Rząd proponuje zmiany w systemie dozoru elektronicznego: objęcie systemem większej grupy skazanych

Na wczorajszym posiedzeniu Rady Ministrów zostały przyjęte m.in. dwa projekty ustaw, które są interesujące z perspektywy tego serwisu. W tej notatce przybliżę Projekt ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego. Drugi z projektów to Projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne, któremu poświęcę kolejną notatkę. Jeśli chodzi o dozór - rząd postanowił poprawić kryteria stosowania dozoru elektronicznego, gdyż "okazały się w praktyce zbyt wąskie".

Treści obu wspomnianych projektów nie dołączono do notatek na temat przyjęcia przez rząd propozycji nowelizacji.

Pierwszy z wymienionych projektów, tj. Projekt ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego, został przedłożony przez ministra sprawiedliwości. Omówienie projektu po Radzie Ministrów znajduje się w dedykowanej notatce. Czytamy tam:

Projektowane rozwiązania usprawniają procedury dotyczące wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego (SDE).

Zgodnie z oceną Ministerstwa Sprawiedliwości, aktualnie obowiązujące kryteria kwalifikacji skazanych na SDE okazały się w praktyce zbyt wąskie. Z tego względu rozszerzono zakres możliwości objęcia tym system większej grupy skazanych, chodzi o skazanych na karę do 1 roku pozbawienia wolności, którzy dotychczas nie zgłosili się do odbycia kary w jednostkach penitencjarnych (ok. 31 tys. osób). Zgodnie z przepisami, zastosowanie wobec tych osób SDE będzie każdorazowo oceniane przez sąd penitencjarny.

Kolejną ważną zmianą jest rezygnacja z obowiązku uzyskiwania od skazanych zgody na taką formę odbywania kary. O zastosowaniu dozoru decyzję ma podejmować autonomicznie sąd penitencjarny, a skazany nie będzie ponosić kosztów jej wykonania. Zrezygnowano również z obowiązującego obecnie przepisu, na podstawie którego skazany, odbywający karę w systemie SDE, objęty był obligatoryjnie dodatkowym dozorem kuratora zawodowego. Przyjęte rozwiązania pozwolą uniknąć dublowania czynności kontrolnych wobec skazanego.

Ważną zmianą jest wprowadzenie przepisu regulującego termin zakończenia kary odbywanej w systemie SDE. Nowy przepis mówi, że jeśli w czasie odbywania kary w tym systemie nie uchylono zezwolenia na odbycie kary w SDE, kara ta jest wykonana z dniem zakończenia okresu objętego dozorem elektronicznym.

Zgodnie z projektem ustawy, począwszy od 1 stycznia 2011 r. (data wejścia w życie nowelizacji) Ministerstwo Sprawiedliwości przejmie Centralę Monitorowania. Sprecyzowano rodzaj danych przeznaczonych do archiwizacji, pozostawiając jednocześnie w systemie elektronicznym możliwość przechowywania odpersonalizowanych informacji, niezbędnych do przeprowadzania analizy działania systemu SDE.

Na stronach Ministerstwa Sprawiedliwości opublikowano również omówienie: Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego. Tam zaś czytamy:

(...)
Postulowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości zmiany koncentrują się głównie na:
1) poszerzeniu katalogu skazanych, mogących odbywać orzeczoną karę w SDE;
2) racjonalizacji i usprawnieniu systemu udzielania zezwoleń na odbywanie kary pozbawienia wolności w SDE przez wskazane sądy penitencjarne;
3) uzasadnionym podziale obowiązków podmiotów uczestniczących w wykonywaniu kary pozbawienia wolności w SDE, w szczególności na rezygnacji z części niepotrzebnych obowiązków spoczywających, zgodnie z dotychczasowym brzmieniem ustawy, na sądowych kuratorach zawodowych i sędziach penitencjarnych.

