Napisy do filmów na celowniku

Niezłe zjawisko. Kilkaset (chwilami można mówić o tysiącach) osób jednocześnie próbuje się dopchać do jednego postu. No cóż. Będę musiał przenieść maszynę na szybszy serwer. Ale pociesza mnie jednak to, że strona Gutek Film (w końcu to firma dysponująca jakimś zapleczem finansowym) również nie działa. Zdaje się, że podobnie jak ten serwis przeżywa właśnie oblężenie.

Pozdrawiam czytelników forum napisy.org. Odpowiadam userowi PawelK: pewnie, że nie jestem autorytetem :) Nigdy sobie nie rościłem praw do występowania w tej roli. Mam poglądy kontrowersyjne? A jakie poglądy w dzisiejszych czasach nie są kontrowersyjne? ;>

Polecam wątek dotyczący Michała i jego zatrzymania za pobranie pliku...

A skoro już ten ruch tu idzie, to może się zainteresujecie też tym tematem?

--
[VaGla] Vigilant Android Generated for Logical Assassination

Tym razem pozdrawiam również użytkowników forum osloskopa, forum insomnia oraz forum Kinomania, oraz kilku innych (wybaczcie, że bez linków)... Zdaje się, że niepotrzebnie napisałem w tym newsie, że może on zainteresować "tych, którzy oglądają sobie różne divixy". Wykrakałem. Jeśli chodzi o ruch na stronie - czasowe jej zaniki świadczą o klęsce urodzaju. To potwierdza tezę, że wolność słowa w społeczeństwie informacyjnym uzależniona jest od posiadanej do dyspozycji mówiącego infrastruktury.

I jeszcze kilka słów dotyczących powyższego newsa. Otóż nie ma żadnych informacji dotyczących jakichkolwiek merytorycznych zarzutów związanych z działaniem powyżej wskazanych serwisów. Nie ma sensu czegokolwiek spekulować. Nie wiadomo nawet, czy osoba, które zadzwoniła do administratora jednego z serwisów działał w imieniu i na rzecz jakiegokolwiek właściciela praw autorskich. To tyle tytułem wstępu.

A z przyczyn czysto hobbystycznych pogrzebałem nieco w orzecznictwie dotyczącym praw zależnych. W moim zasięgu jest np. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 23 stycznia 2003 r. (II CKN 1399/2000), opublikowany m.in. w OSP 2004/3 poz. 36, Biuletynie Sądu Najwyższego 2003/7 str. 11 oraz OSNC 2004/4 poz. 62.

Zdaniem Sądu Najwyższego przedstawionym w tym wyroku: "dokonanie tłumaczenia warstwy słownej utworu audiowizualnego nie stanowi jego opracowania jako całości". Wyrok ten - jak widziałem - już był cytowany na jednym z forów dyskusyjnych, ale nie mieli chyba całej treści uzasadnienia. Aby zrozumieć co Sąd Najwyższy miał na myśli warto zaglębić sie w uzasadnienie do tego wyroku (w sumie też nie zacytuje całego).

W uzasadnieniu można m.in. wyczytać w pierwszej kolejności ustalenia dotyczące stanu faktycznego: "W okresie bezpośredniej współpracy pomiędzy pozwaną a „Conte” firma ta przekazała pozwanej kasetę video, na której nagrany był animowany film reklamujący ołówki Evolution, w celu ułatwienia pozwanej promocji w kraju. Na filmie zobrazowana była fantastyczna postać o dużych zębach, określona w wersji oryginalnej jako „mordiosaure”. W dosłownym tłumaczeniu na język polski tekst użyty w tym filmie brzmiał: „Conte przedstawia nowe, niedrewniane kredki Evolution. Evolution - odporne na wszystkie zęby, nawet na zęby mordiosaure (tekst oryginalny). Kredki Evolution Conte - talent w koniuszkach palców”. „Conte” ustnie upoważniła pozwaną do korzystania z utworu i sporządzenia jego polskojęzycznej wersji.

Pozwana pismem z 3 października 1997 r. wezwała powódkę do zaniechania wykorzystywania reklamy, powołując się na przysługujące jej autorskie prawa majątkowe".

No i się zaczęło. Najpierw Sąd Okręgowy stwierdził: "Pozwana dokonała jedynie tłumaczenia wersji francuskojęzycznej na język polski z wykorzystaniem oryginalnego scenariusza, nie było to tłumaczenie twórcze. Dokonanie tego tłumaczenia, nawet gdyby je uznać za twórcze (tej cechy jednak Sąd odmówił), nie czyni z pozwanej producenta czy też współproducenta w rozumieniu art. 70 prawa autorskiego"

Potem Sąd Apelacyjny: "dokonane przez pozwaną tłumaczenie wersji francuskiej na polską nie korzysta z ochrony określonej w art. 2 prawa autorskiego, było bowiem dosłowne i jedynie przenosiło nieprzetłumaczalny idiom z jednego języka na drugi, wiernie oddając sens zdań. Było to odtworzenie istniejącego już kształtu artystycznego, a nie jego opracowanie. Nie było więc podstaw do uznania pozwanej za współtwórcę utworu audiowizualnego, z uwagi na brak wkładu twórczego w powstanie dzieła w rozumieniu art. 69 ustawy. Nie można też, zdaniem Sądu, uznać pozwanej za producenta czy współproducenta tego utworu. Niezależnie od tego, pozwana nie wykazała faktu poniesienia szkody, co również przemawia za bezzasadnością jej roszczenia".

Potem była kasacja. Wyrok Sądu Apelacyjnego zaskarżyła kasacją pozwana (czyli osoba, która przetłumaczyła), "zarzucając naruszenie prawa materialnego, to jest art. 69 i 70 ust. 1 i 2 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 1994 r. Nr 24 poz. 83), polegające na nieprzyznaniu pozwanej jako współtwórcy i producentowi utworu audiowizualnego ochrony autorskich praw majątkowych z tytułu naruszenia tych praw przez powódkę".

No i dalej Sąd Najwyższy zajmował się już kasacją.

Sąd Najwyższy: "Zarzuty kasacji należy uznać za niezasadne. Skarżąca kwestionowała odmowę przyznania jej statusu bądź współtwórcy i producenta utworu audiowizualnego, bądź też współtwórcy utworu zależnego i producenta utworu zależnego. Już taka konstrukcja tytułu, z którego wynikają w ocenie skarżącej autorskie prawa majątkowe, razi niekonsekwencją. Skarżąca powinna bowiem jasno sprecyzować, czy uważa się za współtwórcę i producenta utworu oryginalnego, czy też za współtwórcę i producenta utworu stanowiącego opracowanie. Utwór oryginalny i jego opracowanie nie są tożsame i inny jest zakres ochrony autorskich prawa majątkowych"

Nasępnie: "Nie może budzić wątpliwości, że krótki film reklamowy jest utworem audiowizualnym w rozumieniu art. 1 ust. 2 pkt 9 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych - tekst jednolity: Dz. U. 2000 r. Nr 80 poz. 904 (zwanej dalej ustawą). Utwór ten składa się z warstwy wizualnej i audialnej i stanowi z reguły dzieło zbiorowe. Współtwórcami takiego utworu są osoby, które wniosły wkład twórczy w jego powstanie, w szczególności wymienione w art. 69 ustawy, jak reżyser, autor scenariusza, operator obrazu, twórca utworu muzycznego, twórca animacji, artyści wykonawcy. Do żadnej z tych kategorii nie należy pozwana. Nie jest w szczególności twórcą oryginalnego scenariusza, skoro nie jest kwestionowane, że istniał scenariusz oryginalny, stworzony w języku francuskim. Przypisywanie sobie zatem przymiotu współtwórcy utworu oryginalnego nie ma żadnych podstaw".

