Cisza przedwyborcza: atak hackerów, gra nerwów czy dziennikarstwo?

Mamy już rodzimy Wykop effect zamiast Digg effect czy Slashdot effect. ;)

Historia pokazuje, że za "włamanie do systemu" można dostać karę w zawiasach nawet wówczas, gdy do przełamania zabezpieczeń, wedle dostępnych informacji na ten temat, wcale nie doszło. Czy TVN będzie chciało "ścigać" internautów, którzy znają sposób działania strony TVN? Na to pytanie ja odpowiedzieć nie potrafię. Ale napiszę, że zrobiłem wedle instrukcji podanej w komentowanym komentarzu i uzyskałem potwierdzający skuteczność tego "algorytmu" efekt:

A po dodaniu jeszcze dodatkowych "dwóch" do wcześniejszej liczby otrzymałem to:

Po dodaniu jeszcze "jednego" uzyskałem dostęp do niezredagowanej jeszcze, ale przeklejonej z PAP depeszy:

Można to w miarę szybko poprawić, blokując dostęp do tych notatek dla osób, które nie są zalogowane w serwisie z uprawnieniami edytorskimi. W tej chwili każdy ma do tego dostęp, a strony te nie są w żaden sposób zabezpieczone, więc trudno mówić o "przełamaniu zabezpieczeń". Tak sądzę...
--
[VaGla] Vigilant Android Generated for Logical Assassination

Art. 64. 1. Głosowania nie wolno przerywać. Gdyby wskutek nadzwyczajnych wydarzeń głosowanie było przejściowo uniemożliwione, obwodowa komisja wyborcza może zarządzić jego przerwanie, przedłużenie albo odroczenie do dnia następnego. Uchwała w tej sprawie powinna być natychmiast podana do wiadomości publicznej, przekazana okręgowej komisji wyborczej, wójtowi lub burmistrzowi (prezydentowi miasta) oraz przesłana Państwowej Komisji Wyborczej za pośrednictwem okręgowej komisji.
2. W razie przerwania lub odroczenia głosowania komisja zapieczętowuje otwór urny wyborczej i oddaje urnę wraz z zapieczętowanym spisem wyborców na przechowanie przewodniczącemu komisji. Pieczęć komisji oddaje się w takim wypadku na przechowanie zastępcy przewodniczącego lub innemu członkowi komisji. Komisja ustala również liczbę kart niewykorzystanych, umieszcza je w opieczętowanym pakiecie i oddaje na przechowanie przewodniczącemu komisji. Przed ponownym podjęciem głosowania komisja stwierdza protokolarnie, czy pieczęcie na urnie i pakiecie z kartami są nienaruszone.

Czy PKW może w ogóle podejmować jakieś decyzje? Przepis mówi, że to obwodowa komisja wyborcza dokonuje wyboru i podaje do wiadomości PKW. Jeżeli trwa jeszcze głosowanie, to i trwa cisza wyborcza. Można winić co najwyżej okw albo ustawodawcę...

Wojciech

Biuletyn nr: 3292/III
Komisja: Komisja Nadzwyczajna do rozpatrzenia projektów ordynacji wyborczych do Sejmu i do Senatu oraz o zmianie ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej /nr 19/
Data: 11-10-2000

(...)

Ponieważ do rozdziału 10 dość obszerne uwagi złożył prof. Stanisław Gebethner proszę, aby wypowiedział się w pierwszej kolejności.

Ekspert, prof. Stanisław Gebethner: Sprawa pierwsza to kwestia określenia czasu kampanii wyborczej i czasu agitacji wyborczej. Wydaje się, że obowiązujące w tych materiach przepisy na skutek wprowadzania nowelizacji zmieniły się na tyle, że konieczne jest rozstrzygnięcie, zgodnie z którym cisza obejmuje zakaz agitacji, a nie zakończenia kampanii wyborczej. Kampania wyborcza trwa bowiem w pewien sposób. Są przecież rozmieszczone plakaty i inne formy agitacji wyborczej.

Sprawa druga to przypadki nadawania w okresie ciszy wyborczej audycji emitowanych z zagranicy. O takich przypadkach donosiła prasa. W tym kontekście należy dodać, że tego rodzaju zjawisko występuje w Europie. W jednym kraju jest cisza wyborcza, ale jest ona naruszana przez emitowanie audycji w sąsiednim kraju.

Kolejny problem to zagadnienie stosowania Internetu.

Do wymienionych problemów Komisja powinna powrócić przy rozpatrywaniu przepisów karnych, choć trafnie wskazała Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, że nadawca emitujący audycje poza krajem jest poza zakresem jurysdykcji organów polskich.

