Upowszechniajcie wiedzę o edukacji medialnej

Zgodnie z zapowiedzią (por. Pomysły na tematy edukacji medialnej) wczoraj odbyło się spotkanie zespołu ds edukacji medialnej (nazwanego też "Forum edukacji medialnej", gdyż pod tą nazwą, na zaproszenie KRRiTV, spotyka się grupa osób i dyskutuje na temat medialnej edukacji właśnie). Jednocześnie wypada odnotować, że KRRiT opublikowała swoje stanowisko w sprawie upowszechniania wiedzy z zakresu tej edukacji. Notatkę publikuje po północy, bo trochę trwało opracowanie nagrania video z wystąpienia dr Lucyny Kirwil ("Zagrożenia podczas korzystania z mediów przez dzieci i młodzież"). W każdym razie już jest w Sieci (takie materiały gromadzę w dziale multimedia niniejszego serwisu). Poza treścią stanowiska KRRiT poniżej również moja krótka relacja z "forum".

Spotkaniu przewodniczył minister Boroń, członek KRRiT. Było to już kolejne spotkanie. "Fabuła nabiera tempa" - jeszcze przed wakacjami ma się odbyć spotkanie następne, a przewodniczący spotkania poinformował zebranych, że Prezydent RP włączył się aktywnie w temat "edukacji medialnej" i pod jego patronatem ma się odbyć ogólnopolska konferencja naukowa poświęcona tej tematyce.

Już wcześniej - jak wynika z głosów, które padały w czasie spotkania - zwrócono uwagę na to, iż podmiotem edukacji medialnej obok dzieci powinni być również dorośli (rodzice, nauczyciele, etc., dziś dodano do tej listy również katechetów). Spotkania są tak pomyślane, że w pierwszej części prezentowany jest wykład (albo dwa), a następnie toczy się dyskusja. Poniżej prezentuję wystąpienie dr Lucyny Kirwil z Wyższej Szkoły Psychologii Społecznej, zatytułowane "Zagrożenia podczas korzystania z mediów przez dzieci i młodzież", przy czym - jak wspomniała sama prowadząca wykład: można zaobserwować we współczesnych społeczeństwach dwa podejścia - jedno to "orientacja moralnej paniki", w którym ważniejsze jest "jak ochronić dzieci", a mniej "jak nauczyć je korzystania z mediów" oraz orientacja przeciwna. Pani dr Kirwil nie uznała się za przedstawiciela "orientacji moralnej paniki", a dla swojego wystąpienia wybrała temat "zagrożeń", by na podstawie tych zagrożeń zastanawiać się, jak im przeciwdziałać (czyli - m.in. nauczyć dzieci odpowiedzialnego korzystania z mediów).

Nagranie prezentacji dr Lucyny Kirwil pt. "Zagrożenia podczas korzystania z mediów przez dzieci i młodzież" (link do nagrania w Google Video). Zachęcam serdecznie do obejrzenia/wysłuchania tej prezentacji, gdyż dotyka ona problemów, które wcześniej na łamach serwisu kilkakrotnie były poruszane w dziale dzieci, a to głównie w kontekście stosowania oprogramowania filtrującego w celu ochrony małoletnich przed "nielegalnymi lub szkodliwymi treściami" (por. m.in. Interpelacja w sprawie programu Beniamin, Powiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez Ministra Edukacji..., Grodzenie Sieci pod hasłem obrony dzieci - globalna dyskusja o przyszłości, Czarna lista Beniamina). Pani dr Kirwil jest psychologiem i zaprezentowała wyniki swoich badań. Na obejrzenie filmu należy przeznaczyć 41 minut (jak tylko Google zdecyduje się go pokazać).

