Mamy przystąpić do strefy Schengen

W dniu 24 sierpnia Sejm przyjął ustawę dotyczącą Systemu Informacyjnego Schengen i Systemu Informacji Wizowej. Ustawa określa zasady i tryb udziału Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej, w tym obowiązki organów dokonujących wpisów oraz organów uprawnionych do dostępu do danych w zakresie wykorzystywania informacji w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej poprzez Krajowy System Informatyczny.

Informacje na temat procesu legislacyjnego można znaleźć w serwisie sejmowym: Rządowy projekt ustawy o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej, chociaż nie zaktualizowano jeszcze informacji o przyjęciu ustawy, a przyjęto ją stosunkiem głosów 401 posłów za, 29 przeciw, ośmiu wstrzymujących się. Od 1 stycznia 2008 mamy wejść do strefy Schengen. Zgodnie z przewidywanymi terminami posiedzeń Senatu: ustawy uchwalone na 46. posiedzeniu Sejmu (tj w dniach: 22, 23, 24 sierpnia 2007 r.) mają być przez Senat rozpatrywane na posiedzeniu, które planowane jest w dniach 19, 20 i 21 września 2007 r.

Poza zasadami i trybem, o których wspomniałem we wstępie, ustawa zawiera również słowniczek z definicjami. Zdefiniowano takie pojęcia jak m.in.: bezpośredni dostęp, pośredni dostęp, dane, informacje uzupełniające, interfejs krajowy, moduł krajowy, Krajowy System Informatyczny, itp. Ustawa wprowadza pewne regulacje dotyczące ochrony danych osobowych oraz odpowiedzialności za niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie związane z wykorzystywaniem danych, a także bezpieczeństwa Krajowego Systemu Informatycznego.

Na stronach MSWiA, w tekście Sejm uchwalił ustawę dotyczącą systemu Schengen, czytamy, że "Po przystąpieniu Polski do strefy Schengen zmianie ulegną zasady przyznawania wiz oraz opłaty za nie. Będą wydawane wizy europejskie, których cena będzie jednolita w całej Unii Europejskiej – i zgodnie z propozycjami wyniesie 60 Euro".

Z uzasadnienia projektu rządowego (wprowadzenie):

Potrzeba przyjęcia ustawy o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen i Systemie Informacji Wizowej wynika z członkostwa Polski w Unii Europejskiej, a w szczególności w tzw. dorobku prawnym Schengen, którego urzeczywistnienie w pełnym zakresie jest uwarunkowane włączeniem do Systemu Informacyjnego Schengen.

Dnia 14 czerwca 1985 roku w Schengen Francja, Niemcy, Belgia, Holandia oraz Luksemburg podpisały umowę o stopniowym znoszeniu kontroli na wspólnych przejściach granicznych (tzw. Schengen I) (zwaną dalej „Układem z Schengen”). Przyjęcie Układu z Schengen miało na celu umożliwienie realizacji swobody przemieszczania się osób na terytorium Unii Europejskiej. Dorobek Schengen, został bezpośrednio włączony do Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej (zwany dalej „TWE”) na podstawie traktatu Amsterdamskiego z 1997 roku i stał się integralną częścią prawa wspólnotowego obowiązującego wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej. W celu wprowadzenia swobody przemieszczania się wewnątrz terytorium Unii Europejskiej oraz jednoczesnego wzmocnienia ochrony jej zewnętrznych granic został utworzony System Informacyjny Schengen (ang. Schengen Information System; zwany dalej „SIS”).