Uważam ponadto, że zbyt rygorystycznie są określone przepisy dotyczące plakatów i bilbordów. Równocześnie jest utrzymany w mocy art. 63a Kodeksu wykroczeń. Jest to przepis z zakresu tuż po zniesieniu stanu wojennego. Zawiera zakaz oraz przewiduje surowe kary.

Następna kwestia jest dość świeża i dlatego nie chcę odnosić się do konkretnych przypadków. Chodzi o połączenie kwestii nawiązki czy grzywny, czyli sankcji za pomówienie, z obowiązkiem sprostowania wiadomości nieścisłej. Takie połączenie uważam za nietrafne.

Uważam, że przyspieszone postępowanie sądowe powinno dotyczyć sprostowania in-formacji nieprawdziwej. W tej kwestii konieczne jest szybkie postępowanie. Natomiast kwestia rozstrzygnięcia, czy ktoś został pomówiony lub czy naruszono jego dobra osobiste, nie wymaga postępowania przyspieszonego. Nie są chyba również uzasadnione aż tak bardzo wysokie kwoty odszkodowania.

Sądzę, że należy powrócić do poprzedniej koncepcji, w myśl której była to procedura typowa.

Kolejna kwestia to problem, kto jest tą zainteresowaną osobą, która ma wnieść do sądu sprawę o sprostowanie nieprawdziwej informacji. Obecne sformułowanie można zinterpretować tak, że zainteresowanym jest niemal każdy. Przy przyjmowaniu znowe-lizowanego brzmienia stosownych przepisów, czyli art. 87 konieczne będzie wzięcie pod uwagę doświadczeń płynących z postępowań sądowych.

Nasuwają się również uwagi dotyczące dostępu do telewizji i radia. Art. 88 odsyła jednak w tej kwestii do przepisów znajdujących się w innych rozdziałach projektu. Będzie więc okazja, aby poruszyć te kwestie, ale w dalszych pracach.

Poseł Grzegorz Schreiber /AWS/: Chcę odnieść się do kilku kwestii z rozdziału 10.

Kwestia pierwsza - to nadanie audycji w okresie ciszy wyborczej. Praktyki takie wynikają m.in. z tego, że tak naprawdę nie rozstrzygnęliśmy, co to jest kampania wyborcza. Brak tego rozstrzygnięcia powoduje, że doszło do wydarzeń, które nastąpiły w kampanii wyborczej przed wyborami prezydenckimi.

Oprócz podniesionego już przez prof. Stanisława Gebethnera problemu nadania audycji z zagranicy, jest jeszcze jeden problem. Chodzi o to, czy pokazywanie kandydatów w trakcie ciszy wyborczej jest kampanią wyborczą, czy też nie. Inne pytanie - czy wywiad z kandydatem na temat nie mający żadnego związku z wyborami jest kampanią wyborczą, czy też nie jest kampanią wyborczą. Podobnych problemów jest więcej.

Tak więc rozstrzygnięcia wymaga problem dookreślenia kampanii wyborczej.

Pojawia się również problem konsekwencji za to, że nie zostało opublikowane sprostowanie informacji uznanej za nieprawdziwą. Podobnie rzecz się ma w przypadku, gdy sprostowanie zostało opublikowane po czasie.

Przedstawiłem kilka kwestii, co do których nie mam konkretnych propozycji zmian. Myślę, że do kwestii tych trzeba będzie powrócić po seminarium na temat roli mediów w kampanii wyborczej, które odbędzie się w przyszłym tygodniu.

Poseł Ludwik Dorn /ROP-PC/: Chcę odnieść się do propozycji posła Grzegorza Schreibera polegającej na zbudowaniu legalnej definicji kampanii wyborczej. Mam jednak w tej kwestii bardzo daleko idące wątpliwości. Każdą bowiem definicję prawną jest bardzo łatwo wywrócić.

Warto też pamiętać, że w całej ordynacji poszczególne aspekty kampanii wyborczej są definiowane cząstkowo. Nie popieram więc pójścia w kierunku zaproponowanym przez posła Grzegorza Schreibera.

Jeżeli natomiast chodzi o kwestię nadawania spoza granic Polski czy kwestię Internetu, to można zająć się tymi kwestiami. Trzeba jednak wstępnie odpowiedzieć sobie na pytanie, czy prawo w tej sferze może coś realnie uregulować. Jeżeli prawo niewiele może w tej sferze, to należy dać sobie spokój. Inaczej bowiem zostaną stworzone przepisy puste.

Z jedną kwestią zawartą w wypowiedzi prof. Stanisława Gebethnera nie zgadzam się. Chcę bronić konstrukcji art. 87 i obowiązku przeproszenia pomówionego, a nie tylko sprostowania nieprawdziwej informacji.