Czytam dalej: "Rozważyć w dalszej kolejności należy zarzut, że może być traktowana co najmniej jako współtwórca i producent utworu zależnego, a więc zarzut naruszenia art. 2 ust. 1 w związku z art. 69 i art. 70 ustawy. W ocenie Sądu Najwyższego w ogóle nie może być mowy o istnieniu opracowania w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy. Zgodnie z tym przepisem, opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja, jest przedmiotem prawa autorskiego, bez uszczerbku dla prawa pierwotnego. Opracowanie musi mieć charakter twórczy. Rozporządzanie zaś i rozpowszechnianie opracowania zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego, dlatego prawo to określane jest w ustawie jako zależne (art. 2 ust. 2). W przypadku utworu audiowizualnego, zezwolenia takiego, w granicach określonych w art. 70 ustawy, udziela producent. Z ustaleń dokonanych w sprawie wynika, że producent zezwolił jedynie na opracowanie polskojęzycznej wersji scenariusza i wykorzystanie jej w połączeniu z istniejącym obrazem przez skarżącą. Nie zawarto w formie pisemnej umowy licencyjnej, zatem już z tego względu tylko po stronie skarżącej nie powstały autorskie prawa majątkowe do utworu (art. 66 i 67 ustawy)"

W tej konkretnej sprawie sąd nie doszukał się w tłumaczeniu elementu twórczego: "Skarżąca swe prawa autorskie, osobiste i majątkowe do utworu w postaci opracowania utworu oryginalnego wywodzi z faktu przetłumaczenia scenariusza i zlecenia nagrania warstwy słownej lektorowi oraz połączenia tak stworzonej warstwy słownej z obrazem. Oba Sądy odmówiły przyznania tłumaczeniu scenariusza przymiotu twórczego. Ustalenie w tym zakresie oparte zostało na opinii biegłego sądowego z dziedziny językoznawstwa, zgodnie z którą tłumaczenie to stanowi jedynie poprawne odtworzenie w języku polskim wersji francuskojęzycznej. Jak wspomniano wyżej, skarżąca nie podnosiła w kasacji żadnych zarzutów procesowych, w szczególności zarzutu naruszenia art. 233 kpc polegającego na rażąco wadliwej, sprzecznej z zasadami logicznego rozumowania oceny dowodów. Należy w tej sytuacji podzielić ustalenie, że tłumaczenie nie zawiera elementu twórczego". Wynika z tego, że może też istnieć takie tłumaczenie, które zawiera element twórczy, tylko w tym konkretnym przypadku sąd się go niedopatrzył...

I dalej sobie czytam: "Nawet gdyby jednak uznać tłumaczenie scenariusza za twórcze, uwzględniając fakt przeniesienia na język polski nieprzetłumaczalnego idiomu „mordiosaure”, modyfikacji sloganu reklamowego czy też okoliczność, że oryginalna wersja dotyczy kredek Evolution, podczas gdy przetłumaczona dotyczy ołówków o tej nazwie, to i tak nie można mówić o powstaniu utworu będącego opracowaniem oryginalnego utworu audiowizualnego. Skarżąca pomija bowiem całkowicie istnienie i znaczenie art. 71 ustawy. Przepis ten dotyczy tłumaczeń utworu audiowizualnego na różne wersje językowe i przyznaje prawo do dokonywania tłumaczeń producentowi, bez potrzeby uzyskiwania zgody twórców utworu. Z treści tego przepisu wynika zatem, że producentowi przysługuje prawo dokonywania tłumaczenia warstwy słownej utworu, bez względu na to, czy chodzi tu o listę dialogową, czy komentarz słowny i czy tłumaczenie przyjmuje formę napisów, dubbingu czy też wersji lektorskiej. Uprawnienie to jest jednym z uprawnień wchodzących w zakres normalnej eksploatacji utworu audiowizualnego.

Wątpliwości co do tego, czy dokonanie tłumaczenia warstwy słownej utworu audiowizualnego jest jego opracowaniem i czy wobec tego wymagana jest zgoda twórcy scenariusza na wykonywanie autorskich praw zależnych do takiego utworu, pojawiały się na gruncie nie obowiązującej już ustawy z 10 lipca 1952 r. o prawie autorskim (Dz. U. 1952 r. Nr 34 poz. 234 ze zm.), która kwestii tej nie regulowała wyraźnie, a w szczególności nie zawierała odpowiednika art. 71 ustawy obowiązującej obecnie. Jednak i wówczas już przyjmowano, że łączne zezwolenie producenta i twórców filmu na opracowanie utworu potrzebne było tylko wtedy, gdy chodziło o przekształcenie filmu prowadzące do powstania nowego dzieła. Producent zachowywał natomiast wyłączne prawo udzielania zezwoleń na dokonywanie w filmie takich zmian, które są konieczne do normalnej eksploatacji filmu, a które nie zmieniają w sposób zasadniczy jego istoty. Wskazywano, że producent mógł np. zezwolić na dubbing, na pewną przeróbkę filmu dla celów telewizji, na nieistotne zmiany (np. pewne skróty) podyktowane gustami publiczności itp. Takie uprawnienia producenta wynikały bowiem z przysługującego mu prawa autorskiego do zwykłej eksploatacji filmu (por. uzasadnienie uchwały siedmiu sędziów SN z 19 lutego 1968 r. o mocy zasady prawnej, III CZP 40/67 OSNCP 1969/4 poz. 59). Dubbing ma na celu umożliwienie przyswojenia utworu publiczności nie znającej języka oryginału, a więc zakłada przetłumaczenie wersji słownej. Obecnie obowiązująca ustawa w art. 71 nie pozostawia już wątpliwości odnośnie do tego, że dokonanie tłumaczenia warstwy słownej utworu audiowizualnego nie stanowi jego opracowania jako całości. Taki pogląd przyjmowany też jest powszechnie w doktrynie"

W efekcie zacytowanych wyżej rozważań Sąd Najwyższy stwierdził, że "nie można podzielić zarzutu skarżącej naruszenia art. 2 ust. 1 w związku z art. 69 i 70 ustawy. Skarżąca nie może być więc traktowana jako współtwórca czy producent opracowania utworu audiowizualnego, skoro takiego opracowania w ogóle nie ma. Autorskie prawa majątkowe do utworu w wersji polskojęzycznej zachował producent, czyli firma „Conte”. Skarżąca zatem nie ma żadnego tytułu do domagania się odszkodowania za naruszenie nie przysługujących jej autorskich praw majątkowych. Poza zakresem rozważań pozostają ewentualne roszczenia skarżącej z tytułu zapłaty za tłumaczenie i nagranie polskiej wersji językowej, kierowane do producenta, bowiem rozpoznawana sprawa ich nie dotyczy".

