopa za 2500 z preinstalowaną Vistą. Tym samym skorzystanie ze zdalnej niejawnej kontroli będzie wymagało albo fizycznego dostępu do komputera lub wielkich mocy obliczeniowych do łamania hasła.
Pomimo tego zastanówmy się co się stanie, gdyby zmiany weszły w życie i chciano je zaaplikować. Nie zagłębiając się w techniczne problemy dostaniemy kraj, gdzie każdy komputer ma oficjalnego backdoora, którego nie można się pozbyć. Czy to nie byłoby zagrożeniem dla państwa, którego ABW tak się doszukiwało w podmienianiu CallerID? Nie oszukujmy się, najsłabszym elementem tego systemu będzie jakość policyjnych zabezpieczeń. Jeżeli jednak jest dziura, o której wiadomo, to znajdą się sposoby (wcześniej czy później) na jej wykorzystanie.

Tak przy okazji. Ta strona to jakiś żart, prawda? :D

Pozwólcie, że na moment pociągnę jeszcze wątek techniczny ustosunkowując się w miarę czytelnie do zarzutów mojego czcigodnego rozmówcy.

"Wysłanie spreparowanej wiadomości email - co mi to może zrobić? Po pierwsze, wiadomość musiałaby być bardzo dobrze sfałszowana"

W drugim zdaniu zawarłeś prawidłową odpowiedź na pytanie zdefiniowane w pierwszym.

"Nawet jeżeli uruchomię załącznik zawierający szkodliwy kod, to zakładając że mam wszystkie aktualne patche na dziury znalezione w moim systemie, niewiele może mi taki szkodliwy kod zrobić w sposób trwały działając z konta zwykłego usera a nie roota"

Ależ błąd. Prosiłeś o podanie źródeł i teraz to zrobię, nie tylko na Twoją prośbę ale również zapis regulaminu. Pamiętaj jednak, że to, co czytasz na sieci to informacje ogólnodostępne dla "zwykłych" obywateli. Są jeszcze informacje dla "niezwykłych" ludzi. Pozostańmy zatem przy naszym zwyczajnym żywocie. Cytat (http://www.wiruspc.pl/articles/id,18759):

Istnieje kilka różnych rodzajów rootkit'ów ale tylko trzy z nich stanowią większość obecnych w sieci. Są to rootkit'y trybu użytkownika (user-mode), trybu jądra systemu (kernel-mode) i firmware'owe.

"Nawet jak się doklei mi do .profile czy czegoś takiego, żeby uruchamiać się automatycznie przy każdym logowaniu na konto, to łatwo można to zauważyć - choćby w liście procesów"

Dołączam tą wypowiedź do pociesznej gromady faux pas. Rozumiem, że jestem niewiarygodny, więc ponowię apel cytując swoją pierwszą wypowiedź: RUSTOCK (wcześniej błędnie napisałem Ruskit). To tylko jeden przykład.

"Błędność twierdzenia udowadnia się przez kontrprzykład - więc podaj taki. Podkreślam, że mówię o dobrze zabezpieczonym systemie[...]"

Dlaczego miałbym udowadniać Ci coś anonimowo skoro za mnie codziennie robią to autorzy wirusów i firmy antywirusowe?

"Pisałem o dobrze zabezpieczonej maszynie, nie o 90% użytkowników"

'Dobrze zabezpieczona maszyna' to oksymoron. Chyba, że rozmawiamy o maszynie do pisania zdeponowanej w skrytce bankowej.

"No to przy pierwszej aktualizacji kernela sprawa się rypnie bo system przestanie działać ;)"

Niestety nie. MBR a kernel to dwie, zupełnie niezwiązane ze sobą rzeczy. Przy infekcji MBR nie pomaga ani format dysku, ani instalacje 10 różnych systemów. Jedyne co pomaga, to nadpisanie sektora rozruchowego domyślnym kodem systemu operacyjnego (ale to nie jest robione przy instalacji systemu, czy nawet pełnym formatowaniu dysku).

"Co ty mi w ogóle przykłady wirusów dla Windowsów podajesz?"

Sam sobie odpowiedz czytając te pytania: z jakiego systemu w tej chwili korzystasz? Jaki sysem masz w pracy? Jakiego systemu używa Twój tata, mama i siostra? W końcu... zapukaj do sąsiada i zapytaj się go czy przypadkiem nie ma w domu komputera z systemem... niech zgadnę... Windows?

"Jeżeli wejdzie prawo o zdalnym przeszukaniu,to kto wiedząc o istnieniu takiego prawa a mając dane, które będzie chciał ukryć, będzie Windowsów używał?"

Z tego samego powodu dla którego osoby na bardzo poważnych stanowiskach mając świadomość podsłuchów telefonów robią to, co robią. Prawo można zmieniać, cech ludzkich nie.

"Poza tym poggoglałem trochę za opisami wirusów, które podałeś, i nigdzie nie jest napisane, jakoby były niewykrywalne..."

One były niewykrywalne przez określony czas i to stanowi o ich wyjątkowości (pomimo nieczystych zamiarów ich autorów). Jak możesz wymagać ode mnie podania linka do opisu wirusa, który jest... niewykrywalny?

"No i wreszcie - jeżeli komuś naprawdę będzie zależało na bezpieczeństwie, zawsze może pracować w systemie odpalanym z LiveCD. Na to już żadnego sposobu nie ma..."

Znowu sypnąłeś oksymoronem. Pozwól, że zapytam: co to jest "praca na LiveCD"? Gdzie zapiszesz informację, plik, dokument? Na USB? W takim razie już wiesz, że nie jesteś bezpieczny. Jeśli jednak niczego nie zapisujesz to nie możesz mówić o "pracy na LiveCD" bo to będzie jedynie przeglądarka internetowa bez możliwości fizycznego zapisu czegokolwiek.

"Miałeś do czynienia w ogóle z takimi sprzętowymi rozwiązaniami? Przywracają wszystko łącznie z MBR[...]"

Obawiam się, że o rozwiązaniach, o których piszesz "coś" wiem. Napisałeś o kartach, które faktycznie istnieją i działają mniej więcej zgodnie z tym, co napisałeś. Moje pytania brzmią:

1. Ile osób używa takiego sprzętu? 0,0001%?
2. Załóżmy, że taki sprzęt jest przez Ciebie używany. Niewiele to zmienia bo w tym momencie program wykrywa brak dostępu do obszaru MBR i dokonuje infekcji w systemie operacyjnym.
3. Co z setkami tysięcy użytkowników notebooków? Jak zapewne wiesz takie karty istnieją jedynie dla desktopów.

Pozostawiam Ciebie z tymi pytaniami.

Pozdrawiam. FY.

Szanowni czytelnicy,
Chciałbym zwrócić uwagę, że organy ścigania, którym prawo umożliwi inwigilacje komputera danego podmiotu, staną przed szeregiem problemów technicznych.

O ile można w konkretnym przypadku, na podstawie decyzji sądu, prowadzić podsłuch i próbować deszyfrować przesyłane pliki, to koszt takiej operacji będzie bardzo wysoki. Zastosowanie takich metod powinno mieć miejsce tylko w przypadku uzasadnionego podejrzenia oraz wyjątkowo ciężki charakter domniemanego przestępstwa. Przy użyciu wynajętych super komputerów (ot choćby układy wykorzystujące CUDA) da się w rozsądnym czasie obejść wszystkie zabezpieczenia.