Jest to wniosek płynący z praktyki. Jestem bowiem członkiem środowiska politycznego, które było bardzo atakowane tak w ogóle, a już szczególnie przez tygodnik "Nie". Przykładem może być sprawa tzw. lojalki mojego politycznego przyjaciela Jarosława Kaczyńskiego.

Śledząc daty w tej sprawie można stwierdzić, iż z dniem rozpoczęcia kampanii wyborczej cała ta sprawa została wyciszona. Jest bowiem tak, że redakcje różnych pism - w tym również tych, które pozwalam sobie określić jako niesłychanie szmatławe - z tego typu przepisami liczą się.

Z tego też względu polskie kampanie wyborcze mają w miarę czysty przebieg, zwłaszcza na tle porównawczym. Uregulowania prawne są skuteczne.

Ekspert, dr Tomasz Łukowski: Podzielam pogląd posła Ludwika Dorna jeżeli chodzi o art. 87. Przedłożone brzmienie jest dobre.

Poseł Mirosław Czech /UW/: Czy ktoś chciałby jeszcze zabrać głos w sprawach bardziej ogólnych dotyczących rozdziału 10? Nikt się nie zgłasza.

Przechodzimy zatem do rozpatrzenia poszczególnych artykułów.

Zawarte w projekcie brzmienie art. 81 jest następujące:

"Art. 81.1. Kampania wyborcza rozpoczyna się z dniem ogłoszenia postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej o zarządzeniu wyborów.

2. Kampanii wyborczej nie można prowadzić na 24 godziny przed dniem głosowania i w dniu głosowania aż do jego zakończenia.

3. Od dnia ogłoszenia postanowienia, o którym mowa w ust. 1, partie polityczne oraz wyborcy mogą wykonywać czynności określone w niniejszej ustawie. Czynności podjęte przed tym terminem są nieważne".

Przypominam, że w przyszłym tygodniu odbędzie się konferencja organizowana przez Komisję i poświęcona kwestii kampanii wyborczej. Wstępne założenie jest takie, aby w wyniku obrad konferencji podjąć próbę rozróżnienia kampanii wyborczej i agitacji wyborczej.

Czy w chwili obecnej są uwagi lub wnioski dotyczące art. 81? Nie ma uwag.

Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 81? Nie ma sprzeciwu.

Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.

Przechodzimy do rozpatrzenia art. 82 w brzmieniu następującym:

"Art. 82. Na 24 godziny przed dniem głosowania aż do zakończenia głosowania zabrania się podawania do wiadomości publicznej wyników przedwyborczych badań /sondaży/ opinii publicznej, dotyczących przewidywanych zachowań wyborczych i wyniku wyborów, a także wyników sondaży przedwyborczych przeprowadzonych w dniu głosowania".

Czy ktoś chce zabrać głos w sprawie art. 82?

Poseł Ryszard Wawryniewicz /AWS/: Proponuję skreślenie art. 82. Argumenty przedstawiałem podczas prac nad nowelizacją ustawy o wyborze Prezydenta RP, w której znajduje się analogiczny przepis.

Przypomnę więc tylko, że nie ma żadnych danych wskazujących na to, że publikowanie wyników badań przedwyborczych w sposób znaczący zmienia preferencje wyborcze. W tej sytuacji art. 82 to ograniczenie dostępu obywateli do informacji.

Ponadto uważam, że nawet publikowanie wyników sondaży tuż przed głosowaniem nie ma znaczenia, gdyż wyborcy już podjęli decyzję co do głosowania. Nawet jeśli zmienią swoje preferencje, to jest to ich prawo. Nie powinno ograniczać się prawa obywateli do informacji.

Poseł Wojciech Arkuszewski /AWS/: Popieram w pełni stanowisko mojego przedmówcy.

Poseł Ludwik Dorn /ROP-PC/: Jestem przeciwnego zdania, choć w pracach nad nowelizacją ustawy o wyborze Prezydenta RP opowiadałem się za skróceniem czasu obowiązywania zakazu publikacji sondaży.

Można przyjąć - generalnie rzecz biorąc - że w socjologii nie zgromadzono żadnych konkluzywnych przesłanek na rzecz jednej lub drugiej tezy. Po prostu nie wiadomo. Zakładając niewiedzę nie jest dobre przyjmowanie bardzo długiego okresu ciszy sondażowej.

Równocześnie jednak uważam, że nie byłoby roztropnie okres ten całkowicie zlikwidować. Warto też pamiętać, że okres ten wkomponowuje się w ciszę wyborczą.