No właśnie. Ta sprawa polegała na tym, że tłumacz domagał się czegoś od do właściciela autorskich praw majątkowych. Ciekawe jak sąd by orzekł, gdyby trafiła do niego sprawa, w której to ktoś, komu przysługują autorskie prawa majątkowe do utworu domagał się zaprzestania rozpowszechniania go przez tłumacza (jak przypuszczam - jeśli byłoby to proste tłumaczenie, "oddające poprawnie sens cytowanych słów w innym języku" sąd mógłby uznać - podobnie jak w powyższej sprawie, że w ogóle nie zaistniał wkład twórczy uzasadniający powstanie utworu zależnego, a zatem tłumacz byłby z niczym - podobnie jak w powyższej sprawie). W takim układzie pewnie tym bardziej uznałby, że prawa autorskie zostały naruszone, bo tłumacz nie ma nawet praw wynikających z ochrony utoru zależnego... Przez sam fakt dosłownego przetłumaczenia utworu tłumacz nie uzyskuje żadnych szczególnych praw. "Dokonanie tłumaczenia warstwy słownej utworu audiowizualnego nie stanowi jego opracowania jako całości. Taki pogląd przyjmowany też jest powszechnie w doktrynie" - stwierdził sąd. Ok. Nie stanowi opracowania jako całości, ale przecież może stanowić opracowanie utworu - nie wiem jak to nazwać, bo się filmami nie zajmowałem dawno - do zapisu dialogowego (?). Ale najpierw musiałby się do sądu zgłosić ktoś, komu przysługują autorskie prawa majątkowe. Czy dystrybutor (nie zaś producent) może występować w tej roli? ;) Na mocy art. 71 ustawy to "producent może bez zgody twórców utworu audiowizualnego dokonywać tłumaczeń na różne wersje językowe". Jeśli nie wyrazi takiej zgody? Pozostaje użytek osobisty z art. 23 ustawy. Publikowanie zaś takiego tłumaczenia bez zgody producenta byłoby naruszeniem praw autorskich majątkowych... Może być też tak, że dystrybutor dysponuje stosownymi pełnomocnictwami od producenta...

Mamy też inne orzeczenia Sądu Najwyższego, które warto postudiować, a które dotyczą tłumaczeń. Na przykład Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 29 października 1985 r. (I CR 312/85), w którym SN stwierdził, że "Tłumacz jest uprawniony do domagania się zachowania postaci dzieła nadanej mu przez twórcę i zawartej w tłumaczeniu tego dzieła, czyli do domagania się ochrony integralności tłumaczenia tego dzieła", oraz że "Wygaśnięcie praw autorskich twórcy dzieła nie ogranicza ochrony praw autorskich tłumacza do dzieła w jego tłumaczeniu". Tyle, że to pod rządami nieobowiązującej już ustawy, a nawet wówczas glosa Jerzego Seredy do tego orzecznia była krytyczna... Z nowszych orzeczeń warto wskazać Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 15 listopada 2002 r. (II CKN 1289/2000), w którym sąd stwierdził, że "Opracowanie siatki haseł, sposób definiowania haseł oraz kompozycja haseł trudnych (leksemów) stanowią przejaw twórczej działalności autorów słownika języka polskiego w rozumieniu art. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Tekst jednolity: Dz. U. 2000 r. Nr 80 poz. 904 ze zm.)", no ale to nie o tłumaczeniu, ale o siatce haseł. Jest też orzeczenie, które dotyka problemu miksowania utworów! Wiedzieliście o tym? W wyroku Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 5 marca 2002 r. (II KKN 341/99) można przeczytać, że "na naruszenie autorskich praw osobistych nie może się powoływać autor utworu zmiksowanego, jeżeli zmiksowanie tego utworu odbyło się w miejscu do tego przeznaczonym (np. dyskoteka, klub), którego właściciel lub osoba wykonująca prawo własności miała ważną umowę licencyjną na publiczne wykonywanie utworów. Do takiego naruszenia dochodzi w przypadku braku takiej umowy licencyjnej lub publikacji zmiksowanych przez disc jockeya utworów".

W każdym razie panika jaka wybuchła po jednym telefonie kogoś, kto się podał za firmę związaną z branżą filmową budzi zastanowienie. Na tym przykładzie widać jak bardzo napięta jest sytuacja na froncie tzw. "własności intelektualnej". Warto to przemyśleć raz jeszcze...

--
[VaGla] Vigilant Android Generated for Logical Assassination

No ładnie. Zastanawiam się nad problemem rzetelności dziennikarskiej, gdy czytam w portalu Wirtualna Polska artykuł zaczynający się od słów: "Działania dystrybutora Gutek Film doprowadziły do zamknięcia dwóch portali, które zbierały i rozpowszechniały napisy do filmów DIViX. Jednak, czy to rozwiązuje problem? Zastanawiające jest, dlaczego dystrybutor wykonał tak radykalne posunięcie?". Jak dla mnie oba portale działają nadal i nikt nie "doprowadził do ich zamknięcia". Być może ktoś dziennikarzowi wyjął wtyczkę z gniazdka, albo trafił właśnie na moment, w którym ilość osób próbujących wejść na ww. strony nie pozwoliła mu na ich ujrzenie (wobec czego uznał, że są zamknięte), a może po prostu ja mam coś nie tak ze sprzętem? Eeeee... Nie. U mnie oba działają.

Co więcej: W jednym z portali opublikowano właśnie list Jakuba Duszyńskiego, Dyrektora artystyczny GUTEK FILM (nie ręczę jednak za jego autentyczność). Można tam przeczytać m.in.: "Z prawnego punktu widzenia dystrybutorzy posiadają wyłączne prawo udzielone przez producenta filmu do eksploatacji w okresie licencji filmu na terytorium Polski utworu w polskiej wersji językowej. Upublicznianie w jakikolwiek sposób w okresie licencji całości utworu, jego fragmentów, poszczególnych składników (tym listy dialogowej i jej tłumaczenia) bez zgody dystrybutora jest naruszeniem jego umowy licencyjnej".

