Narzędzia do monitorowania państwa - tkamy "szarą sieć" społecznej kontroli

Jakby tak próbować podsumować aktywne wątki w dyskusji na temat prawa w Polsce i tylko w sferze, którą zajmuję się w tym serwisie, to trzeba by wskazać dyskusję o prawie autorskim, dyskusję o ACTA, dyskusję o zbiórkach publicznych i crowdfundingu, dyskusję o neutralności Sieci, dyskusję o dostępie do informacji publicznej oraz o re-use, dyskusję o retencji danych, o ochronie dzieci, dyskusję o prawie prasowym. Jest i dyskusja o prywatności i ochronie danych osobowych, jest dyskusja o przetwarzaniu danych w chmurze. Mamy też dyskusję o e-government i o informatyzacji - tu zaraz MAiC zaproponuje nowelizację ustawy. Jest dyskusja o regulacji procesu konsultacji publicznych. Do głównego nurtu powraca dyskusja sprzed roku o "audiowizualnej usłudze medialnej na żądanie". Zaczyna się nowa dyskusja o "otwartych zasobach" - tu też zaraz będą udostępnione założenia... Wszystkich wątków wymienić chyba już nawet nie będę potrafił. Kiedyś jedna osoba dawała radę monitorować wszystkie działania rządu (i nie tylko rządu) w sferze proponowanych regulacji społeczeństwa informacyjnego. Te czasy już nie powrócą. Ale nie jest wcale tak źle. Społeczeństwo próbuje dostosowywać się do zmieniających się okoliczności. W ciągu ostatnich dziesięciu lat powstało wiele organizacji pozarządowych, w tym organizacji strażniczych. W ramach takich organizacji współpracują ze sobą różne osoby. Organizacje się też specjalizują w różnych wątkach dyskusji, a jeśli trzeba - zawiązują koalicje. By wymienić niektóre z organizacji: mamy Helsińską Fundacje Praw Człowieka, która zajmuje się prawami człowieka, jest Fundacja Panoptykon, która zajmuje się społeczeństwem nadzorowanym. Jest Fundacja Nowoczesna Polska, która zajmuje się edukacją medialną i prawem autorskim - zwłaszcza w kontekście wolnej kultury. Jest Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich, które zajmuje się dostępem do informacji publicznej. Jest Stowarzyszenie Internet Society Poland, które zajmuje się standardami i regulacjami internetu. Jest Fundacja Batorego i jej programy, jest cały szereg organizacji, które zajmują się poszczególnymi aspektami życia społecznego. Wszystkich nie dałbym rady wymienić, zatem wybrałem te, których działania obserwuję z bliska, lub wręcz od środka. W Fundacji ePaństwo (wydawcy Serwisu Sejmometr.pl) postanowiliśmy wesprzeć organizacje pozarządowe, a także obywateli, którzy nie czują potrzeby zrzeszania się w takich organizacjach. W jaki sposób? Chcemy obywatelom dostarczyć fragmenty wędki (nawet nie wędkę) - narzędzia do stałego monitorowania procesu legislacyjnego.

Zgodnie ze Statutem Fundacji ePaństwo celem Fundacji jest wspomaganie rozwoju demokracji poprzez upowszechnianie praw obywatela w zakresie dostępu do informacji publicznej. W ramach swojej działalności Fundacja gromadzi (pozyskuje), przetwarza (ponownie wykorzystuje, czyli praktykuje re-use) i udostępnia informacje publiczne. Przetwarzanie takich informacji polega na ich strukturalizowaniu, opisywaniu, katalogowaniu. Fundacja tworzy też narzędzia informatyczne i - z braku lepszego określenia - "produkty informacyjne", które następnie mogą być (albo będą mogły być) wykorzystywane zarówno przez profesjonalistów (w tym biznesowych, jak kancelarie prawne), "zwykłych obywateli", organizacje pozarządowe (w tym organizacje biznesowe, jak związki pracodawców, izby gospodarcze), ale również przez media (tradycyjne i internetowe).

Wcześniej Fundacja udostępniła API do zasobów serwisu Sejmometr.pl. Teraz zaś ePaństwo udostępnia kanały RSS. O nowych narzędziach Fundacji można przeczytać na jej stronach: Uruchomiliśmy tematyczne kanały RSS w Serwisie Sejmometr.pl. Wiadomo, że takie kanały RSS to "żadna filozofia". Nie w samych technikaliach jest pomysł, a w sposobie, w jaki można dzięki nim śledzić prace parlamentarne. Jest feed ogólny, ale są też kanały "funkcjonalne", ponieważ Fundacja strukturalizuje i udostępnia informacje na temat nowych projektów ustaw, które wpłynęły do Sejmu, na temat skierowania projektów do komisji, odnotowuje sprawozdania komisji sejmowych, sprawozdania Senatu. Gromadzi materiały na temat debat sejmowych – wraz z materiałami audiowizualnymi z tych debat. Są też głosowania, informacje na temat podpisu Prezydenta pod przyjętą ustawą, a także informacje na temat opublikowana ustawy w dzienniku ustaw. Można też śledzić informacje na temat momentu, w którym ustawa wchodzi w życie.