Na marginesie odnotuję, że we Francji coraz bliżej do wprowadzenia "blokowania stron internetowych z pornografią". Takie plany przedstawił tamtejszy rząd (pisze o tym m.in. Fundacja Kidprotect: Francja: blokowanie pornografii dziecięcej, ale też Dziennik Internautów: Francja: dostawcy internetu zablokują wybrane strony). W kontekście badań oraz w kontekście wystąpienia dr Kirwil warto zastanowić się, czy w Polsce metody działania przyjmowane w innych częściach świata się sprawdzają. Dr Kirwil w swojej prezentacji rozróżniła społeczeństwa kolektywne (w tym Polskę, "my wolimy filtry") i indywidualistyczne (kraje skandynawskie i kraje zachodniej Europy, "kraje bardziej zaawansowane wolą ustalać reguły, wolą z dzieckiem się porozumieć", chociaż w Wielkiej Brytanii wybrano filtry - co podkreśliła p. doktor). "Warto korzystać z doświadczeń innych krajów, ale nie można przenosić tych technik do zastosowania u nas. (...) Gotowych wzorców nie można zastosować. Można je adaptować". W każdym z typów są różne determinanty realizacji celów (jeśli przyjmie się, że celem jest ochrona dzieci; media pisząc o Francji wskazują subtelnie inny cel: "walka z pedofilią" - a w walce z przestępczością ważna jest skuteczność wymiaru sprawiedliwości, w tym: nieuchronność kary).

Na opracowanie i publikacje czeka jeszcze nagranie wczorajszego wystąpienia p. Agnieszki Odorowicz, Dyrektora Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, która w czasie "forum" przedstawiła inicjatywę dotyczącą edukacji filmowej w szkołach. Za 3 miliony złotych uruchomiany jest projekt, w ramach którego szkoły otrzymają kopie filmów, które będą mogły wykorzystać w dydaktyce. To jest jednak temat na odrębną notatkę. Chociaż napiszę jeszcze, że odnośnie filmów przekazywanych szkołom w dyskusji poparłem głos jednego z dyskutantów, który zwrócił uwagę na problem technicznych standardów związanych z formatami plików multimedialnych (chodziło o to, by szkoły mogły dysponować filmami udostępnionymi w formatach niepreferujących żadnej z dostępnych dziś na rynku platform oprogramowania). Od siebie dodałem jeszcze temat takiego przygotowania materiałów, by mogły z nich korzystać również osoby niepełnosprawne (a więc audiodeskrypcja, napisy, etc.; por. m.in. Meta warstwy dla multimediów - co z tym zrobić? i inne w dziale accessibility). Zobaczymy.

Spotkanie było nagrywane przez organizatorów (i to zarówno cyfrowo, jak i analogowo, na kasety magnetofonowe). Zasugerowałem, że to może dobry pomysł, by te nagrania organizatorzy opublikowali w internecie. Przydałby się też zapis stenograficzny (bo skoro są nagrania, to może dałoby się też przebieg dyskusji przedstawić w formie tekstu, a wówczas można byłoby łatwiej podłożyć napisy pod umieszczony wyżej filmem). W tej chwili trwają prace nad "nową stroną internetową Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji". Nie wiem, czy mój postulat zostanie uwzględniony, ale warto było spróbować. Po prostu pomyślałem, że nie tylko te osoby, które brały udział w spotkaniu byłyby zainteresowane treścią dyskusji, ale warto opublikować takie materiały nawet wówczas, gdy - poza zgromadzonymi - tematem interesowałoby się chociaż jedna, dwie osoby więcej (tym razem na przykład nie było przedstawiciela Ministerstwa Edukacji Narodowej, ale przecież na temat edukacji medialnej nie tylko przedstawiciele ministerstw mają coś do powiedzenia, może swoimi uwagami mogliby podzielić się np. gimnazjalni nauczyciele?).