Zgodnie z zaproponowanym kierunkiem nowelizacji istotnie zwiększa się możliwość wykonania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Będzie ją spełniało szacunkowo łącznie 11 400 skazanych z jednostek penitencjarnych. Projektodawca założył bowiem objęcie systemem dozoru elektronicznego potencjalnie wszystkich przestępców, skazanych na tzw. krótkoterminowe kary do roku pozbawienia wolności. Istotną grupą skazanych, której SDE stwarza szansę odbycia kary są skazani na karę do 1 roku pozbawienia wolności, którzy dotychczas nie zgłosili się do jej odbycia w jednostkach penitencjarnych – sytuacja ta dotyczy ok. 31 000 skazanych (według sprawozdania CZSW na 31.12.2009 r.).

Przypomnijmy, że zgodnie z aktualnie obowiązującą regulacją ustawową, o odbywanie kary w SDE mogą ubiegać się skazani na karę pozbawienia wolności nie przekraczającą 6 miesięcy (którzy nie zaczęli jej odbywać, a nie minął im termin stawiennictwa do zakładu karnego) oraz skazani na karę pozbawienia wolności nie przekraczającą roku, jeżeli czas do odbycia tej kary nie przekracza 6 miesięcy.

Zastosowanie dozoru elektronicznego podlegać oczywiście będzie w każdym indywidualnym przypadku ocenie sądu penitencjarnego, który przed podjęciem decyzji o skierowaniu skazanego do dozoru elektronicznego dokona analizy jego cech osobowościowych, a także rodzaju i charakteru popełnionego przestępstwa.

Ponadto, jednym z najważniejszych założeń przyjętego dzisiaj przez Radę Ministrów projektu jest również racjonalizacja kosztów wykonania kar, a zatem racjonalizacja funkcjonowania systemu dozoru elektronicznego poprzez maksymalne, dopuszczalne zwiększenie populacji skazanych mogących odbywać karę w SDE. Możliwi to jak najbardziej efektywne wykorzystanie systemu i realizację możliwie jak największej liczby kar odbywanych przez skazanych w SDE w stosunku do wykonywania kary bezwzględnego pozbawienia wolności w warunkach więziennych. Wykonanie kary w SDE przynosi nie tylko rozliczne korzyści w wymiarze społecznym, osobistym i zawodowym dla skazanego, gdyż wykonanie tej kary (stosując bezwzględną kontrolę zachowania i obowiązków skazanego wyznaczonych przez sąd penitencjarny. Nie pozbawia go możliwości wykonywania pracy zarobkowej (dzięki której utrzymuje siebie i swoją rodzinę) oraz wykonywania obowiązków życiowych i rodzinnych, głównie opieki nad osobami zależnymi i funkcjonowania w życiu publicznym na zasadach określonych przez sąd.

Należy podkreślić, że wykonanie kary pozbawienia wolności w SDE (w odniesieniu do każdego skazanego) bardzo istotnie ogranicza wydatki budżetu państwa na pomoc socjalną i przeciwdziałanie bezrobociu - w przypadku więźniów i ich rodzin są oni w większości wieloletnimi świadczeniobiorcami wszelkich form pomocy społecznej i korzystają z rożnych form pomocy dla bezrobotnych.

Aby zapoznać się z samym projektem, należy poświęcić chwilę na przejrzenie odrębnej części serwisu Ministerstwa Sprawiedliwości (a przecież można było z notatki po posiedzeniu rządu podlinkować do treści projektów):

• Projekt ustawy (format RTF, 87 KB)
• Uzasadnienie (format RTF, 68 KB)

Powyższe linki dotyczą projektu datowanego na 21 stycznia, który został skierowany dzień później do rozpatrzenia przez stały komitet Rady Ministrów. Zacytujmy fragmenty tego projektu:

Art. 1. W ustawie z dnia 7 września 2007 r. o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (Dz. U. z 2008 r. Nr 172, poz. 1069 oraz z 2009 r. Nr 19, poz. 100) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 2 w ust. 4 pkt 3 otrzymuje brzmienie:
„3) centralę monitorowania - centrum komputerowe wyposażone w narzędzia do przetwarzania danych osobowych, w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926, z późn. zm. )), do rejestrowania, gromadzenia, odtwarzania, przechowywania, zabezpieczenia i przekazywania uprawnionym organom informacji odnoszących się do przestrzegania przez skazanego nałożonego na niego przez sąd penitencjarny obowiązku pozostawania w miejscu stałego pobytu lub w innym wskazanym miejscu w wyznaczonym czasie, jak również obowiązku powstrzymania się od przebywania w określonych miejscach lub zakazu zbliżania się do określonej osoby.”;