List jest też ciekawy ze względu na pokazanie powodów wysokich cen DVD oraz mechanizmów, na jakich internauci uzyskują filmy niszowe. Otóż w dalszej części listu czytam: "W Polsce sprzedaje się po kilkaset sztuk filmu niszowego - np. jakiejś koreańskiej produkcji, która nie była nigdy szeroko promowana. Czy dlatego, że nikogo kino koreańskie nie interesuje? Otóż nie. Dzieje się tak dlatego, gdyż każdy film można ściągnąć z sieci - jeszcze przed kinową premierą - z polskimi napisami. Dlatego do kinowych premier najczęściej nie dochodzi, bo po co? I dla kogo?". I wreszcie autor przedstawia wizję lepszego świata: "(...) W tym lepszym świecie, w którym nie można byłoby w 3 sekundy znaleźć polskich napisów do każdego filmu, po trzech latach bardzo wielu ludzi przekonałoby się, że wydawanie na DVD Godarda, mangi, Tarkowskiego, Sokurowa i setek innych pozycji ma sens".

No więc właśnie. Internet w jakimś zakresie wymusza zmianę modelu biznesowego. Nie powinny dziwić na przykład zarzuty wydawców książek podnoszone przeciwko wyszukiwarkom. Pytanie tylko, czy stopniowe rozszerzanie zakresu pojęcia "własność intelektualna" jest w stanie zacementować stosunki gospodarcze w stanie sprzed powstania internetu? Myślę, że zmiany w tym zakresie są nieuniknione i myślę również, że pozwy branży filmowej czy muzycznej nie wpłyną - w dłuższej perspektywie czasu - na sposób działania rzesz internautów.

Jednocześnie całkiem rozumiem argumentację branży. Jestem wszak autorem i ostro bym się wkurzył, gdyby ktoś postanowił zarabiać na mojej pracy. Mam jednak zastrzeżenie: jeśli autor tak postanowi (a nie wolno mu przecież odbierać prawa decydowania o tym) może udostępnić efekt swojej twórczej pracy bezpłatnie i powszechnie. Ostatnio niektórzy przedstawiciele branży żyjących z dystrybucji wszelkiego rodzaju twórczości mają z tym problem. Czasem pojawiają się nawet zarzuty, że udostępnianie efektów pracy twórczej za darmo stanowi wykroczenie przeciwko zasadom uczciwej konkurencji!

No coż. Poczekamy - zobaczymy co będzie dalej.

--
[VaGla] Vigilant Android Generated for Logical Assassination

W rzekomym liście Jakuba Duszyńskiego, dyrektora artystycznego GUTEK FILM można przeczytać m.in.: "Z prawnego punktu widzenia dystrybutorzy posiadają wyłączne prawo udzielone przez producenta filmu do eksploatacji w okresie licencji filmu na terytorium Polski utworu w polskiej wersji językowej. Upublicznianie w jakikolwiek sposób w okresie licencji całości utworu, jego fragmentów, poszczególnych składników (tym listy dialogowej i jej tłumaczenia) bez zgody dystrybutora jest naruszeniem jego umowy licencyjnej".

Vagla napisał: "Nie ma sensu czegokolwiek spekulować."

Zatem nie spekulując, należy stwierdzić FAKT zdezaktywowania możliwości ściągania napisów / dodawania nowych napisów / przeszukiwania bazy napisów.

Jeśli ów list jest prawdziwy, to czy nie należy domniemywać że zostały naruszone PROPORCJE? Wedle zasady proporcjonalności GUTEK powinien dostarczyć właścicielom stron napisy.org i napisy.info LISTĘ FILMÓW, do których posiada przez producentów UDZIELONE prawnie LICENCJE!

Jeśliby GUTEK FILM posiadał status dystrybutora WSZYSTKICH producentów KOMERCYJNYCH nawet wtedy nie mógłby żądać ZABLOKOWANIA działalności tych witryn z napisami A JEDYNIE USUNIĘCIA SPORNYCH TREŚCI, do których dystrybucji prawami WYŁĄCZNYMI / UDZIELONYMI dysponuje.

Przecież konkurencja firmy GUTEK FILM mogłaby teoretycznie korzystać z tych witryn jako z jednego z kanałów PROMOCJI... Zatem postępowanie firmy GUTEK FILM możnaby w takim wypadku uznać za NIEUCZCIWĄ KONKURENCJĘ...

Jest też możliwe, że rozprowadzane i popularyzowane na tych witrynach są / mogłyby być TŁUMACZENIA filmów NIEKOMERCYJNYCH lub NAPISY do filmów POLSKICH NIEZALEŻNYCH PRODUCENTÓW sporządzone na potrzeby osób NIESŁYSZĄCYCH...

Czy GUTEK FILM ma uprawnienia do ograniczania praw obywatelskich setkom tysięcy NIESŁYSZĄCYCH w Polsce?

Czy GUTEK FILM ma uprawnienia do zastraszania twórców witryn NIEZALEŻNIE od posiadanych przez siebie LICENCJI, na podstawie UZURPACJI?

Czy to nie powinno być karalne?

Jak już wiadomo - przynajmniej sądząc z wypowiedzi publikowanych w innych serwisach, gdzie dziennikarze skontaktowali się bezpośrednio z autorem listu - działania istotnie zostały podjęte przez firmę Gutek Film. To po pierwsze.

Po drugie - co innego życzenia, co innego stanowione i obowiązujące w danej chwili i miejscu prawo. A polskie prawo autorskie mówi o tym, że z opracowania utworu (utworu zależnego) wolno korzystać po uprzedniej zgodzie twórcy utworu pierwotnego (zresztą przepisy te zacytowałem w wiadomości, która stała się początkiem tego wątku).

W artykule opublikowanym w IDG (link podałem wcześniej) przeczytałem wypowiedź Aleksandra Stuglika z Kancelarii Prawnej B. Żuradzka: "Istnieje jednak następująca możliwość. Na podstawie art. 23 ustawy o prawie autorskim (dozwolony użytek osobisty) można pokusić się o hipotezę, iż gdyby ktoś nabył sobie angielską wersję filmu (bez polskich napisów), to mógłby dla własnego użytku osobistego przetłumaczyć dialogi i je wykorzystywać. Jednak taki pogląd może być traktowany jako próba falandyzacji prawa". Z tą tezą się ostrożnie nie zgadzam wobec brzmienia przywołanego artykułu ustawy. Ustęp pierwszy tego przepisu brzmi: "Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Przepis ten nie upoważnia do budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektonicznourbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym". Napisałem wyżej, że się nie zgadzam "ostrożnie" dlatego, że brzmienie art. 2 ust. 2 ustawy jest równie stanowcze co brzmienie art. 23 ust. 1. Innymi słowy wskazuje wyraźną zasadę w stosunku do korzystania z utworu zależnego. Niestety nie mamy (ja nie dysponuje) żadnym orzeczeniem sądu, które dotyczyłoby dozwolonego użytku osobistego. Takie orzeczenie pewnie się prędzej czy później pojawi. Gdy już zapadnie – da nam to więcej informacji dla potrzeb dokonywania interpretacji stosownych uprawnień przysługujących poszczególnym „aktorom społeczeństwa informacyjnego”

Ale nawet gdyby nie zajmować się przez chwilę tym wyjątkiem (czyli, że ktoś sobie w swoim mieszkaniu dokonał tłumaczenia i będzie z niego po cichu korzystał) na gruncie ww. przepisów - przekroczeniem dozwolonego użytku będzie opublikowanie takiego opracowania w taki sposób, jak czynią to poszczególni użytkownicy portali internetowych, których cały ten wątek dotyczy. Tu nie ma sporu.

