Debata pt. "Państwo i obywatel: jawność i jej granice"

Fundacja im. Stafana Batorego oraz Fundacja Panoptykon organizują debatę na temat jawności życia publicznego. Odbędzie się ona w dniu 29 września. Dyskusję otworzą wypowiedzi: Grażyny Kopińskiej, Pawła Łukowa, Ewy Siedleckiej, Szymona Wróbla, Mirosława Wyrzykowskiego.

Debata odbędzie się w Sali konferencyjnej im. Jerzego Turowicza, ul Sapieżyńska 10a w Warszawie. Organizatorzy proszą o potwierdzenie udziału w spotkaniu do dnia 28. września 2011.

Tezy do dyskusji można znaleźć na stronie Fundacji Batorego:

Coraz częściej, także w Polsce, padają pytania o granice jawności, zaś sama zasada jawności życia publicznego bywa zderzana z innymi zasadami: sprawności i funkcjonalności państwa oraz ochrony i poszanowania prywatności obywateli. Zmieniają się też granice między sferą prywatną i publiczną. Politycznymi stają się coraz to nowe obszary życia i są próby poddania ich wpływowi władz publicznych. Gdzie przebiegają zatem granice między zasadą jawności a sferą, która powinna zostać poufna? Wreszcie, stawiając bardziej zasadnicze pytanie: czy i kiedy jawność i niejawność są zagrożeniem dla zasad demokratycznego państwa?

Jawność życia publicznego staje się jedną z podstawowych zasad demokracji. Coraz większy zakres informacji o działaniach władz jest dostępnych publicznie, a skuteczna kontrola obywatelska coraz częściej zostaje uznana za jeden z podstawowych elementów systemów demokratycznych. Dzięki współczesnym technologiom, obywatelom oraz mediom coraz łatwiej kontrolować postępowanie władz, a akcja Wikileaks pokazała, jak daleko można się posunąć w ujawnianiu tajemnic państw. Rosną oczekiwania publicznego ujawniania coraz to nowych sfer, nawet z zasady dyskrecjonalnych, jak dyplomacja czy bezpieczeństwo. Niektórzy zwracają uwagę, że może to prowadzić do ograniczania sprawności państwa, a nawet jego niewydolności.

Stopniowo zwiększa się dostęp do informacji o działaniach rządzących i o nich samych. Jednak wraz z większą jawnością życia publicznego bardziej ograniczana jest także prywatność – różnie definiowana - zwykłych obywateli.

Częstym argumentem za ograniczaniem prywatności są kwestie bezpieczeństwa, zwłaszcza walka z terroryzmem. To w tym celu tworzone są całe systemy zbierania danych, władze publiczne uzyskują wgląd w zachowania, obyczaje i nawyki obywateli. Innym powodem są kwestie ekonomiczne i optymalizacja zadań państwa, czego przykładem może być pomysł stworzenia w Polsce zintegrowanej bazy danych medycznych powiązanej z danymi ubezpieczeniowymi czy też funkcjonujący już dostęp do ksiąg wieczystych za pośrednictwem internetu. Pytanie o granice jawności i naruszanie sfery prywatności pojawiają się zarówno przy okazji działań antykorupcyjnych, jak i ujawniania akt komunistycznej służby bezpieczeństwa.

Konflikt wartości jawności życia publicznego z ochroną prywatności dotyka każdego obywatela, wpisując się w szerszy problem jakim jest relacja państwo a obywatel. Jednak nadal ten temat jest w bardzo małym stopniu widoczny w debacie publicznej.