Zamieszanie związane z wypowiedzią o reklamie podprogowej stosowanej w TVN

Zgodnie z zapowiedzią (por. Spotkanie forum edukacji medialnej) w środę odbyło się kolejne już spotkanie zespołu ds edukacji medialnej, które to spotkania organizuje Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. W trakcie spotkania prezentacje nt. możliwości Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w kształtowaniu jakości reklamy telewizyjnej i radiowej przedstawił p. Stanisław Celmer, Dyrektor Departamentu Reklamy KRRiT. Drugim prelegentem był p. Jacek Szejda, Specjalista z Biura Programowego Polskiego Radia S.A. (prelekcja pt. „Piśmienność medialna a media publiczne”). Trzecim zaś gościem Krajowej Rady był prof. dr hab. Bronisław Siemieniecki z Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, który opowiedział o zagrożeniach w świecie postmodernistycznym. W trakcie swojego wystąpienia prof. Siemieniecki stwierdził, że złapał TVN na emitowaniu reklamy podprogowej. Zapytałem w TVN czy stosują takie praktyk i rzecznik TVN zaprzeczył, a ponadto stwierdził, że telewizja ma zamiar bronić swojego dobrego imienia.
Aktualizacja - w tekście dodałem oświadczenie prof. Siemienieckiego.

Nagrania z dzisiejszego spotkania umieszczę w Sieci w ramach wolnego czasu (podobnie jak zrobiłem to wcześniej: Upowszechniajcie wiedzę o edukacji medialnej - tu prezentacja dr Lucyny Kirwil pt. "Zagrożenia podczas korzystania z mediów przez dzieci i młodzież" oraz Edukacja medialna: Filmoteka szkolna - w tym materiale nagranie z wystąpienia p. Agnieszki Odorowicz, Dyrektora Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, która przedstawiła projekt "Filmoteka szkolna"). Dziś jednak opublikuję krótki fragment nagrania z wystąpienia prof. Siemienieckiego, gdyż wydaje się, że wypowiedź profesora nie przejdzie bez echa.

Zacznijmy jednak od początku: prof. dr hab. Bronisław Siemieniecki jest Kierownikiem Katedry Dydaktyki i Mediów w Edukacji UMK w Toruniu. W swoim wystąpieniu na temat zagrożeń w świecie postmodernistycznym poruszył wiele wątków, przedstawiając pewną diagnozę sytuacji. Wystąpienie to opublikuję - jak wspomniałem wyżej - nieco później (chociaż niestety nie całe, gdyż mniej więcej w pięćdziesiątej minucie prezentacji, a proszę pamiętać, że wcześniej nagrywałem wystąpienia dwóch innych prelegentów, padła mi bateria).

W trakcie prezentacji prof. Siemieniecki przedstawił zgromadzonym m.in. problemy związane z przetwarzaniem informacji w mózgu człowieka. "Wiedza kognitywistyczna, czyli wiedza o przetwarzaniu w mózgu, jest w tej chwili dość dobrze znana jeżeli chodzi o możliwość manipulowania innym człowiekiem i to się po prostu w życiu robi" - stwierdził profesor. Powiedział również, że w tym mieści się także działanie w przestrzeni podkorowej.

Jak wspomniałem - jedną z wcześniejszych prezentacji przedstawił p. Stanisław Celmer, Dyrektor Departamentu Reklamy KRRiT (to taki departament "szybkiego reagowania", który reaguje na wszelkie nieprawidłowości nadawców telewizyjnych). Mówił on m.in. o niedozwolonej reklamie i regulacjach wynikających z ustawy o radiofonii i telewizji, dlatego zgromadzeni na spotkaniu wiedzieli, że reklama podprogowa (subliminalna) w Polsce jest zakazana (to szczególna forma reklamy ukrytej i - zgodnie z art. 16b. ust. 2 pkt. 5) ustawy o radiofonii i telewizji - zakazane jest nadawanie reklam "oddziałujących w sposób ukryty na podświadomość"; O reklamie podprogowej można poczytać sobie w Wikipedii, w haśle Percepcja podprogowa).

W tym właśnie kontekście prof. Siemieniecki opowiedział o swoim eksperymencie, który miał polegać na sprawdzaniu dostępnych w internecie materiałów: "...przez trzy dni kiedyś siedziałem w internecie i znalazłem gdzieś trzysta czterdzieści czy trzysta pięćdziesiąt miejsc, gdzie ordynarne były wprowadzane elementy do obrazków, albo do filmów". I dalej prelegent stwierdził: "Nawet kiedyś patrzyłem [na] naszą telewizję TVN i Polsat; Złapałem Polsat... nie, przepraszam... TVN, jak butelkę Coca-coli umieścili...". Reklama podprogowa - według słów profesora - miała się znaleźć w co siedemdziesiątej (albo w co setnej - tu profesor nie był pewny) klatce przypadkowo znalezionego materiału TVN. Był to eksperyment poznawczy, gdyż profesor - jak powiedział - nagrał ten materiał i następnie "klatka po klatce" przeglądał go, ponieważ "chciał się przyjrzeć, jak jest zbudowana struktura obrazu".