Rozszerzenie Unii Europejskiej w 2004 roku spowodowało konieczność włączenia do Obszaru Schengen dziesięciu nowych Państw Członkowskich. Dotychczasowa infrastruktura techniczna SIS została przewidziana do obsługiwania maksymalnie 18 państw i nie była przygotowana do objęcia nowych instalacji narodowych. Poza tym, postęp techniczny, który miał miejsce w ciągu ostatniego dziesięciolecia umożliwia przetwarzanie nie tylko danych tekstowych, ale również innych danych, np. danych biometrycznych. W związku z tym, w celu dostosowania SIS do najnowszych rozwiązań informatycznych i technologicznych oraz umożliwienia przystąpienia do niego nowych Państw Członkowskich UE zdecydowano o zastąpieniu SIS nowym systemem, dostosowanym do obsługi wszystkich Państw Członkowskich i umożliwiającym przekazywanie większej kategorii danych (np. danych biometrycznych). Budowane są System Informacyjny Schengen drugiej generacji (zwany dalej „SIS II”) i uzupełniający go system wymiany informacji wizowej pomiędzy Państwami Członkowskimi – System Informacji Wizowej (tzw. VIS, ang. Visa Information System) (zwany dalej „VIS”). System VIS ma na celu wymianę danych o wizach między Państwami Członkowskimi, które zniosły kontrole na swoich granicach wewnętrznych i uczestniczą w systemie swobodnego przepływu osób bez kontroli na granicach wewnętrznych.

Podstawę prawną powołania SIS II stanowią Rozporządzenie Rady (WE) nr 2424/2001 z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie rozwoju Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II) oraz Decyzja Rady z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie rozwoju Sytemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II) (2001/886/WSiSW). W preambułach powyższych aktów podkreślono, iż fakt, że łączną podstawę prawną powołania SIS II, niezbędną do tego, by umożliwić finansowanie rozwoju SIS II z budżetu Unii Europejskiej, stanowią dwa odrębne instrumenty, nie narusza zasady, zgodnie z którą SIS II stanowi i powinien stanowić jeden zintegrowany system. Na mocy Rozporządzenia nr 2424/2001 i decyzji 2001/886/WSiSW, System Informacyjny Schengen (SIS I) ustanowiony na podstawie tytułu IV Konwencji Wykonawczej z 19 czerwca 1990 r. do Układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. między Rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach (Dz. U. UE L. 239 z 22.09.2000 r., str. 19, z późn. zm.), (zwanej dalej „KWS”), został zastąpiony Systemem Informacyjnym Schengen II (SIS II), który umożliwia włączenie nowych Państw Członkowskich do tego systemu. Ponadto, powyższe akty prawne określają procedury tworzenia i rozwoju SIS II.

Rozporządzenie nr 2424/2001 oraz decyzja 2001/886/WSiSW miały obowiązywać do dnia 31 grudnia 2006 r. Jednakże okazało się, że proces opracowywania SIS II będzie trwał dłużej niż pierwotnie przewidywano. W związku z tym, w celu zapewnienia środków finansowych na rozwój SIS II po 31 grudnia 2006 r., powstała konieczność przedłużenia okresu obowiązywania omawianych aktów prawnych. W tym celu zostały wydane Rozporządzenie Rady (WE) nr 1988/2006 z dnia 21 grudnia 2006 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 2424/2001 w sprawie rozwoju Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II), oraz Decyzja Rady z dnia 21 grudnia 2006 r. zmieniająca decyzję 2001/886/WSiSW w sprawie Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II) (2006/1007/WSiSW).

Szczegółowe postanowienia dotyczące utworzenia, funkcjonowania i użytkowania SIS II zawierają Rozporządzenie (WE) nr 1987/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. oraz projektowana Decyzja Rady w sprawie utworzenia, funkcjonowania i użytkowania Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II) (dokument nr 14914/06 z dnia 12 grudnia 2006 r.), a także Rozporządzenie (WE) nr 1986/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie dostępu służb odpowiedzialnych w pastwach członkowskich za wydawanie świadectw rejestracji pojazdów do Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1987/2006 stanowi niezbędną podstawę prawną dla systemu SIS II w kwestiach objętych zakresem stosowania TWE, natomiast projektowana Decyzja Rady nr 14914/06 stanowi niezbędną podstawę prawną dla systemu SIS II w kwestiach objętych zakresem stosowania Traktatu o Unii Europejskiej (zwanego dalej „TUE”).

