Biblioteczne ograniczanie konsumentów w reprodukcji "do 1 arkusza wydawniczego" klauzulą abuzywną

Dziś zapadł wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie regulaminu biblioteki, o której pisałem w styczniu, w tekście Pozew przeciwko bibliotece w związku z ograniczeniem możliwości kopiowania do jednego arkusza wydawniczego. Sąd przychylił się do tez pozwu i uznał, że wskazana tam klauzula jest klauzulą niedozwoloną. Przechodzimy zatem ten sam proces, który przećwiczyliśmy już w przypadku zakazu fotografowania w muzeach (por. Regulaminowy zakaz fotografowania w muzeach to klauzula abuzywna (sygn. XVII Amc 1145/09)), ale tym razem w regulaminach bibliotecznych. Dzisiejszy wyrok SOKiK nosi sygnaturę XVII Amc 113/11. Czekamy jeszcze na pisemne uzasadnienie wyroku, o które poprosił powód - Michał Kosiarski.

Jednocześnie można oczekiwać, że stosowna klauzula pojawi się niebawem w prowadzonym przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów Rejestrze klauzul niedozwolonych (podobnie było w przypadku muzeów i zakazu fotografowania: "Zakaz fotografowania w muzeach" już wpisany do Rejestru). W konsekwencji zaś spodziewam się, że kolejne ważne instytucje będą chciały się odnieść do tego stanu, który pojawia się po wyroku (podobnie jak w przypadku muzeów: Zakaz fotografowania w muzeach: stanowisko Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów). Biblioteki zaś mogą się spodziewać, że odwiedzający je konsumenci bacznie będą się przyglądali, czy aby takiej klauzuli gdzieś w regulaminie nie ma. A jeśli będzie, to pewnie będą pokazywali bibliotekarzom wpis do rejestru.

Istnieje różnica między tym, co publiczne, a tym co biznesowe. Rozumiem, że instytucje publiczne mają kłopoty z finansowaniem swojej działalności i starają się działać nieco bardziej komercyjnie (np. pobierając opłaty związane z fotografowaniem, kserowaniem, pozyskiwaniem informacji publicznej, etc.). Taka różnica między tym co publiczne i realizujące jakieś zadania publiczne, a tym co prywatne i realizujące jakieś zadanie biznesowe, istnieć powinna. Problem tylko w ustaleniu granicy, która dziś przebiega gdzieś w szarej, albo zacienionej strefie braku dostrzegania problemu. Sygnalizowałem to m.in. w tekstach na temat ponownego wykorzystania informacji z sektora publicznego (por. O równych i równiejszych oraz o opłatach, które niektórzy winszują sobie za informacje (publiczne)).

Jeśli instytucje publiczne chcą działać biznesowo, to muszą liczyć się również z tym, że same zostaną uznane za przedsiębiorstwa, a ich wzorce umowne z konsumentami zostaną poddane ocenie przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. A w przypadku naruszenia prawa - takie wzorce umowne zostaną zakwestionowane przez sąd.

W przypadku bibliotek zaczęło się od tekstu Reprografia w bibliotekach. Potem środowisko biblioteczne, któremu sygnalizowałem problem, zasugerowało, że lepiej może pozwać ZOO w związku próbami pobierania opłat za możliwość fotografowania zwierząt. Być może to kolejny etap rozpoznawania tematu.

Tymczasem, podobnie jak zakwestionowanie klauzuli stosowanej w Muzeum we Wrześni powoduje konsekwencje dla Muzeum na Wawelu, tak zakwestionowanie klauzuli Biblioteki Miejskiej w Suwałkach musi rodzić konsekwencje dla Biblioteki Narodowej...

Przeczytaj również: Decyzja w sprawie okładek płyt Warnera oraz Vision: druga decyzja UOKiK w sprawie klauzul na opakowaniach płyt DVD.

PS

"Powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny" - tak brzmi art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego. To kolejna z możliwych podstaw litygacji strategicznych, za pomocą których można testować istnienie monopolu informacyjnego (np. gdy się twierdzi, że coś jest materiałem urzędowym i - na gruncie art. 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych - w ogóle nie jest przedmiotem prawa autorskiego).