Fakty notoryjnie znane ...z internetu

Trzeba dotrzeć do uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z 10 lutego 2010 r, sygn. V CSK 269/09, w którym to wyroku Sąd Najwyższy miał stwierdzić, że informacja zamieszczona w Internecie nie musi być faktem notoryjnie znanym. Fakty notoryczne (notoryjnie znane) to takie fakty, które są znane powszechnie, albo - sięgając do orzecznictwa np. sądów administracyjnych - powinny być znane np. każdemu rozsądnemu i posiadającemu doświadczenie życiowe mieszkańcowi miejscowości... Zgodnie z art. 77 § 4. KPA: "Fakty powszechnie znane oraz fakty znane organowi z urzędu nie wymagają dowodu. Fakty znane organowi z urzędu należy zakomunikować stronie". Sprawa, w której rozstrzygał Sąd Najwyższy była sprawą cywilną. Na gruncie procedury cywilnej (art. 213 § 1 KPC): "Fakty powszechnie znane sąd bierze pod uwagę nawet bez powołania się na nie przez strony". W każdym razie Sąd Najwyższy odniósł się do dostępności informacji "w internecie". To mogą być interesujące rozważania, chociaż stan faktyczny, w którym wyrok zapadł, dotyczył umowy sprzedaży 2,1 tys. ton żyta konsumpcyjnego.

O wyroku pisała kilka dni temu Rzeczpospolita w tekście Dane z Internetu nie muszą być powszechnie znane. Tam opisano spór o żyto, w którym jednym z elementów była wycena przedmiotu umowy. Sąd II instancji sięgnął do zintegrowanego systemu rolniczej informacji rynkowej na internetowych stronach Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jedna ze stron zakwestionowała działania sądu, podniosła, że cena nie była przedmiotem postępowania, a sąd ustalił cenę po zamknięciu rozprawy. Sąd Najwyższy przychylił się do tez skargi kasacyjnej w tym sensie, że uchylił wyrok sądu II instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

Z punktu widzenia rozważań w tym serwisie najbardziej interesujący fragment relacji Rzeczpospolitej da się chyba zmieścić w następującym cytacie:

(...)
W ocenie SN nie można podzielić stanowiska, że informacja zamieszczona w Internecie jest faktem notoryjnie znanym. – Źródło wiedzy o takich faktach jest obojętne – tłumaczył sędzia. – Z reguły nie wiemy, skąd je zaczerpnęliśmy. Przyjęcie, że informacje z sieci są takimi faktami, prowadziłoby do absurdalnych wniosków, jako że można tam znaleźć wiedzę prawie o wszystkim. Doszło zatem do naruszenia art. 228 i art. 227 k.c. mówiącego, że fakty mające istotne znaczenie dla sprawy są przedmiotem dowodu.
(...)

Czekając na skutek działań wydobywczych (dotyczących uzasadnienia wyroku SN) można zadać pytanie: jaką wartość dowodową mają materiały publikowane np. w Biuletynach Informacji Publicznej i jaki jest charakter takiej publikacji w BIP? A internetowe strony własne organów administracji publicznej, inne niż BIP? Jaki jest charakter prawny publikowanych tam informacji w kontekście przywołanego wyżej fragmentu ustnego uzasadnienia sędziego SN?

We wstępie wspomniałem o potencjalnym rozumieniu notorycznych faktów na gruncie orzecznictwa sądów administracyjnych. W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 lutego 2004 r., sygn. II SA 1236/02 można przeczytać np. tezę następującą:

Za fakty powszechnie znane w myśl art. 77 § 4 k.p.a. (fakty notoryczne) uznaje się okoliczności, zdarzenia, czynności lub stany, które powinny być znane każdemu rozsądnemu i posiadającemu doświadczenie życiowe mieszkańcowi miejscowości, w której jest siedziba organu administracji publicznej. Za fakt powszechnie znany może być uznany tylko taki fakt, który odpowiada rzeczywistości i którego istnienia nie można obalić dowodem przeciwnym. Za fakt notoryjny nie może być uznany fakt nieznany stronom, bowiem fakt taki jest sporny między stronami i powinien być udowodniony na zasadach ogólnych.

A jest jeszcze art. 106 § 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (analogiczny do art. 213 KPC - "§ 4. Fakty powszechnie znane sąd bierze pod uwagę nawet bez powołania się na nie przez strony") i orzecznictwo związane z faktami notorycznymi na gruncie tej ustawy, np. wyrok NSA z dnia 4 czerwca 2009 r., sygn. akt II FSK 238/08, w którym czytamy:

...za fakty powszechnie znane mogą być poczytane okoliczności, zdarzenia, czynności lub stany, które powinny być znane każdemu - a więc wydarzenia historyczne, polityczne, zjawiska przyrodnicze, procesy ekonomiczne (por. H. Knysiak-Molczyk, w: T. Woś i inni, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Wyd. LexisNexis 2008, teza 13 do art. 106, s. 411 z powołaniem się na T. Erecińskiego, w: T. Ereciński i inni, Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, Wyd. LexisNexis 2002, teza 1 do art. 228, s. 483). Nie sposób uznać, że do faktów powszechnie znanych można także zaliczyć znajomość określonych aktów prawnych, a zwłaszcza tak szczegółowych i specjalistycznych, jak rozporządzenie w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Oczywiście zarówno sądy administracyjne, jak organy podatkowe, powinny znać ten akt, ale nie zmienia to oceny, że nie jest to fakt powszechnie znany (notoryjny), a co za tym idzie formułowanie zarzutu nieuwzględnienia treści tego aktu prawnego jako faktu notoryjnego, jest całkowicie bezzasadne.

A weźmy taki wyrok NSA z 2 kwietnia 2009, sygn. akt II FSK 1911/07, w którego uzasadnieniu czytamy:

Podkreślić należy, że za fakty powszechnie znane mogą być uznane tylko te, które odpowiadają rzeczywistości, przy czym kryterium oceny, czy dany fakt ma charakter faktu notorycznego, musi być obiektywne, a nie subiektywne. Stwierdzenie, że prasowa informacja o działaniu zorganizowanej grupy przestępczej prowadzącej działalność na terenie m.in. nieruchomości wniesionej jako aport do Spółki była "faktem powszechnie znanym" należy uznać za nieporozumienie, chyba żeby przyjąć założenie, nie dające pogodzić się z obiektywną rzeczywistością, że nieruchomości Skarbu Państwa przekazane Agencji Mienia Wojskowego są co do zasady wykorzystywane do prowadzenia tego rodzaju działalności.

Fakty notoryjne a coraz liczniejsze publikacje w internecie... Coraz większy szum informacyjny, który wpływa nie tylko na relacje państwo-obywatele, ale coraz częściej na relacje między obywatelami. W tym wszystkim mamy brak określenia charakteru prawnego BIP-ów oraz chaos związany z publikowanymi tam (lub nie publikowanymi) informacjami... Jak to wszystko się ma do tajemnic prawnie chronionych, albo np. wycieków związanych z negocjacjami w sprawie traktatu ACTA? Ciekawe, prawda? Dopisałem zagadnienie do Giełdy tematów prac magisterskich.

Przeczytaj również: Dostępność źródeł: motywy z Wikipedii w orzecznictwie polskich sądów.