Wykorzystanie nowoczesnych technologii w postępowaniu cywilnym

Spieszę donieść, że w dziale prace magisterskie dostępna jest już nadesłana przez p. Adama Szkurłata jego praca magisterska pt. "Wykorzystanie nowoczesnych technologii w postępowaniu cywilnym". Praca została obroniona na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Promotorem pracy był prof. dr hab. Janusz Jankowski. Opis może skromny, ale praca zacna i bardzo dobrze oceniona. Zapraszam do lektury i komentowania (zwracam przy tym uwagę, że kwestia informatyzacji postępowania cywilnego w Polsce ma coraz dłuższą bibliografię).

Wykorzystanie nowoczesnych technologii w postępowaniu cywilnym
Adam Szkurłat

Niniejszy dokument zawiera jedynie wybór z pracy. Cała praca znajduje się w pliku mgr_a_szkurlat.pdf (2.2 Mb).

Uwagi dotyczące cytowania:
Adam Szkurłat, "Wykorzystanie nowoczesnych technologii w postępowaniu cywilnym", Łódź 2010, http://www.vagla.pl

Spis treści

Wstęp

Rozdział I. Zarys polskiego prawa nowoczesnych technologii w ujęciu procesowym
Dział 1. Geneza procesu digitalizacji procedury cywilnej
Dział 2. Informatyzacja postępowania cywilnego w Polsce de lege lata

Rozdział II. Elektroniczne postępowanie upominawcze jako szczególny przykład informatyzacji postępowania cywilnego
Dział 1. Elektroniczne postępowanie upominawcze
1.1.Podstawy prawne i cel wprowadzenia nowego postępowania do k.p.c.
1.2.Główne założenia elektronicznego postępowania upominawczego
1.3.Funkcjonowanie i ocena nowego postępowania odrębnego
Dział 2. Przyspieszone elektroniczne postępowania sądowe w wybranych krajach Europy
2.1. Wprowadzenie
2.2. Money Claim Online, Anglia
2.3. Mahnverfahren, Niemcy

Rozdział III. Elektronizacja czynności procesowych w postępowaniu cywilnym
Dział 1. Pisma procesowe
1.1. Pisma procesowe wnoszone na informatycznych nośnikach danych
1.1.1.Podstawy prawne
1.1.2.Ewolucja pojęcia „informatyczny nośnik danych”
1.1.3.Ocena regulacji
1.2. Wnoszenie pism procesowych w elektronicznym postępowaniu upominawczym
Dział 2. Doręczenia w elektronicznym postępowaniu upominawczym
Dział 3. Nowoczesne metody protokołowania. Elektroniczny protokół
3.1. Rola protokołu w postępowaniu cywilnym
3.2. Techniki i metody protokołowania
3.2.1.Stenografia
3.2.2.Zapis elektroniczny w formacie audio i video
3.2.3.Protokołowanie w czasie rzeczywistym
3.3. Projekt zmian w k.p.c. w zakresie dopuszczalności stosowania e-protokołu

Rozdział IV. Postępowanie dowodowe
Dział 1. Uwagi ogólne
Dział 2. Wideokonferencja (przesłuchanie na odległość)
Dział 3. Dowód z dokumentu elektronicznego
Rozdział V. Pozaprocesowe czynności sądu
Dział 1. E-wokandy
Dział 2. Elektroniczne akta sprawy
2.1. Elektroniczny odpis z akt sprawy
2.2. Elektroniczne akta sprawy w polskim elektronicznym postępowaniu upominawczym
2.3. Gromadzenie i archiwizacja akt sądowych w formie cyfrowej
Dział 3. Digitalizacja repertoriów