Na następnym spotkaniu wykład ma wygłosić m.in. prof. dr hab. Bronisław Siemieniecki, Kierownik Zakładu Technologii Kształcenia z Katedry Dydaktyki i Mediów w Edukacji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

A poniżej już zapowiedziane stanowisko Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, które to stanowisko zostało opublikowane wczoraj po południu, a przyjęte 9 czerwca: Stanowisko KRRiT w sprawie potrzeby upowszechnienia wiedzy z zakresu edukacji medialnej (RTF). Czytamy tam:

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji uznaje edukację medialną za bardzo istotny element świadomego i efektywnego korzystania ze współczesnych mediów elektronicznych. Jest on ważny zarówno dla młodego pokolenia jak również dla ludzi starszych, a jego wartość znacząco wzrasta w związku z nieodległym przejściem na emisję cyfrową. W podejściu do mediów elektronicznych dokonuje się niezwykle znaczący proces: ich konwencjonalny odbiorca zmienia się w bardziej lub mniej świadomego użytkownika. Proces ten niesie dalekosiężne skutki – aby były one pozytywne konieczne jest włączenie edukacji medialnej w system permanentnej edukacji całego społeczeństwa. Kompetencja medialna, świadomy odbiór treści medialnych oraz umiejętność ich formułowania jest warunkiem powodzenia rewolucji cyfrowej w mediach oraz podstawą społeczeństwa obywatelskiego i informacyjnego.

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji w pełni podziela podejście Unii Europejskiej w tej sprawie. Nowa dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2007/65/WE z 11 grudnia 2007 roku o audiowizualnych usługach medialnych w swej preambule zaleca państwom członkowskim działania związane z upowszechnianiem umiejętności korzystania z mediów we wszystkich grupach społecznych. Zalecenie to rozszerza Komunikat Komisji z 20 grudnia 2007 roku Europejskie podejście do umiejętności korzystania z mediów w środowisku cyfrowym.

Jednocześnie wyrażamy zaniepokojenie marginalizacją sfery edukacji medialnej w programach kształcenia na wszystkich poziomach edukacji szkolnej oraz brakiem należytego miejsca edukacji medialnej w programach nadawców radiowych i telewizyjnych. Szczególną rolę do spełnienia ma wciąż nadawca publiczny w ramach swoich powinności misyjnych w tym zakresie. Nieodzownym wydaje się jasne sprecyzowanie tych obowiązków w powstającej nowelizacji prawa medialnego. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, analizując dotychczas podejmowane działania w zakresie edukacji medialnej, pragnie wskazać jako pozytywny przykład praktycznych działań nadawców program edukacyjny dla uczniów gimnazjów Media Starter, realizowany przez Canal+ Cyfrowy.

Niezwykle istotne znaczenie ma edukacja medialna w rozwoju dzieci i młodzieży, bowiem tylko świadome i krytyczne podejście do treści przekazów medialnych jest w stanie ochronić tę grupę użytkowników przed zagrożeniami, jakie niosą media elektroniczne. Z tym większym zaniepokojeniem przyjmujemy marginalizację tej tematyki w projekcie Podstawy Programowe Kształcenia Ogólnego. Wyrażamy nadzieję, że Ministerstwo Edukacji Narodowej weźmie pod uwagę naszą opinię o niefortunnym połączeniu tematyki edukacji medialnej z plastyką. Zdaniem Krajowej Rady bardziej zasadne byłoby połączenie tej tematyki z zajęciami z informatyki lub bibliotekoznawstwa, oczywiście do czasu wykształcenia odpowiedniej kadry nauczycielskiej, umożliwiającej wprowadzenie edukacji medialnej jako samodzielnego przedmiotu.

W opinii Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji warunkiem powodzenia i wszechstronnego wykorzystania możliwości w tej dziedzinie jest nadrobienie naszych krajowych zaległości i dążenie do tego, aby edukacja medialna stała się trwałym elementem edukacji społecznej oraz była efektem współpracy organów i instytucji państwowych, nadawców radiowych i telewizyjnych, uczelni i ośrodków naukowych, organizacji pozarządowych, Kościołów i związków wyznaniowych, ekspertów, samorządów oraz przede wszystkim rodziców i nauczycieli. Gotowi jesteśmy do podjęcia szerokiej współpracy w tej dziedzinie, bo tylko skoordynowane działania mogą przynieść zadowalające rezultaty.

Apelujemy do wszystkich odpowiedzialnych za stan edukacji medialnej w Polsce o podjęcie aktywnych i niezbędnych działań w tej dziedzinie.