Właściwie, to ten epizod wystąpienia nie musiałby mieć ciągu dalszego, jednak - jak już sygnalizowałem - spotkanie odbywało się w ramach prac zespołu ds. edukacji medialnej, który to zespół działa pod auspicjami Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (spotkanie miało miejsce w siedzibie KRRiT). Na sali, w której odbywało się spotkanie, byli obecni zarówno członek KRRiT, p. Piotr Marian Boroń (przewodniczył spotkaniu), był również obecny p. Stanisław Celmer, był również obecny p. Juliusz Braun - były Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, a obecnie Dyrektor Generalny Rady Reklamy. Byli tam obecni również przedstawiciele innych mediów: telewizji publicznej i publicznego radia... Gdy wystąpienie prof. Siemienieckiego się zakończyło - głos zabrał dyrektor Celmer i "jako urzędnik państwowy" dostrzegł fragment o rzekomych, niedozwolonych przez ustawę, praktykach TVN oraz poprosił o udostępnienie materiałów, które prof. Siemieniecki miał - według własnych słów - nagrać...

Spotkania zespołu ds. edukacji medialnej organizuje nie byle kto, bo przecież Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji jest umocowana w Konstytucji RP. Spotkanie takie nie jest spotkaniem towarzyskim, przebieg spotkań rejestrowany jest na dwóch magnetofonach - cyfrowym i analogowym. Ja również nagrywałem przebieg spotkania (z tym nieszczęśliwym elementem pod koniec wystąpienia ostatniego z mówców, kiedy - jak wspomniałem - siadła mi bateria na 10 minut przed końcem wykładu). Grupa "szybkiego reagowania" - jak ją nazwał dyrektor Depertamentu Reklamy KRRiT - działa szybko i w takich sytuacjach zwraca się do stacji telewizyjnych o wyjaśnienie wszelkich dostrzeżonych nieprawidłowości, nawet wówczas, gdy np. stacja przekroczy chociażby o jedną sekundę przypadający na jedną godzinę limit reklamy. A dodatkowo trzeba powiedzieć, że TVN SA jest spółką notowaną na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie...

- Twierdzenia tego pana są tak absurdalne, że chyba tylko dobry terapeuta mógłby je kompetentnie skomentować, ponieważ jednak zostały one wygłoszone na tak poważnym forum, jak spotkanie zorganizowane przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji, natychmiast podejmiemy kroki prawne konieczne do obrony naszego dobrego imienia - skomentował wypowiedź prof. Bronisława Siemienieckiego pan Karol Smoląg, rzecznik prasowy grupy TVN.

W Polsce mieliśmy już incydenty dotyczące informacji o stosowaniu reklamy podprogowej: w tekście reklama podprogowa działa można przeczytać:

Nagie fakty nie obniżają czujności antypodprogowych aktywistów. W 1996 roku poseł Juliusz Braun w liście do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji twierdził że, "w jednej z reklam kosmetyków emitowanej przez Telewizję Polską pojawia się na poziomie podprogowym logo konkurencyjnej telewizji komercyjnej". Zarzuty się nie potwierdziły, a cała "afera" skończyła się na oficjalnych przeprosinach ze strony posła. Innym razem doszukiwano się ukrytej reklamy podprogowej w reklamówce polskiego operatora telefonii komórkowej, otóż tło akustyczne tej reklamówki puszczone w zwolnionym tempie okazało się być zachętą do... kupowania karmy dla kotów. Twórcy reklamy tłumaczyli się pomyłką w montażu, ale niektórzy doszukiwali się w tym diabolicznych zamiarów.

W trakcie spotkania zespołu ds edukacji medialnej (spotkania zespołu organizowane są przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji) prof. dr hab. Bronisław Siemieniecki z UMK w Toruniu stwierdził (nagranie opublikowane w serwisie Vimeo: Oddziaływanie podkorowe; czas trwania: 3 minuty), iż przypadkowo odkrył praktyki telewizji TVN, polegające na umieszczaniu w jej materiałach reklamy podprogowej (reklama tego typu jest zakazana przez polską ustawę o radiofonii i telewizji). Komentując tę wypowiedź rzecznik prasowy grupy TVN zaprzeczył i zapowiedział podjęcie kroków prawnych, zmierzających do ochrony dobrego imienia TVN.

Aktualizacja (10 lipca, godz. 9:15): Prof. Siemieniecki przekazał mi (oraz stacji TVN) oświadczenie następującej treści:

W moim wystąpieniu w Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji niesłusznie wskazałem stację TVN jako tę, która wykorzystuje reklamę podprogową. Za pomyłkę przepraszam stację TVN, którą oglądam z przyjemnością.