2) w art. 3 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Czynności materialno-techniczne związane z kontrolą zachowania skazanego
w czasie odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego przy użyciu środków technicznych powierza się upoważnionemu podmiotowi dozorującemu,
w całości lub w części.”;

3) po art. 4 dodaje się art. 4a w brzmieniu:
„Art. 4a. Podmiotem prowadzącym centralę monitorowania może być upoważniony podmiot dozorujący lub jednostka organizacyjna podległa Ministrowi Sprawiedliwości.”;

(...)

5) art. 6 otrzymuje brzmienie:
„Art. 6. 1. Sąd penitencjarny może udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności nieprzekraczającej jednego roku w systemie dozoru elektronicznego, skazanemu na taką karę, posiadającemu określone miejsce stałego pobytu oraz zgodę osób pełnoletnich wspólnie z nim zamieszkujących, jeżeli jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary oraz jeżeli względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą jego osadzenia w zakładzie karnym, a udzieleniu takiego zezwolenia nie stoją na przeszkodzie warunki mieszkaniowe skazanego umożliwiające funkcjonowanie systemu dozoru elektronicznego, a także możliwości techniczno – organizacyjne wykonywania tego dozoru przez upoważniony podmiot dozorujący, zwane dalej „warunkami technicznymi”. Jeżeli skazany rozpoczął już odbywanie kary pozbawienia wolności należy mieć ponadto na względzie dotychczasowe zachowanie skazanego
w czasie odbywania kary.

2. Przepisy ust. 1 stosuje się odpowiednio do skazanego, któremu wymierzono dwie lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno, nieprzekraczające w sumie jednego roku.

3. Zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie udziela się skazanemu w warunkach określonych w art. 64 § 2 Kodeksu karnego.”;

(...)

8) art. 12 otrzymuje brzmienie:
„Art. 12. W przypadku orzeczenia wobec skazanego zakazu zbliżania się do określonej osoby, o którym mowa w art. 8 ust. 3, sąd penitencjarny poucza tę osobę o prawie do wystąpienia z wnioskiem o wyposażenie jej w stacjonarne lub przenośne urządzenie monitorujące lub rejestrujące, a w przypadku wyposażenia jej w urządzenie również o sposobie postępowania z takim urządzeniem, w tym o czynnościach kontrolnych związanych z funkcjonowaniem aparatury monitorującej przeprowadzanych przez upoważniony podmiot dozorujący.”;

(...)

10) w art. 15:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Skazany ma obowiązek zgłoszenia podmiotowi prowadzącemu centralę monitorowania gotowości do zainstalowania elektronicznego urządzenia rejestrującego lub założenia nadajnika, w terminie i w sposób określony przez sąd penitencjarny.”,
b) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
„3. Podmiot prowadzący centralę monitorowania ma obowiązek rejestracji zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1.”;

11) w art. 16 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. O niezgłoszeniu przez skazanego gotowości, o której mowa w art. 15 ust. 1, albo o uchylaniu się skazanego od niezwłocznego zainstalowania przez upoważniony podmiot dozorujący elektronicznego urządzenia rejestrującego lub od założenia nadajnika, upoważniony podmiot dozorujący niezwłocznie informuje sądowego kuratora zawodowego oraz sąd penitencjarny, który udzielił zezwolenia.”;

12) w art. 17:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Jeżeli skazany nie zachowa wyznaczonego terminu do zgłoszenia podmiotowi prowadzącemu centralę monitorowania gotowości, o której mowa w art. 15 ust. 1, albo uchyla się od niezwłocznego zainstalowania przez upoważniony podmiot dozorujący elektronicznego urządzenia rejestrującego lub od założenia nadajnika, sąd penitencjarny niezwłocznie uchyla zezwolenie na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego i poleca doprowadzenie go do zakładu karnego.”,