Oczywiście nie zgadzam się na nazywanie złodziejami osób, które korzystają zgodnie z prawem z chronionych utworów, w szczególności w ramach dozwolonego użytku (z jakiegoś powodu ten przepis istnieje w polskiej ustawie). W tym przypadku jednak trudno mi się nie zgodzić z tezą wypowiedzianą ustami przedstawiciela firmy Gutek Film, a która to teza jest odpowiedzią na liczne głosy na forach dyskusyjnych: „korzystamy bo nas nie stać na kupienie”. Czy to będzie zegarek, czy samochód - to że mnie nie stać na zakup dóbr (materialnych lub niematerialnych) - nie upoważnia mnie do uprawiania "janosikowstwa".

Osoby, które pomstują dziś na działania branży "własności intelektualnej" powinny się zastanowić dlaczego udaje się stopniowe rozszerzanie własności intelektualnej. Dlaczego stopniowo wydłuża się okres ochronny dla utworów? Dlatego, że chronione są interesy ekonomiczne branży. Nie można jej zabronić argumentowania na rzecz takiego przedłużania ochrony, pięćdziesiąt lat po śmierci twórcy, siedemdziesiąt.. i tak dalej. Osoby, które teraz pomstują na to, że prawo je „uciska” powinny wpłynąć na tych, którzy prawo stanowią, by prawo to gwarantowało stosowną równowagę pomiędzy uprawnieniami twórców a dostępem do dóbr kultury. Na marginesie - wczoraj w Życiu Warszawy ukazał się interesujący artykuł napisany przez Jarosława Lipszyca na temat działań firmy Disney i o uwięzieniu Kubusia Puchatka (serdecznie polecam). Ten proces się dzieje cały czas. W swoich komentarzach muszę wskazać stan prawa (tak jak potrafię najlepiej, a przecież nie mam monopolu na jedynie słuszną wykładnię) i mogę wyrazić pogląd na temat tego, w którym kierunku idą jego zmiany. I wyrażam ten pogląd - prawo własności intelektualnej stopniowo zabija domenę publiczną. Ale wyrażam też inny poglą - autorowi powinno przysługiwać prawo do wynagrodzenia. Przez sam fakt nietwórczego przetłumaczenia (opracowania) utworu stworzonego przez kogoś innego - ten, kto takiego opracowania dokonuje nie nabywa praw do tego opracowania (zobacz zacytowane wyżej orzeczenie Sądu Najwyższego w odniesieniu do nietwórczych opracowań). Jeśli zaś opracuje twórczo - to opracowanie jest owszem chronione jako zależny utwór, ale korzystanie z niego wymaga zgody uprawnionego.

W swoich tekstach bronię dozwolonego użytku osobistego. Rozumiem argumentację przeciwników tego użytku. Taki przepis jednak istnieje i mogę go bronić jako obowiązującego w RP prawa. Takie przepisy jednak stanowią wyjątek od generalnej zasady monopolu autorskiego. Są kraje, w których przepisy o dozwolonym użytku prywatnym zostały usunięte. W Polsce z programów komputerowych nie wolno korzystać w ramach tego użytku osobistego. Takie są fakty. Również w Polsce znikną z czasem możliwości pożyczania sobie książek, płyt, czytania wierszy w gronie przyjaciół. Tak się stanie, jeśli nie stworzy się rozsądnej alternatywy dla rozszerzającej się własności intelektualnej.

Prawa dotyczące „owoców intelektu” przysługują dziś często komuś innemu niż ich twórca. Prawo autorskie coraz częściej przysługuje wydawcy (producentowi) nie zaś autorowi. Ja też wielokrotnie dostałem pod nos umowę o przeniesienie na wydawcę praw autorskich, jednak nie zgadzałem się na to doprowadzając do podpisania jedynie licencji. Wiele osób jednak nie ma świadomości na czym różnica między tymi umowami polega. „Sprzedają” swoje prawa wydawcom nie wiedząc, że można inaczej, wydawcy zaś często zasłaniają się „wzorcami umownymi”, mówią, że „księgowa nie zaakceptuje innej umowy”, albo twierdzi, że „wobec tego, nie podpiszemy umowy”. Powiem więcej – narażając się jednocześnie tym wszystkim, którzy uważają mnie za orędownika "walki zbrojnej" z wydawcami i firmami. Otóż nie jest tak. Sam niejednokrotnie sugerowałem wydawcom podpisywania umów o przeniesienie autorskich praw majątkowych. Daje to wydawcom pewne możliwości inne niż w przypadku podpisania jedynie umów licencyjnych. A nawet - o zgrozo! - sam występowałem przeciwko naruszeniom moich praw. Co nie zmienia mojej oceny biegu zdarzeń. Takie są właśnie obserwowane przeze mnie tendencje: stopniowy rozrost znaczenia i – często – „zniewolenia” własnością intelektualną. Poza wszystkim – nikt nie tworzy w próżni. Dla rozwoju twórczości niezbędne jest korzystanie z efektów twórczej pracy innych. To się nazywa bodajże obieg kultury. Nie napisałbym szlagieru, jeśli nie wiedziałbym czym taki szlagier jest, jeśli nie usłyszałbym czegoś, co stworzył ktoś inny. Uważam również, że nie każdy tworzy dla pieniędzy..

Na razie nie jest niczym nielegalnym niezgadzanie się na stopniowe zawłaszczanie domeny publicznej. Nie jest niczym nielegalnym publikowanie tekstów pokazujących obecnie występujące trendy (nawet za cenę tego, że ktoś mnie uzna za socjalistę, za którego sam się nie uważam). To niezgadzanie się NIE polega jednak na postulowaniu zabrania tym co mają na rzecz tych, którzy nie mają. To postulowanie polega na argumentowaniu na rzecz ograniczenia okresu ochronnego (albo przynajmniej wstrzymaniu jego podnoszenia), na tym, by zachować dozwolony użytek prywatny, by nie stawiać znaku równości pomiędzy "legalne" a "kupione". Są takie dobra, które nie muszą wiązać się z wydaniem pieniędzy. Może się zdarzyć, że twórca postanowi oddać efekt swojej pracy publiczności za darmo (a jednak nie pozbywając się np. praw autorskich majątkowych – po prostu udzielając bezpłatnej licencji). Uważam, że powinien mieć do tego prawo (a w retoryce obrońców "własności intelektualnej" słychać czasem wypowiedzi zabierające takie uprawnienia autorom). Na tym wreszcie, by nie tworzyć nowych praw własności intelektualnej takich jak patenty na oprogramowanie czy nowe prawa nadawców (prawa nadawców są w tej chwili właśnie tworzone i nikt z użytkowników oburzających się na działania firmy Gutek Film się temu nie przeciwstawia, nie argumentuje przeciwko temu procesowi).