Rozdział VI. Elektroniczne orzeczenia. Informatyzacja czynności w postępowaniu egzekucyjnym
Dział 1. Uwagi ogólne
Dział 2. Dopuszczalność elektronicznej postaci wyroku na gruncie k.p.c.
Dział 3. Rodzaje elektronicznych orzeczeń wydawanych w polskim epu
3.1. Elektroniczny nakaz zapłaty
3.2. Elektroniczna postać postanowień proceduralnych
Dział 4. E-orzeczenia w sądownictwie państw europejskich
4.1. Finlandia
4.2. Niemcy
4.3. Austria
Dział 5. Europejski elektroniczny nakaz zapłaty
Dział 6. Elektroniczny tytuł wykonawczy w elektronicznym postępowaniu upominawczym
Rozdział VII. Elektroniczne aspekty postępowania mediacyjnego i polubownego
Dział 1. Dopuszczalność e-mediacji w świetle obowiązujących przepisów k.p.c.
Dział 2. Arbitraż elektroniczny

Rozdział VIII. Informatyzacja postępowania wieczystoksięgowego
Dział 1. Digitalizacja ksiąg wieczystych – projekt Nowa Księga Wieczysta
Dział 2. Prowadzenie elektronicznej księgi wieczystej
2.1. Zakładanie i struktura księgi wieczystej. Rozpoznanie wniosku o wpis
2.2. Elektroniczna biurowość w wydziale wieczystoksięgowym
2.3. Odpis z elektronicznej księgi wieczystej
Dział 3. Migracja ksiąg wieczystych
3.1. Podstawy prawne. Pojęcie migracji ksiąg wieczystych i ich struktura
3.2. Centralna Informacja Ksiąg Wieczystych. Ośrodki migracyjne
3.3. Przebieg migracji

Spis ilustracji

Bibliografia

Wstęp

Wyraźnie zaznaczający się w ostatnich latach postęp technologiczny i rozwój nowoczesnych form komunikowania oddziałuje na wszelkie sfery życia człowieka, w tym również na tę dziedzinę jego aktywności, jaką jest prawo. Obecnie obserwujemy wzrost znaczenia i kształtowanie się nowych dziedzin w nauce prawa, takich jak informatyka prawnicza czy prawo nowoczesnych technologii. Nie sposób nie dostrzec wpływu najnowszych technologii także na formę i przebieg postępowania cywilnego, zwłaszcza w kontekście już wprowadzonych nowelizacji k.p.c. Idea niniejszej pracy oraz zagadnienia w niej poruszane stanowią wyraz moich naukowych zainteresowań, obejmujących obok prawa mediów elektronicznych również tematykę cywilnoprocesową. Naturalne zatem stało się połączenie tych dwóch obszarów rozważań prawników w ramach niniejszego opracowania.

Głównym celem pracy jest przedstawienie założeń i struktury oraz przebiegu epu, jak również przegląd instytucji procesowych, które wykorzystują nowoczesne technologie. Praca składa się z ośmiu rozdziałów, z których każdy poświęcony jest poszczególnym aspektom procedury cywilnej. W pierwszym rozdziale pokusiłem się o analizę przyczyn komputeryzacji obrotu prawnego oraz zarysowanie regulacji prawnych wprowadzających nowoczesne technologie do postępowania cywilnego i instytucji z nim związanych. Kolejny rozdział obejmuje szczegółową analizę epu jako postępowania, które jest najbardziej jaskrawym przykładem wkraczania narzędzi informatycznych do wymiaru sprawiedliwości. Rozdziały III i IV traktują o wykorzystaniu technologii w ramach rutynowych czynności procesowych i postępowaniu dowodowym. Kolejny rozdział poświęcony został nieco mniej ważnym, choć praktycznym zagadnieniom elektronicznej biurowości w sądach. W rozdziale VI dokonałem krótkiej charakterystyki elektronicznych orzeczeń. Ostatnie dwa rozdziały traktują o specyficznych postępowaniach uregulowanych w k.p.c., w których wykorzystanie środków informatycznych odciska wyraźne piętno na ich przebiegu i uwypukla ich charakterystyczny cel.

Pragnę zaznaczyć, że kompleksowe przedstawienie zagadnień dotyczących nowoczesnych technologii w procedurze cywilnej przekracza ramy niniejszego opracowania, dlatego też praca niniejsza stanowi jedynie przyczynek do rozważań poświęconych analizie zjawiska digitalizacji i informatyzacji postępowania cywilnego.

