Nadmierna anonimizacja orzeczeń prowokuje wnioski o dostęp do informacji publicznej

Nie tak dawno mogliśmy poznać zanonimizowany przez WSA wyrok w sprawie dostępu do maili doradców strategicznych Premiera. Pisałem o nim w tekście Zapowiada się zatem, że "dostęp do informacji publicznej po polsku" trafi do Strasburga. Zresztą wyrok ten sprowokował mnie, by przygotować "Demotywator" dot. anonimizacji orzeczeń ("Anonimizacja orzeczeń. Nie idźmy w tym za daleko"). W uzasadnieniu udostępnionego wyroku mowa jest o "Ministrze M.B.", o propozycji nowelizacji ustawy o dostępie do informacji publicznej, którą "przesłano w dniu [...] lub [...]". To nie jest dobry pomysł, by w ten sposób anonimizować orzeczenia. Taka (nadmierna) anonimizacja prowokouje działania obywateli. Jeden z czytelników postanowił wysłać do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wniosek o dostęp do informacji publicznej w związku z - jego zdaniem - nieprawidłowym zanonimizowaniem pewnego (innego, niż wyżej przywołanego) wyroku. Otrzymał też odpowiedź.

Zanim przywołam treść korespondencji napiszę kilka słów wstępu. Wiedząc, że Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad portalami orzeczeń wiemy również, jak ważną sprawą są właściwe zasady anonimizacji. Na stronie NSA nie widzę możliwości zapoznania się z Zarządzeniem Nr 9 Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 lipca 2007 r. w sprawie utworzenia Centralnej Bazy Orzeczeń i Informacji o Sprawach sądów administracyjnych i udostępniania orzeczeń przez Internet, dlatego Fundacja ePaństwo wystąpiła do Prezesa NSA o udostępnienie - w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej - treści tego zarządzenia. Chcielibyśmy porównać je z tym, co zaproponował ostatnio Sąd Najwyższy (por. Co wynika z Raportu Zespołu do spraw wdrażania procedury anonimizacji i publikacji orzeczeń w Sądzie Najwyższym? (ePF vs SN #2)) oraz z tym, co proponuje - w sferze anonimizacji orzeczeń - Ministerstwo Sprawiedliwości.

A teraz już zachęcam do lektury wniosku jednego z czytelników oraz odpowiedzi na ten wniosek:

Wniosek o udostępnienie informacji publicznej

Na podstawie art. 2 ust. 1 i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z późn. zm.) oraz art. 61 i art. 54 Konstytucji RP w zw. z art. 8 Konstytucji RP wnioskodawca wnosi o udostępnienie wyroku VI SA/Wa 1469/06 wraz ze wszystkimi
- kwotami pieniężnymi,
- liczbami,
- datami (oznaczeniami czasu),
- numerami i sygnaturami decyzji i uchwał KPWiG (Komisji Papierów Wartościowych i Giełd),
- adresem strony internetowej, na której KPWiG zobowiązała W. S.A. do publicznego ogłoszenia decyzji KPWiG,
- numerem faksu KPWiG (bowiem wszystkie dane teleadresowe urzędów publicznych stanowią informację publiczną i nie mogą być anonimizowane),
- numerami wierszy sprawozdania miesięcznego przesyłanego do KPWiG.

Wskazuję, że w chwili obecnej udostępniony w bazie orzeczeń NSA żądany wyrok jest nadmiernie
zanonimizowany, bowiem gdyby żądane niniejszym wnioskiem zanonimizowane informacje nie były zanonimizowane nie umożliwiałyby one zidentyfikowania osób fizycznych bez "nadmiernych kosztów, czasu lub działań". Brak jest zatem podstaw prawnych do zanonimizowana żądanych informacji. WSA dokonując w sposób nieuprawniony i nieuzasadniony nadmiernej anonimizacji rażąco naruszył m.in. art. 7 Konstytucji RP i art. 61 Konstytcji RP.