Ponadto jest jeszcze jeden wzgląd dodatkowy. Na ogół uznaje się, że istnieje pewna grupa wyborców - nie jest ona zapewne zbyt liczna - nastawionych skrajnie opurtunistycznie. Na wyborców tych mogą jednak wpłynąć wyniki sondaży przedwyborczych prowadzonych w dniu głosowania zwłaszcza jeżeli są to tzw. exit-polls.

Nawet w Stanach Zjednoczonych, które są bardzo liberalne, jeżeli chodzi o sondaże - o ile mi wiadomo - istnieje zakaz podawania do publicznej wiadomości exit-polls prowadzonych w dniu głosowania.

Tak więc przedłożona propozycja idzie bardzo daleko. Przyjęcie tej propozycji oz-naczałoby, że na tle krajów, w których istnieje rozwinięta kultura sondażowa, bylibyśmy jedynym krajem - choć mogę się mylić - w którym nie istnieje zakaz podawania do publicznej wiadomości exit-polls. Takie byłyby konsekwencje przyjęcia poprawki posła Ryszarda Wawryniewicza.

Poseł Marek Mazurkiewicz /SLD/: Nie powtarzając argumentów chcę tylko powiedzieć, iż popieram stanowisko zaprezentowane przez mojego przedmówcę. Proponuję więc utrzymanie art. 82. Zwracam uwagę, że art. 82 jest logicznie powiązany z art. 83 przewidującym ciszę wyborczą.

Ponadto nie można zapominać o tym, że istnieje możliwość tworzenia mistyfikacji czy świadome podawanie mylnych wyników sondaży.

Ekspert, dr Tomasz Żukowski: W pełni podzielam poglądy obu przedmówców. Ponadto chcę dodać, że problemem realnym jest dokładność sondaży. Kwestii tej nie da się uregulować prawem. Chodzi bowiem o profesjonalizm firm badawczych. W tym kontekście chcę powiedzieć, że w najbliższym czasie będą miały miejsce dyskusje wśród socjologów na temat tego, co zrobić, aby sondaże były dokładniejsze niż w tym roku.

Poseł Mirosław Czech /UW/: Również zdecydowanie przychylam się do głosów moich przedmówców. Uważam, że analogiczny przepis sprawdził się znakomicie w kampanii prezydenckiej.

Uważam również, że odejście od zakazu publikowania wyników sondaży w dniu głosowania, byłoby z naszej strony decyzją bezprecedensową o zgoła nieprzewidywalnych skutkach dla procesu wyborczego.

Poseł Ryszard Wawryniewicz /AWS/: Jestem skłonny zmodyfikować swój wniosek w ten sposób, aby utrzymać zakaz publikowania sondaży przedwyborczych przeprowadzonych w dniu głosowania. Proponuję natomiast likwidację terminu 24 godziny.

Poseł Mirosław Czech /UW/: Czy ktoś chce zabrać głos w sprawie zmodyfikowanego wniosku posła Ryszarda Wawryniewicza? Nikt się nie zgłasza.

Przystępujemy do głosowania. Poddaję pod głosowanie wniosek posła Ryszarda Wawryniewicza.

Kto opowiada się za tym wnioskiem?

W głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 2 posłów, 13 było przeciwnych, 2 wstrzymało się od głosu.

Stwierdzam odrzucenie wniosku.

Czy są jeszcze uwagi do art. 82? Nie ma uwag.

Czy ktoś jest przeciwny przyjęciu art. 82? Nie ma sprzeciwu.

Stwierdzam, że Komisja przyjmuje powyższą propozycję bez sprzeciwu.

Przechodzimy do rozpatrzenia art. 83 w brzmieniu następującym:

"Art. 83.1. W dniu głosowania oraz na 24 godziny przed tym dniem zwoływanie zgromadzeń, organizowanie pochodów i manifestacji, wygłaszanie przemówień, rozdawanie ulotek, jak też prowadzenie w inny sposób agitacji na rzecz kandydatów i list kandydatów jest zakazane.

2. Wszelkie formy agitacji w lokalu wyborczym są zakazane.

Czy są uwagi do art. 83?

Poseł Wojciech Arkuszewski /AWS/: W artykułach tego rozdziału stosowany jest zwrot "na 24 godziny przed dniem głosowania". Jeżeli pojęcie "dzień" ma oznaczać dobę, to powinno się tak napisać. Jeżeli natomiast w grę wchodzi dzień, to powstaje pytanie, od kiedy zaczyna się dzień.

Jeżeli przyjąć, że dzień zaczyna się od świtu, to powstaje pewna niejasność, która ma istotne konsekwencje. Osoba oskarżona o wieszanie plakatów przed świtem może się bronić, że nie robiła tego w dzień.

