Pamięci Polskiej Biblioteki Internetowej (2002-2007)

Ajvar napisał w komentarzu do tekstu Utwory osierocone (Orphaned Work) w USA: "sądząc po poniższym linku wygląda na to ze 30 tys zeskanowanych książek (i to starych i bardzo starych) tajemniczo zniknęło... No właśnie ciekawe gdzie się znalazły, bo wygląda na to ze zasób powędrował na cyfrowy śmietnik". Chodzi o Polską Bibliotekę Internetową, który to zasób zniknął z internetu w sierpniu 2007 roku w niejasnych okolicznościach (i, chciałoby się napisać, "po długiej chorobie"). Wedle web.archive.org w 2007 roku liczba publikacji dostępnych w Polskiej Bibliotece Internetowej wynosiła 29243.

19 listopada 2002 r. w Krakowie podpisano deklarację następującej treści: "Przedstawiciele środowiska naukowego i bibliotek zgromadzeni w dniu 19 listopada 2002 roku, w Krakowie uroczyście deklarują chęć stworzenia i współpracy w utrzymaniu i pomnażaniu narodowego cyfrowego zbioru bibliotecznego Polskiej Biblioteki Internetowej, działającej w celu wspierania rozwoju edukacji, kultury i prac naukowo badawczych w Polsce". Narodziny były huczne. Jak pisała wówczas Wirtualna Polska w tekście Polska Biblioteka Internetowa otwarta: "Jednym kliknięciem myszy premier Leszek Miller otworzył 21 grudnia Polską Bibliotekę Internetową. Uroczystość odbyła się w gmachu Biblioteki Narodowej w Warszawie".

Polska Biblioteka Internetowa to fundacja utworzona przez Departament Promocji Społeczeństwa Informacyjnego KBN Ministerstwa Nauki, a następnie za bibliotekę odpowiadało Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Wikipedia w haśle poświęconym PBI przywołuje krytykę:

Polska Biblioteka Internetowa była z początku wielokrotnie krytykowana, zarzucano jej między innymi:

• nadmierny koszt inwestycji (3,5 mln zł) w porównaniu do niewielkiej liczby proponowanych pozycji (szczególnie tych możliwych do łatwego ściągnięcia offline),
• katalog jedynie po tytule książki bądź autorze.
• błędy literowe w plikach .pdf.

Można jeszcze znaleźć ostatnie komunikaty (bo chociaż ostatecznie zapaść serwisu nastąpiła w 2007 roku, to wcześniej serwis ten "wisiał" sobie nieaktualizowany jakiś czas, stąd komunikaty w zarchiwizowanych przez web.archive.org "aktualnościach" pochodzą z roku 2005.).

Screenshot serwisu Polskiej Biblioteki Internetowej wykonany z archiwów archive.org (wersja z 2 sierpnia 2007 roku, nie wszystkie grafiki udało się pobrać z Sieci)

Wedle komunikatu z 6 kwietnia 2005 r., zatytułowanego "Przekaż 1% podatku dochodowego na Fundację PBI": "Głównym celem Fundacji Polskiej Biblioteki Internetowej jest promowanie idei powszechnie dostępnego zasobu publikacji bibliotecznych i archiwalnych. Zachęcamy osoby fizyczne do przekazywania 1% podatku dochodowego tej organizacji pożytku publicznego".

Ostatni komunikat na stronie PBI zatytułowany był "Rozbudowa wyszukiwarki PBI", opublikowano go 20 czerwca 2005 i brzmiał: "Trwają prace nad stworzeniem wielojęzycznej wyszukiwarki pełnotekstowej, która będzie wykorzystana do przeszukiwana książek znajdujących się PBI. Zwracamy się z gorącą prośbą o wypełnienie ankiety, która pozwoli nam lepiej przygotować taką wyszukiwarkę, a także podnieść wygodę korzystania z biblioteki". Dalej losy PBI się urywają.

W tamtym czasie na stronie PBI, w dziale "O PBI" można było przeczytać:

Zasadniczym celem powołania PBI jest wyrównanie szans dostępu do różnorodnych publikacji wydanych dotychczas w języku polskim osobom pochodzącym z małych miast, wsi, czy innych regionów oddalonych od ośrodków akademickich i kulturalnych, gdzie komputer z łączem do Internetu może być jedyną szansą kontaktu ze zdobyczami literatury i kultury.

Wobec faktycznego braku dostępu do wielu pozycji, z uwagi na niewielkie zakupy biblioteczne oraz ogromny popyt na często pojedyncze egzemplarze, znaczenie powstania takiej biblioteki jest oczywiste.

Polska Biblioteka Internetowa jest jednym z filarów Programu Powszechnej Edukacji Informatycznej, który zakłada zwiększenie kreatywności uczniów oraz mobilizację do samokształcenia i samodzielnego korzystania ze źródeł we wszystkich grupach wiekowych.

