Spoty wyborcze to też utwory audiowizualne - SFP zwróci się o kasę?

Jest kampania wyborcza, ale ja nie o polityce. Skoro jednak to politycy podejmują decyzje dotyczące obowiązującego w Rzeczypospolitej prawa, a obywatele nie wiedzą, jakie intencje ma prawodawca (sam prawodawca nie ma świadomości tego, co przyjmuje), to korzystając z kampanii wyborczej można zadać politykom pytania. Być może usłyszą je, gdyż jest właśnie taki czas, że zwraca się uwagę na to, co szeroko pojęta opinia publiczna ma do powiedzenia. 13 września partia Prawo i Sprawiedliwość zaprezentowała swój nowy spot reklamowy. Dziś na konferencji prasowej partia Platforma Obywatelska zapowiedziała, że niebawem ujrzy światło dzienne jej spot reklamowy. Pewnie politycy chcieliby, by te spoty były szeroko dostępne - wszak chodzi o "rząd dusz". Mam zatem apel do dziennikarzy - zadajcie politykom pytanie: czy w związku z wykorzystaniem swojego spotu na swojej własnej stronie internetowej PiS odprowadzi za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi dodatkowe opłaty na rzecz twórców i wykonawców, które wynikają ze znowelizowanej właśnie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych? Czy PO takie opłaty odprowadzi? Pytanie należy zadać też innym partiom biorącym udział w kampanii. W tym pytaniu nie chodzi o preferencje polityczne, a o świadomość przyjmowanego w RP prawa. Jeśli internauci zechcą publikować spoty wyborcze (utwory audiowizualne), to mogą niebawem dostać list ze Stowarzyszenia Filmowców Polskich, w którym to liście przeczytają, że powinni zapłacić na rzecz twórców i wykonawców pieniądze.

W czasie tego posiedzenia Sejmu, na którym Sejm był uprzejmy skrócić swoją kadencje, a które to posiedzenie było bezpośrednim powodem rozpoczęcia kampanii wyborczej w RP, posłowie nie odrzucili poprawek senackich do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Pisałem o tym w tekście Nowela autorskiego będzie stosowana z datą wsteczną... Wynagrodzenie mimo przeniesienia praw. Nawet jeśli posłowie odrzuciliby poprawki senackie, to niewiele by się zmieniło. Zarówno przyjęta przez posłów ustawa, jak też poprawki senackie, przewidują utrzymanie wcześniejszego status quo, to znaczy - zapełnia się powstałą po wyroku Trybunału Konstytucyjnego "lukę" w zakresie art. 70 ust. 2 ustawy. W toku prac legislacyjnych podniesiono, że TK nie zakwestionował samej możliwości oczekiwania dodatkowego wynagrodzenia w przypadku utworów audiowizulanych (chodzi o wynagrodzenie, które przysługuje twócom niezależnie od tego, co już wcześniej dostali za stworzenie utworu, ewentualnie za zagranie w filmie). Wróćmy na chwilę do tego, co powiedział Trybunał (por. Przepisy prawa autorskiego niezgodne z Konstytucją i konsultacje społeczne:

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że kwestionowana regulacja nieracjonalnie różnicuje podmioty podobne. Ustawodawca wprowadził nieuzasadnione zróżnicowanie w zakresie ochrony praw majątkowych współtwórców utworu audiowizualnego, przez uprzywilejowanie pewnej ich grupy, co jest niezgodne z Konstytucją. Możliwość uzyskania tantiem na podstawie umowy cywilnoprawnej stawia niektórych współtwórców utworu audiowizualnego w gorszym położeniu. Trybunał Konstytucyjny pozostawił ustawodawcy decyzję co do zakresu, treści i sposobu regulacji prawnych dotyczących dodatkowego wynagrodzenia. Jest to uzasadnione, bo prawo do dodatkowego wynagrodzenia nie korzysta z gwarancji konstytucyjnej...

Jeszcze raz: "prawo do dodatkowego wynagrodzenia nie korzysta z gwarancji konstytucyjnej". Politycy mogą sobie je przyjąć, a mogą go nie przyjmować. Aczkolwiek nikt przed TK nie argumentował, że takie dodatkowe wynagrodzenie jest sprzeczne z konstytucją (dostęp do dóbr kultury, pewność obrotu prawnego, etc...). A jeśli nikt nie argumentował, to też i TK jakoś nie zajmował się tą kwestią, bo TK jest związane petitum. Dlatego teza, że skoro TK nie zakwestionował, to - wobec tego - można wprowadzić taką opłatę - jest pewnym uproszczeniem prowadzącym do hmm... przekłamania? Nie zakwestionował, bo jeszcze nie miał szansy się temu szczególnemu tematowi przyglądać i przyłożyć do wzorca konstytucyjnego. A to, co musiałby przykładać do tego wzorca, to nie art. 70 ustawy, a art. 18 ust. 3. Ale skoro - ktoś powie - TK niezakwestionował, to prawodawca postanowił utrzymać dodatkowe wynagrodzenie (por. Prace legislacyjne związane z art. 70 ust. 2. - nie było potrzeby "zapełniać luki", a skoro postanowiono ją zapełnić - była to decyzja polityczna).