Poseł Mirosław Czech /UW/: Uważam, że art. 83 zawiera rozsądną formułę. Dzień jako oznaczenie doby jest w prawie - i nie tylko - bardzo powszechny. Dzień głosowania rozpoczyna się od godz. 0.00 i kończy się o godz. 23.59 i 59 sekund z dalszymi liczbami po przecinku.

Poseł Wojciech Arkuszewski /AWS/: Skoro jest to dobry przepis, to dlaczego nie ma formuły "dzień poprzedzający dzień głosowania"? Art. 83 nie jest jednoznaczny na tle innych przepisów. Raz jest bowiem stosowana formuła "dzień", a innym razem formuła "24 godziny". Tymczasem chodzi o to samo.

Poseł Mirosław Czech /UW/: Należy jednak przyjąć, że obowiązuje stylistyka. Formuła "na dzień przed dniem głosowania" brzmi gorzej niż formuła "na 24 godziny przed dniem głosowania".

Czy są jeszcze inne uwagi do art. 83?

Poseł Ryszard Wawryniewicz /AWS/: Chcę zapytać, czy były problemy z interpretacją drugiej części ust. 1. Chodzi o formułę "jak też prowadzenie w inny sposób agitacji na rzecz kandydatów i list kandydatów jest zakazane".

Czy zdarzały się np. przypadki, że składane były protesty dlatego, że np. ktoś nosił w klapie znaczek kandydata lub na zderzaku prywatnego samochodu miał naklejkę o treści popierającej kandydat, lub też ktoś nosił koszulkę z podobizną kandydata.

Tak więc, czy stosowanie art. 83 ust. 1 wywoływało jakieś problemy. Wiemy bowiem, że w dniu głosowania wiszą plakaty i bilbordy, które są elementem kampanii wyborczej.

Sekretarz PKW Kazimierz Czaplicki: Kwestia ta Państwowej Komisji Wyborczej nie nastręczała żadnych kłopotów przede wszystkim dlatego, że kwestią tą Państwowa Komisja Wyborcza nie zajmuje się. W dyskutowanej kwestii orzekają bowiem kolegia do spraw wykroczeń i one dokonują praktycznej interpretacji art. 83 ust. 1.

Państwowa Komisja Wyborcza może generalnie wydawać swoje opinie na ten temat. Natomiast co do konkretnych faktów - np. noszenia znaczka w klapie z podobizną kan-dydata - to czy jest to naruszenie zakazu z art. 83 ust. 1 orzeka kolegium do spraw wykroczeń.

Poseł Ryszard Wawryniewicz /AWS/: Rozumiem więc, że Państwowa Komisja Wyborcza pozostawia praktyce kwestię orzecznictwa na tle art. 83 ust. 1.

Sekretarz PKW Kazimierz Czaplicki: Tak właśnie jest. Chodzi o zakaz, a organem właściwym jest kolegium do spraw wykroczeń.

Poseł Ryszard Wawryniewicz /AWS/: Czy Państwowa Komisja Wyborcza ma wiedzę na temat tego, ile było przypadków naruszenia zakazów z art. 83 ust. 1 i jak do tej kwestii podchodziły kolegia do spraw wykroczeń?

Sekretarza PKW Kazimierz Czaplicki: Państwowa Komisja Wyborcza ma ogólną wiedzę na ten temat. Nie ma bowiem obowiązku informowania przez kolegia do spraw wykroczeń Państwowej Komisji Wyborczej o swoich rozstrzygnięciach.

Generalnie można powiedzieć, że nie są to liczne przypadki, jeżeli chodzi o naruszenie art. 83 ust. 1. Niemniej jednak przypadki takie zdarzają się. Nie ulega wątpliwości, że formuła mówiąca o prowadzeniu "w inny sposób agitacji na rzecz kandydatów i list kandydatów" jest nieostra i bardzo szeroka.

Poseł Ryszard Wawryniewicz /AWS/: Stąd moje pytanie, czy należy doprecyzować art. 83 ust. 1.

Sekretarz PKW Kazimierz Czaplicki: Problem prowadzenia kampanii - nawet po ewentualnym wypracowaniu definicji agitacji wyborczej - pozostanie nadal problemem.

Natomiast można się zastanowić, czy istnieje w ogóle potrzeba utrzymywania takiego ograniczenia. W wielu krajach kampanię wyborczą w różnych formach można prowadzić nawet w dniu wyborów i na tym tle nie dochodzi w tych krajach do jakichś szczególnych ekscesów.

Ponadto nasuwa się problem, czy możliwe będzie precyzyjne zdefiniowanie agitacji wyborczej. Gdy powstanie definicja agitacji wyborczej, wówczas art. 83 ust. 1 będzie bardziej precyzyjny.