Bibliografia

Literatura
1) Adamczewski P., Słownik informatyczny, wyd. Helion, Gliwice 2005
2) Allerhand M., Kodeks Postępowania Cywilnego. Komentarz, Lwów 1932
3) Ambroziewicz A., Podpis elektroniczny i jego funkcje, PS 2001, nr 1
4) Armada-Rudnik P., Przyszłość ksiąg wieczystych po elektronizacji, Nier. 2009, nr 12
5) Bendyk E., Ku społeczeństwu sieciowemu, Niezbędnik Inteligenta Plus 2010, nr 2
6) Broniewicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, wyd. LexisNexis, Warszawa 2006
7) Cebula R., Elektroniczna sala rozpraw (w:) Sprawny sąd…, red. Ł. Bojarski
8) Cieślak S., Formalizm postępowania cywilnego, wyd. LexisNexis, Warszawa 2008
9) Cieślak S., Elektroniczne postępowanie upominawcze, MoP 2010, nr 7
10) Czterdziestolecie kodeksu postępowania cywilnego, wyd. Zakamycze, Kraków 2006
11) Diagnoza społeczna 2009. Raport, red. J. Czapiński, T. Panek, wyd. Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa 2009
12) Domagalski M., Elektroniczne pozwy zalały e-sąd, Rzeczpospolita, Prawo co dnia Nr 20 (8531)
13) Domagalski M., E-sąd orzeka pełną parą, a ulgi nie widać, Rzeczpospolita, Prawo co dnia Nr 51 (8562)
14) Domagalski M., Jak inni protokołują rozprawy, [w:] Rzeczpospolita, Prawo co dnia nr 41 (7942)
15) Domagalski M., CD zastąpi protokolanta, [w:] Rzeczpospolita, Prawo co dnia nr 23 (8534)
16) Domagalski M., Protokolant ma być lepszy od magnetofonu, [w:] Rzeczpospolita, Prawo co dnia nr 37 (7938)
17) Domagalski M., Wojna kilkunastoletnia o sądowy protokół, [w:] Rzeczpospolita, Prawo co dnia nr 144 (8350)
18) Domagalski M., Protokolanta zastąpi w sądzie kamera [w:] Rzeczpospolita, Prawo co dnia nr 101 (8612)
19) Drzazga A., Elektroniczne rejestry sądowe (w:) Wpływ Internetu na ewolucję państwa i prawa, red. R. Grabowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2008
20) Drzazga A., Inicjowanie postępowania cywilnego za pomocą Internetu, e-Biuletyn 2007, nr 4
21) Ereciński T., Aspekty socjologiczne sądowego postępowania cywilnego, Studia Prawnicze 1972, nr 33
22) Filipowski O., E-mediacja w k.p.c., e-Biuletyn Nr 2, 2007
23) Frąckiewicz Z., Wyrok dostępny nie tylko na papierze (w:) Rzeczpospolita, Prawo co dnia nr 76 (8587)
24) Garlacz A., Money Claim Online – składanie pozwów przez Internet w Anglii i Walii, e-Biuletyn 2006, nr 3
25) Golat R., Internet – aspekty prawne, wyd. Difin, Warszawa 2003
26) Gołaczyński J., Elektroniczne czynności procesowe, e-Biuletyn 2003, nr 3
27) Gołaczyński J., Leśniak M., Pabin B., Doręczenie, protokół i przesłuchanie elektroniczne w postępowaniu cywilnym – postulaty de lege ferenda, e-Biuletyn 2006, nr 3
28) Goździaszek Ł., Elektroniczne orzeczenia sądowe i elektroniczne odpisy w postępowaniu cywilnym, e-Biuletyn 2007, nr 2
29) Goździaszek Ł., Informatyczny przełom w postępowaniu cywilnym? Rozważania nad elektronicznym postępowaniem upominawczym, Pal. 2009, nr 9-10
30) Goździaszek Ł., Potwierdzenie e-doręczenia i potwierdzenie e-przesłania w postępowaniu cywilnym, e-Biuletyn 2007, nr 2
31) Górecki P., Protokolant czy magnetofon [w:] Rzeczpospolita, Prawo co dnia nr 44 (7945)
32) Gruszczyński B., Doświadczenia Saksonii w zakresie tworzenia skomputeryzowanego Rejestru Ksiąg Wieczystych, Rej. 1998, nr 6
33) Harast A., Europejski Nakaz Zapłaty – cz. I, MoP 2008, nr 16
34) Harast A., Europejski Nakaz Zapłaty – cz. II, MoP 2008, nr 17
35) Harast A., Elektroniczne postępowanie upominawcze (sądowe) w wybranych państwach Unii Europejskiej, MoP 2009, nr 20
36) Horbaczewski R., Sądowa wokanda jest informacją publiczną [w:] Rzeczpospolita, Prawo co dnia nr 245 (8451)
37) Informatyzacja postępowania sądowego w prawie polskim i prawach wybranych państw, red. J. Gołaczyński, wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2009
