Wyłączenie odpowiedzialności pośredniczących dostawców usług

Z przyjemnością prezentuję dziś w dziale prace magisterskie nadesłaną przez p. Małgorzatę Sakowską pracę pt. "Wyłączenie odpowiedzialności pośredniczących dostawców usług społeczeństwa informacyjnego za treści pochodzące od osób trzecich w prawie europejskim". Praca została przygotowana na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, pod kierunkiem prof. dr hab. Ewy Baginskiej. To już druga praca obroniona w UG na temat świadczenia usług drogą elektroniczną, którą tu publikuję. Wcześniej znalazła się tu praca p. Katarzyny Zarębskiej, zatytułowana Świadczenie usług drogą elektroniczną. Ochrona konsumenta oraz naruszenie dóbr osobistych.

Wyłączenie odpowiedzialności pośredniczących dostawców usług społeczeństwa informacyjnego za treści pochodzące od osób trzecich w prawie europejskim
Małgorzata Sakowska

Niniejszy dokument zawiera jedynie wybór z pracy. Cała praca znajduje się w pliku mgr_m_sakowska.pdf (540 Kb).

Uwagi dotyczące cytowania:
Małgorzata Sakowska, "Wyłączenie odpowiedzialności pośredniczących dostawców usług społeczeństwa informacyjnego za treści pochodzące od osób trzecich w prawie europejskim", Gdańsk 2010, http://www.vagla.pl

Spis treści

WYKAZ SKRÓTÓW

WSTĘP

I. Regulacja europejska
1. Cel regulacji
2. Pojecie „usługodawców będących pośrednikami”
3. Charakter wyłączenia odpowiedzialności
4. Rodzaje działalności uregulowane w dyrektywie
A. usługa mere conduit (zwykły przekaz)
B. usługa caching
C. usługa hosting
5. Brak ogólnego obowiązku w zakresie nadzoru

II. Implementacja do polskiego porządku prawnego
1. Sposób implementacji
2. Świadczenie usługi drogą elektroniczną
3. Pojęcie usługodawcy
4. Rodzaje działalności objęte wyłączeniem odpowiedzialności
5. Regulacja hostingu
A. Definicja
B. Przesłanki wyłączenia odpowiedzialności
C. Odpowiedzialność kontraktowa usługodawcy

III. Procedura postępowania z bezprawną treścią przechowywana przez usługodawce (Notice and take-down procedure)
1. Uwagi wstępne
2. Uregulowanie procedury w poszczególnych państwach członkowskich
A. Wielka Brytania
B. Francja
C. Włochy
D. Niemcy
E. Polska
3. Procedura notice and take-down w Stanach Zjednoczonych
4. Wpływ procedury na wolność słowa - Chilling effect

IV. Odpowiedzialność operatorów wyszukiwarek internetowych oraz odpowiedzialność za odesłania w Internecie
1. Uwagi wstępne
2. Projekt nowelizacji u.s.u.d.e
A. Wyłączenie odpowiedzialności wyszukiwarek internetowych
B. Wyłączenie odpowiedzialności za hiperlink
3. Sprawa Google France v Louis Vuitton Malletier
A. Pytania prejudycjalne
B. Opinia Adwokata Generalnego
C. Wyrok ETS
D. Wpływ orzeczenia na sytuacje prawna operatorów wyszukiwarek internetowych

V. Odpowiedzialność serwisów tworzonych przez użytkowników za naruszenia praw własności intelektualnej
1. Uwagi wstępne
2. Orzecznictwo dotyczące serwisów umożliwiających użytkownikom zamieszczanie plików audio i wideo
A. Stany Zjednoczone - sprawa Viacom v Google
B. FRANCJA
(a) Sprawa MySpace
(b) Sprawa DailyMotion
(c) Sprawa Tranquility Bay i Google Video
(d) Podsumowanie
2. Orzecznictwo dotyczące naruszeń znaków towarowych na internetowych platformach aukcyjnych
A. Model biznesowy internetowych platform aukcyjnych
B. Niemcy
C. Francja
D. Wielka Brytania
3. Zagadnienie filtrowanie treści przekazywanych przez użytkowników
A. Istota sporu o filtrowanie treści
B. Przepisy wspólnotowe dotyczące filtrowania treści
C. Filtrowanie treści a swoboda wypowiedzi
D. Tendencja do dobrowolnego wprowadzanie filtrowania treści

