Jest generalny problem z prywatnością w społeczeństwie "informacyjnym"

Badacze "informacyjnego" społeczeństwa zwracają uwagę m.in. na coraz większe nasycenie informacjami życia społecznego. Brzmi jak truizm. Zwiększają się przepustowości łączy, zwiększa się objętość dysków twardych, "kurczy się" przestrzeń geograficzna, czas ma coraz mniejsze znaczenie dla zdobywania niektórych informacji. W tym wszystkim nadal chronimy prywatność, ale pojawiają się głosy, które usiłują proklamować jej koniec. Jednym z takich głosów mówi szef Facebooka, Mark Zuckerberg. Co na to regulatorzy? Trudno powiedzieć, ale trwają prace nad globalnym standardem związanym z ochroną prywatności. Warto postulować, by w Polsce temat prywatności wszedł na stałe do dyskursu publicznego.

Na świecie trwa coraz bardziej interesująca dyskusja na temat prywatności. Doniesień na ten temat jest tak wiele, że trudno je wszystkie prześledzić, a już tym bardziej zgromadzić w odrębnych notatkach. Ochrona prywatności ma wiele wspólnego z ochroną danych osobowych, jednak nie są to sfery tożsame. Ponieważ wiele się dzieje zarówno w jednej, jak i w drugiej dziedzinie badań pomyślałem, że spróbuję chociaż zebrać część ostatnich sygnałów i dyskusji w jednym, zbiorczym tekście.

Organizacja American Civil Liberies Union alarmuje, że prawo ochrony prywatności w świecie cyfrowym jest starsze niż the World Wide Web, a więc konieczna jest zmiana zmierzająca do dostosowania tego prawa do nowych potrzeb - Electronic Privacy Law is Older Than the World Wide Web — It’s Time for An Upgrade. Organizacji ACLU chodzi o amerykańską ustawę Electronic Communications Privacy Act (ECPA). Rónież Electronic Frontier Foundation zabiera głos w dyskusji na temat prywatności i czyni to występując w przeróżnych sporach sądowych. Na ten temat można przeczytać m.in. w tekstach EFF Posts Documents Detailing Law Enforcement Collection of Data From Social Media Sites oraz EFF Urges Supreme Court to Protect Text-Message Privacy. "Media społecznościowe" to jedno, drugie zaś to ochrona prywatności tam, gdzie pojawiają się "nowe" sposoby komunikacji. Relatywnie nowe, gdyż krótkie wiadomości tekstowe wysyłane za pośrednictwem telefonów komórkowych (SMS-y) nie są dla nas wybitnie nowe, jednak problemy prawne z tym związane nie doczekały się zbyt wielu orzeczeń. I nie chodzi tylko o naruszanie prywatności samym przesyłaniem informacji (mamy w Polsce taki wyrok: SMS'y mogą naruszać prawo do prywatności), ale chodzi również o ew. naruszenie prywatności związanej z tym, co w komunikatach jest napisane.

Prywatność zderza się z uprawnieniami przeróżnych służb (w tym policji), aktywnością biznesu (związaną w wielu przypadkach z działalnością marketingową) oraz opieką rodzicielską. Członkowie społeczności chcą wiedzieć więcej o celebrytach oraz osobach sprawujących władzę. Sprawujący władze chcą wiedzieć więcej o osobach, które ich krytykują. To pewnie nie wszystkie sfery potencjalnego konfliktu. Mieszają się ze sobą problemy bezpieczeństwa danych (oraz bezpieczeństwa państwa), przejrzystości działania władzy publicznej. Wszystko podlane sosem rozwoju nowych form komunikacji. Wiemy już, że wyzwaniem są "serwisy społecznościowe", ale przecież karierę robi również termin cloud computing. Wraz z badaniami nad tym zjawiskiem pojawiają się teksty na temat ochrony bezpieczeństwa i prywatności danych, które są przetwarzane w chmurze - np.: Freedom In the Cloud: Software Freedom, Privacy, and Security for Web 2.0 and Cloud Computing. Zwykły list elektroniczny (e-mail) może być powodem kłopotów z prywatnością - UK Gov, and privacy invasion without a safety net - zwłaszcza gdy autouzupełnienie adresatów oferowane przez program pocztowy oraz nieuwaga osoby korzystającej z takiego programu spowoduje, że pewne informacje trafią nie do tego odbiorcy, do którego miały trafić.

Organizacje usiłują dowiadywać się o dane osobowe osób związanych z pewnymi procesami zachodzącymi w demokratycznych państwach. Wykorzystują do tego regulacje związane z dostępem do informacji publicznej - EPIC Demands Release of Classified Answers on Privacy and Internet Standards from Cyber Command Nominee. Ściera się ze sobą prywatność oraz bezpieczeństwo narodowe. A co w przypadku, gdy ktoś podpisze petycję? O tym w notatce Supreme Court to Hear Arguments on Petitioner Privacy na temat amerykańskiej sprawy EPIC Doe v. Reed. Nie musi chodzić o petycję, a o np. ujawnienie danych osób, które opublikowały komentarz w internecie - Ontario Court Sets Standard For Disclosing Anonymous Posters

Czy młodzi ludzie dbają jeszcze o ochronę swojej prywatności (Do Young People Care About Privacy Online?)? Na to pytanie usiłowali odpowiedzieć badacze z Harvarda (Youth, Privacy and Reputation), Berkeley oraz University of Pennsylvania (How Different are Young Adults from Older Adults When it Comes to Information Privacy Attitudes and Policies?). Badania te pokazują, że młodzież chce prywatności, ale chodzi o prywatność specyficzną. Młodzież nie chce np., aby rodzice i nauczyciele, a także inni dorośli, wiedzieli co młodzież robi w Sieci.

