Kilka słów na temat okrągłego stołu dot. uśude, a temat jest "trudny"

W MAiC odbyło się dziś spotkanie "Okrągłego stołu w sprawie projektu nowelizacji ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną". Celem spotkania było omówienie kwestii spornych występujących w szczególności pomiędzy dostawcami treści / właścicielami praw a podmiotami administrującymi portalami i platformami internetowymi w zakresie przesłanek wyłączania odpowiedzialności oraz procedury notice and takedown. Nowelizacja ustawy, o którą chodzi, nie wynika ze zobowiązań unijnych, a ma na celu poprawę, usprawnienie przepisów ustawy. Prace nad tą ustawą trwają bardzo długo. Jej początki można obejrzeć w materiałach wideo, które publikowałem w Sieci.

Wszystko się zaczęło przy okazji ostatniej nowelizacji ustawy, jeszcze w 2008 roku. Podsumowanie tamtych prac w Sejmie można zacząć od tekstu Świadczenie usług drogą elektroniczną po drugim czytaniu (14+55+17+34=120). Tam wówczas, w trakcie prac sejmowych, rząd przychylił się do części środowiska biznesowego, że może warto uregulować pewne dodatkowe sprawy w ustawie, ale nie akurat w tamtej nowelizacji, w której chodziło o konkretne przepisy dostosowujące ustawę od zobowiązań unijnych. Decyzja o podjęciu prac zapadła, postanowiono, że prace będą prowadzone w duchu szerokich konsultacji. Odbywały się liczne spotkania z udziałem licznych ekspertów i zainteresowanych podmiotów. Chodziło m.in. o wprowadzenie wyłączenia odpowiedzialności z tytułu linków czy działania wyszukiwarek, ale też doprecyzowania procedury notice and takedown.

Jedne z ostatnich prac nad tą nowelizacja odnotowywałem pod koniec zeszłego roku: Wydawcy prasy i książek o projekcie noweli ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

Potem wybuchła ACTA

By zapoznać się dostępnymi materiałami na temat noweli można sięgnąć do serwisu RCL: ustawa o zmianie ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną (rejestr zmian). Jednym z ostatnich dokumentów tam opublikowanych jest Wyciąg z protokołu ustaleń nr 15/2012 posiedzenia stałego komitetu Rady Ministrów w dniu 19 kwietnia 2012 r.. Można tam przeczytać, że:

Komitet Rady Ministrów przyjął dokument (nowy tekst II) i warunkowo rekomendował go Radzie Ministrów.

Warunkiem rekomendowania dokumentu RM jest zrealizowanie przez Ministra Administracji i Cyfryzacji wszystkich poniższych zaleceń Komitetu i przedłożenie przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów dodatkowej opinii w sprawie.

Dalej następują rekomendacje. Jest też i uwaga Ministra Spraw Zagranicznych, w której domaga się dodania w projekcie art. 6a, "który w ocenie MSZ przyczyni się do zwalczania w Internecie patologicznego zjawiska, jakim jest "mowa nienawiści"". Trudno mi to ocenić, ale mam wrażenie, że ta uwaga ma chyba jakiś związek z prywatnymi doświadczeniami p. Radosława Sikorskiego (pełniącego funkcję Ministra Spraw Zagranicznych), w wyniku których wiele serwisów zamknęło swoje fora internetowe. Nie wiem, a nie chcę spekulować. Pomyślałem po prostu, że to odnotuję.

Generalnie odnosi się to wszystko do "nowego tekstu II", który też jest dostępny w serwisie RCL i jest datowany na 3 kwietnia 2012 roku.

Czyli: projekt został przyjęty w dniu 19 kwietnia 2012r. przez komitet stały Rady Ministrów i rekomendowany Radzie Ministrów, natomiast w wyniku dodatkowych uwag i sugestii partnerów społecznych projekt ustawy został poddany ponownej analizie i w konsekwencji uległ przebudowie, powstała jego kolejna wersja - tym razem z 14. czerwca 2012 r. Tej wersji jeszcze nie opublikowano na oficjalnych stronach.

Nieco później Minister Administracji i Cyfryzacji, wsłuchując się w padające w debacie publicznej głosy, a także zawierzając swojej intuicji, postanowił jeszcze raz przyjrzeć się temu projektowi ustawy. Postanowił zorganizować jeszcze jedno spotkanie - "okrągły stół". To spotkanie odbyło się dziś. Uczestnicy tego spotkania mogli zapoznać się z projektem w wersji z 14. czerwca br. i przedstawić swoje uwagi. Spotkanie miało formułę "okrągłego stołu", czyli takiej formy dyskusji ministerstwa z zaproszonymi przezeń osobami, którą nazwałbym "konsultacyjnym fokusem". Podobne odbywało się w sprawie dostępu do informacji publicznych...

Ja zgłaszałem uwagi w tym duchu, który wynika z tekstu Nie chodzi o cenzurę internetu, a o procedurę notice and takedown. Tam właśnie sygnalizowałem, że nie można w tej dyskusji "nadto przeginać" w działaniach nakierowanych na "wyłączenie odpowiedzialności pośredników". Chodzi wszak o zachowanie równowagi. Jeśli zatem każde działanie opisane procedurą notice and takedown kierować będzie nas do konkluzji, że pośrednik (dostawca usług) nie będzie ponosił w ogóle odpowiedzialności, to nie będzie to - jak uważam - sytuacja dobra (również dla branży internetowej!).