I pamiętajmy, że jakakolwiek prewencyjna kontrola, zakaz korzystania z innych programów, lub wymuszanie na producentach programów pozostawiania luk, tylnych drzwi, są sprzeczne nie tyle ze zdrowym rozsądkiem co z powszechnie obowiązującymi prawami człowieka.

Z tym obowiązkiem retencji danych przetwarzanych przez dostawców usług internetowych wiążą się poważne koszty. Można jeszcze dopuścić retencję dotyczącą konkretnego podmiotu. Wtedy, ze względu na ciężar gatunkowy przestępstwa, organy ścigania podejmują wszelkie działania zmierzające do zebrania interesujących prokuraturę materiałów.

EDIT:

Odnośnie zagadnień technicznych - problem infekowania komputera i walką z takimi "policyjnymi wirusami" nie jest najważniejszy - przypomina to walkę pancerza z pociskami przeciwpanecrnymi. Pytanie - czy prawo może dopuszczać na świadome pozostawianie dziur w oprogramowaniu dla organów ścigania? NIE, ponieważ takie środki są nieadekwatne w stosunku do zagrożenia. Próba przygotowania takich przepisów świadczy o braku świadomości osób przygotowujących projekt. Możliwe, że zostanie on znacznie zmieniony w toku dalszych prac. Inaczej - Trybunał Konstytucyjny znowu będzie miał robotę.

Chciałbym podlinkować do artykułu opisującego nieprzyjemną sytuację, jaką przeszedł pewien Amerykanin, którego komputer został zawirusowany. Musiał wydać, jak dla mnie, niesamowitą sumę pieniędzy żeby udowodnić swoją niewinność (a ponoć, to winę należy udowodnić). Jest to znak, że w sprawie analizy zabezpieczonego sprzętu trzeba być wyjątkowo skrupulatnym. W 1000 spraw okaże się, że osoba popełniła przestępstwo, jednak 1001 sprawa sprawi, że skazany zostanie niewinny człowiek.
Naszło mnie pytanie, co by się stało, gdyby komputer został zainfekowany podczas policyjnego przeszukania. Wszak każdy system można spenetrować.

http://www.pti.org.pl/index.php/corporate/Aktualnosci/Eksperci-PTI-negatywnie-opiniuja-projekt-zapisu-ustawowego-dajacego-Policji-hakerskie-uprawnienia

http://www.ngi24.pl/article/563/pti-przeciw-hakerskim-uprawnieniom-policji

Artykuł o NetBusie na Wikipedii ma ciekawą historię ku przestrodze przed koniami trojańskimi:

However, use of NetBus has had serious consequences. In 1999, NetBus was used to plant child pornography on the work computer of Magnus Eriksson, a law scholar at Lund University. The 3,500 images were discovered by system administrators, and Eriksson was assumed to have downloaded them knowingly. Eriksson lost his research position at the faculty, and following the publication of his name fled the country and had to seek professional medical care to cope with the stress. He was acquitted from criminal charges in late 2004, as a court found that NetBus had been used to control his computer.

Właśnie wyszedł DECAF, który sabotuje MS COFFEE.

http://www.theregister.co.uk/2009/12/14/microsoft_cofee_vs_decaf/print.html

RL-0303-38/09
2009–10–21

Opinia o projekcie ustawy o zmianie ustawy o Policji
oraz niektórych innych ustaw

I. Uwagi ogólne.
1. Zakres przedmiotowy projektu jest niezwykle obszerny. Proponowana nowela składa się z 32 artykułów. Nowelizacją objętą aż 19 różnych ustaw (art. 1–19). Przepisy art. 20–32 mają charakter przepisów przejściowych (dostosowujących) i końcowych. Całość projektu obejmuje 93 strony z obszernym uzasadnieniem na 75 stronach (łącznie 168 stron). Najwięcej zmian nowelizacyjnych dot. zmian w ustawie o Policji, w ustawie o Straży Granicznej oraz w ustawie o Biurze Ochrony Rządu. Są to podstawowe ustawy objęte nowelizacją, co oczywiście powinno być wyraźnie uwzględnione w tytule projektu.

2. Główna nowelizacja ustawy o Policji obejmuje 50 stron, które dotyczą aż 90 przypadków (wg punktów). Jeżeli uwzględni się fakt, że w jednym artykule wprowadzono zmiany w jego jednostkach redakcyjnych niższego stopnia, to w sumie można doliczyć się przeszło 180 zmian legislacyjnych. Cała obowiązująca ustawa o Policji liczy 158 artykułów, a niniejszy projekt zawiera nowelizację aż 119 artykułów (około 76% ustawy). Właśnie z uwagi na to, że zmiany wprowadzone w ustawie o Policji są aż tak liczne, co oczywiście narusza konstrukcję i spójność tej ustawy, warto więc rozważyć opracowanie projektu nowej ustawy. Niestety, w uzasadnieniu projektu pomija się całkowicie treść § 84 Zasad Techniki Prawodawczej. Dodatkowo należy podkreślić, że ustawa o Policji ma już przeszło 19 lat i była poprzednio wielokrotnie nowelizowana (aż 70 razy). Dotychczas ogłoszono aż 3 teksty jednolite ustawy o Policji (2000 r., 2002 r., 2007 r.). Również nie wolno pomijać faktu, że ustawa o Policji została uchwalona, w trybie niezwykle ekspresowym, 6 kwietnia 1990 r. jako „składak” trzech projektów (jednego rządowego z 7 lutego 1990r. – druk sejmowy nr 224; i dwóch projektów poselskich z 18 stycznia 1990 r. – druk sejmowy nr 201 i 202). Bardzo istotny staje się więc problem wyznaczenia właściwego zakresu przedmiotowego nowelizacji.
W uzasadnieniu projektu stwierdzono: „Projekt został przesłany do zaopiniowana przez NSZZ Policjantów. Uwagi zgłoszone przez Zarząd Główny NSZZ Policjantów, w zasadniczym stopniu, wykraczają poza obszar dokonywanych zmian, dlatego też nie zostały uwzględnione w projekcie”. Widocznie więc warto podjąć także inne zagadnienia niż te objęte nowelizacją. Z uzasadnienia projektu nie wynika, jakie były oczekiwania środowiska policjantów i nie można ocenić ich zbieżności z nowelizacją. Trzeba jednak zauważyć, że cel nowelizacji został określony bardzo ogólnie: „Projektowana ustawa o zmianie ustawy o Policji i niektórych innych ustaw, w założeniu, ma uporządkować szereg przepisów, usprawnić działanie Policji, Straży Granicznej, jak również Biura Ochrony Rządu, a także wyeliminować stwierdzone niespójności, błędy i niedoskonałości obecnych regulacji oraz dostosować prawo krajowe do uregulowań Unii Europejskiej”. Czy w tak określonym celu nie mieściły się postulaty NSZZ Policjantów?