38) Jasińska K., Lejko A., Komentarz do niektórych przepisów ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.64.43.296) LEX/el. 2010
39) Kaczmarek B., Moc dowodowa dokumentu elektronicznego w postępowaniu cywilnym – polemika, MoP 2008, nr 5
40) Kaczmarek B., Dowód z dokumentu elektronicznego w świetle przepisów o dowodach w postępowaniu cywilnym, e-Biuletyn 2006, nr 3
41) Kaczmarek B., Elektroniczne doręczenia według niemieckiego cywilnego prawa procesowego, e-Biuletyn 2007, nr 1
42) Kaczmarek B., Nowe technologie, nowe możliwości – nowoczesne formy komunikowania się sądu i stron procesu cywilnego, a także sądów między sobą – uwagi na tle aktualnych przepisów, e-Biuletyn 2007, nr 3
43) Kalisz A., Zienkiewicz A., Mediacja sądowa i pozasądowa. Zarys wykładu, wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2009
44) Knoppek K., Dokument w procesie cywilnym, wyd. Polski Dom Wydawniczy ‘Ławica’, Poznań 1993
45) Kocot J.W., Wpływ Internetu na prawo umów, wyd. LexisNexis, Warszawa 2004
46) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 1-50514, red. K. Piasecki, wyd. C.H. Beck, t. I Warszawa 2006
47) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 1-50514, red. K. Piasecki, wyd. C.H. Beck, t. II Warszawa 2006
48) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. pod red. K. Piaseckiego, wyd. C.H. Beck, t. III, Warszawa 2007
49) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A Zieliński, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2010
50) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Ereciński, t. 1, wyd. LexisNexis, Warszawa 2009
51) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Ereciński, t. 2, wyd. LexisNexis, Warszawa 2009
52) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Ereciński, t. 3, wyd. LexisNexis, Warszawa 2009
53) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Ereciński, t. 4, wyd. LexisNexis, Warszawa 2009
54) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Ereciński, t. 5, wyd. LexisNexis, Warszawa 2009
55) Kokoszczyńska M., Elektroniczna księga wieczysta, Nowy Przegląd Notarialny 2003, nr 2
56) Kołodziejska G., Kapusta W., Bogucki D., Informatyczna księga wieczysta – omówienie wstępnych założeń systemowych, Rej. 1998, nr 6
57) Korzan K., Postępowanie rejestrowe w przyszłości, Rej. 1996, nr 11
58) Kotecka S., Kutyłowski M., Wnoszenie do sądu pism procesowych w postaci elektronicznej, e-Biuletyn 2006, nr 3
59) Krupa-Dąbrowska R., W księgach wieczystych coraz szybciej [w:] Rzeczpospolita, Prawo co dnia nr 43 (8554)
60) Kujanen K., E-services in the courts in Finland
61) Łukaszewicz A., Elektroniczne protokoły już w przyszłym roku, [w:] Rzeczpospolita, Prawo co dnia nr 187 (8393)
62) Machura-Szczęsna J., Sąd cywilny w Polsce i Hiszpanii – analiza porównawcza (w:) Sprawny sąd. Zbiór dobrych praktyk cz. 2, red. Ł. Bojarski, wyd. C. H. Beck, Warszawa 2008, s. 146.
63) Manowska M., Postępowania odrębne w procesie cywilnym, wyd. LexisNexis, Warszawa 2010
64) Maziarz A., Elektroniczna księga wieczysta, Nier. 2009, nr 12
65) Morek R., Mediacja i arbitraż. Komentarz, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2006
66) Mól A., Alternatywne rozwiązywanie sporów w Internecie, PPH Nr 10, 2005
67) Muliński M., Krakowiak M., Przesłuchanie świadka w postępowaniu cywilnym za pomocą środków nowoczesnej techniki – postulat de lege ferenda, PS 2005, nr 3
68) Mysiak P., Elektroniczna księga wieczysta – dążenie do nowej jakości w obrocie, MoP 2004, nr 15
69) Niżankowska A.M., Wnoszenie pism do sądu drogą elektroniczną. Część I, Transformacje Prawa Prywatnego 2001, nr 1