PODSUMOWANIE

Bibliografia

Wstęp

Niniejsza praca stanowi próbę przedstawienia najważniejszych problemów prawnych związanych z europejską regulacją wyłączenia odpowiedzialności pośredniczących dostawców usług za treści pochodzące od osób trzecich (ang. Intermediary Service Providers), które powstały w ciągu dekady od momentu uchwalenia dyrektywy o handlu elektronicznym.

W efekcie debaty nad pożądanym kształtem odpowiedzialności pośredniczących dostawców usług osiągnięto konsensus, zgodnie z którym nie powinni oni ponosić odpowiedzialności dopóki ich działalność jest czysto techniczna, automatyczna i bierna oraz nie wiedza o bezprawnym charakterze transmitowanych lub przechowywanych treści, a po uzyskaniu takiej wiedzy niezwłocznie uniemożliwią dostęp do bezprawnych informacji. Do najczęściej podnoszonych argumentów, które skłoniły prawodawce europejskiego do przyjęcia takiej regulacji odpowiedzialności ISP należały: 1) brak efektywnej możliwości kontroli nad transmitowanymi lub przechowywanymi danymi, 2) niesprawiedliwość obciążania odpowiedzialnością biernych pośredników oraz 3) negatywne konsekwencje ponoszenia przez pośredników odpowiedzialności dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego.

W ciągu dziesięciu lat, które minęły od uchwalenia dyrektywy, Internet bardzo się rozwinął. Zwiększyła się ilość zawartych w nim informacji oraz pojawiły się nowe rodzaje usług. W pracy rozważono, czy argumenty które zdecydowały o przyznaniu ISP wyłączenia odpowiedzialności są wciąż aktualne oraz czy wyłączenie odpowiedzialności powinno przysługiwać w stosunku do nowego rodzaju działalności.

Celem pracy jest próba oceny funkcjonowania rozwiazań dotyczących odpowiedzialności pośredniczących dostawców usług (ang. Intermediary Service Providers) przyjętych w dyrektywie w dobie szybkiego rozwoju Internetu. Dlatego też oprócz opisania odpowiednich przepisów dyrektywy o handlu elektronicznym przedstawiono ich implementację to polskiego porządku prawnego, jak również wybrane przepisy innych państw UE, które zostały wprowadzone w celu implementacji dyrektywy. Ważnym elementem pracy jest także analiza stosunkowo nielicznych orzeczeń sądów państw członkowskich wydanych na podstawie przepisów implementujących dyrektywę oraz pytań prejudycjalnych, które sądy te zadały Europejskiemu Trybunałowi Sprawiedliwości. Praca zawiera ponadto analizę wyroku ETS z 23 marca 2010r. w sprawie Google France przeciwko Louis Vuitton Malletier (C-236/08) w zakresie w jakim odnosi się ono do przepisów dyrektywy 2000/31/WE dotyczących odpowiedzialności ISP.

Pracy został nadany taki układ, by najpierw zaprezentować odpowiednie przepisy dyrektywy oraz ich implementacje do krajowego porządku prawnego. Jest to niezbędne dla dalszej lektury, w ramach której zaprezentowano zagadnienia związane z funkcjonowaniem tej regulacji oraz problemy, które powstały wokół materii pozostawionych do dowolnej regulacji państwom członkowskim. Na koniec przedstawiono problem zastosowania przepisów dyrektywy do nowych podmiotów, które pojawiły się w Internecie. Konsekwencją takiej prezentacji materiału jest podział pracy na pięć rozdziałów.