Na podstawie art. 18 ust. 3 ustawy (w związku z przyjętymi w dniu skrócenia kadencji Sejmu nowelizacjami w zakresie art. 70 ustawy) wynagrodzeń na rzecz współtwórców utworu audiowizualnego oraz artystów wykonawców nie można się zrzec, nie można też zbyć, nie podlegają one też egzekucji. Współtwórcy utworu audiowizualnego oraz artyści wykonawcy (w tym przypadku każdy, kto "gra" w spocie - zarówno aktorzy, jak i inne osoby, np. sami politycy) są m.in. uprawnieni do "stosownego" wynagrodzenia z tytułu nadawania utworu w telewizji lub poprzez inne środki publicznego udostępniania utworów, do "stosownego" wynagrodzenia z tytułu reprodukowania utworu audiowizualnego na egzemplarzu przeznaczonym do własnego użytku osobistego. Korzystający z utworu audiowizualnego (w tym przypadku - spotu wyborczego) ma wypłacić wynagrodzenie, o którym mowa, za pośrednictwem właściwej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi. Chodzi oczywiście o Stowarzyszenie Filmowców Polskich (por. komentarz Wojciech Orliński się chyba zmartwi)

To tylko przykład. Była wielka feta, kino z czerwonymi dywanami, przekąski. Telewizje cytowały spot reklamowy, można go też "obejrzeć na stronie" partii. Nawet jeśli twórcy spotu nie chcą wynagrodzenia, to nie mogą się go zrzec. Jeśli internauta zechce umieścić go na stronie - ryzykuje tym, że Stowarzyszenie Filmowców Polskich zwróci się do niego o wynagrodzenie. Sama partia PiS powinna zapłacić dodatkowe wynagrodzenie za wykorzystanie spotu na (własnej) stronie internetowej. Wcześniej wypłacone honorarium nie pokrywa opłat "dodatkowych". W związku z nowelizacją ustawy, po prostu, utwory audiowizualne są obciążone opłatami dodatkowymi. Nie można się ich zrzec, nie można na kogoś przenieść tego prawa. Ono po prostu jest. Czy ktoś w sztabach wyborczych zdaje sobie z tego sprawę? Jestem przekonany, że nie. Ktoś może być złośliwy i zestawić tytuł spotu reklamowego partii politycznej z liczbą lobbystów zarejestrowanych w MSWiA, z rejestrem lobbystów działających w Sejmie i z tym, co można zaobserwować w czasie posiedzeń komisji Sejmowych zajmujących się prawem autorskim. Na tych posiedzeniach nie ma żadnego lobbysty, ale ludzi jest tak wiele, że aby jakiś poseł mógł sobie usiąść, to może mieć z tym kłopot. Tylu jest na sali nielobystów.

Jestem przekonany, że politycy z dowolnej partii politycznej, chcieliby, aby ich materiały reklamowe szeroko docierały do wyborców (również internautów). Reklamówka PiS jest w tej notatce jedynie przykładem. Problem dotyczy każdej partii politycznej i każdego "utworu audiowizualnego", który to utwór (a konkretnie współtwórców tego utworu i wykonawców biorących udział w takim projekcie) ustawodawca - a konkretnie politycy właśnie - postanowili (pewnie zupełnie bezrefleksyjnie) tak ładnie wyróżnić nowelizując przepisy. Ja nie biorę udziału w kampanii wyborczej. Ja staram się jedynie wyciągać jakiekolwiek wnioski z tego, co prawodawca przyjmuje jako obowiązujące w RP prawo.

Być może taki jest właśnie problem: politycy nie widzą "linku" pomiędzy tym za czym lub przeciwko czemu głosują, a tym, co potem można obserwować w otaczającej nas rzeczywistości? Zobacz jak wyglądał proces legislacyjny dotyczący Rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Głosowanie w dniu 6 lipca 2007 roku: głosowało - 405, za przyjęciem ustawy (która przewidywała działanie prawa wstecz) - 398 posłów, przeciw - 5 posłów, wstrzymało się - 2, a nie głosowało - 55.

Przepis przyjęty przez Parlament, jeśli nowelizację podpisze Prezydent, będzie miał zastosowanie z datą wsteczną (od dnia 6 czerwca 2007 r.).

Każdy z czytelników może zadać pytanie politykom - posłom Sejmu V kadencji - o to, czy rozumie, co przyjął jako ustawę. Jestem przekonany, że nie zdają sobie z tego sprawy. Najlepiej pokazać to na jakimś przykładzie. Spoty wyborcze to chyba dobry przykład działania tych przepisów.

A internauci (a może ktoś ze sztabu wyborczego?) wrzucili w YouTube spot PiS. Jak kandydaci do Sejmu i Senatu odpowiadają na "trudne pytania" dotyczące opłat, które Parlament przyjął w skróconej kadencji?

Jeśli ktoś uzyska odpowiedź - może ją opublikować w tym wątku. Sam jestem ciekawy.

1. Ile partia płaci organizacji zbiorowego zarządzania za umieszczenie swojego spotu na swojej własnej stronie?
2. Co podpowiedziałby Pan/Pani internaucie, do którego zwróciła się organizacja zbiorowego zarządzania z żądaniem opłat za umieszczenie w jego blogu spotu reklamowego partii, z której Pan/Pani kandyduje do Sejmu/Senatu?
3. Jak Pan/Pani głosowała podczas procesu legislacyjnego dotyczącego nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych?
4. Czy uważa Pan/Pani, że umieszczenie linku do Pańskiej/Pani strony internetowej jest pomocnictwem przy naruszeniu prawa autorskiego?