(...)
38) art. 57 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. W zakresie czynności, o których mowa w art. 56 ust. 1, sądowy kurator zawodowy, podmiot prowadzący centralę monitorowania oraz upoważniony podmiot dozorujący wykonują polecenia sędziego penitencjarnego; upoważniony podmiot dozorujący jest również organem uprawnionym do wykonywania orzeczeń.”;

39) w art. 58 uchyla się ust. 3;

40) w art. 59:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Czynności materialno-techniczne powierzone w szczególności upoważnionemu podmiotowi dozorującemu polegają na kontroli przestrzegania przez skazanego nałożonego na niego przez sąd penitencjarny obowiązku pozostawania w miejscu stałego pobytu lub w innym wskazanym miejscu w wyznaczonym czasie, a także obowiązku powstrzymania się od przebywania w określonych miejscach lub zakazu zbliżania się do określonej osoby, za zgodą tej osoby.”;
b) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
„3. Podmiot prowadzący centralę monitorowania obowiązany jest rejestrować każde zdarzenie polegające na przerwaniu lub nawiązaniu łączności między środkami technicznymi oraz każdą manipulację, a także wyczerpanie się wewnętrznego źródła zasilania, zwane dalej "zdarzeniem podlegającym rejestracji.”;

41) w art. 60 ust. 1 – 4 otrzymują brzmienie:
„1. Podmiot prowadzący centralę monitorowania przechowuje i archiwizuje dane osobowe oraz informacje zarejestrowane w związku z wykonywaniem czynności materialno-technicznych, o których mowa w art. 59, w sposób zapewniający bezpieczeństwo przechowywanych danych i informacji.
2. Dane i informacje, o których mowa w ust. 1, podmiot prowadzący centralę monitorowania jest obowiązany przechowywać przez okres 2 lat od chwili zakończenia wykonywania kary przez skazanego.
3. W przypadku zaprzestania działalności przez podmiot prowadzący centralę monitorowania dane i informacje, o których mowa w ust. 1, przechowuje podmiot wskazany przez Ministra Sprawiedliwości.
4. Podmiot prowadzący centralę monitorowania usuwa dane i informacje, o których mowa w ust. 1, niezwłocznie po upływie okresu ich przechowywania.”;

42) art. 61 otrzymuje brzmienie:
„Art. 61. Dane osobowe oraz informacje zarejestrowane w związku z kontrolą przestrzegania przez skazanego nałożonego na niego przez sąd penitencjarny obowiązku pozostawania w miejscu stałego pobytu lub w innym wskazanym miejscu w wyznaczonym czasie, a także obowiązku powstrzymania się od przebywania w określonych miejscach lub zakazu zbliżania się do określonej osoby, za zgodą tej osoby, mogą być ujawnione Policji oraz przetwarzane przez Policję, wyłącznie w celu zapobiegania lub wykrywania przestępstw lub przestępstw skarbowych.”;

43) art. 63 otrzymuje brzmienie:
„Art. 63. Podmiot prowadzący centralę monitorowania obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić sądowego kuratora zawodowego oraz sędziego penitencjarnego o każdym zdarzeniu podlegającym rejestracji.”;

(...)

45) w art. 65 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Skazany, a także osoby wymienione w art. 11 ust. 1, mają obowiązek współdziałać w tym zakresie, a zwłaszcza umożliwić upoważnionemu podmiotowi dozorującemu wejście do pomieszczeń, w których przebywają lub na stanowiącą ich własność lub będącą w ich zarządzie nieruchomość, budynek lub obiekt.”;
(...)

I tak dalej. Projekt ma 12 stron.

Przeczytaj również:

• System dozoru elektronicznego
• Dozór elektroniczny trafił do Sejmu
• ...w systemie dozoru elektronicznego
• Elektroniczny monitoring po pierwszym czytaniu
• Elektroniczny monitoring skazanych - inna propozycja
• Sejm znów zajmuje się dozorem elektronicznym
• Zakład karny z dozorem elektronicznym
• Przesuwamy w czasie dozór elektroniczny dla skazanych
• Dookoła przetargu na Systemu Dozoru Elektronicznego
• Bazarowy plotkarz o przetargu na elektroniczne obroże