Dyskutowano dziś m.in. o problematyce ochrony anonimowości w Sieci (por. dyskusję w wątku Anonimowość w kontekście projektowanych przepisów dotyczących Euro 2012, ale też Konflikt "anonimowość" vs. "dochodzenie roszczeń" narasta). Podnoszono, że procedura notice and takedown w niektórych krajach może być - i często jest - wykorzystywana do tego, by poznać tożsamość osoby, która opublikowała pewne treści (czy to komentarze dot pracodawcy, czy to osoby, które komentują życie polityczne, itp.). Jak do tego dochodzi? Ano w ten sposób, że prawodawca zdecydował, że do wysyłającego "wiarygodną wiadomość" wysyła się też dane osoby, której treści się kwestionuje. Sporo miejsca poświęcono dziś tej problematyce.

Przedstawiciele organizacji, którzy interesują się na co dzień ochroną prawa autorskiego sygnalizowali dziś potrzebę szczególnej ochrony tych praw w Sieci (przy okazji dowiedzieliśmy się, że do serwisu chomikuj.pl wysłano już 15 milionów adresów URL ze wskazaniem treści, które opublikowano tam - jak twierdzili wysyłający - z naruszeniem prawa, a także, że dziś tylko zostanie tam wysłanych jeszcze 15 tysięcy takich adresów).

Reprezentanci świadczących usługi zwracali uwagę na to, że "nie chcą być cenzorami i sędziami", a jeśli chodzi o czas reakcji, to należy uwzględnić również mniejsze serwisy internetowe, które nie będą potrafiły zareagować na wiarygodną wiadomość w "kilka godzin lub minut".

Na marginesie: uważam, że argument "nie chcemy być cenzorami i sędziami" należy do tej samej kategorii argumentów, co "twórcy chcieliby zarabiać na swojej twórczości" (por. Relacje z wczorajszej konferencji o potrzebie reformy prawa autorskiego po ACTA). Nie zastępuje się sędziego, gdy ocenia się - w bieżącej działalności - swoje własne działania. To prawda, że duża skala działania serwisów internetowych (w Allegro kilka milionów nowych aukcji dziennie się pojawia) powoduje też większe ryzyko. Ja jednak nie zastępuję sędziego, gdy oceniam każdą notatkę publikowaną przeze mnie w tym serwisie ze względu na ryzyko prawne związane z jej publikacją. Kiedy zatem świadczący usługi drogą elektroniczną otrzymuje wiarygodną wiadomość (wiarygodność w rozumieniu formalnym) ze wskazaniem zasobu w Sieci, a potem otrzymuje sprzeciw, w wyniku którego tenże świadczący usługę drogą elektroniczną może zdecydować o tym, że zablokowaną czasowo treść może przywrócić do Sieci, to w chwili, gdy zdecyduje się na przywrócenie takiej treści - za to własne działanie może i powinien - jak uważam - ponosić odpowiedzialność.

To duże ryzyko? Owszem. Jak je zmniejszyć? Nie w ten sposób, że się będzie ograniczało odpowiedzialność, a w ten sposób, że prawodawca będzie precyzyjnie określał prawo materialne, z którego taka odpowiedzialność może wynikać.

Tak. Wiem, że głosząc takie tezy narażam się na piętno "wroga polskiego internetu #1". Ale myślę przy tym w kategoriach dłuższych niż "jeden rok obrotowy", w jakich myślą czasem koledzy z branży. Rozwijamy ten internet od lat i na lata. Nie można przeginać w jedną ani w drugą stronę. Trzeba szukać równowagi.

Wiele przecież mówimy o poszanowaniu wolności i praw w Sieci. W poszukiwaniu gwarancji praw i wolności człowieka ważne jest również to, by istniała droga dochodzenia roszczeń wobec podmiotu, który świadczy usługi drogą elektroniczną (por. Wyrok ETPCz: prawo dochodzenia roszczeń w przypadku naruszenia prywatności). Warunkiem przestrzegania praw i wolności człowieka jest odpowiedzialność. Ze względu jednak na charakter aktów komunikacji elektronicznej istotnie wiele uzasadnienia ma wprowadzenie odpowiedzialności warunkowej, ale procedura dotycząca owego warunku musi być uczciwa, przemyślana, nadająca się do stosowania.

Dobra procedura notice and takedown może się przyczynić do lepszej ochrony praw i wolności przy mniejszym ryzyku dla przedsiębiorców świadczących usługi drogą elektroniczną. Procedura, w wyniku której nie będą oni ponosili żadnej odpowiedzialności doprowadzi szybko do tego, że w kolejnym kroku "wahadło" regulacyjne przewróci łódkę, na której tu wszyscy, w tym "społeczeństwie informacyjnym" płyniemy.

Generalnie - odbyła się dziś dyskusja. W jej wyniku ustalono, że MAiC opublikuje aktualny projekt nowelizacji (głupio omawiać coś, co oficjalnie nie zostało jeszcze opublikowane). MAiC przyjrzy się wszystkim elementom, na które dziś zwracano uwagę, a następnie projekt raz jeszcze będzie poddany konsultacjom.