3. Warto jeszcze wskazać dodatkowo, że rozległa nowelizacja obejmuje zmiany w ustawie z dnia 6 kwietnia 2007 r. o Policji, ustawę z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich, ustawę z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej, ustawę z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej, ustawę z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej, ustawę z dnia 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej, ustawę z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia, ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, ustawę z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji, ustawę z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych, ustawę z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu, ustawę z dnia 6 lipca 2001 r. o gromadzeniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji kryminalnych, ustawę z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, ustawę z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej, ustawę z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych, ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, ustawę z dnia 13 października 2005 r. o zasadach ewidencji podatników i płatników, ustawę z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym oraz ustawę z dnia 9 czerwca 2006 r. o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego.
Jak widać, projekt ustawy to głównie zmiana ustawy o Policji. Inne przepisy zawierają nowele ustaw niezwiązane z projektowaną zmianą pierwszej ustawy, a nawet zawierają zmiany ustaw niewchodzące w zakres działów administracji rządowej, przekazany Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji. Wątpliwości budzi także nowelizacja licznych ustaw, często niepowiązanych ze sobą. Nowelizacje niektórych ustaw (pojedyncze przepisy) wydają się przypadkowe i adresatów mogą nawet zaskakiwać, np. nowelizacja ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej lub ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych lub ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi lub ustawy z dnia 13 października 2005 r. o zasadach ewidencji podatników i płatników. Jest to niedopuszczalne z punktu widzenia ustawy o Radzie Ministrów i zasad techniki legislacyjnej.

4. Ewidentny brak 14 rozporządzeń do projektu ustawy o Policji oraz 10 rozporządzeń do innych ustaw zmienionych ustawą o Policji i to o znaczeniu podstawowym dla funkcjonowania projektu ustawy nowelizacyjnej, jest rażącym naruszeniem przyzwoitej legislacji i zasad techniki prawodawczej. Oczywiście, w tej sytuacji nie jest możliwe wyczerpujące ustosunkowanie się do całości opiniowanego projektu. W szczególności, bardzo trudno ocenić merytorycznie niektóre konkretne rozwiązania projektu np. zagadnienie wzajemnego stosunku treści ustawy i treści cytowanego rozporządzenia wykonawczego. Zdaniem Rady Legislacyjnej konieczne jest rygorystyczne przestrzeganie zasady wg której, organ administracji centralnej pragnący rozpocząć procedurę legislacyjną odnośnie opracowanego przez siebie projektu ustawy winien przedstawić jednocześnie komplet rozporządzeń wykonawczych realizujących zawarte w projekcie delegacje ustawowe. Zdaniem Rady Legislacyjnej rażącym jest także posłużenie się swoistą „protezą legislacyjną” w postaci zamieszczenia w ustawie bezterminowej klauzuli o zachowaniu w mocy dotychczasowych przepisów wykonawczych („Dotychczasowe przepisy wykonawcze […] zachowują moc do czasu wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych […]”). Warto przytoczyć pełną treść przepisu art. 30 projektu: „Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 12 ust. 1, art. 15 ust. 8 i 10, art. 18 ust. 8, art. 28 ust. 5, art. 34 ust. 4 pkt 2, art. 57, art. 72 ust. 2 i 3, art. 73 ust. 2 i 7, art. 94 ust. 2, art. 101 ust. 2, art. 102, art. 104 ust. 6 ustawy, o której mowa w art. 1 oraz wydane na podstawie art. 9 ust. 7 pkt 8, art. 9b ust. 5, art. 65 ust. 9 ustawy, o której mowa w art. 3, zachowują moc do czasu wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 12, art. 15 ust. 8 i 10, art. 28 ust. 5, art. 34 ust. 4 pkt 2, art. 57, art. 72 ust. 2, art. 73 ust. 3 i 5, art. 94 ust. 2, art. 104a ustawy, o której mowa w art. 1 oraz na podstawie art. 9b ust. 5, art. 65 ust. 9 ustawy o której mowa w art. 3, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą”. Taka regulacja nie daje nadziei na przygotowanie nowych przepisów wykonawczych w rozsądnym czasie.

II. Uwagi szczegółowe.
1. Na tle obowiązującego systemu prawa, szczegółowe uwagi dotyczącą dostrzeżonych przejawów szeroko pojętej niespójności:
a) w systematyce i oznaczeniach przepisów projektu,
b) wewnątrz poszczególnych przepisów projektu,
c) między przepisami „karnymi” projektu nowelizacji ustawy o Policji,
d) między przepisami „karnymi” projektów nowelizacji różnych ustaw,
e) między treścią przepisów projektu a uzasadnieniem,
f) między przepisami projektu a innymi aktami dotyczącym projektu.
Celem każdej nowelizacji ustawy jest wprowadzenie do niej koniecznych zmian merytorycznych, ale można ją wykorzystać także do wprowadzenia zmian redakcyjnych, czyniących ją bardziej zrozumiałą i funkcjonalną. Uwaga ta dotyczy także projektu nowelizacji obowiązującej ustawy o Policji z 1990 roku, ponieważ wiele jej przepisów jest sformułowanych nie dość jasno, jest „przegadanych” lub zbyt rozbudowanych (artykuły zbudowane z kilkunastu ustępów, które powinny być podzielone na kilka osobnych artykułów). Wady takie można dostrzec na przykład w następujących przepisach: art. 1 ust. 1 (można pominąć określenie „służącą społeczeństwu”, bo to wynika z całokształtu konkretnych zadań określonych w ust. 2); art. 6 ust. 5 (wiadomo, że komenda Policji stanowi aparat pomocniczy komendanta Policji, bo to ogólna zasada prawa administracyjnego, której nie potrzeba przypominać w każdej ustawie szczegółowej; ten pomocniczy charakter komend został zresztą ponownie opisany w art. 6g, zarówno obowiązującym, jak i znowelizowanym); art. 6e ust. 3 (bardziej czytelny byłby zwrot „do dyspozycji jego przełożonego”); art. 27 ust.1; art. 28 ust. 1 (zbędny jest zwrot „na podstawie dobrowolnego zgłoszenia się do służby”, bo w przypadku stosunku służbowego z mianowania przesłanka dobrowolności jest oczywista, art. 62 ust. 2; art. 69a; art. 97; art. 132 ust. 3; art. 135f, art. 135j).
Sformułowane wyżej zastrzeżenia odnoszą się także do tych przepisów innych zmienianych ustaw, które powtarzają zakwestionowane przepisy ustawy o Policji