Fundacja "przecina" ogrom dyskusji parlamentarnej również kategoriami tematycznymi. Na razie tych kategorii tematycznych nie jest wiele (trzeba było przetestować mechanizmy strukturalizacji danych, prezentacji oraz udostępniania kategorii w różnych kanałach), ale docelowo takich kategorii może być wiele. Oczywiście wiadomo, że samo w sobie stworzenie dobrego skorowidza procesu legislacyjnego to sprawa niebanalna (por. Potrzebne słowniki i skorowidze do łatwiejszego śledzenia procesu legislacyjnego (i nie tylko). Poza tym przyporządkowywanie określonych dokumentów do właściwie dobranych haseł w takim skorowidzu również wymaga wiele nakładów i czasu. Być może możemy sobie wzajemnie pomóc w duchu, który opisywałem w tekście Przejmujemy państwo: konsultacje publiczne w "roju"

Na stronach Fundacji można przeczytać:

Założenie jest takie, że opisane powyżej kanały tematyczne w postaci RSS pozwolą np. organizacjom strażniczym na lepsze monitorowanie prac sejmu w wybranych dziedzinach. Być może też nowe możliwości śledzenia prac Sejmu przysłużą się zainteresowanym daną problematyką obywatelom. Każdy, kto będzie miał ochotę, będzie mógł sobie śledzić prace Sejmu na tablecie (w ramach strumienia RSS z różnych źródeł), będzie mógł wykorzystać jeden lub kilka takich strumieni na swojej stronie internetowej, lub we własnych aplikacjach.

Liczymy na wyrozumiałość, gdyż to dopiero początek naszej przygody z “przcinaniem” ogromu dokumentów legislacyjnych, które pojawiają się w Parlamencie.

Liczymy też na wszelkie krytyczne uwagi dotyczące tego, w jaki sposób przygotowane narzędzia działają. Wszelkie wnioski racjonalizatorskie są mile widziane.

W przyszłości może uda się nam również przygotować narzędzia do społecznościowego przyporządkowywania dokumentów do danej kategorii tematycznej. Uważamy, że zwiększy to jakość i wiarygodność kategorii, a tym samym sprawi, że korzystanie z serwisu Sejmometr.pl będzie bardziej użyteczne. Stopniowo będziemy też zwiększać liczbę kategorii tematycznych, a wraz z nią liczbę możliwych do wykorzystania kanałów RSS.

Każdy może dziś pomóc Fundacji w realizacji jej celu statutowego. W jaki sposób?

Można przetestować kanały tematyczne i funkcjonalne Fundacji. Można podzielić się krytycznymi uwagami na temat ich działania. Można też zaproponować ich usprawnienia. W przypadku, gdy proponowane rozwiązania będą odpowiadały Państwa oczekiwaniom - można zacząć z nich korzystać, na przykład umieścić na swojej stronie widget prezentujący informacje na temat skierowanych do Sejmu projektów. Można też umieścić na stronach widget z informacjami tematycznymi (np. z kategorii Edukacja i oświata, albo Internet i telekomunikacja, Społeczeństwo nadzorowane). Wraz z rozwijaniem narzędzi do bardziej społecznościowego kategoryzowania dokumentów Fundacja będzie zachęcała do korzystania z takich narzędzi. Trwające w Fundacji prace techniczne koncentrują się m.in. na tym, by można było w prosty sposób stworzyć "serwisy tematyczne" w danej dziedzinie, m.in. aby łatwo można było przefiltrować ogrom przetwarzanych przez Parlament dokumentów, by - przykładowo - stworzyć "portal feministyczny", zasilić strony internetowe organizacji zajmujących się ochroną środowiska, działające na rzecz dzieci i rodziny i tak dalej...

Ja w serwisie VaGla.pl zaraz umieszczę strumień danych na temat prac legislacyjnych w Sejmie. Ty możesz zrobić to samo i nie dać się zaskoczyć nowymi projektami. Ba! Możesz nawet - dzięki takim narzędziom - wiedzieć więcej, niż rząd. Co nie znaczy, że Fundacja będzie przeszkadzała administracji publicznej w korzystaniu z oferowanych przez nią informacji. Myślę nawet, że w takiej sytuacji zespołowi Fundacji będzie bardzo miło.

Udostępniając takie narzędzia Fundacja podnosi też poprzeczkę rzetelnemu dziennikarstwu. Jeśli korzystający z takich narzędzi obywatele dowiedzą się, że do Sejmu wpłynął projekt ustawy i będą mogli zapoznać się szybko z treścią dokumentów źródłowych, będą też uśmiechać się pod nosem trafiając po miesiącu na treść artykułu, w którym dziennikarz pisze, że jego redakcja "właśnie dotarła" do takiego dokumentu.

Fundacja ePaństwo nie korzysta w swojej działalności ze środków publicznych. Obecnie realizuje m.in. grant od Omidyar Network. Działania podejmowane przez Fundację zostały docenione już przez Komisję Europejską, w wyniku czego uhonorowano Fundację wyróżnieniem ePSI Trailblazer 2012.

W Fundacji ePaństwo zajmujemy się hackingiem systemów. Cóż, że to systemy polityczne, społeczne i państwowe. Obok procesu legislacyjnego Fundacja interesuje się też innymi danymi publicznymi i stara się włączać takie dane do już istniejących serwisów. Dlatego Fundacja z nadzieją obserwuje działania podejmowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości i proces udostępniania obywatelom orzeczeń sądów powszechnych. Spróbujemy wykorzystać doświadczenia Sejmometrowe w nowych "usługach" fundacyjnych, jednocześnie zabiegając o standaryzacje struktury danych publicznych.

Zapraszam do korzystania z udostępnianych narzędzi, a jeśli okaże się, że będą przydatne - do podzielenia się informacją na ich temat z przyjaciółmi.

Przejmujemy państwo.