Uważam, że jedna firma nie ma prawa żądania zamknięcia serwisu internetowego (jeśli istnieją inne mechanizmy egzekwowania przysługujących firmie praw), jednak uważam również, że firma, której prawa zostały naruszone lub zagrożone cudzym działaniem ma stosowne uprawnienia by domagać się zaprzestania takiego zagrożenia lub naruszenia, jak również odszkodowania za doznaną szkodę.

--
[VaGla] Vigilant Android Generated for Logical Assassination

Tak czysto teoretycznie rozważając koncepcję sposobu obrony portali z napisami przed działaniami firmy Gutek wymyśliłem co następuje:

Zastanowiłbym się w kontekście cytowanego tutaj orzeczenia SN, oraz wypowiedzi przedstawiciela firmy prawniczej nad kwestią następującą - czy plik zawierający napisy do jakiegoś filmu jest utworem zależnym czy osobnym utworem chronionym przez prawo autorskie?

Na pewno część napisów publikowanych na stronach tych portali można uznać za własne, twórcze opracowania ich autorów, wystarczy zwrócić uwagę na istotne różnice występujące w tłumaczeniach dokonywanych przez dystrybutorów/producentów a tymi które były tworzone przez twórców napisów, ciężko by było dystrybutorowi udowodnić plagiat przed sądem, jeżeli "jego" tłumaczenie, odbiegałoby od tłumaczenia zamieszczonego na tym serwisie w sposób istotny, aczkolwiek wydaje się, że różnica nie zawsze jest łatwa do znalezienia i do wskazania. Bo czy jest osobnym tworem proste przełożenie całej listy dialogowej, słowo w słowo? Czyli ktoś dostaje w swoje ręce tłumaczenie dialogów dokonane przez dystrybutora, zmienia tylko synchronizację i w takiej formie zamieszcza na witrynie? Na pewno nie! Jednakże gdy ktoś sam z wersji angielskiej(nie jest tu istotne skąd tą wersję zdobył!) dokonuje tłumaczenia, nie porównując go i nie "kserując" od kogokolwiek innego, ale wykorzystując tylko swoja wiedzę, dokonuje własnej interpretacji angielskich (czy innych) wyrażeń i zwrotów, często również poezji, po czym zapisuje to w pliku tekstowym, to według mojej skromnej opinii tworzy własny utwór. Czy jest on utworem zależnym? To jest kwestia wymagająca zbadania przez sąd. Wydaje się że sąd badając taką sprawę (zapewne korzystając z biegłych)musiałby porównać treść tych "napisów" z treścią oryginalnej angielskiej (lub innej) wersji dialogowej i orzec - no właśnie co? Sąd czy biegły ma znaleźć granicę między tym co utworem jest a co nie jest? Chyba jednak w obecnym stanie prawnym by musiał. Ciężko określić i wymyśleć motywy i zasady, którymi by się kierował. Nie zmienia to jednak wg mnie faktu, że postępowanie takie, wszczęte przez dystrybutora, musiałoby dotyczyć konkretnych plików, których publikacja wg dystrybutora narusza jego prawa. Jakoś nie widzę pozwu trafiającego przed sąd wskazującego tak ogólnie jak w opisanym wyżej liście dystrybutora, że "ten i ten portal opublikował coś, co jest moje. Domagam się odszkodowania". Przeciez portal publikował tysiące różnych plików, które to są te naruszające Pańskie prawa? - zapytałby zapewne sąd. Reasumując prawidłowe postępowanie portalu, który dostał list od Gutka powinno polegać na odpisaniu mu z zapytaniem, które to utwory wg niego naruszają jego prawa, gdyż na pewno portal nie ma obowiązku kontaktować się z wszystkimi jego użytkownikami z zapytaniem czy aby nie naruszają praw firmy Gutek :) To tak jakbym pewnego dnia napisał list do Vagli domagający się zamknięcia jego serwisu gdyz publikuje on treści, które są chronione moimi prawami autorskimi. I tyle. Zakładając, że Vagla nie dostałby śmiertelnego ataku śmiechu, jakoś nie podejrzewam go o to, że natychmiast by zaczął się kontaktować z wszystkimi autorami tekstów, które tu zamieścił, pytając ich delikatnie czy czasem nie naruszyli praw autorskich niejakiego Pawcia;) Tylko by zapewne odpisał z prośbą o wskazanie, o które teksty mi chodzi i o uwiarygodnienie, iż rzeczywiście mam jakieś prawa autorskie do nich. Jeżeli by moja argumentacja była przekonywująca, zapewne po konsultacji z tym, kto pierwotnie dany tekst mu przesłał, Vagla zgodziłby się na usunięcie tego pliku ze swojej strony, bądź też uznając, że mam marne szanse, wysłałby mnie do diabła.

Prowadzenie polityki takiej jak Gutek film czyli wysyłania mętnych żądań i pogróżek jest conajmniej wątpliwe prawnie. Na tej samej zasadzie mógłbym wysłać list do onetu z żądaniem zamknięcia portalu gdyż narusza moje prawa. I niech szukają po całym portalu o co by mi mogło chodzić, może coś znajdą?:-)

Myślę, że portale typu napisy.org mogłyby się dość skutecznie bronić przed tego typu praktykami, żądając od umieszczających tam napisy oświadczeń co do praw autorskich. I niech sobie Gutki potem ścigają kilka tysięcy użytkowników, a nie portal który przecież dysponując oświadczeniami zamieszczających o tym, iż są właścicielami praw autorskich, mógłby się tym skutecznie bronić.

Jestem otwarty na wszelką merytoryczną polemikę;)

------------
W Polsce wszyscy znają się na prawie, medycynie i informatyce

No to ja popolemizuję :-)
Przedmówca zdaje się sugerować, że ,,własne, twórcze opracowanie" jest dziełem samoistnym , właśnie dlatego, ze jest twórcze, i twierdzi, że oświadczenie autora twórczego opracowania o posiadaniu autorkich praw do tego dzieła rozwiąze problem roszczeń podmiotu posiadającego prawa do utworu pierwotnego.

Nie mogę się zgodzić z takim poglądem.

Na początek ustalmy: jest twórczość i nie-twórczość (proszę mnie nie pytać, jak odróżnić jedno od drugiego, przyjmijmy, że każdy ma ,,poczucie twórczości").

Utwory (czyli te z dziedziny twórczości) są samoistne (wymyślone niejako ,,samodzielnie" przez Autora - nazywam go dalej ,,autorem nr 1") albo zależne (inny Autor opracowuje dzieło poprzednika - dalej ,,autor nr 2").

Otóż autor nr 2 ma, z samej racji wykonania opracowania, prawa do nowego utworu (nie ma wątpliwości, że twórcze opracowanie utworu jest nowym utworem; nie jest wykluczony ,,łańcuszek" kolejnych utworów zależnych), jednak nie może nim rozporzadzać i korzystać z niego bez zezwolenia autora nr 1.