Poseł Jacek Rybicki /AWS/: Nadmiernie formalizując niektóre kwestie można dojść do absurdu. Wyobraźmy sobie, że ktoś w koszulce z podobizną kandydata stoi na chodniku przed lokalem wyborczym, ale od piątku. Można więc przyjąć, że nie narusza prawa i nie prowadzi kampanii wyborczej. Próba regulowania każdej takiej sytuacji prowadzi do nikąd.

Ekspert, prof. Stanisław Gebethner: Uważam, że analizując art. 83 trzeba najpierw postawić sobie pytanie o to, w jakim celu jest wprowadzona tzw. cisza wyborcza. Chodzi o to, aby uspokoić nastroje. Nie powinno więc być m.in. manifestacji ani pochodów oraz innych wydarzeń utrudniających czy uniemożliwiających głosowanie. Inaczej mówiąc chodzi o ostudzenie atmosfery wyborczej.

Należy jednak dodać, że na ogół panuje zgoda co do tego, że ostatnia kampania wyborcza nie była szczególnie burzliwa. Czym innym jest bowiem ocena poszczególnych telewizyjnych "wydarzeń", a czym innym całościowa ocena kampanii, które generalnie przebiegają w sposób, który nie urąga regułom porządku publicznego. Opinii tej nie podważa nawet to, że w dawnej stolicy Polski wydarzył się eksces polegający na próbie karmienia psa kartami wyborczymi.

Uważam, że art. 83 jest w doktrynie interpretowany jako zakaz aktywnej agitacji wyborczej. Nie ulega bowiem wątpliwości, że nalepka z podobizną kandydata znajdująca się w dniu wyborów na samochodzie nawet w Stanach Zjednoczonych nie jest traktowana jako forma agitacji wyborczej.

Przecież w dniu wyborów widzą bilbordy i plakaty, natomiast jest zgoda co do tego, że mężowie zaufania nie powinni mieć znaczków swojego ugrupowania wpiętych w klapę marynarki, oczywiście w tym czasie, gdy znajdują się w lokalu wyborczym.

Uważam, że można rozważyć, aby w art. 83 ust. 1 przyjąć formułę "w inny sposób aktywnej agitacji". jest to jednak propozycja do rozważenia.

Ponadto chcę dodać, że w moim przekonaniu nie da się zdefiniować precyzyjnie aktywnej agitacji.

Poseł Mirosław Czech /UW/: Uważam, że tak jak nie uda się zdefiniować formuły "inny sposób agitacji", tak i nie da się zdefiniować formuły "inny sposób aktywnej agitacji".

Sekretarz PKW Kazimierz Czaplicki: Pozwalam sobie ponowić pytanie o to, czy art. 83 ust. 1 jest w ogóle potrzebny. Warto bowiem pamiętać, że za pomocą Internetu można prowadzić bardzo aktywną agitację wyborczą, i to również w dniu wyborów. To samo dotyczy telewizji satelitarnej, która praktycznie niemal nie ma granic. Jest to ważny problem, zwłaszcza po wejściu do Unii Europejskiej, w której przepisy dotyczące tej kwestii są bardzo liberalne.

Tak więc może pozostawić tylko przepis zakazujący agitacji tylko w dniu głosowania. Jeżeli bowiem nie uda się zdefiniować agitacji wyborczej, to przepis art. 83 ust. 1 jest w znacznym stopniu martwy.

Zwracam bowiem uwagę, że za naruszenie zakazu publikowania sondaży jest przewidziana grzywna od 500 tys. zł do 1 mln zł, a złamanie art. 83, to wykroczenie zagrożone karą do 5 tys. zł. Nie ma więc skali porównawczej. Tak duża różnica kar zniechęca do ewentualnego udokumentowania naruszeń art. 83.

Poseł Marek Mazurkiewicz /SLD/: Proponuję, aby dalsza dyskusja nad art. 83 została przeniesiona na seminarium organizowane przez naszą Komisję w przyszłym tygodniu.

Ponadto chcę przypomnieć, że analogiczny przepis znajduje się w ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz w ustawie o wyborze Prezydenta RP. Nie ma więc potrzeby uchylania tego przepisu, zwłaszcza że już wcześniej założyliśmy, że będziemy dążyć do unifikacji prawa wyborczego i stworzenia w przyszłości kodeksu wyborczego.

Poseł Ludwik Dorn /ROP-PC/: Rozumiem pewne kłopoty Państwowej Komisji Wyborczej i rozumiem, że nie można obecnie uregulować kwestii Internetu, czy kwestii telewizji satelitarnych. Nasuwa się jednak pytanie o to, czy przepisy art. 83 do tej pory działają. Odpowiedź jest twierdząca.