Istnieje pokusa wprowadzenia w sferze prywatności modelu "opt-out" (wypisania się). O tym trendzie świadczą nie tylko ostatnie ruchy facebooka, ale też np. działania Google - Google Will Soon Allow You to Opt Out of Google Analytics Tracking. Google jest pozywany w związku z ujawnianiem informacji na temat osób fizycznych: Google Sued for Publishing Home Address--Harris v. Google. Korporacja Google jest zresztą dość aktywna w dyskusji o prywatności, proponując m.in. samoregulacje - Google Urges Mix of Privacy Legislation, Self-Regulation. Ta dyskusja przekracza granice jednego państwa - German Data Protection: Use of Web Analytics Tools Illegal?

Prawnicy zastanawiają się nad konsekwencjami wykorzystywania informacji o konsumentach w działalności marketingowej przedsiębiorców - Tension Between Privacy and Digital Behavioral Marketing. W USA trwa dyskusja na temat prywatności konsumentów, a kierunek zmian niekoniecznie musi się podobać marketerom Proposed Privacy Legislation Wins Few Fans, a wcześniej REP. BOUCHER ANNOUNCES DETAILS OF ONLINE PRIVACY LEGISLATION . Czy "samoregulacja" wystarczy? Czy gromadzenie danych może nastąpić "przez pomyłkę" - Google Says It Collected Private Data by Mistake?

Facebook stał się ostatnio powodem licznych komentarzy dotyczących ochrony prywatności - Facebook, 2010. Pojawiają się poradniki How to Opt Out of Facebook’s Instant Personalization. Pojawia się krytyka działań facebooka-: Facebook Crushes Privacy with Impunity, Update on Germany’s Criticism of Facebook’s Privacy Policies. Pojawiają się ostrzeżenia: Facebook users risk blackmail, privacy czar warns. Nagłaśnia się wreszcie obosieczność ostrza braku prywatności, gdy dzięki nowym sposobom działania serwisu dochodzi do kradzieży tożsamości jednego z członków zarządu facebooka - Facebook Loses Face: Board Member’s Account is Breached

Okazuje się, że trzeba być czujnym, bo nawet służby (w tym policja) gdy mówią, że nie gromadzą więcej informacji niż potrzeba (lub przez czas dłuższy niż to potrzebne) zapominają informacje wykasować, usunąć. Na ten temat można przeczytać m.in. w tekście Local computer security expert investigates police practices.

W Polsce pojawiają się takie teksty, jak Jak głęboko można zajrzeć…? O prywatności, w którym o prywatności właśnie wypowiadają się Paweł Śpiewak, Edwin Bendyk, Przemysław Sadura i Katarzyna Szymielewicz. W wywiadzie opublikowanym w Gazecie Wyborczej pt. Targowisko prywatności Zbigniew Mikołejko, filozof i historyk religii, stwierdza:

Prywatność chroni wolność. Tę wolność, która dla młodych ludzi jest oczywista. Ale ja pamiętam czasy, kiedy intymny dziennik mógł trafić w ręce ubeków.

Czy europejskie prawo powinno narzucić producentom sprzętu komputerowego obowiązek takiej produkcji tego sprzętu, by łatwo można było usunąć wszystkie prywatne dane z dostarczanych na rynek nośników? Tym zajmuje się teraz m.in. europejski regulator sfery prywatności i danych osobowych - Devices must come with data-wipe function, says privacy regulator. Konsekwencją przyjęcia zaproponowanego punktu widzenia może być zakaz sprzedaży urządzeń elektronicznych "z drugiej ręki", jeśli niedostatecznie wyczyszczono historię ich używania przez poprzedniego użytkownika (sale of second hand goods that have not been properly wiped). Użytkownicy sprzętu robią z nim przeróżne rzeczy i to również może mieć wpływ na ochronę prywatności innych osób - Feds Say Judge Blocking Investigation Access To Laptop Spy Scandal Photos.

W Polsce niebawem upłynie kadencja Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. W Nowej Zelandii zaś tamtejszy regulator bierze udział w dyskusji na temat globalnego standardu na temat prywatności (New Zealand Privacy Commissioner Discusses Global Standards).

Tak. Trwają prace nad globalnym, ogólnoświatowym "standardem" związanym z ochrona prywatności. W Sieci można przeczytać the Joint Proposal for a Draft of International Standards on the Protection of Privacy (PDF) - projekt przyjęty w trakcie międzynarodowej konferencji inspektorów ochrony danych osobowych i prywatności, która odbyła się 5 listopada w Madrycie.

Dyskusji na temat takich, globalnych standardów prywatności w Polsce jakby mniej, a może warto się temu bliżej przyjrzeć? Regulatorzy prywatności i danych osobowych mają chyba kłopot z rozwojem "społeczeństwa informacyjnego". Czy tam, gdzie informacja po prostu jest dostępna wszystkim i wszędzie (wycieka wszystkimi szczelinami, a wielu z nich nie da się skutecznie załatać) można jeszcze mówić o konieczności ochrony prywatności?