Są też ,,opracowania nie-twórcze" - na gruncie polskiego prawa autorskiego nawet nie powinno się ich nazywać opracowaniami (możliwe, ze część zamętu wokół ,,opracowań" wszelkiego rodzaju wynika właśnie z braku odpowiedniej terminologii).
Z zasady przyjmuje się, ze każde tłumaczenie utworu jest tworcze. Jednak wydaje się, ze można wykazać że dane tłumaczenie nie jest twórcze - jest np ,,mechaniczne" (przy użyciu autormatycznego translatora).

Dzieło filmowe - jako integralna całość - jest chronione przez prawo autorskie. Mimo tej ,,integralności" dzieła, można powiedzieć że ,,sklada się" ono z różnych ,,elementów" , twórczych i nie twórczych. Ochrona dzieła jako całości rozciąga się również na jego poszczególne elementy o charakterze twórczym (czy również na elementy nie-twórcze? moim zdaniem, raczej nie)

Dialogi są z pewnością elementem twórczym dzieła filmowego, ale dialogi ,,mowione" to nie to samo, co ,,napisy" (o tym wie każdy, kto oglądał polskie filmy z polskimi napisami na TV Polonia :-) ). Na razie przyjmijmy, ze ,,napisy" to tłumaczenie listy dialogowej będącej cześcią scenariusza.
Przyjmuje się, że umieszczenie czegokolwiek w internecie to upublicznienie - przekazanie nieokreślonej liczbie adresatów (czyli rozpowszechnienie). Jeżeli dzieło jest twórcze, autor nr 2 musi zapytać o zgodę autora nr 1; jeżeli nie jest twórcze - jest nieuprawnionym kopiowaniem (nieuprawnionym - bo umieszczenie w internecie wykracza poza osobisty użytek).

Przechodząc do ,,afery z napisami":
Jak zauważył Przedmówca, ,,napisy" umieszczane w internecie mogą być:
1) twórcze - autor nr 2 włożył twórczy wysiłek w przetłumaczenie dialogów; nie ma znaczenia, m. zd., czy zrobił to ,,ze słuchu", czy korzystając z dostępnych tekstów,
2) nietwórcze - mechaniczne tłumaczenie słowo w słowo; nie jest to utwór, a raczej ,,powielenie utworu pierwotnego" (trudno tu nawet mówić o autorze).

Wskazać należy, że twórcze tłumaczenie zawsze jest utworem zależnym (prawdopodobnie Przedmówca łączy ,,samoistność" tłumaczenia z brakiem nawiązania do tłumacznia ,,oficjalnego", jednak takie rozumowanie nie ma oparcia w przepisach prawa autorksiego).

Jak wynika z tego, co napisałam wyżej, żadne oświadczenie tłumacza, bez względu na to, jaki to rodzaj tłumaczenia, nie usprawiedliwi obecności ,,napisów" w internecie - jezeli tłumaczenie jest ,,nietwórcze" tłumacz nie ma żadnych praw, jeżeli tłumaczenie byłoby twórcze - można je umieścić za zgodą osoby uprawnionej (przy czym nie wiadomo, kto, w przypadku ,,afery z napisami", jest tą ,,osobą uprawnioną" - autor scenariusza? producent? dystrybutor?).

To tyle tytułem polemiki - mam nadzieję merytorycznej :-)

Prawa do utworu mogą być osobiste i majątkowe. W ,,aferze z napisami" raczej nie chodzi o prawa osobiste (chociaż ,,wyrwanie" fragmentu z utworu i jego rozpowszechnianie narusza integralność utworu), a o prawa majątkowe - nie wydaje mi się, żeby Gutek cierpiał z tego powodu, ze jakaś grupa hobbystów tłumaczy scenariusze - chodzi o ich rozpowszechnianie, i to w takim formacie, ze udaje się użyć ich jako ,,napisów"; kwestia czy są to tłumaczenia ,,twórcze", czy ,,nietwórcze" nie ma tu żadnego znaczenia. Właśnie chyba to jest sedno problemu: napisy ułatwiają - a czasami wręcz umożliwiają - korzystanie z nielegalnych kopii filmów (założę się, ze oryginalne filmy sprowadzone z zagranicy, bez polskich napisów, stanowią margines).

Kto i jak może walczyć z naruszeniem praw majątkowych do ,,napisów"? Czy Gutek jest uprawniony? Tego raczej się nie dowiemy, poki nie zajrzymy w umowy, które ma z producentem (ale czy producent jest właścicielem praw majątkowych do utworu audiowizualnego? to nie jest pewne na gruncie prawa polskiego, w związku z niejasnym brzmieniem art. 70 PrAut; poza tym nie wiadomo, czy prawo polskie ma zastosowanie w tym przypadku, dlatego rozważania są zupełnie teoretyczne).

I jeszcze jedno: mam wątpliwości, czy napisy mogą być dziełem samoistnym (takie stwierdzenie znalazło się w drugim akapicie artykułu ,,Napisów na celowniku"). Chyba jednak z reguły - nie. ,,Napisy" to skrót myślowy dla przetłumaczonego, zsynchronizowanego z akcją ,,zapisu tekstowego" dialogów, ułatwiający zrozumienie filmu zrealizowanego w nieznanym odbiorcy języku.

Dziełem samoistnym jest scenariusz, tu nie ma żadnych wątpliwości. Gdyby ktoś przetłumaczył scenariusz, opublikował i sprzedawał w księgarni - to chyba dla wszystkich byłoby jasne, ze narusza czyjeś prawa. A napisy, hmm... Samo spisanie dialogów, w języku rodzimym filmu, na pewno nie jest opracowaniem w rozumieniu prawa autorskiego. Czy zatem przetłumaczenie czegoś, co nie jest utworem, staje się przez sam akt tłumaczenia (załóżmy, że twórczego, a nie mechanicznego) utworem? :-) Z tym, że jednak w obrocie ,,profesjolnalnym" raczej nie dokonuje się tłumaczenia z ,,napisów" w języku rodzimym (tzn. raczej nikt nie probowałby przetłumaczyć na język obcy napisów pod filmami w TV Polonia, tylko raczej tłumaczyłby ,,ze słuchu"). A zatem ,,profesjonalne" tłumaczenie filmu jest utworem - i to zawsze utworem zaleznym.

Wydaje mi się, ze napisy tylko w jednym przypadku mogą być utworem samoistnym - jeżeli pojawiają się już w orginalnym dziele filmowym (wtedy, kiedy pojawienie się napisów jest elementem scenariusza).