Sposób w jaki zanonimizowano przedmiotowy wyrok jest też sprzeczny z Regułami anonimizacji z dnia 19.06.2012 ustalonymi przez Ministerstwo Sprawiedliwości i stosowanymi przez sądy powszechne (zob. http://www.wroclaw.sa.gov.pl/bindata/documents/DOCc8451db8ffe16cf092962fe17
01c9844.pdf ).

Nie sposób ustalić powodów dla których wyroki WSA i NSA miałyby być anonimizowane w sposób odmienny od wyroków sądów powszechnych.

Nadmierna anonimizacja przedmiotowego wyroku powoduje, że wyrok stał się niezrozumiały i nieczytelny, na skutek czego m.in. nie można jego wielu kluczowych fragmentów zacytować w pismach urzędowych lub procesowych. Nie sposób bowiem zacytować zdań, które poprzez nieuzasadnioną anonimizację tracą swój merytoryczny sens, przykładowo zdaniami takimi są:

"Zgodnie z raportem miesięcznymi przekazanym urzędowi Komisji przez W. S.A. powyższa wycena wynosiła [...] zł. Różnica w raportach miesięcznych za listopad 2005 r. otrzymana z W. S.A. przez klienta i urząd Komisji wynosiła [...] zł."

oraz

"Wycena rachunku inwestycyjnego w raportach miesięcznych otrzymanych przez klientkę z W. S.A. wynosiła odpowiednio:

- na dzień [...] kwietnia 2005 r. [...] zł,
- na dzień [...] maja 2005 r. [...] zł,
- na dzień [...] czerwca 2005 r. [...] zł,
- na dzień [...] lipca 2005 r. [...] zł,
- na dzień [...] sierpnia 2005 r. [...] zł,
- na dzień [...] września 2005 r. [...] zł,
- na dzień [...] października 2005 r. [...] zł,
- na dzień [...] listopada 2005 r. [...] zł.

Natomiast wycena rachunku inwestycyjnego nr [...] w raportach przekazanych przez W. S.A. urzędowi Komisji w okresie od kwietnia do lipca 2005 r. była niższa i wynosiła odpowiednio:

- na dzień [...] kwietnia 2005 r. [...] zł,
- na dzień [...] maja 2005 r. [...] zł,
- na dzień [...] czerwca 2005 r. [...] zł,
- na dzień [...] lipca 2005 r. [...] zł,
- na dzień [...] sierpnia 2005 r. [...] zł,
- na dzień [...] września 2005 r. [...] zł,
- na dzień [...] października 2005 r. [...] zł,
- na dzień [...] listopada 2005 r. [...] zł."

Ponadto zdaniem wnioskodawcy nie znajduje uzasadnienia anonimizacja numeracji (bądź nazw) rachunków i produktów W. S.A., bowiem nie są to dane, które umożliwiałyby zidentyfikowanie osób fizycznych bez "nadmiernych kosztów, czasu lub działań". W szczególności dotyczy to nazw produktów, bowiem nazwa produktu może jedynie zidentyfikować przedsiębiorstwo (które nie jest osobą fizyczną, a więc nie podlega pod ochronę danych osobowych), a nie osobę fizyczną.

Nawet jednak jeśli numery rachunków i nazwy produktów zostałyby pozostawione zanonimizowane to konieczne jest w tych miejscach, gdzie wymienianych jest kilka numerów rachunków, do których następuje później odniesienie w kolejnych zdaniach, ponumerowanie ich (kolejnymi cyframi), tak aby była możliwa ich właściwa identyfikacja i przyporządkowanie w kolejnych zdaniach, w przeciwnym bowiem razie kolejne zdania tracą sens, staja się nieczytelne i niezrozumiale.

Przykładowo kilka numerów rachunków (bądź nazw) występuje w zdaniu:

"W przypadku L. S., która posiadała w W. S.A. dwa rachunki inwestycyjne: nr [...] ([...] ) i nr [...] ([...] ) klientka W." W następnych zaś zdaniach następuje odniesienie się do tych numerów (bądź nazw), jednak gdy są one zastąpione nieponumerowanymi znakami [...] wówczas zdania te są nieczytelne i niezrozumiale.