Omawiane akty prawne określają warunki oraz procedury dokonywania i przetwarzania wpisów w SIS II. Zakresem Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1987/2006 objęte są wpisy odnoszące się do obywateli państw trzecich dokonane w celu odmowy pozwolenia na wjazd lub pobyt na terytorium Państw Członkowskich. Natomiast projektowana Decyzja Rady nr 14914/06 ma zastosowanie do wpisów w SIS II dotyczących osób i przedmiotów oraz wymiany informacji uzupełniających i danych dodatkowych w celach związanych ze współpracą policyjną i sądową w sprawach karnych.

W związku z przedłużaniem się prac nad wprowadzeniem SIS II i VIS oraz chęcią przystąpienia nowych Państw Członkowskich do SIS, na podstawie propozycji Portugalii powstała tzw. koncepcja SISone4ALL. SISone4ALL ma na celu podłączenie nowych Państw Członkowskich do aktualnie funkcjonującego SIS. Opiera się on na założeniu, że nowe Państwa Członkowskie zostaną podłączone do systemu centralnego SIS do końca sierpnia 2007 r. za pomocą krajowych komponentów SIS, stworzonych na podstawie modelu systemu funkcjonującego w Portugalii.

Biorąc pod uwagę to, że organy unijne i Państwa Członkowskie podkreślają, że SISone4ALL jest rozwiązaniem tymczasowym, umożliwiającym włączenie do aktualnie funkcjonującego SIS i docelowo wszystkie Państwa Członkowskie mają obowiązek wprowadzić SIS II, nowe Państwa Członkowskie powinny, wprowadzając podstawy prawne dla SIS, uwzględnić również regulacje dotyczące SIS II.

Zagadnienia związane z funkcjonowaniem VIS uregulowane zostały w Decyzji Rady z dnia 8 czerwca 2004 r. w sprawie ustanowienia Systemu Informacji Wizowej (VIS) (2004/512/WE), Rozporządzeniu (WE) nr 562/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiające wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen), Rozporządzeniu 2252/2004 w sprawie norm dotyczących zabezpieczeń i danych biometrycznych w paszportach i dokumentach podróży wydawanych przez Państwa Członkowskie oraz Decyzji Komisji 2006/752/WE z dnia 3 listopada 2006 r. ustanawiającej lokalizację Systemu Informacji Wizowej (VIS) w fazie jego rozwoju.

Rozwój oraz sposób funkcjonowania Systemu Informacji Wizowej został w prawie europejskim przewidziany w dwóch fazach. Pierwszą fazę stanowiło ustanowienie przez Komisję Decyzji 2004/512/WE, która jako podstawa prawna funkcjonowania VIS włączyła do budżetu ogólnego Unii Europejskiej niezbędne środki na rozwój VIS i realizację środków przygotowawczych niezbędnych dla wdrożenia cech biometrycznych w późniejszym etapie. Druga faza jest realizowana obecnie i zakłada uchwalenie rozporządzenia, które kompleksowo regulowałoby wszelkie zagadnienia funkcjonalne, instytucjonalne, materialne oraz proceduralne, jak również obejmuje ona uchwalenie decyzji w sprawie umożliwienia dostępu organów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo wewnętrzne do informacji znajdujących się w VIS.

Czytaj również:

• MasterPlan SIS II i VIS PL
• Prace rządu w obszarze społeczeństwa informacyjnego
• Nowa sytuacja szansą dla skuteczniejszej informatyzacji państwa
• I po konkursie na System Informacji Schengen
• O protestach w zamówieniach publicznych na informatyzację
• Bezpieczeństwo systemów FBI, czy w Polsce są takie raporty?
• Organy ścigania winny pamiętać o prywatności
• Elektroniczne czy biometryczne dowody osobiste?

Przyswajalne informacje o Układzie z Schengen w Wikipedii.