Informacja publiczna a tajemnice - jak gwarantować interesy gospodarcze i procesowe państwa?

W ramach dalszego ciągu prac nad nowelizacją ustawy o dostępie do informacji publicznej Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa (tak się wydaje ze względu na meta dane przekazanego pliku DOC) przygotowała propozycję przepisu dotyczącego wyłączenia możliwości udzielania informacji publicznej odnoszących się do postępowań prowadzonych przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa oraz do dokumentów dotyczących procesu gospodarowania mieniem Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego. W istocie jednak propozycja ta nie jest "wyłączeniem możliwości udzielania informacji publicznej", a idzie znacznie dalej - w sposób istotny modyfikuje zakres pojęcia informacja publiczna, zamiast ewentualnie wprowadzać czasowe ograniczenie w dostępie do takiej informacji. Taką propozycję należy - jak uważam - oceniać na gruncie ew. naruszeń norm konstytucyjnych.

Zgodnie z art. 61 ust. 1 Konstytucją RP: "Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa". To zaś prawo nazywa się prawem do informacji publicznej.

Ustawa o dostępie do informacji publicznej definiuje informację publiczną jako "każda informacja o sprawach publicznych". Oznacza to, ni mniej, ni więcej, że również informacje stanowiące kiedyś tajemnicę państwową, tajemnice służbową, stanowią informacje publiczną. Teraz nie ma już tajemnicy państwowej i służbowej, ponieważ znowelizowano ustawę o ochronie informacji niejawnej. Nie udostępnia się dziś obywatelom informacji, które są informacjami niejawnymi, ale takie informacje nadal stanowią informację publiczną, bo dotyczą spraw publicznych.

Informacji stanowiących tajemnice nie udostępnia się obywatelom, a jest to możliwe ze względu na przepisy art. 5 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Zgodnie z tym przepisem:

Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych.

Sięgnijmy na chwilę do ustawy o ochronie informacji niejawnych, którą napisano na nowo i uchwalono 5 sierpnia 2010r. Zgodnie z tą ustawą:

Informacjom niejawnym nadaje się klauzulę „tajne”, jeżeli ich nieuprawnione ujawnienie spowoduje poważną szkodę dla Rzeczypospolitej Polskiej m.in. przez to, że przyniesie stratę znacznych rozmiarów w interesach ekonomicznych Rzeczypospolitej Polskiej.

Informacjom niejawnym nadaje się klauzulę „poufne”, jeżeli ich nieuprawnione ujawnienie spowoduje szkodę dla Rzeczypospolitej Polskiej m.in. przez to, że zagrozi stabilności systemu finansowego Rzeczypospolitej Polskiej i wpłynie niekorzystnie na funkcjonowanie gospodarki narodowej.

Informacjom niejawnym nadaje się klauzulę „zastrzeżone”, jeżeli nie nadano im wyższej klauzuli tajności, a ich nieuprawnione ujawnienie może mieć szkodliwy wpływ na wykonywanie przez organy władzy publicznej lub inne jednostki organizacyjne zadań m.in. w zakresie interesów ekonomicznych Rzeczypospolitej Polskiej.

Co to są te informacje niejawne? Informacje niejawne to - na podstawie art. 1 ustawy o ochronie informacji niejawnych - informacje

...których nieuprawnione ujawnienie spowodowałoby lub mogłoby spowodować szkody dla Rzeczypospolitej Polskiej albo byłoby z punktu widzenia jej interesów niekorzystne, także w trakcie ich opracowywania oraz niezależnie od formy i sposobu ich wyrażania...

Wracając do ustawy o dostępie do informacji publicznej - prawo dostępu do informacji publicznej podlega również - zgodnie z tą ustawą - ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy.

To, co zaproponowała właśnie strona rządowa, brzmi następująco:

W ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198, z późn. zm.) w art. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:

„1a. Nie stanowią informacji publicznej stanowiska, opinie lub analizy sporządzone przez lub na zlecenie Rzeczypospolitej Polskiej, Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, dla potrzeb:

1) dokonania rozstrzygnięcia lub złożenia oświadczenia woli w procesie gospodarowania mieniem:
a) Skarbu Państwa, w tym komercjalizacji i prywatyzacji,
b) jednostek samorządu terytorialnego, w tym komercjalizacji i prywatyzacji,
– do czasu dokonania rozstrzygnięcia lub złożenia oświadczenia woli;

2) postępowań przed sądami, trybunałami i innymi organami orzekającymi, z udziałem Rzeczypospolitej Polskiej, Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego.

Jak widać strona rządowa nie proponuje wskazania sposobu ograniczenia prawa do informacji publicznej, a proponuje ograniczenie pojęcia informacji publicznej. To zaś kolosalna różnica.

Wydaje mi się, że ta poprawka - gdyby miała zostać przyjęta - psuje system prawny. Jeśli państwo nie chce udostępniać wskazanych informacji publicznych, to powinna zaproponować wyłączenie z udostępniania, np. przez określenie rodzaju tajemnicy prawnie chronionej, którymi te informacje publiczne są objęte, albo - nadawać tym materiałom gryfy tajności na podstawie już istniejącego systemu prawnego.

Przywołana wyżej, przedstawiona przez stronę rządową propozycja modyfikacji pojęcia "informacja publiczna" narusza - jak uważam - normę konstytucyjną art. 61 ust. 1 (w zakresie działalność organów, gospodarowania mieniem) w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji ("Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw").

Ograniczenie prawa dostępu do informacji publicznej może nastąpić m.in. ze względu na ważny interes gospodarczy państwa (art. 61 ust. 3 Konstytucji), ale takie ograniczenie nie może dokonywać reinterpretacji pojęcia informacji publicznej, a jedynie wskazywać ew. wyjątki od udostępniania, a właściwą metodą są przepisy o tajemnicach i o sposobach nakładania gryfu tajności na stosowne informacje. Nawet jednak wówczas, gdy takimi klauzulami się informacje opatrzy - sąd powinien mieć możliwość sprawowania wymiaru sprawiedliwości i oceny zasadności nałożenia klauzul na informacje, których domagają się przedstawiciele społeczeństwa, realizując prawo do informacji publicznej...

PS

Na marginesie powyższego warto odnotować tekst Stowarzyszenia Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich: Sąd przyznał nam rację! Premier nie może ukrywać informacji o tarczy antykorupcyjnej