W związku z powyższym dodatkowo wnoszę albo o nieanonimizowanie numerów i nazw rachunków, i produktów, albo o ponumerowanie znaków [...] w miejscach, w których jest to konieczne dla zrozumienia sensu zdań, a tam gdzie występuje nazwa rachunku lub produktu dodatkowo pozostawienie inicjałów nazwy, a nie tylko samego znaku [...].

Ponadto w zdaniu:
"pracownik [...] - twórca systemu informatycznego domu maklerskiego występującego pod nazwą system [...]" nastąpiła nieprawidłowa anonimizacja, bowiem po słowie pracownik najprawdopodobniej znajduje się nazwa pracownika lub firmy, zatem powinna być zanonimizowana do inicjałów, a nie jedynie zastąpiona znakiem [...].

Podobnie w zdaniu:
"Raport przekazany przez [...] jest raportem wygenerowanym po poprawkach w systemie, które miały na celu wyeliminowanie wszystkich błędów."

W związku z tym dodatkowo wnoszę o prawidłowe zastąpienie znaku [...] w w/w zdaniach.

W zdaniu:
"Nigdy żaden klient [...] nie poniósł szkody spowodowanej błędami W.." klient powinien być oznaczony inicjałami, a forma prawna przedsiębiorstwa (skrót typu spółki, np. sp. z o.o. lub S.A.) nie powinna być zanonimizowana.

Podobnie z zdaniu:
"Jednocześnie zeznał: [...] nie posiada szczegółowej wiedzy informatycznej umożliwiającej stwierdzenie przyczyn generowania się błędów w systemie
informatycznym. Może co najwyżej stwierdzić, że błędne generowanie raportów nie powstało w wyniku zawinionych działań, bądź niedbalstwa [...]."

oraz
"Strona wyjaśniając powyższe rozbieżności podała, że pobrany z [...] w dniu 7 czerwca 2005 roku przez pracowników [...] dokument zawierający na dzień 28 kwietnia b.r. kwotę [...] PLN był poprawny."

oraz
"Po głębokiej weryfikacji sald otwarcia przeprowadzonej w [...], zidentyfikowana została ww."

oraz
"M. G. otrzymał zatem błędne raporty, a [...] dopuściła się niedopatrzenia w postaci pozostawienia środków zablokowanych (...) M.G. co skutkowało tym, iż ta część jego środków nie była zarządzana."

Znaki [...] powinny być w tego typu przypadkach zastąpione stosownymi inicjałami.

Nieprawidłowa anonimizacja nastąpiła też w zdaniu:
"Strona w piśmie z dnia 13 grudnia 2005 r. poinformowała o zleceniu przeprowadzenia wewnętrznego audytu przez firmę [...] (twórcę systemu [...]) w związku z wygenerowaniem ok. 112 różnych pozycji w zestawieniach wycen rachunków klientów na dzień 30 września 2005 r. i złożyła ekspertyzę i pismo [...]."

W związku z tym dodatkowo wnoszę o prawidłowe zastąpienie znaku [...] w w/w zdaniu oraz uzupełnienie formy prawnej przedsiębiorstwa i określenia pisma.

Odniesienie do "firmy" zastąpione znakiem [...] zamiast inicjałami firmy z niezanonimizowanym skrótem typu firmy występuje też w innych niezacytowanych tu zdaniach w wyroku, zatem wnoszę także o stosowne poprawienie także w innych zdaniach.

Niewłaściwe jest też zanonimizowanie nazwy produktów (nazwy portfeli inwestycyjnych), nazwy rodzajów produktów (nazwy umów) oraz nazwy Systemu jakim posługiwał się W. S.A. Nazwa Systemu oraz nazwy i rodzaje produktów powinny albo w ogóle nie być zanonimizowane, jeśli uniemożliwiają zidentyfikowanie osób fizycznych bez "nadmiernych kosztów, czasu lub działań", albo powinny być zanonimizowane do inicjału Systemu i inicjałów produktów oraz rodzaju produktów, a nie samych znaków [...].