W rozdziale I opisano odpowiednie przepisy dyrektywy, uwzględniając cel regulacji, najważniejsze pojęcia oraz charakter przyjętego wyłączenia odpowiedzialności. W rozdziale II przedstawiono implementacje postanowień dyrektywy do polskiego porządku prawnego. Szczególna uwagę poświęcono problemom, z którymi spotkał się polski ustawodawca. Analiza tych zagadnień pozwoli na lepsze przedstawienie funkcjonowania przepisów samej dyrektywy oraz wskazanie przepisów, które są nieprecyzyjne i sprawiały problemy podczas implementacji.

Następnie przedstawiono problemy związane z brakiem uregulowania w dyrektywie procedury postępowania z bezprawną treścią przechowywaną przez usługodawce oraz odpowiedzialności wyszukiwarek internetowych i odpowiedzialności za odesłania. Kwestie te pozostawiono w gestii państw członkowskich, jednak zobowiązano Komisję Europejską do regularnej analizy ewentualnej potrzeby wprowadzenia regulacji tych zagadnień na poziomie europejskim. W rozdziale III przedstawiono uregulowanie procedury postępowania z bezprawna treścią w niektórych państwach europejskich wraz z orzecznictwem, które zostało wydane na ich podstawie oraz problemami z nimi związanymi. Doboru państw dokonano tak, by zaprezentować różne podejście do regulacji procedury oraz uwzględniając ilość orzecznictwa. Następnie porównano regulacje europejska do rozwiązania przyjętego w Stanach Zjednoczonych. Opisano również negatywny efekt jaki może mieć nieprecyzyjna regulacja tejże procedury na wolność wypowiedzi. Rozdział IV dotyczy odpowiedzialności operatorów wyszukiwarek internetowych oraz odpowiedzialności za odesłania w Internecie. Przedstawiono projekt nowelizacji polskiej ustawy w tym zakresie, a następnie omówiono wpływ sprawy Google France v Louis Vuitton Malletier (C-236/08) na odpowiedzialność wyszukiwarek internetowych, uwzględniając opinie Adwokata Generalnego oraz wyrok ETS.

W rozdziale V opisano problem naruszania praw własności intelektualnej na platformach, których treść pochodzi wyłącznie od użytkowników, takich jak YouTube czy eBay oraz możliwość zastosowania wyłączenia odpowiedzialności do podmiotów prowadzących te platformy. Uwagę poświecono zwłaszcza orzecznictwu sadów państw europejskich dotyczącemu spraw wytaczanych przez właścicieli znaków towarowych przeciwko platformom aukcyjnym oraz sporów pomiędzy właścicielami praw autorskich oraz serwisami umożliwiającymi użytkownikom zamieszczanie plików audiowizualnych. Rozważono również zagadnienie filtrowania treści oraz jego wpływ na możliwość powoływania się na wyłączenie odpowiedzialności oraz na wolność słowa.

Opracowanie zakończono krótkim podsumowaniem, w którym zawarto uwagi końcowe oraz postulaty de lege ferenda.