2. Art. 1 (pkt 1a) – zamiast wyrazu „przestępstw” powinno być „przestępstw i przestępstw skarbowych”.

2a. Art. 1 (pkt 2) – w art. 4 ust. 3 pkt 1 wystarczyłoby zwięzłe sformułowanie „szkoły policyjne i ośrodki szkolenia”, ponieważ objęłoby ono także szkoły wyższe, istniejące i przyszłe, niezależnie od ich siedziby. W art. 4 ust. 3 pkt 2 po określeniu „Centralne Biuro Śledcze” dalsza część zdania jest zbędna, bo oczywiste jest, że wszystkie jednostki organizacyjne Policji (także centralne) wchodzą w skład Policji.
Wątpliwości organizacyjne budzi także wymienienie, obok centralnych jednostek organizacyjnych Policji, Centralnego Biura Śledczego (art. 4 ust. 3 pkt 2). Wydaje się, że jedynym celem takiego wyodrębnienia jest inne zaszeregowanie zwierzchnika CBŚ, ale czy to jest wystarczające uzasadnienie dla takiego umiejscowienia organizacyjnego. W uzasadnieniu projektu stwierdzono, że Centralne Biuro Śledcze KGP znacząco odbiega od zadań stawianych wobec komórek organizacyjnych w KGP i nie mieści się w dotychczas ustalonym podziale instytucjonalnym. Oprócz zwalczania zorganizowanej przestępczości w różnych jej wymiarach, w tym o charakterze: kryminalnym, narkotykowym, czy ekonomicznym, w ramach dotychczasowych struktur Centralnego Biura Śledczego KGP realizowane są przedsięwzięcia w zakresie rozpoznania i zwalczania zagrożeń terrorystycznych, prowadzenia operacji specjalnych, czy wykonywania zadań w zakresie programów ochrony świadków koronnych. Należy podkreślić, że zadania te wykonywane są na rzecz całej formacji policyjnej i niejednokrotnie poza granicami kraju. Uzyskanie przez CBŚ statusu jednostki organizacyjnej Policji o zasięgu krajowym, w powiązaniu z dalszymi zmianami dotyczącymi kompetencji kierownika centralnej jednostki organizacyjnej Policji w zakresie czynności, o których mowa w art. 19, 19a, 19b, 20c i 20d oraz spraw z zakresu stosunku służbowego policjantów (uprawnienia przełożonego właściwego w sprawach osobowych) – w ocenie projektodawcy, wpłynie korzystnie na funkcjonowanie służby śledczej. Planowane zmiany systemowe w zakresie służby śledczej są główną przyczyną projektowanej zmiany, niemniej jednak przyjęta konstrukcja nie wyklucza możliwości utworzenia innej centralnej jednostki organizacyjnej Policji, np. właściwej w sprawach fizycznego zwalczania terroryzmu. Aktualnie zadania te realizuje Biuro Operacji Antyterrorystycznych KGP oraz wyodrębnione pododdziały antyterrorystyczne. Zgodnie z projektowanym art. 7 ust. 3a ustawy, decyzję w sprawie utworzenia oraz likwidacji centralnej jednostki organizacyjnej Policji, w tym Centralnego Biura Śledczego Policji, będzie podejmował Komendant Główny Policji, nadając nazwę jednostce (z wyjątkiem nazwy Centralne Biuro Śledcze Policji zastrzeżonej w ustawie), określając właściwość terytorialną, organizację i zakres działania.
Art. 4 ust. 3 pkt 4 zalicza do składu Policji jednostki badawczo-rozwojowe. To sformułowanie jest zbyt ogólne; wypadałoby je doprecyzować przez wskazanie, że chodzi o jednostki badawczo–rozwojowe zajmujące się działalnością związaną z ustawowymi zadaniami Policji.

3.W art. 1 (pkt 3 i podobnie art. 3 pkt 2) – całkowicie niejasnym jest art. 5 ust. 1a, w którym przewiduje się, że Komendant Główny Policji kieruje Policją, wydając w szczególności zarządzenia i wytyczne. W jednym przepisie połączono nieprawidłowo trzy różne sprawy. Po pierwsze, że Komendant Główny kieruje Policją; po drugie, że Komendant Główny Policji może wydawać zarządzenia jako akty prawa wewnętrznego (takie uprawnienie powinno być uregulowane w poszczególnych przepisach, w których przewidziano wydawanie przepisów prawa wewnętrznego, co jednocześnie pozwoliłoby odróżniać charakterystyczne w stosunkach służbowych rozkazy, jako indywidualne akty kierownictwa wewnętrznego, od zarządzeń, jako aktów prawa wewnętrznego; można by co najwyżej w oddzielnym przepisie wskazać, że w przypadkach przewidzianych w ustawie Komendant Główny Policji wydaje zarządzenia); po trzecie, że Komendant Główny Policji może wydawać wytyczne, które są aktami kierownictwa wewnętrznego, chyba że chodzi i w tym przypadku o akty prawa wewnętrznego, ale w żadnym miejscu ustawy takiej sytuacji nie przewidziano, skąd więc wiadomo, kiedy Komendant Główny Policji miałby wydać zarządzenie, a kiedy wytyczne. Wytyczne są aktami kierownictwa wewnętrznego i wynikają z samego faktu kierownictwa, a ich celem jest wskazanie właściwego sposobu stosowania prawa lub przypomnienie o jego stosowaniu. Trudności pogłębia użycie w przepisie sformułowania „w szczególności”, bo otwiera to możliwości podejmowania wielu czynności podobnych do zarządzeń i wytycznych bez określania ich charakteru, podczas gdy nawet charakter zarządzeń i wytycznych jest w tym przepisie niejasny i proponowany przepis ni to kompetencyjny ni to informacyjny. Zgodnie z art. 93 Konstytucji RP do wydawania zarządzenia wymagana jest podstawa prawna w ustawie. Tu – jak wynika z uzasadnienia do projektu (str. 3 ) – to służby legislacyjne Komendy Głównej Policji widzą konieczność zamieszczania niekonstytucyjnego przepisu. Według nich ten przepis ma stanowić podstawę prawną do wydawania zarządzeń przez Komendanta Głównego Policji (i odpowiednio Komendanta Głównego Straży Granicznej). Stan taki budzi niepokój o poziom służb legislacyjnych centralnego organu administracji rządowej jakim jest Komendant Główny Policji.
Nie można się zgodzić, na projektowany przepis art. 5 ust. 4a, zgodnie z którym Zastępcą Komendanta Głównego Policji może być osoba powołana z korpusu służby cywilnej. Trzeba bowiem pamiętać, że policja jest strukturą zhierarchizowaną, co wymaga odpowiedniego przygotowania służbowego. Stanowiska służbowe w Policji nie mogą być zajmowane przez osoby spoza służby. W przeciwnym razie powstają istotne trudności organizacyjne dotyczące kierownictwa w Policji i wydawania rozkazów i podległości wobec tych rozkazów. Podobne zastrzeżenia dotyczą art. 6b ust 4a.

4. Art. 1 (pkt 3a) – niestety proponowany katalog nie ma charakteru zamkniętego; świadczy o tym użyte sformułowanie „w szczególności”.

5. Art. 1 (pkt 10b) – zamiast wyrazu „minister” powinno być „minister właściwy do spraw wewnętrznych”.

6. Art. 1 (pkt 12a dot. art. 15 ust. 1 pkt 2b):
a. trzykrotnie użyty wyraz „albo” należy zastąpić wyrazem „lub”,
b. dwukrotnie użyty skrócony wyraz „ośrodek” należy określić w pełnym brzmieniu.