70) Nowina-Konopka M., Rola Internetu w rozwoju demokracji w Polsce, wyd. Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2008
71) Pander A., Strony mogą nagrywać rozprawy [w:] Rzeczpospolita, Prawo co dnia nr 56 (7957)
72) Pęcherzewski P., Angielski sposób na sprawny i prosty e-sąd, PME – dodatek do MoP 2007, nr 22
73) Pietryga T., Procesy na odległość jeszcze w tym roku, [w:] Rzeczpospolita, Prawo co dnia nr 233 (8439)
74) Pietrzkowski H., Zarys metodyki pracy sędziego w sprawach cywilnych, wyd. LexisNexis, Warszawa 2007
75) Potejko P., Elektroniczne postępowanie upominawcze – fikcja wymiaru sprawiedliwości?, MoP 2010, nr 1
76) Prawne i ekonomiczne aspekty komunikacji elektronicznej, red. J. Gołaczyński, wyd. LexisNexis, Warszawa 2003
77) Prawo Internetu, red. P. Podrecki, wyd. LexisNexis, Warszawa 2004
78) Protokół elektroniczny w KPC – stanowisko Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka
79) Rajski J., Nowe wyzwania wobec sądów arbitrażowych, PPH 2001, nr 2
80) Rudkowska-Ząbczyk E., Pisma procesowe wnoszone w postępowaniu cywilnym na elektronicznych nośnikach informatycznych, e-Biuletyn 2006, nr 3
81) Rudnicki S., Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Przepisy o postępowaniu w sprawach wieczysto księgowych. Komentarz, wyd. LexisNexis, Warszawa 2005
82) Siciński P., Ujawnianie treści księgi wieczystej – tradycja i perspektywy, cz. II, Nier. 2001, nr 5
83) Siciński P., Struktura elektronicznej księgi wieczystej, Nier. 2003, nr 7
84) Siciński P, Ujawnianie treści księgi wieczystej – tradycja i perspektywy cz. II, Nier. 2001, nr 5
85) Siedlecki W., Świeboda Z., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, wyd. LexisNexis, Warszawa 2003
86) Sielicki D., Nowoczesne metody protokołowania czynności sądowych, e-Biuletyn 2003, nr 4
87) Słownik wyrazów obcych PWN, red. M. Bańko, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008
88) Skórniak P., Wnoszenie e-pism procesowych, PME – dodatek do MoP 2007, nr 22
89) Sprawny sąd. Zbiór dobrych praktyk cz. 2, red. Ł. Bojarski, wyd. C. H. Beck, Warszawa 2008
90) Stefańska A., Elektroniczna księga wieczysta, wyd. LexisNexis, Warszawa 2008
91) Stępień J., Podpis elektroniczny, nowa ustawa – nowe problemy?, MoP 2001, nr23
92) Sujecki B., Pierwsze kroki w kierunku europejskiego elektronicznego nakazu zapłaty, PME – dodatek do MoP 2007, nr 22
93) Szostek D., Świerczyński M., Arbitraż elektroniczny, MoP 2006, nr 16
94) Szostek D., Świerczyński M., Moc dowodowa dokumentu elektronicznego w postępowaniu cywilnym, MoP 2007, nr 17
95) Sztyk R., Przeniesienie wpisów do elektronicznej księgi wieczystej, Rej. 2003, nr 9
96) Środki przekazu – informacja czy manipulacja?, red. A. Balicki, wyd. KUL, Lublin 2008
97) Uzasadnienie projektu ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, druk nr 859
98) Velicogna M., Justice Systems and ICT. What can be learned from Europe?, Utrecht Law Review 2007, vol. 3
99) Waglowski P., Prawo w sieci. Zarys regulacji Internetu, wyd. Helion, Gliwice 2005
100) Waloszczyk A., Wykorzystanie środków komunikacji elektronicznej w celu wniesienia pisma procesowego do sądu w postępowaniu cywilnym, e-Biuletyn 2007, nr 2
101) Ważny A., Elektroniczny odpis z akt sprawy, Pal. 2008, nr 11-12
102) Wikariak S., Każdy ma dostęp do akt swojej sprawy, także po to, żeby je samemu kopiować, [w:] Rzeczpospolita, Prawo co dnia nr 64 (7965)
103) Zalesińska A., Przesłuchanie na odległość w Polsce – postulaty de lege lata i de lege ferenda na tle konstrukcji prawnych przyjętych w innych krajach, e-Biuletyn 2007, nr 2
104) Zawiślańska A., Elektroniczny pozew – realia polskiego ustawodawstwa a niemieckie rozwiązania legislacyjne, PME – dodatek do MoP 2007, nr 22