Istotnym aspektem działania PBI będzie także gromadzenie i przetwarzanie w odpowiednie formy użytkowe publikacji dla osób niewidomych, przy wykorzystaniu już istniejących stanowisk komputerowych w bibliotekach akademickich oraz założeniu konsekwentnego rozbudowywania ich sieci w całym kraju.

Polska Biblioteka Internetowa stanowić będzie podstawę dla tworzenia polskich zasobów edukacyjnych i kulturalnych Internetu, których brak stanowi jedną z zasadniczych barier rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Rzeczypospolitej.

Ogromnym walorem internetowego udostępniania zasobów bibliotecznych jest fakt, że dzięki PBI dostęp do bogatego polskiego dorobku literackiego i naukowego uzyskają także Polacy mieszkający za granicą oraz wszystkie inne osoby zainteresowane naszym krajem.

Polska Biblioteka Internetowa stanie się katalizatorem budowy i udostępniania polskich zasobów edukacyjnych i kulturalnych Internetu. Pozwoli na skuteczniejsze wykorzystanie szkolnych pracowni internetowych w procesie dydaktycznym oraz samokształceniu dzieci i młodzieży.

Projekt utworzenia PBI jest jedną z form realizacji przez Polskę założeń europejskiego programu e-Content, a konkretnie jego obszaru dotyczącego stworzenia europejskich zbiorów danych cyfrowych w dziedzinie sztuki, dziedzictwa kultury, archiwów i bibliotek (Linia 1.2 e-Content).

Są to działania z zakresu usprawniania dostępu do informacji sektora publicznego i rozszerzania ich wykorzystania, wynikające także z ogólniejszego programu e-Europe, w ramach którego opracowano Plan Działania do roku 2005 zakładający, iż 20 różnych typów usług publicznych będzie powszechnie dostępnych przez Internet.

Wśród nich mieści się również tworzenie bibliotek internetowych. Powołanie Polskiej Biblioteki Internetowej, jako instytucji uprawnionej do udostępniania treści publikacji na polu eksploatacyjnym Internetu, zapewni także należytą ochronę praw autorskich podmiotów uprawnionych zgodnie z przepisami obowiązującymi w RP oraz regulacjami UE, m.in. Dyrektywą 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego oraz Rady o harmonizacji określonych aspektów prawa autorskiego i praw pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym.

Lista instytucji - sygnatariuszy deklaracji o współpracy na rzecz Polskiej Biblioteki Internetowej:

1. Uniwersytet Jagielloński,
2. Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie,
3. Politechnika Krakowska,
4. Biblioteka Jagiellońska,
5. Biblioteka Główna Akademii Górniczo-Hutniczej,
6. Biblioteka Główna Politechniki Krakowskiej,
7. Biblioteka Główna Politechniki Śląskiej,
8. Biblioteka Główna Politechniki Gdańskiej,
9. Biblioteka Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie,
10. Biblioteka PAU/PAN w Krakowie,
11. Muzeum Narodowe w Krakowie,
12. Biblioteka Główna Akademii Rolniczej w Krakowie,
13. Biblioteka Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie,
14. Biblioteka Główna Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie,
15. Biblioteka Medyczna Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego,
16. Biblioteka Główna Akademii Ekonomicznej w Krakowie,
17. Biblioteka Główna Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie,
18. Biblioteka Główna Akademii Muzycznej w Krakowie,
19. Biblioteka Główna Akademii Pedagogicznej,
20. Biblioteka Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie,
21. Fundacja Nowoczesna Polska,
22. Solidex S.A.

Deklaracje przystąpienia do Fundacji nadesłane przez inne podmioty:

1. Politechnika Warszawska,
2. Politechnika Wrocławska,
3. Archiwa Państwowe,
4. Książnica Pomorska w Szczecinie,
5. Biblioteka Główna Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w Słupsku.

Rest in peace. Czy są gdzieś dostępne jakieś raporty dotyczące finansowania PBI? Co się stało z tymi procentami podatku na organizacje pożytku publicznego? Myślę sobie: szkoda, że zeskanowane zasoby nie trafiły do sieci peer-2-peer.

O PBI w niniejszym serwisie czytaj również:

• Jeszcze o PBI
• Prawa autorskie w biliotece
• Interpelacja w sprawie perspektyw Polskiej Biblioteki Internetowej
• Odpowiedź na interpelacje w sprawie wolnego oprogramowania
• Fotoreportaż ze spotkania zorganizowanego w ramach Software Freedom Day
• Standardy w interpelacji i odpowiedzi
• Zróbmy darmową Filmotekę Narodową w przestrzeni internetowej
• Minister Piętak: pomysł powołania ministerstwa informatyzacji uważam za samobójczy
• Społeczeństwo informacyjne