7. Art. 1 (pkt 12a dot. art. 15 ust. 1 pkt 5b): w art. 15 ustawy o Policji proponuje się, po pkt 5a dodać nowy pkt 5b w brzmieniu „dokonywania sprawdzenia osób zatrzymanych, tymczasowo aresztowanych, skazanych i doprowadzanych, w celu odnalezienia i odebrania przedmiotów niebezpiecznych, mogących stanowić zagrożenia dla życia, zdrowia lub mienia”.
Zasadnicze wątpliwości budzi niejasność i nieokreśloność pojęcia „sprawdzenie osób”. Nie wiadomo bowiem, na czym owo sprawdzenie ma polegać. Tym samym, niejasny jest zakres nadanego Policji uprawnienia. Dokonanie „sprawdzenia osób” nie zostało też ograniczone celem, bądź warunkiem, stąd nie spełnia konstytucyjnego standardu ograniczenia wolności i praw określonego w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.
Proponowana czynność „sprawdzenia osób”, w istocie polega na przeprowadzeniu przeszukania (kontroli osobistej) wymienionych osób, celem odnalezienia i odebrania określonych przedmiotów.
„Przeszukanie osoby” uregulowane zostało zasadniczo w art. 219 § 2 k.p.k. i 220 k.p.k. Stosownie do wymienionych przepisów, przeszukania osoby, jej odzieży i podręcznych przedmiotów można dokonać w celu znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym, jeżeli istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że wymienione rzeczy tam się znajdują. Przeszukania może dokonać prokurator albo na polecenie sądu lub prokuratora Policja, a w wypadkach wskazanych w ustawie także inny organ. Przeszukania dokonuje się na podstawie postanowienia wydanego przez sąd lub prokuratora. W wypadkach niecierpiących zwłoki, jeżeli postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło być wydane, przeszukanie może być przeprowadzone na podstawie nakazu kierownika jednostki lub legitymacji służbowej. W takim wypadku, czynność przeszukania wymaga zatwierdzenia (zalegalizowania) przez sąd lub prokuratora.
Uprawnienie Policji do „przeszukania osób” w trybie i przypadkach określonych w przepisach k.p.k. przewiduje już obecny art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy o Policji.
Uprawnienie Policji do przeprowadzenia „kontroli osobistej” przewiduje już obecny art. 15 ust. 1 pkt 5 cytowanej ustawy. Stosownie do wymienionego przepisu, warunkiem dokonania kontroli osobistej jest istnienie uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary.
Zauważyć więc należy, że czynności „przeszukania osób” i „kontroli osobistej” ograniczone zostały warunkiem i celem, podczas gdy proponowany nowy przepis nie wprowadza żadnych tego typu ograniczeń, co jest jego zasadniczą wadą.
Należy też zwrócić uwagę, że jeżeli pojęcia osób zatrzymanych, tymczasowo aresztowanych i skazanych są jasne i nie nasuwają wątpliwości interpretacyjnych, to pojęcie „osób doprowadzanych” wydaje się niejasne. Nie wiadomo bowiem, czy chodzi o każdą osobę, która jest doprowadzana z obojętnie jakiego powodu do jakiejkolwiek jednostki (sąd, prokuratura, policja, zakład karny, areszt śledczy, itd.), czy doprowadzana do organu procesowego, celem przeprowadzenia czynności procesowej.

7a Art. 1 (pkt 12a dot. art. 15 ust. 8 pkt 2b) – przy określeniu zakresu spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu wykonawczym nie wolno stosować dodatkowych odesłań.

7b. Art. 1 (pkt. 14) – Dodanie w art. 16 ust. 1 pkt 6 prawa policjantów do stosowania materiałów wybuchowych, powinno być reglamentowane, podobnie jak użycie broni palnej (bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub bezpieczeństwa publicznego).

8 Art. 1 (pkt 15) – wyrazy „życia ludzkiego” należy zastąpić typowym sformułowaniem „życia lub zdrowia”.

9. Art. 1 (pkt 16; podobnie art. 3 pkt 13 i art. 5 pkt 1) – Wydaje się, że nie ma możliwości organizacyjnych zrealizowania przepisów dotyczących wykorzystywania wyposażenia jednych służb przez inne (Policja, Państwowa Straż Pożarna, Straż Graniczna, Biuro Ochrony Rządu); por. art. 18d ustawy o Policji. Powstaje wtedy bardzo poważny problem wzajemnych rozliczeń, a zwierzchnictwo ministra właściwego do spraw wewnętrznych tych problemów nie rozwiąże. Trzeba bowiem pamiętać, że mamy do czynienia z samodzielnymi jednostkami organizacyjnymi, zarówno organizacyjnie, jak i finansowo. Nie zmienia to faktu, że do prowadzenia bezpośrednich działań można wykorzystywać wszystkie konieczne rzeczy zgodnie z obowiązującymi przepisami, nawet jeśli należą do innej służby.
Proponowane przepisy stanowią, że mienie każdej ze służb może być wykorzystywane przy wykonywaniu zadań na rzecz innych służb. Co oznaczają proponowane przepisy? W jaki sposób wyposażenie Policji, np. broń lub kajdanki, mogą być wykorzystywane przy wykonywaniu zadań Państwowej Straży Pożarnej, która nie ma możliwości posługiwać się takim sprzętem i w jaki sposób Policja wykorzysta wozy gaśnicze jednostek PSP do wykonania swoich zadań? Propozycję tę należy uznać za swoiste nieporozumienie. Podobnie należy ocenić przepisy delegacji do wydania zarządzenia przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych – jakie to pozaustawowe zadania poszczególne służby wykonują na rzecz pokrewnych służb? Czy Państwowa Straż Pożarna wykonuje jakieś inne, niż określone ustawowo zadania na rzecz Policji, czy Straży Granicznej? Czy Policja wykonuje jakieś zadania na rzecz PSP, że z tego tytułu minister ma określać w drodze zarządzenia zasady rozliczania kosztów? Przecież te formacje obowiązują zasady wydatkowania środków finansowych z budżetu państwa – czyli ustawa o finansach publicznych. Projektowane przepisy należy skreślić.