Kilka przykładów takich zdań:
"M. G. w dniu [...] kwietnia 2005 r. zawarł z W. S.A. umowę o zarządzanie portfelem [...] i prowadzenie rachunku inwestycyjnego oraz umowę o zarządzanie portfelem [...] i prowadzenie rachunku inwestycyjnego (wcześniej klient miał podpisaną Umowę pośrednictwa finansowego - [...])."
"Jednocześnie do akt postępowania zostały dołączone raporty miesięczne M. G. za miesiąc kwiecień 2005 r. pobrane z W. S.A. W raportach za kwiecień 2005 r. saldo na dzień 30 kwietnia 2005 r. w produkcie [...] wynosiło [...] zł, natomiast w produkcie [...] wynosiło [...] zł."
"Wątpliwości organu wzbudził również fakt, że inwestorowi M. G. przekazano dwa raporty za maj, w których wprawdzie końcowa wycena rachunku inwestycyjnego jest taka sama, tj. wynosi [...] zł dla produktu [...] i [...] zł dla produktu [...] , jednak jego poszczególne części składowe różnią się od siebie: w produkcie [...] "Zysk/strata niezrealizowane" wynosi [...] zł lub [...] zł, natomiast w produkcie [...] powyższa pozycja wynosi [...] zł lub [...] zł."
"W. S.A. prowadził działalność na wcześniej obowiązujących zasadach, tj. wykonywał na rzecz swoich klientów następujące transakcje: terminowe transakcje walutowe kupna lub sprzedaży waluty transakcji walutowej po kursie terminowym, walutowe opcje kupna i sprzedaży, walutowe transakcje "spot", kontrakty [...], transakcje przewalutowania, lokaty bankowe."

W związku z tym dodatkowo wnoszę o prawidłowe zastąpienie znaku [...] w zdaniach, w których znajduje się odniesienie do produktów, rodzajów produktów, kontaktów i Systemu W. S.A. (powyższe zdania są jedynie przykładowe, jest ich w wyroku więcej).

W związku z powyższym wnoszę o niezwłoczną realizację wniosku.

Na podstawie art. 14 ust. 1 powołanej ustawy, wnioskodawca wnosi o udostępnienie dla wnioskodawcy powyższych informacji na w/w adres e-mail wnioskodawcy lub poprzez umieszczenie ich w internetowej bazie orzeczeń NSA.

Na tak sformułowany wniosek Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie Wydział Informacji Sądowej przesłał odpowiedź:

W odpowiedzi na Pana e-mail z dnia 22 czerwca 2012 r., skierowany do Wydziału Informacji Sądowej Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, dotyczący udostępnienia orzeczenia w sprawie o sygn. akt VI SA/Wa 1469/06 uprzejmie informuję, że przedmiotowy wyrok jest udostępniony w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych dostępnej w Internecie pod adresem http://orzeczenia.nsa.gov.pl. (art. 7 ust. 1 pkt. 2 i art. 11 ustawy z dnia 6 września 2001 r. - o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112 poz. 1198 ze zm.).

Orzeczenie zostało zanonimizowane w oparciu o załącznik nr 3 do Zarządzenia Nr 9 Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 lipca 2007 r. w sprawie utworzenia Centralnej Bazy Orzeczeń i Informacji o Sprawach sądów administracyjnych i udostępniania orzeczeń przez Internet.

Powyższe Zarządzenie zostało wydane na podstawie art. 11, art. 12 i art. 34 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 i z 2005 r. Nr 169, poz. 1417), co zostało wskazane w jego treści.

Po ponownym przeanalizowaniu tego orzeczenia pod kątem zasad określonych w powyższym zarządzeniu stwierdzam poprawność dokonanej anonimizacji i w związku z tym nie znajduję podstaw do rozszerzenia treści udostępnionego orzeczenia.

Z-ca PRZEWODNICZĄCEJ
WYDZIAŁU INFORMACJI SĄDOWEJ
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie
Sędzia WSA Joanna Kube