Każdy chce mieć wyłączność na uprawianie roli

Kilka dni temu przez myśl by mi to nie przeszło, ale dziś, po pojawieniu się pomysłu na podział na "prawdziwych aktorów" i "innych", zaczynam się zastanawiać, czy aby nie byłoby dobrym pomysłem wystawienie jakiejś sztuki? Chodzi o dyskutowany publicznie projekt ustawy "o wykonywaniu i ochronie zawodu aktora". Tak, jak "Na świecie są miliardy twórców", są również miliardy artystów wykonawców. Mam wrażenie, że proponując - w pierwszej kolejności - "zasady wykonywania zawodu aktora", ktoś będzie chciał mnie pozbawić możliwości rozkręcenia lukratywnie zapowiadającego się procesu certyfikacji Twórców, który chciałem wprowadzić. Najpierw aktorzy, a potem inni. Niebawem okaże się, że nie mogę robić zdjęć, tworzyć sobie na serwetkach satyrycznych rysunków, a może nawet składać rymów... To znaczy - będę mógł robić to wszystko, ale nie będzie mi przysługiwało "specjalne" wynagrodzenie, które będzie przysługiwało tylko prawdziwym wykonawcom i prawdziwym twórcom.

Dyskusja - jak wspomniałem - toczy się już od kilku dni, a głos w tej dyskusji zabierają zarówno aktorzy "po szkole", jak również ci, którzy wykonują jedynie ten zawód, ale żadnej szkoły aktorskiej nie ukończyli. Przykład takiego głosu w dyskusji można znaleźć w tekście Gazety Wyborczej pt. Kto może grać króla Leara?, jest materiał TVN24, pt. Licencja na... zawód aktora...

Projekt ustawy o wykonywaniu i ochronie zawodu aktora można znaleźć na stronie e-teatr.pl. Zgodnie z tym projektem pojęcie "aktor" definiowane jest jako:

osoba, która ukończyła studia wyższe aktorskie, jak również osoba posiadająca kwalifikacje zawodowe potwierdzone egzaminem złożonym przed komisją powołaną przez organizację zbiorowego zarządzania, której aktor jest członkiem lub Ministra Kultury i Sztuki, której została wyznaczona rola w sztuce teatralnej, produkcji filmowej lub telewizyjnej;

Taki aktor, to ma ciężką pracę. Zgodnie z projektem ustawy może być zobowiązany powszechnie obowiązującym prawem do "ciągłej pracy nad swoim warsztatem, w twórczym procesie wykonywania zawodu aktora". Ustawa zobowiąże go również do "sumiennego wykonywania zawodu", a w szczególności do "należytego wykonywania lub wykonywania określonej roli lub ról określonego rodzaju". Projekt ustawy wprowadza również nową kategorię tajemnicy - aktor jest zobowiązany do "zachowania poufności informacji dotyczących wykonywanej roli i utworu, w szczególności dotyczących daty premiery, fabuły oraz obsady". To coś innego niż tajemnica pracodawcy, tajemnica przedsiębiorstwa, ciii...

W uzasadnieniu projektu czytamy:

Wprowadzenie ustawowej regulacji zasad wykonywania i ochrony zawodu aktora ma na celu uzupełnienie istniejącego ustawodawstwa w zakresie odpowiadającym specyfice działalności aktorskiej, która dotychczas nie była ustawowo regulowana w ustawodawstwie polskim. Potrzeba uregulowania tej formy aktywności zawodowej uwarunkowana jest specyfiką wykonywania zawodu aktora. Działalność aktorska wymaga od osób ją wykonujących szczególnych cech psychofizycznych, co nie pozostaje bez wpływu na wymagania stawiane adeptom zawodu, a także wiąże się z koniecznością ciągłej pracy nad własnymi umiejętnościami. Zawód aktora jest kojarzony ze sławą, dużymi pieniędzmi, zainteresowaniem mediów, dostatnim życiem. Dotyczy to jednak jedynie wąskiej grupy aktorów występującej w produkcjach filmowych i telewizyjnych o największej oglądalności. Projekt ustawy, choć dotyczy wszystkich aktorów, w sposób szczególny zmierza w kierunku poprawy warunków płacy i pracy tych aktorów, którzy nie posiadają możliwości otrzymania roli w wysoko budżetowej produkcji filmowej lub telewizyjnej. Z uwagi na brak jednolitych zasad uwzględniających specyfikę pracy aktora, jak również ze względu na brak uregulowań zabezpieczających aktora przed nadużyciami ze strony pracodawcy lub zlecającego rolę, konieczne jest kompleksowe uregulowanie warunków wykonywania pracy przez aktora.

Czytam ten projekt i staje mi przed oczyma dyskusja o uwolnieniu zawodów prawniczych, o zamknięciu zawodu informatyka, o swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej, o różnych aspektach społeczeństwa informacyjnego, o kryzysie i o tym, że niektóre zawody są w pewien sposób zależne od kaprysów publiczności, klientów, dobrej prasy... To w prosty sposób prowadzi do myśli o mecenasach i o wolnym rynku. Fajnie mieć pewność przyszłości, ustawowo zagwarantować sobie popyt i spać spokojnie.

Cytat z rozmowy ze Stanisławem Rakoczym, autorem projektu i posłem PSL, którą przeprowadziła p. Donata Subbotko dla Gazety Wyborczej:

Niech pan powie, czym różniłaby się pozycja aktora profesjonalnego od nieprofesjonalnego.

-Aktor profesjonalny to taki, który zdobył warsztat, potrafi wpływać na widza itd. Chcielibyśmy, aby przysługiwały im dwuprocentowe tantiemy od sprzedaży biletów.

Czyli jeśli aktor bez szkoły zagra w wielkim kinowym hicie, to nie miałby prawa do zysków?

- Nie.

W projekcie ustawy brakuje mi przepisów karnych. Jeden z nich mógłby brzmieć: "Kto na scenie teatru, po przyjęciu przez siebie roli odpowiedniej do swoich właściwości artystycznych, tańczy, ale nie tupie, ten podlega karze pozbawienia wolności do lat 3."

Zachęcam do lektury całości projektu.