Orzecznictwo
1) Postanowienie SN z 10 grudnia 2003 r. sygn. V CZ 127/03, LEX nr 136789
2) Postanowienie SN z dnia 26 marca 2009 r. sygn. I KZP 39/08, LEX nr 486176
3) Uchwała NRA nr 31/2008 z dnia 22.11.2008 r.
4) Uchwała SN z dnia 3 grudnia 1971 r., sygn. III CZP 75/71, LEX nr 1334
5) Uchwała SN z dnia 20 grudnia 2006 r. sygn. I KZP 29/06, LEX nr 204974
6) Wyrok SN z dnia 16 czerwca 1967 sygn. III PRN 9/67, LEX nr 6180
7) Wyrok SN z dnia 29 marca 1973 sygn. II CR 75/73, LEX nr 7237
8) Wyrok SN z dnia 20 sierpnia 2001 sygn. I PKN 571/00, LEX nr 78998
9) Wyrok SN z dnia 15 kwietnia 1969 r. sygn. akt III PRN 20/69
10) Wyrok WSA w Szczecinie z dnia 16 grudnia 2009 r. sygn. II SAB/Sz 148/09
11) Wyrok WSA w Lublinie z dnia 2 lipca 2009 r. sygn. III SAB/Lu 1/09

Strony www
http://www.brz.gv.at
http://cbke.prawo.uni.wroc.pl
https://www.e-sad.gov.pl/Default.aspx
http://www.elblag.so.gov.pl/
http://www.eulis.eu/
http://www.hmcourts-service.gov.uk/cms/mcol.htm
http://inspire.jrc.ec.europa.eu
http://www.ms.gov.pl
https://www.online-mahnantrag.de
http://orka.sejm.gov.pl
http://www.ppbw.pl/index.html
http://www.speechlabs.pl/pl/research
http://www.stenograph.com
http://www.wicourts.gov
http://www.wroclaw.so.gov.pl
http://www.vagla.pl
http://www.zeto.swidnica.pl