Nie tylko w dniu wyborów nie ma wieców i pochodów, a również nie ma płatnych reklam wyborczych. Ekipy naklejające plakaty działają do godz. 24 i czasami biją się, ale to już inna sprawa.

Tak więc w przedwyborczą sobotę można mówić o wyciszeniu. Jeżeli więc tego rodzaju przepisy działają, to po co przy nich majstrować.

Ekspert, dr Bartłomiej Nowotarski: Istotą dyskutowanego przepisu jest to, o czym mówił prof. Stanisław Gebethner, a więc aby nie było zjawisk utrudniających, czy wręcz uniemożliwiających przeprowadzenie wyborów. Można sobie wyobrazić szpaler demonstrantów, którzy przed wejściem do lokalu wyborczego bardzo ostro zachęcają do głosowania na określonych kandydatów. Chodzi właśnie o uniknięcie takich sytuacji.

Tak więc można byłoby ewentualnie rozważać dopisanie formuły mówiącej o zakazie działań narażających wyborców. Jest to jednak problem, o którym można dyskutować na seminarium.

Ekspert, dr Tomasz Żukowski: Zwracam uwagę, że art. 83 ust. 2 - w przeciwieństwie do art. 83 ust. 1 - nie ma sankcji. W związku z tym proponuję, aby w art. 234 w pkt. 1 dopisać przepis, zgodnie z którym ten, kto narusza zakazy określone w art. 83 ust. 1 lub ust. 2, podlega karze grzywny.

Poseł Mirosław Czech /UW/: Wydaje się, że sugestia eksperta dr. Tomasza Żukowskiego jest trafna. Komisja formalnie ustosunkuje się do niej przy rozpatrywaniu art. 234.

Proszę pozwolić, że wypowiem swoją opinię.

Zgadzam się z posłem Ludwikiem Dornem, iż art. 83 ma duże znaczenie cywilizujące wybory. Wprowadza wyciszenie w sobotę i niedzielę. Zamyka również akcję plakatową.

Tak więc art. 83 wprowadza, a właściwie utrzymuje dobry obyczaj powagi w dniu wyborów. Jest atmosfera do namysłu dla wyborcy.

Zgadzam się, że przepis ten ma luki, ale jednocześnie sprawdził się. Nie wiem natomiast, czy można ten przepis zapisać bardziej precyzyjnie.

Poseł Ryszard Wawryniewicz /AWS/: Za chwilę poseł Grzegorz Schreiber przedstawi treść poprawki do art. 83 ust. 1. Ja chcę natomiast przedstawić uwagę praktyczną. Obecnie "wojny plakatowe" w wielu miejscowościach nie mają racji bytu z tej prostej przyczyny, że słupy ogłoszeniowe są płatne. Nie ma więc okazji do działania grup plakaciarzy biegających wieczorem z plakatami i wiadrem kleju.

Tak więc kampania plakatowa jest w znacznym stopniu ucywilizowana przez wolny rynek. Ściślej mówiąc jest raczej monopol gmin na wolnym rynku usług ogłoszeniowych.

Poseł Grzegorz Schreiber /AWS/: Przychylając się do sugestii wyrażonej przez ministra Kazimierza Czaplickiego chcę zaproponować w art. 83 ust. 1 wykreślenie wyrazów "wygłaszanie przemówień, rozdawanie ulotek, jak też prowadzenie w inny sposób agitacji".

Chcę dodać, że w sytuacji, w której wyborca jest "atakowany" w dniu wyborów olbrzymimi bilbordami jest to forma agitacji znacznie bardziej aktywna, aniżeli plakietki czy nawet ulotki, które pojawiają się, ale też nie do końca wiadomo, czy leżą one od piątku, czy też zostały wyłożone później. Będzie to zawsze budzić wątpliwości.

Wydaje się, że ograniczenie zakazu do zwoływania zgromadzeń, organizowania pochodów i manifestacji, czyli czynnych i agresywnych form kampanii wyborczej, jest zupełnie wystarczające. Stąd treść mojej poprawki.

Poseł Jacek Rybicki /AWS/: Również chcę się odnieść do art. 83, ale w nieco innej kwestii. Uważam, że sformułowanie "W dniu głosowania oraz na 24 godziny przed tym dniem" nie jest dostatecznie precyzyjne. W ostatniej kampanii prezydenckiej przepis ten został naruszony, gdyż o godz. 20.00 były studia wyborcze będące niewątpliwie zgromadzeniami.

Skoro więc chcemy być precyzyjni, to należy przyjąć formułę taką, jak w art. 82, a więc "na 24 godziny przed dniem głosowania aż do zakończenia głosowania".

Ekspert, prof. Stanisław Gebethner: Studia wyborcze działają jednak już po zakończeniu głosowania.