Bibliografia

WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH
1. Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. Nr 144 poz. 1204, z pózn. zm.).
2. Ustawa z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 173 poz. 1807)
3. Ustawa z dnia 16 lipca 2004r. prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800)
4. Ustawa z dnia 26 stycznia 1984r. prawo prasowe (Dz. U. r. Nr 5, poz. 24)
5. Dyrektywa 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiająca procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicznych oraz przepisów dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego, zmieniona dyrektywa 98/48/WE z dnia 20 lipca 1998 r (Dz. Urz. WE L 204/37 z dnia 21 lipca 1998 r. i Dz. Urz. WE L 217/18 z dnia 5 sierpnia 1998r.)
6. Dyrektywa 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego („dyrektywa o handlu elektronicznym"), (Dz. Urz.WE L 178 z dnia 17 lipca 2000r.).
7. Dyrektywa 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (Dz. Urz. WE L 167/10 z dnia 22 czerwca 2001 r.)
8. Dyrektywa 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej (Dz. Urz. WE L 157/45 z dnia 30 kwietnia 2004 r.)
9. Digital Millenium Copyright Act z 28 października 1998r., Pub. L. No. 105-304, 112 Stat. 2860 (Stany Zjednoczone)
10. Communications Decency Act (CDA) z 8 lutego 1996r., Pub. L. No. 104-104, 110 Stat. 56 (Stany Zjednoczone)
11. Defamation Act z 4 lipca 1996r. (ch 31) (Wielka Brytania)
12. Electronic Commerce (EC Directive) Regulations z 21 sierpnia 2002r. SI 2002/2013 (Wielka Brytania)
13. Teledienstegesetz z 26 lutego 2007r., BGB1. I, p. 179 (Niemcy)
14. Loi n° 2004-575 pour la confiance dans l'économie numérique, J.O n° 143 z 22 czerwca 2004 strona 11168 texte n° 2 (Francja)
15. Decreto legislativo n 70 z 9 kwietnia 2003r Gazzetta Ufficiale n. 87 z 14 kwietnia 2003 - Supplemento Ordinario n. 61 (Włochy)
16. Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Europejska Konwencja Praw Człowieka), podpisana 4 czerwca 1950r., weszła w życie 3 września 1953r. (Dz. U. z 1993r., nr 61, poz. 284)

WYKAZ LITERATURY
1. Angelopoulos C., Filtering the Internet for Copyrighted Content in Europe, European Audiovisual Observatory, IRIS plus, 4/2009
2. Bojar B., Słownik encyklopedyczny informacji, języków i systemów informacyjno wyszukiwawczych, Warszawa 2002
3. Casarosa F., Wikipedia: Exemption from Liability in Case of Immediate Removal of Unlawful Materials, (2009) 6:3 SCRIPTed 669
4. Cho C., Feldman A., Heins M., Internet Filters - A Public Policy Report, Brennan Center for Justice at NYU School of Law 2006
5. Edwards L., Stuck in ‘Neutral’? Google, AdWords and the E-Commerce Directive Immunities, 13/12/2009 , Society for Computers and Law
6. Edwards L., The fall and Rise of Intermediary Liability Online [w:] red. Edwards L., Waelde C., Law and the Internet, Oregon 2009
7. George C., Scerri, J., Web 2.0 and User-Generated Content: legal challenges in a new frontier, Journal of Information, Law and Technology (JILT), (2)2007
8. Hoern T., The European Liability and Responsibility of Providers of Online-Platforms such as 'Second Life', JILT, (1)2009
9. Jackowski M., Hosting – operacje na danych objęte wyłączeniem odpowiedzialności - polemika, Monitor Prawniczy, 24/2009
10. Julia-Barcelo R., On-line intermediary liability issues: comparing E.U. and U.S. legal frameworks, EIPR, 3(2000)
11. Konarski X., Komentarz do ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną, Warszawa 2004
12. Kot D., Dyrektywa Unii Europejskiej o handlu elektronicznym i jej implikacje dla prawa cywilnego, KPP 2001, z. 1
13. Kowalewski J., Autorzy portali w podwójnej roli - odpowiedzialność za fora internetowe, Program Spraw Precedensowych, Biuletyn informacyjny, nr1(20), styczeń 2009
14. Kowalik-Bańczyk K., Sposoby regulacji handlu elektronicznego w prawie wspólnotowym i międzynarodowym, Warszawa 2006
15. Litwiński P., Hosting danych osobowych. Zagadnienia podstawowe, Monitor Prawniczy 23/2008
16. Litwiński P., Świadczenie usług drogą elektroniczna, [w:] Prawo Internetu, red. P. Podrecki,Warszawa 2007
17. Mik C., Wykładnia zgodna prawa krajowego z prawem Unii Europejskiej [w:] Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej, pod red. S. Wronkowskiej, Kraków 2005
18. Peguera M., "I just know that I (actually) know nothing": actual knowledge and other problems in ISP liability case law in Spain, EIPR 2008, 30(7)
19. Polański P., Prawne problemy spamdexingu, Prawo Nowych Technologii, 3/2008
20. Reed C., Internet Law. Text and Materials, Cambridge 2004
21. Report by the Group of Specialists on Human Rights in the Information Society (MC-S-IS) on the use and impact of technical filtering measures for various types of content in the online environment, CM (2008)37
22. Report by the Group of Specialists on Human Rights in the Information Society (MC-S-IS), Copyright and human rights, wrzesien 2008
23. Ruhmkorf A., "eBay on the European Playing Field: A Comparative Case Analysis of L'Oreal v eBay", (2009) 6:3 SCRIPTed 685
24. Sadowski P., Wyłączenie odpowiedzialności przy świadczeniu usług hostingu – polemika, Monitor Prawniczy 16/2009
25. Sołtys B., Podleś M. [w:] red. J. Gołaczyńskiego, Umowy elektroniczne w obrocie gospodarczym, Warszawa 2005
26. Sutter G., Online Intermediaries [w:] Computer Law, red. Reed C., Angel J., Oxford 2007
27. Wiewiórowski W., Wyłączenie odpowiedzialności usługodawcy świadczącego usługę drogą elektroniczną za niektóre rodzaje usług (Uwagi de lege ferenda, Gdańskie Studia Prawnicze, Tom XXI, 2009
28. Zieliński M., Odpowiedzialność cywilna dostawców usług internetowych - czy domeny aukcyjne online muszą kontrolować zawartość swoich serwerów pod kątem bezprawnych informacji pochodzących od osób trzecich, Elektroniczny Biuletyn Naukowy CBKE, e-Biuletyn 1/2005

