Archiwum - Aug 7, 2005 - bookreview

To bardzo trudna pozycja. Trudna zwłaszcza gdy nie jest się na bieżąco z językiem socjologów. Mam wrażenie, że nie wszystko pojąłem za pierwszym razem, jednak wiem, że praca ta ma spore znaczenie poznawcze, przekrojowo opisując kolejne etapy tworzenia się tego, co nas obecnie otacza, analizując to pod kontem wzrastania znaczenia informacji "powszechnie dostępnej".

Jak napisał Jerzy Mikułowski Pomorski we wstępie do tej pracy: Armand Mattelart nazywa swą pracę studium z zakresu archeologii wieku informacji; termin "archeologia myśli" - wprowadzony przez Michaela Foucault - oznacza badanie historii warunków, które pojęcie zrodziły. W tym wypadku historii idei "społeczeństwa informacji". Takie poszukiwanie intelektualnych źródeł zjawiska w odległej przeszłości jest dziś częste, że wymienimy choćby studia nad globalizacją, które sięgają do świata helleńskiego, pierwszych uniwersalnych religii, wędrówki ludów i początków kolonizacji.

Niniejsza praca stanowi próbę przedstawienia oraz rozwiązania, na gruncie polskiego prawa, wielu problemów pojawiających się w związku z dokonywaniem czynności prawnych z użyciem środków komunikacji elektronicznej, w tym także tych, których nie rozwiązała nowelizacja prawa cywilnego z 14 lutego 2003 r. Przy omawianiu poszczególnych zagadnień oparto się na rozwiązaniach Unii Europejskiej, uwzględniając równocześnie wzorcowe ustawy Komisji Narodów Zjednoczonych do spraw Międzynarodowego Prawa Handlowego UNICITRAL. Liczne są odwołania do literatury i koncepcji niemieckich.

Książka obejmuje analizę podstawowych problemów z zakresu prawa autorskiego i praw pokrewnych związanych z cyfrowym wykorzystywaniem chronionych dóbr intelektualnych, wynikających z konwencji międzynarodowych, dyrektyw obowiązujących w Unii Europejskiej, prawa amerykańskiego oraz polskiej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zawiera omówienie najnowszych regulacji dotyczących eksploatacji utworów w Internecie oraz w ramach tzw. platform cyfrowych.

W książce przedstawiono również przepisy zmierzające do ochrony - coraz częściej wykorzystywanych obecnie - zabezpieczeń technicznych przed nieuprawnionym dostępem do utworów i przedmiotów praw pokrewnych oraz informacji umożliwiających zarządzanie prawami autorskimi w środowisku cyfrowym.

Rozprawa stanowi próbę przedstawienia ważnych społecznie, ale zarazem rozległych i złożonych relacji między Internetem a prawem i praktyką kontraktową. Zagadnienia technologii informatycznych łączą się tu z wieloma instytucjami części ogólnej prawa cywilnego oraz prawa regulującego kontrakty. Harmonizacja prawa umów, zawieranych lub wykonywanych w sieciach teleinformatycznych, jest jednym z podstawowych czynników rozwoju stosunków wymiany towarów i usług, zwiększa dostęp do rynku i ułatwia kontakty gospodarcze. Internet w sposób istotny wpływa także na upowszechnianie się jednolitego orzecznictwa.

Tematyka pracy obejmuje cztery grupy merytorycznie powiązanych ze sobą zagadnień:
- charakterystykę zjawisk nadużyć komputerowych,
analizę przepisów Kodeksu karnego odnoszących się do tych nadużyć,
- prawnokarną ochronę danych osobowych na tle ustawy z 1997 r., a także
- aspekty procesowe ścigania przestępstw komputerowych i gromadzenia dowodów winy sprawców.

Wymienione zagadnienia stanowią podstawę prawa karnego komputerowego i mają kluczowe znaczenie dla zrozumienia zjawiska komputeryzacji.

Nad kominkiem w mojej jadalni wisi plakat, który kupiłem w 1982 roku podczas podróży do Europy Wschodniej i Związku Radzieckiego. Został oprawiony, by chronić zwykły, żółknący papier, z pojedynczym słowem wypisanym na czerwono pośrodku: Solidarność - pisze Lessig w przedmowie do wydania polskiego.

Książka wskazuje kierunki rozwoju oraz prawne regulacje tego obszaru. Nie istnieje on w "próżni prawnej" - normują go umowy międzynarodowe, prawo handlowe, telekomunikacyjne, bankowe, prawo ochrony konsumentów, danych osobowych czy praw autorskich. Książka opisuje instytucje i metody prowadzenia handlu z wykorzystaniem najnowszych osiągnięć elektroniki w świetle rosnących możliwości, jakie stwarzają współczesne systemy prawne.

Problematyka umów zawieranych za pośrednictwem środków elektronicznego porozumiewania się na odległość była postrzegana już dawno. Książka stanowi próbę omówienia pojęcia umowy elektronicznej, w szczególności przez wskazanie możliwych kryteriów podziału.

Wyjaśnienie podstawowych rozwiązań ustawowych stworzy właściwą podstawę do oceny ich rozwinięcia w rozporządzeniu. Druga część pracy stanowi komentarz do poszczególnych paragrafów obowiązującego aktu wykonawczego. Zabieg taki ma służyć ułatwieniu lektury, a zarazem szybkiemu odnajdywaniu proponowanych przez autorów rozwiązań. Ostatnią część pracy poświęcono analizie przepisów ustawy o informatyzacji administracji.

Kształtowanie się społeczeństwa informatycznego niesie za sobą swoiste stany zagrożenia i wynikającą z nich potrzebę ochrony. Jak dotąd brak było krajowej monografii ujmującej te zagadnienia w aspektach kryminalistycznych. Niniejsza książka ma za zadanie choćby w podstawowym zakresie wypełnić tę lukę. Nie znaczy to jednak, że jest przeznaczona wyłącznie dla pracowników wyiaru sprawiedliwości, prokuratury, organów ścigania, adwokatów czy radców prawnych. Liczę na jej użyteczność dla szerokiego grona czytelników interesujących się informatyką i doceniających wagę informacji, reprezentujących tak różne dziedziny, jak interdyscyplinarna jest istota poruszanej problematyki. Dlatego też starałem się nadać opracowaniu przystępną formę, uzupełniając zasadniczą treść wywodów niekiedy podstawowymi wyjaśnieniami.