Poseł Ludwik Dorn /ROP-PC/: Jeżeli chodzi o kwestię podniesioną przez posła Jacka Rybickiego, to chcę zapytać przedstawicieli Biura Legislacyjnego. Chodzi o to, czy przebywanie w studiu wyborczym mieszczącym się w zamkniętym budynku jest zgromadzeniem w rozumieniu ustawy o zgromadzeniach? Nie każde zgromadzenie się ludzi oznacza zgromadzenie w rozumieniu ustawy o zgromadzeniach.

Poseł Jacek Rybicki /AWS/: Moja poprzednia uwaga była trochę pół żartem, pół serio. Równocześnie chcę jednak przypomnieć, że po wyborach prezydenckich w 1990 r. przed siedzibą "Solidarności" w Gdańsku na spotkanie z Lechem Wałęsą przyszło kilka tysięcy ludzi i nie było to zgromadzenie w pomieszczeniu zamkniętym.

Sekretarz PKW Kazimierz Czaplicki: Ustawa o zgromadzeniach wyłącza tego typu zgromadzenia spod przepisów ustawy o zgromadzeniach. Skoro się nie stosuje przepisów, to nie można również zastosować ustawowej definicji zgromadzenia, która stanowi, że zgromadzeniem jest zgromadzenie co najmniej 15 osób zwoływane w celu wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażenia stanowiska.

Na tym tle nasuwa się jednak poważny problem. Skoro ustawa o zgromadzeniach wyłącza zgromadzenia wyborcze spod swoich przepisów, oznacza to, że cała ustawa o zgromadzeniach nie ma zastosowania.

Równocześnie ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych również wyłącza zgromadzenia. Przepisy tej ustawy nie mają zastosowania do zgromadzeń, tym bardziej więc nie mają zastosowania do zgromadzeń wyborczych. Oznacza to więc, że tak naprawdę nie ma żadnych regulacji.

Konsekwencja takiego stanu rzeczy jest taka, że w tej kwestii nikt za nic nie odpowiada. Dotyczy to zwłaszcza organizatora. Tak więc gdyby coś wydarzyło się podczas zgromadzenia wyborczego, to będzie bardzo trudno odpowiedzieć na pytanie, kto za to odpowiada.

Być może więc należy rozważyć wprowadzenie przepisu uchylającego art. 4 pkt 3 prawa o zgromadzeniach. W tym kontekście warto przypomnieć, że tuż po 1989 r. był przepis, zgodnie z którym mają zastosowanie przepisy prawa o zgromadzeniach, z wyjątkiem przepisów o konieczności uzyskiwania zezwolenia. Obecnie nie jest potrzebna zgoda - zezwolenie - lecz w zasadzie konieczne jest tylko powiadomienie.

Tak więc powinno zostać rozważone odniesienie do ustawy - Prawo o zgromadzeniach lub do ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych. Problem jest więc poważny, gdyż w grę wchodzi luka prawna.

Poseł Marek Mazurkiewicz /SLD/: Czy na tym tle w wyborach prezydenckich wystąpiły problemy?

Sekretarz PKW Kazimierz Czaplicki: Na tym tle bezpośrednio problemy nie wystąpiły. Było jednak sporo pytań o to, jak należy rozumieć zgromadzenie w rozumieniu ustawy o wyborze Prezydenta RP. Pytano, czy mają zastosowanie przepisy ustawy - Prawo o zgromadzeniach lub czy mają zastosowanie przepisy ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych. Odpowiedź była taka, jaką przedstawiłem przed chwilą.

To, że nie było problemów, nie oznacza, że nigdy nic się nie stanie.

Poseł Mirosław Czech /UW/: Uważam, że w świetle wypowiedzi ministra Kazimierza Czaplickiego konieczna jest analiza problemu i zaproponowanie rozwiązania prawnego. Jest to bowiem luka prawna, która wymaga wypełnienia.

Zainicjuję prace zmierzające do wypełnienia tej luki. Potencjalny kierunek tych prac zasugerował minister Kazimierz Czaplicki.

Poseł Kazimierz Barczyk /AWS/: W dyskusji - zwłaszcza głos ministra Kazimierza Czaplickiego - podniesiono kwestię luki prawnej. Wypełnienie tej luki jest konieczne zwłaszcza z punktu widzenia poprawności legislacyjnej. Stosowne propozycje rozwiązań powinni przygotować eksperci we współpracy z Biurem Legislacyjnym.

Poseł Mirosław Czech /UW/: Ponieważ - jak się wydaje - zmiany w art. 83 wymagają zarówno dalszej dyskusji, jak i przygotowania konkretnych propozycji, proponuję odłożenie prac nad art. 83.

Wojciech