ADRESY INTERNETOWE
1. Ahlert C., Marsden C., Yung C, How ‘Liberty’ Disappeared from Cyberspace: The Mystery Shopper Tests Internet Content Self-Regulation, dostepny na: http://www.rootsecure.net/content/downloads/pdf/liberty_disappeared_from_cyberspace.pdf [14.04.2010]
2. Levalet C., In the Courts: Legal Pioneering at the Online Auction Frontier, WIPO Magazine, dostępny na: http://www.wipo.int/wipo_magazine/en/2009/03/article_0007.html [28.04.2010]
3. Chilling Effects Clearinghouse' na stronie: http://www.chillingeffects.org/
4. DailyMotion, Dailymotion choisit la solution de fingerprinting d’Audible Magic pour détecter les vidéos protégées par des droits, oswiadczenie z 13.07.2007r, dostępne na: http://www.dailymotion.pl/press/AudibleMagic-Dailymotion.pdf [30.04.2010]
5. De l'hébergeur au contrefacteur (II) : Le retour ? l'orthodoxie ? eBay redevient simple hébergeur, mais doit lutter contre la contrefaçon, ReedSmith, Litigation / Intelectual Property Alert, dostepne na: http://reedsmithupdate.com/ve/ZZYK29erjW72Kx761 [30.04.2010]
6. Euractiv, New EU Battle over Copryright Rules Sight, 30 Stycznia 2009, dostepne na: http://www.euractiv.com/en/infosociety/new-eu-battle-copyrightrules-sight/article-178993?Ref=RSS [30.04.2010]
7. Fair Use Principles fo User Generated Video Content, dostępne na: http://www.eff.org/issues/ip-and-free-speech/fair-use-principles-usergen [30.04.2010]
8. Memorandum of law in support of Defendants' motion for summary judgment http://static.googleusercontent.com/external_content/untrusted_dlcp/www.google.com/pl//press/pdf/20100318_google_viacom_youtube_memorandum.pdf [27.04.2010]
9. Mumsnet settles with Gina Ford but queries libel law, OUT-LAW News, 11/05/2007, dostepny na: http://www.out-law.com/page-8040 [12.04.2010]
10. Peguera M., Liability of internet intermediaries. Spanish national report, dostepny na: http://www.uoc.edu/dt/eng/peguera0904.pdf
11. Powództwo o naruszenie dóbr osobistych przeciwko T.B. oddalone, Obserwatorium wolności mediów w Polsce, dostępne na: http://www.obserwatorium.org/index.php?option=com_content&view=article&id=2626:powodztwo-o-naruszenie-dobrosobistych-przeciwko-tb-oddalone&catid=40:zkraju&Itemid=34 [14.04.2010]
12. O'Reilly T., What Is Web 2.0: Design Patterns and Business Models for the Next Generation of Software, dostepne na: http://oreilly.com/web2/archive/what-isweb-20.html [30.04.2010]
13. The juicy details behind the Viacom-YouTube lawsuit, USA Today, dostepne na: http://content.usatoday.com/communities/technologylive/post/2010/03/mediamorning-the-juicy-details-behind-the-viacom-youtube-lawsuit/1 [27.04.2010]
14. Urban J., Quilter L., 'Efficient Process or "Chilling Effect"? Takedown Notices Under Section 512 od Digital Millenium Copryright Act: Sumary Report, dostepny na: http://mylaw.usc.edu/documents/512Rep-ExecSum_out.pdf