Faktycznie, nie napisałam, którego Przedmówcę mam na myśli - to już wyjaśniam, po kolei:
1. Pierwsza część mojej wypowiedzi (kończy się słowami ,,To tyle tytułem...") była polemiką ze stanowiskiem zawartym we wpisie pt. Ewentualny sposób obrony napisów - Pawcio zaproponował rozwiązanie problemu z napisami w sposób, który, moim zdaniem, jest nietrafny: oświadczenie autora tłumaczenia o posiadaniu praw miałoby zapobiegać roszczeniom osób uprawnionych; wydaje się, ze ten pogląd bierze się z niewłaściwego rozumienia autorskich praw zależnych. Zatem próbowałam wyjaśnić, co to jest tłumacznie i czym są ,,napisy" z punktu widzenia prawa autorskiego.
2. Następnie zastanawiałam się, o co chodzi właściwie w ,,aferze z napisami" i czyje interesy są/mogą być naruszane.
3. A na samym końcu odniosłam się do stwierdzenia z drugiego akapitu artykułu ,,Napisów na celowniku", wyrażając swoje wątpliwości, czy ,,napisy" mogą być utworem samoistnym.

A teraz nawiązując do pytań zawartych w ostatniej wypowiedzi Gospodarza:
1. Czy lista dialogowa filmu może w ogóle powstać niezależnie od scenariusza?
lista dialogowa rozumiana jako sam, ,,czysty" dialog, bez żadnych dodatkow, odgłosów - tak, może powstać niezależnie od scenariusza :-) jest takie zjawisko, jak powieść radiowa - i może ono zupełnie samodzielnie występować w obrocie (raczej: na niwie kultury, ale w tej chwili nie patrzymy na zjawisko jako konsumenci kultury, tylko jak prawnicy :-) ) w wydaniu nie ,,głosowym" a tekstowym; przykład: Maria Kuncewiczowa, Dni powszednie państwa Kowalskich - wyłącznie dialogi, z rzadka pojawia się opis miejsca, sytuacji (mam nadzieję, ze dobrze pamiętam - czytałam jakieś 20 lat temu :-) )
A czy lista dialogowa dzieła audiowizualnego może w ogóle występować samodzielnie? (przez ,,samodzielność" - rozumiem powstanie niezależnie od scenariusza, czyli bez związku ze scenariuszem; w taki sposób, ze może być przedmiotem samodzielnego obrotu)
mogę sobie wyobrazić, ze jest to możliwe: np powstaje pomysł-dialog, stopniowo coraz bardziej obszerny - i już ten pomysł (jeśli dobry :-) ) może być przedmiotem obrotu (az ktoś wymyśli do niego scenariusz); w praktyce chyba najczęściej dzieje się odwrotnie - do scenariusza dopisuje się dialogi albo same dialogi są tak błyskotliwe, że mogą się sprzedawać nawet w wersji tekstowej, bez całej ,,nadbudowy" wizualnej.
Jednak, jak się wydaje, z reguły lista dialogowa filmu jest integralną częścią scenariusza (oderwanie jednego od drugiego pozbawia całość sensu)

A co z problemem, kto jest autorem scenariusza/listy dialogowej, kiedy aktor improwizuje? hmm... nie podejmuję się rozwiązać zagadki :-)
Być może (tak się zastanawiam) odpowiedzią jest przyjęcie, że dzieło audiowizualne jest dziełem współautorskim (podobnie jak z wspolnością łączną - trudno przypisać ,,własność" do poszczególnych składników)

To są bardzo ciekawe zagadnienia (zaczynam się zastanawiać, jak to możliwe, że twórcy poszczególnych elementów filmu jakoś, koniec końców, się dogadują :-) ), i każdy przypadek jest na tyle złożony, ze nie można chyba stworzyć jednego modelu prawnego powstawania dzieła audiowizualnego.

2. film nie jest utworem zbiorowym (choć takie stwierdzenie pojawia się w uzasadnieniu od wyr. z 23.01.2003....) , a dziełem współautorskim - zgadzam się z poglądem, że są to kategorie rozłączne (tak M Dąbrowska w glosie w Lexie do przywołanego wyroku). Tak najbardziej ogólnie dzieło współautorskie tym różni się od zbiorowego, ze efekt pracy poszczególnych twórców nie jest sumą pracy ich utworów, a ,,czymś" więcej.
Jednak podobnie jak przy utworze zbiorowym, z zasady - prawa osobiste przysługują twórcom samodzielnych cześci (art. 9 ust. 2) co do tych części, wszystkim współtwórcom - co do całości, a majątkowe- producentowi (art. 70 ust.1)

3. spisanie dialogów z filmu - to moim zdaniem, ,,przełożenie na inny nośnik" (z zapisu dźwiękowego na tekstowy) i jako takie - twórcze nie jest: ,,nie traktuje się jako działalności prowadzącej do powstania opracowania tzw. digitalizacji utworów, mechaniczne powiększenie, wzniesienie budynku na podstawie utworu architektonicznego, rekonstrukcja dzieła, pracy redaktorów(...) - System prawa prywatnego, Prawo autorskie, wyd. Beck (akurat mam pod ręką notatki, więc pozwalam sobie zacytować :-) )
W chwili spisywania dialogów - proces twórczy się zakończył (idea Zębozaurusa już powstała). Niewykluczone, że na skutek przekładu proces twórczy rozpocznie się no nowo i powstanie nowy utwór - utwór zależny (obcojęzyczny potomek Zębozaurusa :-) )

Porzućmy na chwilę film - popatrzmy na książkę (dowolną, będącą utworem, nie będącą np zbiorem Dzienników Ustaw), z ilustracjami: ktoś przepisuje treść książki. Czy kartki zawierające przepisany tekst nazwiemy opracowaniem? nie - to ,,coś", co powstalo, nie ma charakteru twórczego, nie korzysta więc z ochrony prawa autorskiego. Jeżeli skryba przepisał tekst tylko dla siebie, to nie ma sprawy (mieści się to w granicach dozwolonego użytku). Ale jeśli rozpowszechnia kopię - narusza prawa osobiste (choćby do integralności dzieła - pominął wszak ilustracje) i majątkowe (nawet jak rozdaje kopie za darmo).
Wracając do filmu - wg mnie, ,,spisanie dialogów" jest własnie takim fragmentarycznym skopiowaniem jednej z warstw dzieła audiowizualnego.

Odnośnie kwestii ogólnych również moim zdaniem sporu między nami nie ma:
- dokonanie tłumaczenia warstwy słownej utworu audiowizualnego nie stanowi jego opracowania jako całości, ale może stanowić opracowanie utworu, którym jest ,,zapis listy dialogowej"
- rozpowszechnianie takiego tłumacznienia narusza prawa majątkowe - czyje, tego nie wiemy....

A co do uzasadnienia wyroku z 23.01.2003 - to mam wiele wątpliwości. Dlaczego właściwie Sąd uznał że przetłumaczenie tekstu za nietwórcze? Co to jest ,,przekazanie kasety video w celu ułatwienia promocji"? A co właściwie oznacza stwierdzenie ,,dokonanie tłumaczenia warstwy słownej utworu audiowizualnego nie stanowi jego opracowania jako całości"? (spór w sprawie Zębozaurusa dotyczył statusu twórcy polskiej wersji językowej krótkiego filmu reklamowego, ale i tak to sformułowanie ,,w całości" jakoś mi... nie pasuje)