10 art. 1 (pkt 17a):
a) należy jeszcze raz zweryfikować katalog przestępstw objętych czynnościami operacyjno-rozpoznawczymi np. dodatkowe wątpliwości pojawiają się na tle pominiętych następujących przepisów kodeksu karnego: art. 202 § 4 i § 4a; 250a, art. 269a i art. 269b, art. art. 287 § 1 i art. 311 k.k.,
b) zbędne jest dwukrotne powołanie art. 299 k.k.,
c) w zakresie przestępstw „przeciwko mieniu i obrotowi gospodarczemu” kryterium nie powinno być sformułowanie „przekracza pięćdziesięciokrotną wysokość najniższego wynagrodzenia”. Raczej chodzi tu o kryterium „znacznej wartości” (zgodnie z k.k.). Wówczas byłoby jednolicie, tak jak to poprawnie określono w zakresie przestępstw „przeciwko obrotowi papierami wartościowymi i instrumentami finansowymi”,
d) błędne określono zakres przestępstw skarbowych poprzez kryterium „przekraczają pięćdziesięciokrotną wysokość najniższego wynagrodzenia”. Należy zauważyć, że w k.k.s. od 2005 r. operuje się wyłącznie kategorią „minimalnego wynagrodzenia”. Poza tym, należy także po wyrazie „skarbowych” dodać sformułowanie „o których mowa w art. 134 § 1 pkt 2 Kodeksu karnego skarbowego”,
e) zamiast wyrazów „środków elektronicznych” powinno być „środków komunikacji elektronicznych” (zgodnie z art. 1 ustawy z 24 września 2008 r. o zmianie ustaw w celu ujednolicenia terminologii informatycznej, Dz.U. nr 171, poz. 1056);
f) ogólnie rzecz biorąc, proponuje się, aby w ust. 1 art. 19 poszerzyć cel czynności operacyjno-rozpoznawczych na „poszukiwanie” oraz „zatrzymanie sprawców”. Wątpliwości budzi ta ostatnia propozycja. Szeroko ujęte przesłanki i tryb zatrzymania osoby podejrzanej określone zostały w art. 244 k.p.k. Zatrzymanie dotyczy więc osoby, która wcześniej (np. za pomocą czynności operacyjno-rozpoznawczych) ustalona została jako sprawca przestępstwa. Przyznanie więc Policji uprawnienia do prowadzenia wymienionych czynności, celem zatrzymania sprawcy, wydaje się całkowicie zbędne.
Na tym tle zdecydowanie krytycznie należy odnieść się do poszerzenia katalogu umyślnych przestępstw w ust. 1 art. 19, na przestępstwa przeciwko mieniu z art. 278 i 279 k.k. Proponowany przepis daje podstawę do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych w sprawach o pospolitą kradzież (art. 278 k.k.) i kradzież z włamaniem (art. 279 k.k.). Oceny tej nie zmienia warunek w postaci wysokości szkody lub wartości mienia.
Na tle art. 19 ust. 2 powstaje także wątpliwość co do właściwości sądu, czy ma to być sąd właściwy rzeczowo ze względu na miejsce położenia centrali jednostki, czy też oddziałów terenowych?
Następnie, na tle art. 19 ust. 3 konieczne wydaje się doprecyzowanie, czy postanowienie o nieudzielaniu zgody przez sąd rodzi skutki tam wymienione (odnośnie wstrzymania kontroli) z chwilą jego wydania, czy też od momentu stwierdzenia prawomocności. Ponadto należałoby rozważyć, czy wstrzymanie kontroli powinien zarządzić „organ zarządzający”, czy też sąd, np. wydając postanowienie.
Również na tle art. 19 ust. 7 powinno się podać treść całej jednostki redakcyjnej ust. 7, zgodnie z Zasadami Techniki Prawodawczej. Istnieje także potrzeba jednoznacznego uregulowania kwestii udokumentowania wniosku, o którym mowa w art. 19 ust. 7, jak i tego, że stosowane dotychczas środki okazały się bezskuteczne albo zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, ze będą one nieskuteczne albo nieprzydatne.
W końcu, na tle art. 19 ust. 17 należy rozważyć dodanie zapisu, że o tych czynnościach należy powiadomić sąd wydający postanowienie w przedmiocie kontroli operacyjnej.

11 art. 1 (pkt 17f):
a. zamiast wyrazów „przestępstw” powinno być „przestępstw lub przestępstw skarbowych”,
b. trzykrotnie użyte wyrazy „postępowania karnego” należy zastąpić przez sformułowanie „postępowania karnego o przestępstwo lub postępowania karnego skarbowego o przestępstwo skarbowe”,
c) W proponowanym ust. 15 art. 19 wątpliwości budzi pojęcie „wszystkie materiały zgromadzone podczas stosowania kontroli operacyjnej”. Stosownie do wymienionego przepisu, w przypadku uzyskania dowodów popełnienia przestępstw określonych w ust. 1, pozwalających na wszczęcie postępowania karnego lub mających znaczenie dla toczącego się postępowania karnego, właściwy organ przekazuje prokuratorowi wszystkie materiały zgromadzone podczas stosowania kontroli operacyjnej. Rzecz w tym, że stosownie do art. 19 ust. 1 ustawy o Policji kontrola operacyjna dotyczyć może wyłącznie przestępstw wyraźnie wymienionych w tym przepisie. Zatem, tylko czynności operacyjne spełniające przesłanki określone w art. 19 ust. 1 prowadzone są zgodnie z ustawą. Policja może więc gromadzić, a następnie przekazać prokuratorowi materiały zgromadzone podczas kontroli operacyjnej, ale tylko takiej, która prowadzona jest zgodnie z ustawą. Policja nie może gromadzić, a następnie nie może przekazać prokuratorowi, a prokurator nie może przyjąć materiałów zgromadzonych podczas stosowania kontroli operacyjnej sprzecznej z ustawą.
Tym samym, Policja ma obowiązek przekazać prokuratorowi wszystkie materiały zgromadzone podczas kontroli operacyjnej dotyczące tylko przestępstw wymienionych w ust. 1, albowiem tylko takie materiały posiadają walor legalności. Wszelkie inne materiały, w tym dotyczące innych przestępstw niż wymienione w ust. 1, jako uzyskane niezgodnie z ustawą muszą zostać zniszczone, zgodnie z ust. 17 art. 19. O konieczności usunięcia (fizycznego zniszczenia) materiałów uzyskanych w sposób sprzeczny z ustawą przesądza art. 51 ust. 4 Konstytucji. Obrazowo rzecz ujmując, Policja nie może przekazać prokuratorowi zgromadzonego podczas stosowania kontroli operacyjnej materiału w postaci plotek dotyczących przestępstwa niekatalogowego, albowiem taki materiał uzyskany został w sposób sprzeczny z ustawą (jest nielegalny). W praktyce, przekazywanie takich materiałów odbywa się w postaci przekazania protokołu z podsłuchanych rozmów, który zamieszczany jest w aktach sprawy. Materiał może zatem dotyczyć rozmów prowadzonych przez osoby, które nie mają żadnego związku z popełnionym przestępstwem i prowadzonym postępowaniem karnym. Niestety taki protokół dostępny jest dla wszystkich stron oraz innych uczestników postępowania, którzy uzyskają zgodę na zaznajomienie się z aktami sprawy.
Mając to na uwadze, należy przyjąć, że Policja jest obowiązana przedstawić prokuratorowi wyłącznie dowody pozwalające na wszczęcie postępowania li tylko o przestępstwo wymienione w art. 19 ust. 1 lub mające znaczenie dla toczącego się postępowania o takie przestępstwo. W pozostałym zakresie, informacje (dane) podlegają protokolarnemu zniszczeniu. Policja nie może przechowywać tych informacji jako uzyskanych niezgodnie z ustawą. Materiały te nie mogą być też przechowywane z uwagi na ich potencjalną przydatność. Do czasu zniszczenia materiałów, Policja obowiązana jest uniemożliwić dostęp do nich osobom nieuprawnionym.

12 Art. 1 (pkt 17g):
a. zamiast wyrazów „przestępstw” (trzykrotnie) powinno być „przestępstw lub przestępstw skarbowych”,
b. zamiast wyrazów: utraty informacji” powinno być „utraty informacji lub danych”,
c. po wyrazie „osoby podejrzanej” dodać wyraz „podejrzanego”.

13 Art. 1 (pkt 17h):
a. dwukrotnie użyte wyrazy „postępowania karnego” należy zastąpić przez sformułowanie „postępowania karnego o przestępstwo lub postępowania karnego skarbowego o przestępstwo skarbowe”,
b. zamiast wyrazów „przestępstw” powinno być „przestępstw lub przestępstw skarbowych”.