ORZECZNICTWO
1. Wyrok ETS z dnia 23 marca 2010r., w połączonych sprawach C-236/08, C-237/08 oraz C-238/08, Google France v Louis Vuitton
2. Wyrok ETS z dnia 26 kwietnia 1988r. Bond van Adverteerders v Netherlands (C-352/85) [1988] ECR 2085
3. Pytanie prejudycjalne w sprawie L'Oreal SA v eBay International AG (C-324/09)
4. Pytanie prejudycjalne w sprawie Google France, Google Inc. v przeciwko Louis Vuitton Malletier (C-236/08)
5. Opinia Adwokata Generalnego z dnia 22 września 2009r., w połączonych sprawach C-236/08, C-237/08 i C-238/08
6. Wyrok BGH z 11 marca 2004r. I ZR 304/01, - "Internet Versteigerung"
7. Wyrok BGH z 19 kwietnia 2007r., I ZR 35/04, - "Internet Versteigerung II"
8. Wyroku Sądu Krajowego Kolonii, LG Koln, CL 2001, 417
9. Orzeczenie OLG München (2006) Az. 6U 675/06
10. Orzeczenie TGI w Paryżu z dnia 22 czerwca 2007r. w sprawie J. Yves L. dit Lafesse v Myspace
11. Wyrok TGI w Paryżu z dnia 13 lipca 2007r. w sprawie C. Christian, Nord Quest Production v Dailymotion, UGC Images
12. Wyrok TGI w Paryżu z dnia 19 października 2007r. w sprawie SARL Zadig Production, Jean Robert Viallet et Mathieu Verbounf v Ste Google Inc. et AFA
13. Wyrok Tribunal de Commerce w Paryżu z dnia 30 czerwca 2008, w sprawie Louis Vuitton Malletier SA v eBay Inc., RG No. 2006077799
14. Wyrok TGI w Paryżu z dnia 29 października 2007, w sprawie M. X v. Wikimedia Foundation
15. L'Oreal SA v eBay International AG, [2009] EWHC 1094 (Ch).
16. Godfrey v. Demon [1999] 4 All ER 342
17. Bunt v Tilley et al., [2006] EWHC 407
18. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 czerwca 2000r, K 25/99. OTK Nr 5/2000, poz. 141
19. Wyrok SO w Słupsku z dnia 18 czerwca 2009r., sygn. akt VI Ka 202/09, niepubl.