14 Art. 1 (pkt 18a)
a. zamiast wyrazów „przestępstw” powinno być dwukrotnie „przestępstw lub przestępstw skarbowych”,
b. z określenia „przez czas oznaczony” nie wynika wyraźnie np. na jak długo i czy także wielokrotnie?
c) podobne rozwiązanie zawierają proponowane ust. 7–9 art. 19a.
W ust. 7 mowa jest bowiem o konieczności przekazania prokuratorowi „wszystkich materiałów zgromadzonych […]”. Trzeba jednak zauważyć, że stosownie do ust. 8 zgromadzone materiały niezawierające dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego (chodzi o postępowanie tylko w sprawie o przestępstwa „katalogowe z art. 19 ust. 1”) podlegają zniszczeniu niezwłocznie po zakończeniu tych czynności. Co prawda, w ust. 7 mowa jest o „wszystkich materiałach”, ale mając na względzie regulację ust. 8, nakazującą niezwłoczne zniszczenie dowodów przestępstw „niekatalogowych”, w drodze interpretacji należy przyjąć, że w ust. 7 chodzi o „wszystkie materiały” dotyczące przestępstw „katalogowych”. W tym wypadku, zasada poprawnej legislacji wymaga jednak usunięcia z ust. 7 mylącego słowa „wszystkie”. Należy także rozważyć tutaj dodanie zapisu, że o tych czynnościach należy powiadomić sąd w przedmiocie kontroli operacyjnej.
c. przepis art. 19 ust. 7 stanowi, że w przypadku uzyskania dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego, lub mających znaczenie dla toczącego się postępowania karnego, organy poszczególnych służb przekazują prokuratorowi okręgowemu wszystkie materiały zgromadzone podczas czynności, o których mowa w art. 19 ust. 1. Należy podkreślić, że wprowadza się tutaj obowiązek przekazania prokuratorowi okręgowemu (bez żadnego dokładnego wskazania) zgromadzonej dokumentacji, celem wszczęcia postępowania karmnego.
Wydaje się, że konstrukcja przyjęta w tym przepisie z racji niedokładnego dookreślenia organu właściwego do przyjęcia przedmiotowych dokumentów nie jest poprawna. Słusznym byłoby raczej pozostanie przy dotychczasowym rozwiązaniu, przyjętym m.in. w ustawie o CBA, zgodnie z którym materiały te przekazywane winny być Prokuratorowi Generalnemu.

15 Art. 1 (pkt 18b):
a. trzykrotnie użyte wyrazy „postępowania karnego” należy zastąpić przez sformułowanie „postępowania karnego o przestępstwo lub postępowania karnego skarbowego o przestępstwo skarbowe”,
b. zdanie drugie („W postępowaniu przed sądem […]”) jest powtórką z art. 1 pkt 19f. W tym wypadku wystarczy tylko technika odesłania.

16.Art. 1 (19b ust. 5) – zbieżne uwagi jak poprzednio. W szczególności, do uwag zawartych wyżej dot. art. 1 pkt 17, 19 i 19b, zwrócić należy uwagę, że stosownie do proponowanego art. 9e ust. 16 ustawy o Straży Granicznej (Art. 3 pkt 9e projektu) w przypadku uzyskania dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego lub mających znaczenie dla toczącego się postępowania karnego, Komendant Główny Straży Granicznej (inny organ) przekazuje właściwemu prokuratorowi materiały zgromadzone podczas stosowania kontroli operacyjnej, które zawierają takie dowody. W tym wypadku, nie przekazuje się wszystkich materiałów zgromadzonych podczas kontroli operacyjnej, ale wyłącznie materiały, które dotyczą przestępstw „katalogowych”. Powyższe uregulowanie uznać należy za poprawne i właściwe, gdyż nie daje możliwości wprowadzenia do postępowania karnego dowodów dotyczących przestępstw „niekatalogowych”, a tym samym ujawnienia prywatnej (intymnej) sfery osób, które nie mają związku ze sprawą.
Nie może budzić też wątpliwości, że w proponowanym art. 9e ust. 16 kwestię zakresu materiałów z kontroli operacyjnej, które przekazywane są prokuratorowi, uregulowano odmiennie niż w omówionych wyżej przepisach ustawy o Policji. Stanowi to dodatkowy argument za zmianą stosownych przepisów ustawy o Policji.

17 Art. 1 (pkt 20b) – zamiast wyrazów „przestępstw” powinno być „przestępstw lub przestępstw skarbowych”.

18.Art. 1 (pkt 20c):
a) po wyrazie „pobierać” dodać wyraz „uzyskiwać” (konieczna spójność wewnętrzna z pkt 2c),
b) zamiast wyrazów „przechowywane i przetwarzane” powinno być wyrażenie
„przechowywanie, przetwarzane i zabezpieczane”.

19. Art. 1 (pkt 20g) – w zakresie spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu wykonawczym pominięto kwestie dotyczące „pobierania” i „uzyskiwania” (konieczna spójność wewnętrzna do pkt 2d).

20. Art. 1 (pkt 22):
a) zamiast wyrazu „zezwalać” powinno być „zezwolić”,
b) zamiast wyrazów „przestępstw” powinno być „przestępstw lub przestępstw
skarbowych”.

21. Art. 1 (pkt 27) – przed wyrazem „podejrzanego” dodać wyrazy „osób podejrzanych”.

22. Art. 1 (pkt 31) – Poważne wątpliwości budzi też możliwość przenoszenia ze służb w jednej formacji do drugiej formacji (por. art. 25a ustawy o Policji), zwłaszcza w oparciu o tak nieczytelne kryterium, jak szczególne predyspozycje.

23. Art. 1 (pkt 32) – w art. 28 ust. 4a wystarczy napisać, że policjant otrzymuje
„legitymację służbową”, zamiast „legitymację służbową policjanta”.

24. Art. 1 (pkt 35) – dotychczasowe sformułowanie art. 33 ust. 4 jest lepsze, niż proponowane w ustawie zmieniającej, ponieważ to drugie sugeruje, że policjant uprawniony do dodatku służbowego w ogóle nie ma prawa do czasu wolnego od służby, a nie tylko w zamian za czas służby przekraczający normę.

25. Art. 1 (pkt 42):
a) zamiast wyrazów „postępowanie karne albo postępowanie karne skarbowe” wprowadzić sformułowanie „postępowanie karne o przestępstwo lub postępowanie karne skarbowe o przestępstwo karne skarbowe”,
b) zamiast wyrazów „przestępstwo albo przestępstwo skarbowe” powinno być
„przestępstwo lub przestępstwo skarbowe”,
c) W art. 42 ust. 2 byłoby lepiej napisać, że jeżeli policjant w ciągu 7 dni od dnia przywrócenia do służby nie zgłosi gotowości niezwłocznego stawienia się do służby, to jego stosunek służbowy wygasa,
d) Wątpliwa jest zasadność ustanowienia aż czternastodniowego terminu oczekiwania na opinię związku zawodowego w sprawie zwolnienia policjanta ze służby, skoro w kodeksie pracy termin ten jest pięciodniowy (art. 43 ust. 2).

26. Art. 1 (pkt 54) – W art. 63 ust. 4 należałoby wprowadzić wyjątek dla przynależności do międzynarodowych organizacji związkowych, ponieważ art. 67 ust. 2 ustawy o Policji stanowi o odpowiednim stosowaniu do policjantów ustawy o związkach zawodowych.

27. Art. 1 (pkt 58) – art. 71a ust. 1 stanowi, że w sprawach bezpiecznych i higienicznych warunków służby do policjantów mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy. Z tym przepisem nie jest do pogodzenia ustęp 2. omawianego artykułu, upoważniający ministra właściwego do spraw wewnętrznych do wprowadzenia ograniczeń w stosowaniu przepisów kodeksowych do policjantów w drodze rozporządzenia. Rozporządzenie jest bowiem aktem prawnym rangi niższej od ustawy i nie może wyłączać stosowania ustawy, a konkretnie art. 71a ust. 1. Trzeba przy tym zauważyć, że upoważnienie dla ministra zawarte w art. 71a ust. 2 jest sformułowane bardzo ogólnie, a więc właściwie daje podstawę do nieograniczonego wyłączenia stosowania Kodeksu pracy. Jeśli zatem konieczne jest ograniczenie stosowania kodeksowych przepisów bhp, to należy je określić w ustawie, a nie w przepisach wykonawczych. Podobne zastrzeżenie dotyczy art. 121 ust. 3, który pozwala ministrowi stworzyć w rozporządzeniu podstawę do wstrzymania, obniżenia lub potrącenia dodatków do uposażenia mających podstawę ustawową w art. 121 ust 1 ustawy o Policji.

28. Art. 1 (pkt 59) – przepis art. 73 ust. 2 jest sformułowany niejasno, ponieważ rodzi on wątpliwość, czy w razie zbiegu uprawnień do dopłaty urlopowej przysługuje ona tylko jednemu z małżonków służących w Policji, czy też członkowie rodziny mają prawo do takiej dopłaty z tytułu służby tylko jednego małżonka.

29. Art.1 (pkt 56):
a) zamiast wyrazów „postępowanie karne, postępowanie karne skarbowe, postępowania w sprawach o wykroczenia” powinno być „postępowanie karne o przestępstwo, postępowanie karne skarbowe o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe lub postępowanie w sprawach o wykroczenia”,
b) zamiast wyrazów „przestępstwa lub wykroczenia albo przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego” powinno być sformułowanie „przestępstwa, wykroczenia, przestępstwa skarbowego, wykroczenia skarbowego”.

30. Art. 1 (pkt 60) – Redakcja art. 80 jest niezręczna, ponieważ rozumiana dosłownie może oznaczać, że okres służby w Policji jest podstawą do nabywania uprawnień policyjnych. Zapewne jednak intencja ustawodawcy jest w tym przypadku inna, dlatego byłoby może lepiej użyć zwrotu „w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem pracowniczym”.

31. Art. 1 (pkt 77): zamiast wyrazów „postępowania karnego lub dyscyplinarnego” powinno być sformułowanie: „postępowania karnego o przestępstwo, postępowania karnego skarbowego o przestępstwo skarbowe lub wykroczenia skarbowego, postępowania w sprawach o wykroczenia lub postępowania dyscyplinarnego”.

32. Art. 1 (pkt 87c): zamiast wyrazu „czynu” powinno być „przewinienia
dyscyplinarnego”.

33. Art. 1 (pkt 90): powstaje wątpliwość, czy zamiast pełnej implementacji wolno
zastosować jedynie technikę odesłania „do decyzji Rady”.

34. Art. 2 (pkt 1) – dlaczego katalog „przestępstw przeciwko środowisku” ograniczono jedynie do kodeksu karnego, a więc pominięto tutaj przestępstwa przeciwko środowisku z pozakodeksowych ustaw karnych.

35. Art. 2 – nasuwają się dwie uwagi ogólne:
a) niektóre uwagi krytyczne zgłoszone do projektu zmian ustawy o Policji są dość
podobne,
b) niektóre proponowane zmiany legislacyjne są dosłownym powtórzeniem
przepisów ustawy o Policji zob. np. pkt 13.

36. Art. 8 – zamiast wyrazów „przestępstw” powinno być „przestępstw lub przestępstw skarbowych”.

37. Art. 10 – podobna uwaga jak do art. 8.

38. Art. 11 (pkt 3):
a) zamiast wyrazów „przestępstw” powinno być „przestępstw lub przestępstw
skarbowych”,
b) zamiast wyrazów „postępowania karnego” powinno być sformułowanie „postępowania karnego o przestępstwo lub postępowania karnego skarbowego o przestępstwo skarbowe”.

39. Art. 11 (pkt 4): zamiast wyrazów „nie karana za popełnienie przestępstwa” powinno być typowe sformułowanie „który nie był skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe” (konieczna spójność zewnętrzna z ustawą o Policji).

40. Art. 11 (pkt 11):
a) zamiast wyrazów „postępowanie karne, postępowanie karne skarbowe, postępowania w sprawach o wykroczenia” powinno być „postępowanie karne o przestępstwo, postępowanie karne skarbowe o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe lub postępowanie w sprawach o wykroczenia” (konieczna spójność wewnętrzna przepisu).

41. Art. 17 po wyrazie „organom podatkowym” dodać wyrazy „organom kontroli
skarbowej”.

42. Art. 32 – okres vacatio legis „14 dni” nie jest racjonalny i jest rażącą przesadą, jeżeli uwzględni się niezwykłą obszerność tego projektu.

Konkluzja

Rada Legislacyjna nie rekomenduje projektu do dalszych prac legislacyjnych. Wobec powyższych uwag i zastrzeżeń, należałoby raczej przygotować nową ustawę o Policji albo znacząco ograniczyć zakres przygotowanej nowelizacji (np. do implementacji Decyzji Rady).

Projekt opinii przygotowali:ks. prof. dr hab. Sławomir Fundowicz,
prof. dr hab. Michał Seweryński,
prof. dr hab. Zygfryd Siwik.

Zaczeliby od załatania dziur w swoich (czyt. rządowych i policyjnych) systemach. Co rusz jakiś hacker włamuje się do mniej lub bardziej ważnych instytucji. A co do zdalnego przeszukania to panowie naoglądali się za dużo filmów typu matrix, hackerzy itp. Odpowiednio zabezpieczony linux będzie kichał na ichne zapędy.

Witam!

Mam pytanie - co sądzicie o takiej sytuacji: Policja zwraca komputer i karty pamięci które zatrzymała w toku śledztwa i przekazała biegłemu. Oczywiście niczego nie znaleziono bo zabrano sprzęt osobie która z prowadzoną przez Policję sprawą nie miała nic wspólnego. Na jednej ze zwróconych kart brakuje kilku filmików z wakacji (aparat daje komunikat, że nie można odtworzyć tego pliku a na karcie brak plików wideo). Na drugiej karcie znalazły się pliki AUTORON.INF i mały plik .exe z trojanem których wcześniej nie było (data utworzenia odpowiada dacie kiedy komputer przebywał u biegłego). Co począć z takim fantem?